M 5.
Zaterdag 10 April 189T.
Eerste Jaargang.
Irbeid.
Dit blad verschijnt Zaterdags.
Prijs per kwartaalf 0.65.
Afzonderlijke nommers- 0.05.
Redacteur: Dr. J. VAN LEEUWEN.
Hitgever
Or. ODE. SCHIEDAM.
Prijs der Advertentien per gewonen regel 15 cts.
Dezelfde Advertentie viermaal geplaatst wordt drie-
Stukken voor de Redactie aan den Redacteur, Advertentien en Abonnementen aan
den Uitgever, beiden te Schiedam.
I N H 0 U I)Qnthouding. Arbcid. V. De Spaafbank te Arum en
Witmarsum. Nationalc tentoonstclling van vrouwmarbeidJ)e Oranje-
bond van Orde. (Slot.)
ii t It o is <1 i ii
Hoe te handelen bij den aanstaanden stembusstrijd, indien men de over-
beerscliing van dogma en geestelijkhcid in strijd aclit met de uitcjdijke en
innerlijke levensbelangen van ons volk, en indien men van een eventueele
niet-clerioalfi meerderbeid in de Kamer geen krachtsontwikkeling van eenige
beteekenis verwacht op grond van de groote meeningsverschillen onder
de niet-clericale fracties?
Sleebts twee liandelingen zijn tnogelijk: of men steunt den niet-clericalen
candidaat, onverschillig welke kleur-nuance hij draagt, of men onthoudt
zich van deelneming aan den strijd.
Velen zijn er, die zeggen: tocb nog beter een liberate meerderlieid, uit
hoeveel beterogene bestanddeelen ook samengesteld, dan een clericale meer
derbeid die ten slotte Rome de grootste voordeelen bezorgt. Van een
partijstandpunt rait is liiervoor zeer veel te zeggen.
Maar meer valt er te zeggen voor ontbouding in deze omstandigbeden.
0 zjeker,, wanneer zeer velen zich ontbouden, dgm rijzen de kansen van
de cleriealen. 'En in verscbeidene districted zal zell's een kleine ontbonding
beslissend kunnen zijn. Wat zou dat evenwel sebaden? Hpe eerdcr de vol-
ledige ontbinding der liberate partij intreedt, boe beter dat is voor ons
land. Want het gescbarrel der liberalen oin onder de leus van anti-cleri-
calisme tot aaneensluiting te komen bewijst alleen, dat de verdeeldbeid
volkomen is. tin het opportunisme van zulk een aaneensluiting verlamt
alien krachtigen vooruitgang. Bovendien, de clericale partijen liebben even-
eens belang bij een handhaving der bestaande partijverdeeling: de houding
van den R. K. Volksbond overal waar de arbeiders tot organisatie komen
bewijst ten voile, dat de cleriealen geen aaneensluiting der menschen naar
bun gemeenscbappelijke belangen willen maar van plan zijn bun partij-
verdeeling zooveel mogelijk te handhaven. Indien dus de liberalen zelf als
anti-clericalen poseeren, doen zij de cleriealen een grboten dienst. Alleen
die tegenstelling maakt bet clericalisme sterk. Zoodra die tegenstelling
wegvalt, is ook de groote kraclit van bet clericalisme gebroken. Om deze
redenen zou een algeheele uiteenval der liberate partij en een overheer-
scliing der cleriealen volstrekt niet ongewenscht zijn. Men bedenke boven
dien, dat de clericale meerderbeid tocb altoos nog uit twee zeer hetero-
gene bestanddeelen zou bestaan: aanhan<jers van Rome en van Rordt.
Verbinding van meer principieele vijanden is niet denkbaar. En al zullen
zij tezamen al veel kunnen uitricliten, dat volgens de overtuiging der niet-
clericalen verkeerd en nadeelvol is, ook aan bet opportunisme van znlk
een verbinding komt een eind!
De uiteenval der liberate partij zou ook liierom van groot voordeel zijn,
dat de kansen voor een nieuwe partijvorming dan zouden stijgen. Want
dan zou den liberalen als oppositiepartij blijken, dat het oud-liberale par-
tijbeginsel niet meer past in de omstandigbeden van thans, waarin een
voorbereiding voor den naderenden klassenstrijd duidelijk valt waar te
nemen. A7alt de liberale partij nu direkt uiteen, dan bestaat de mogelijk-
heid dat een dee! ervan de idee van den komenden klassenstrijd voetstoots
aanvaardt en van die idee uit een nieuwe partij gaat vormcn, waarin
plaats is voor menschen van iedere godsdienstige en politieke partij van
thans, want dan zal niet meerr de leus zijn: voor of tegen Rome, of welke
andere ook, maar dan zal de kapitaal-en-arbeid-kwestie de partijgrocpee-
ring maken, en dan zal bet gaan om de rechten van den arbcid. Nu, er
zijn er onder de liberalen, die voorvechters zijn voor de recbten van den
arbeid maar daarbij worden vastgehouden door het liberale verband en
tegengehouden. Zoodra die band voor hen niet meer bestaat, zullen zij
zich vrijuit kunnen ontwikkelen en op die manier de kern worden eener
nieuwe partij, waarvan groote kraclit zal kunnen uitgaan in de komende
jaren. Blijft de liberale partij zij liet dan ook in naam als een eenbeid
bewaard, dan zal zulk een nieuwe partijformatie buitcn de liberalen om-
gaan en hen wellicht ten slotte gebeel ter zijde laten.
