Oost van toen: Rijwielhandelaren
Het verhaal achter de Jan Leeghwaterstraat
TOJA
RICOM
TEXTIEL - MODE
De speciaalzaak
voor al uw lingerie
REPAIRS
Oost Reporter
jaargang 2 nummer 3
Door Chrit Wilshaus
'Volgens het Schiedams adresboek van 1934 waren in onze stad 42 winkels gevestigddie zich bezig -
hielden met de handel, reparatie en stalling van rijwielen en motorenschrijft Henk Kiela in
zijn boek Schiedam-Oost en Singelkwartier. lien blik in de Telefoongids leert dat er nu nog maar
7 van dergelijke ondernemingen in de Branderstad operatief zijn. Een van deze bedrijven is
liet zich daar ook de toekomst voorspellen.
Van Rietschoten nam de zaak in 1970 over
van zijn voorganger de heer Engelen. "Als
ik het goed zeg, begon hij zijn zaak vlak voor
de oorlog, in 1939. In die tijd bevonden zich
hier in Oost - binnen een straal van een
kilometer - vijf rijwielzaken", aldus Van
Rietschoten. Zo had je de rijwielhandel van
H. Zehnpenning junior in de Galileistraat.
Naast de winkel was een fietsenstalling waar
buurtbewoners voor vijftig cent per maand
hun trouwe ros konden stallen. Zehnpenning
repareerde ook bakfietsen. Een vervoermiddel
dat in de dertiger jaren - en zelfs nog ver na
de Tweede Wereldoorlog - heel gebruikelijk
was voor bijvoorbeeld middenstanders die
er boodschappen mee bezorgden. Oudere
Schiedammers zullen zich vast nog wel de
fluitende slagersjongens op de bakfiets weten
te herinneren.
Waarzegster
Van Rietschoten: "Naast Van Engelen dreef
zijn halfzuster een sigarenzaak. De buurt
kwam er niet alleen voor rookwaren, maar
Wie een pakje shag kwam kopen moest
eerst zijn handen laten zien".
Ontwikkelingen
De innovatie van de fiets is de laatste vijfen-
twintig jaar groot geweest. "Tegenwoordig
verkopen we veel meer accesscoires dan
vroeger. Vooral het aanbod van kleding en
andere spullen op het gebied van fietsvakan-
ties is enorm toegenomen. Maar ook de fiets
zelf heeft allerlei technische vernieuwingen
ondergaan. De afgelopen Fiets RAI getuigde
daar weer van. lets wat telkens terugkeert is
de fiets met massieve banden. Het mag dan
een uitstekend middel tegen lekke banden
zijn, maar echt comfortabel rijden doet het
niet. Trouwens er zijn nu ook anti-lekbanden,
die prima voldoen".
Batavus, Gazelle, en Giant zijn enkele van de
topmerken die Van Rietschoten kan leveren.
"Laatst vond ik nog een reclamefoldertje
uit 1970. De goedkoopste fiets was destijd
te koop voor 199 gulden. Voor een vergelijk-
bare fiets betaal je nu 549 gulden."
Het Tweewielerpaleis op de Professor Kamerlingh Onneslaan
Fietsendiefstal
Dat het stelen van fietsen niet iets van de
laatste jaren is, bewijst Van Rietschoten
aan de hand van een gebeurtenis die hijzelf
aan den lijve ondervonden heeft "Iemand
kwam hier jaren geleden eens een proefritje
maken op een nieuwe fiets, maar kwam
mooi niet meer terug".
Door Hans Krul
Straten zijn vaak naar personen vernoemd.
Soms is duidelijk wie degene is naar wie
een straat vernoemd is -zoals bij de
Rembrand- tlaan - maar lang niet altijd
Hans Krul leidt oris deze keer door de Jan
Leeghwaterstraat en vertelt meer over deze
internationaal beroemdgeworden
waterbouwkundig ingenieur.
De straatnaam Jan Leeghwaterstraat dateert
van 23-06-1939 (Raadsbesluit). Op
18-10-1979 besloot de gemeenteraad van
Schiedam deze straat de status van woonerf
te geven.
Jan Adriaenszn Leeghwater werd geboren
in De Rijp (Noord-Holland) in 1575 en is
aldaar overleden ergens tussen de jaren 1647
en 1654.
Zijn vader, Adriaen Symonszn, was
timmer- man in De Rijp. Hij had het
toezicht bij de bouw van de eerste sluis
aldaar. De vader van zijn moeder was
brouwer in dezelfde plaats.
Leeghwater behoorde tot de Doopsgezinde
Gemeente. Hij stond bekend als een zeer
godsdienstig man, maar ook als iemand die
zeer met zich zelf ingenomen was. Hij
sprak Frans en Duits en een weinig Latijn. Hij
trouw- de twee keer en uit het eerste
huwelijk had hij drie zonen.
Beroemdheid
Hij is internationaal beroemd geworden als
waterbouwkundig ingenieur en als molen-
bouwer. Hij werd bij vraagstukken inzake
bedijking en droogmaking geraadpleegd in
onder andere Pruisen, Denemarken, Holstein,
Oost-Friesland, Groningen, Friesland, Vlaan-
deren, Lotharingen, Frankrijk en Engeland.
Technische vaardigheden
Leeghwater was een veelzijdig man, die over
vele technische vaardigheden van uiteen-
lopende aard beschikte.
