Oost van toen Het verhaal achter de Van Leeuwenhoeckstraat TOJA MARKT J TEXTIEL - MODE De speciaalzaak voor al uw lingerie Joodse begraafplaats op het Emmaplein Ontruiming Instrumenten Rotterdam Colofon Redactie Eindredactie Fotografie Door: Erik Veilings A an de rand van Oost wordt hard gewerkt. Op het Emmaplein is het complex met winkels en apparte menten al in gebruik Momenteel is men nog druk doende om het ontwerp voor het nieuwe theater te realiseren. Zoals iedereen weet is daar, tussen onze historische ruine en het afzichtelijke stadskantoor, de lokatie voor gekozen. Het resultaat zal zijn dat 'de ruine van Mathenesse vanuit Oost gezien, uit het zicht zal verdwijnen. En eigenlijk is dat zonde, want voor het stadskantoor heeft ook al een historische begraafplaats moeten wijken, namelijk het Isralitische kerkhof in de volksmond de Joodse begraafplaats genaamd. In 1786 vestigden de eerste joodse gezinnen zich in Schiedam. Het ging slechts om een kleine gemeenschap, maar zoals in elke gemeen- schap overleden ook hier leden. Vanaf 1788 werd daarom een stuk grond nabij de ruine in gebruik genomen als Joodse begraafplaats. In 1828 is daar omheen de Algemene begraafplaats aangelegd. Niet alleen het feit dat de Joodse begraafplaats altijd geschei- den is geweest van de Algemene begraafplaats maakte dat de joodse graven herkenbaar waren, ook de tekst op de grafstenen droeg hiertoe bij; elke tekst op een joodse grafsteen eindigt steevast met 'Moge zijn ziel gebun- deld zijn in de bundel des levens'. Veelal staat de Hebreeuwse afkorting weergegeven op de stenen, TNSBH, voluit Tehi nafsjo saroer bisror hachajjien. In 1948 is de Algemene begraafplaats ontruimd, tien jaar nadat de laatste begrafenisplechtig- heid heeft plaats gevonden. Volgens de wet mag een begraafplaats niet eerder worden hebben recht op tien jaar rust. Door: Hans Krul Waarom zijn straten vaak naar personen of gebeurtenissen vernoemd? En welke persoon of gebeurtenis schuilt er eigenlijk achter zo 'n naam? Soms is de achtergrond duidelijkbij het bordje Rembrandtstraat bijvoorbeeld, denkt iedereen aan de befaamde schilder. De Oost Reporter brengt u verhalen die achter het straat- naambordje schuilen. Vandaag lopen we door de Van Leeuwenhoeckstraat. De Van Leeuwenhoeckstraat bestaat sinds 1921. Voor die tijd was hier de Polderstraat, zo genoemd omdat de straat aanvankelijk heel apart in de Oud-Mathenesserpolder lag. In 1920 werd de polderstraat gesloopt om te beginnen aan de bouw van de Van Leeuwenhoeckstraat. Athonie van Leeuwenhoek (hoewel hij zelf altijd zijn naam schreef zoals in de straat- naam, met een 'c', wordt in aile naslagwerken zijn naam geschreven zonder 'c'. Van Leeuwenhoek was een bioloog, natuurkundige, instrumentenmaker en landmeter. Hij wordt alom beschouwd als een der grootste natuurkundigen van zijn eeuw. Hij is ook laken- handelaar te Amsterdam geweest en in Delft bekleedde hij het ambt van kamerbewaarder van de heeren schepenen. Met zijn zelfgemaakte instrumenten deed Van Leeuwenhoek vooral op bacteriologisch gebied baanbrekend onderzoek. Dat hij meer zag dan zijn tijdgenoten, is vermoedelijk te danken aan de bepaalde manier waarop hij zijn lenzen (vergrootglazen) maakte en de dieren en bacterien in donkerveldbelichting (verlichting waarbij het (doorzichtige) voor- werp zelflichtend uitkomt tegen de donkere achtergrond) heeft bestudeerd. Hij ontdekte ondermeer: de infusiediertjes; de bloedsomloop in de haarvaten; en de onge- slachtelijk voortplanting van de bladluizen. Van Leeuwenhoek schreef onder andere 52 brieven over zijn ontledingen en ontdekkingen. Deze zijn in het Latijn vertaald en uitgegeven onder de titel 'Arcana naturae