Dat bij een eventueele overwinning der cleriealen de liberale partij
zou uiteenvallcn, geheel uiteenvallen, is zonder twijfel. Want er zullen er
dan onder de liberale fracties gevonden worden, die met bet ultra-demo-
cratische element onder de cleriealen voeling zullen vinden en daardoor
zich zullen losmaken van de liberalen die zulks een booze daad achten.
En bovendien zal dan, zooals steeds in dergelijke omstandigbeden, ook aan
niet-liberale oppositie-mannen een plaats worden ingeruimd.
Een later gevolg van zulk een uiteenval der liberale partij zou wezen
cen uiteenval der clericale fracties in een democratisch element dat groote
Overbelling% naar het socialisme toont en een conservatief element dat
boven alles de puur-clericale beginselen wenscht boog te liouden. Deze
uiteenval zou van zelf komen door de aaneensluiting der verschillende
democratische elementen onder de afzonderlijke partijen.
Om al deze redenen is onthouding bij den aanstaanden verkiezingsstrijd
gcwenscht indien men te kiezen heeft tusschen een clericaal en een niet-
clericaal.
Over een nieuwe partijformatie in een volgend artikel.
-1
v.
Het klinkt bij het eerste booren wellicht eenigszins vreemd: dat de
arbeiderspartij zelve veel kan bijdragen tot de denkbeeldenverandering
ten opzichte der loonkwestie. Y'reemd, omdat schijnbaar alles afhangt van
de werkgevers, wRr mecningen bierin schijnbaar den doorslag moeten geven.
Tocb is bet volkomen waar. Want niet door zelf-denken en zelf-rede-
neeren veranderen de denkbeelden en meeningen der meeste menschen maar
door de verande r i rigen den drang der omstandigbeden. In ieder geval
moeten de omstandigbeden een mensch den stoot geven tot wijziging zijner
ideeeh. Een ieder kan dat in eigen omgeving waarnemen: de kinderen
worden opgenomen in bet kerkgenootschappelijk verband waarin bun ouders
teliuis booren, gaan doorgaans met de politieke en maatscbappelijke denk
beelden hunner ouders mee, en zijn in onderdeelen natuurlijk wel iets meer
„geavanceerd" dan bun ouders maar over bet algemeen tocb bun gelijk.
In gevallen, waarin dat niet zoo is, zijn altoos omstandigbeden aan te
wijzen die tot de afwijkmg leidden en gewoonlijk dan een besliste tegen
stelling brengen. En dit geldt nu nog sleebts van de kleine massa, die
werkelijk iets geeft om een eigen gedacbteleven en niet tevreden is met
den uiterlijken vorm van een geprepareerd gedach tensy steem. Maar hoe-
velen zijn er daarbuiten, die met zulk een uiterlijken vorm wel genoegen
nemen en dus alleen zijn mee te sleepen door den grooten stroom van
tijd en mode.
Daarom nu, omdat dit zoo is, kunnen de arbeiders veel, zoo niet alles,
doen om een wijziging in de denkbeelden over de loonregeling te brengen.
En zij kunnen dat door de omstandigbeden te scbeppen, die den dwang
tot wijziging in zich sluiten. Zij kunnen dit op dezelfde wijze als zij een
loonregeling naar vraag-en-aanbod mogelijk maakten. Indien zij de waarde
van den arbeid als maatstaf voor de loonregeling liadden gebandhaafd,
was er nooit een kwestie als de nu besprokene gekomen. Door evenwel
bun eigen arbeid tegen ieder aangoboden loon te verkoopen, zij bet dan
ook dat zij hiertoe kwamen onder den dwang en den druk van honger
en werkeloosheid, maakten zij zelf een loonregeling naar de marktkoersen
mogelijk en onvermijdelijk. Dat zij nu in een allerellendigsten toestand leven
en zoeken moeten naar middelen ter verbetering, is dus voor een groot
deel ook hun eigen schuld: zij hebben niet bijtijds ingezien dat zij bun
eigen maatschappelijken onder gang voorbereidden. Intusscben, de zaken
staan zooals ze nu staan, en de kwestie is, hoe tot verbetering te komen.
De eenig zekere weg is, dat de arbeiders zelf ook nu weer over de loon
regeling beslissen, evenals zij dat te voren deden. Daartoe is in de eerste
maal berekend.
Abonnementen op zeer billijke voorwaarden.