Hij was schrijnwerker - vervaardigde
kasten - en werkte in hout, steen, ivoor,
koperen metaal. Behalve schrijnwerker was
Leeghwater bouwmeester en bouwde hij
huizen, bruggen, sluizen en de nodige
watertorens. Daarnaast verdiende
Leeghwater de kost als klokken- maker.
Hij vervaardigede vele uurwerken en
klokkenspelen, waaronder die van de
Wester- en Zuidertorens te Amsterdam.
Amsterdamse kooplieden
In de zeventiende eeuw zaten
Amsterdamse kooplieden op de Heren- en
Keizersgracht goed in hun slappe was, en
financierden zij onder andere de
drooglegging van de Noordhollandse
meren.
Drooglegging
Leeghwater heeft de leiding gehad bij het
droogmalen van meren als de Beemster
(1608-1612), de Purmer (1618-122), de
Wormer (1624-1626), de Heer-Hugowaard
1625-1626) en de Schermer 1632-1635).
Aan al deze activiteiten zou hij de naam
Leeghwater te danken hebben. Hij werd
TWEEWIELER PALEIS
van RIETSCHOTEN
spoedig zo bekend dat hij ook buiten
Nederland gevraagd werd om adviezen te
geven over het droogleggen van moerassen.
Haarlemmermeer
De droogmaling van het Haarlemmermeer
beschreef hij in zijn "Haerlemmermeer-
Boeck" waarvan de eerste druk in 1641
uitkwam. Bij deze onderneming - uitge-
voerd tussen 1845 en 1852 -werden 160
windmolens ingezet. De kosten van het
project werden begroot op 3.600.000 gulden.
Voor die dagen een enorm bedrag. Nadat
het Haarlemmermeer was drooggemalen,
werd een der drie stoomgemalen naar
Leeghwater vernoemd.
Maurits en Frederik
Hendrik
Op 4 juli 1612 kwamen de broers Maurits
en Fredrik Hendrik de drooglegging van de
Beemster bezichtigen. Volgens de overle-
vering heeft Leeghwater bij die
gelegenheid tijdens de maaltijd aan de tafel
helpen bedienen. In 1629, tijdens het beleg
van 's Hertogen- bosch, ontbood Frederik
Hendrik - hij was de jongste zoon van
Willem van Oranje - Leeghwater. Zijn taak
was om het water uit de legerplaats te
malen en de watermoiens te Engelen meer
gangbaar te maken.
reparatie van alie merken
autotelefoons en faxen
Lorentzlaan 14
3112 KJ Schiedam
Tel. 010 437 57 53
Fax. 010 437 67 48
Vervolg van pagina 1
Opening Marconihove
Daarna is het balletje gaan rollen
De dames Van Boekel en De Ligt kijken
nu voldaan om zich heen. Oost heeft vanaf
januari een eigen ouderenvoorziening.
In het woon- en zorgcomplex zijn 70
seniorenwoningen gevestigd plus het
Steunpunt. Van daaruit wordt de zorg
gecoordineerd voor ouderen in het complex
en in de wijken Oost en Centrum met een
WBO-indicatie.
Elke 55- plusser, die denkt in aanmerking
te kunnen komen of informatie wil, kan
bellen naar tel. 010 - 473 14 96.
Colofon
De Oost Reporter is een krant waar in u informatie
vindt over de wijk Oost. De Oost Reporter is een
uitgave van de Stichting Wijkkrant Schiedam en
verschijnt tien keer per jaar.
De krant wordt in een oplage van 6.000 exem-
plaren huis-aan-huis verspreid in Schiedam-Oost
Redactie
Susan Coster, Hans Krul, Ronald Loch, Marina
Monte, Wim Pointier, Bobby Scheepe, Rob Wark,
Hannah Wattel en Chrit Wilshaus.
Eindredactie
Chrit Wilshaus
Vormgeving
Jan Baars en Gerard Spruit
Produktie
Drukkerij De Zaak, te Rotterdam
Ingezonden brieven en persberichten kunt u naar
de redactie van de Oost Reporter sturen:
Oost Reporter
Boerhaavelaan 79
3112 LD Schiedam
Tel.: 245 01 69 Fax: 245 01 70
E-mail adres: oostreporter@dsv.nl
De redactie heeft het recht brieven of stukken
te veranderen, in te korten of niet te plaatsen.
Ingezonden brieven worden uitsluitend
geplaatst als ze duidelijk zijn voorzien van
naam, adres en telefoonnummer. Bij plaatsing
wordt echter alleen de naam vermeld.
Anonieme brieven worden niet geplaatst.
TWEEWIELERPALEIS van RiETSCF- 3TEN
Boertiaavelaan 75 3112 LD Schiedam tel. 4152672
De 4 sterren vakman voor uw fiets en bromfiets
altijd een jaar extra Garantie
altijd vakkundige montage van bij ons gekochte
accessoires.
altijd een leenfiets bij reparaties langer dan 2
werkdagen.
altijd 3 maanden garantie op alle reparaties,
inclusief arbeidsloon en vervangende onderdelen.
Prof. Kam. Onneslaan 82
3112 VJ Schiedam Tel.: 4153995
Bronnen:
Biografisch woordenboek van Nederland;
Zoek-licht encyclopedic vraagbaak voor noord- en
zuid-nederland;
VAN SCHIE, DAM EN SCHIEDAM, Historie en
verklaring van Schiedamse straatnamen en
lokatie-aanduidingen, door W.P. Rook.
SR