delecta'. Een andere wetenswaardigheid is dat het tehuis van de vereniging Het Nederlands Ranker Instituut in Amsterdam, naar hem is vemoemd. TWEEWIELER PALEIS van RIETSCHOTEN VAN DEN HOVEN SCHIEDAM BV de winter van '61/'62 verplaats naar de Joodse begraafplaats aan het Toepad in Rotterdam. Toen de Algemene begraafplaats na 1948 verhuisde naar de Vlaardingerdijk, is daar een klein deel gereserveerd voor de joodse gemeenschap. Aangezien de joodse gemeenschap in Schiedam heden ten dage zijn blik gericht heeft op Rotterdam wordt er weinig gebruik gemaakt van deze voorziening. Ook van de Israelitische begraafplaats op het Emmaplein werd niet regelmatig gebruik gemaakt. Tussen 1878 en 1914 zijn er slechts 46 mensen begraven, en het hoogste aantal in een jaar was vier personen. Een mogelijke verklaring waarom de joodse gemeente in Schiedam nooit echt van de grond is gekomen heeft waarschijnlijk te maken met het nabij- gelegen Rotterdam. Hier was en is nog steeds een joodse gemeenschap actief. Bovendien heeft ook de Tweede Wereldoorlog zijn tol geeist onder deze toch al kleine bevolkings- groep in Schiedam. De lokatie van de Algemene begraafplaats heeft na 1948 gefungeerd als Singelplantsoen. Dit heeft echter slechts zo'n twaalfjaar geduurd voordat er besloten werd op deze plaats een groot parkeerterrein aan te leggen. Met de komst van dit parkeerterrein, en het nieuwe stadskantoor, moest ook de Joodse begraaf plaats wijken. Een journalist van het Rotterdamsch Nieuws- blad had in 1961 nog de hoop dat dit 'vredig plekje temidden van het rumoer van deze tijd' gespaard zou blijven. Zijn wens is echter niet in vervulling gebracht. Op de foto is goed te zien dat de stoffelijke resten en de twaalf zerken hun laatste dagen op de Israelitische Begraafplaats niet in rust hebben doorgebracht. Tegen de joodse traditie in zijn de stoffelijke resten en de zerken in Het Emmaplein rond 1948 De Oost Reporter is een krant waarin u informatie vindt over de wijk Oost De Oost Reporter is een uitgave van de Stichting Wijkkrant Schiedam en verschijnt tien keer per jaar. De krant wordt in een oplage van 6.000 exemplaren huis-ian-huis verspreid in Schiedam-Oost. Ronald Jansen Ronald Loch Marina Monte Bobby Scheepe Erik Vellinga Rob Wark Hannah Watt6l Stefan Zwaneveld Nathalie Lans/ FreeLans Tekstschrijvers Herman Moor Vormgeving jan itaars Produktie Drukkcrij De Zaak lnge/ottdeti bricven en persberichten kunt u naar de redactie van de Oost Reporter siuren Oost Reporter I'ranklinslraat 1 la 3112 SI) Schiedam Tel.: 426 92 47 Fax 273 01 54 Bronnen: Biografisch woordenboek van Nederland. Zoeklicht encyclopedic vraagbaak voor Noord- en Zuid-Nederland. Van SCHIE, DAM en SCHIEDAM, Historie en verklaring van Schiedamse straatnamen en lokatie-aanduidingen. Door: W.P. Rook. Van Dale Groot Woordenboek der Nederlandse Taal. Boerhaavelaan 75 3112LD Schiedam tel. 4152672 De 4 sterren vakman voor uw fiets en bromfiets altijd een jaar extra Garantie altijd vakkundige montage van bij ons gekochte accessoires. altijd een leenfiets bij reparaties langer dan 2 werkdagen. altijd 3 maanden garantie op alle reparaties, inclusief arbeidsloon en vervangende onderdelen. Prof. Kam. Onneslaan 82 3112 VJ Schiedam Tel.: 4153995 Wij bezorgen uw boodschappen thuis SNELUUSSINGEL164 3112 RC SCHIEDAM TELEFOON 010 - 426 86 03 TELEFAX 010 - 426 86 33 DIERENSPECIAALZAAK- HONDENKAPSALON SINOEL 116 SCHIEDAM TEL: 4739880 TEGEN INLEVERING VAN DEZE BON K.RIJGT U 10 BI.IKKF N WISKAS 400 GRAM VOOR 15.00 WIST U DAT ....WIJ IEDERE DAG AAN HUIS BEZORGEN IN SCHIEDAM, VLAARDINGEN,ROTTERDAM (WEST) EN OVERSCHIE

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Oostreporter | 1996 | | pagina 2