Wed. C. W. TENGELEll,
No ten- of Pitcl Pine SlaaiFuiT-Aioililiioit,
E
Ill
Si Gescmi
IS.
Meu belfabriek en Magazijn ter
compleete Meubeleering.
STAATSWETTEN,
Uitgaven van J. ODE,
ELEGANT
NEDERLANDSCHE
aw Ieder deel dezer werken is afzonderlijk ver
krijgbaar.
52
nu eene eerlijke verklaring van het feit dat alleen op de Christelijke
scholen 100.000 kinderen onderwijs ontvangen? Van liet feit ook, dat menig
werkman met zijn immers te schraal weekloon nog heel wat opoffert voor
de school zijner keuze? En als de geldkwestie eens niet hestond bij
het kiezen eener school, zou dan niet de Openb. Sch. de leerlingen met
massa's zien verhuizen? Op dat punt zou ik u treffende inlichtingen kun-
nen geven. Maar ook hier heerscht de fatale macht van het geld, waar-
tegen ge op ander gebied zoo heftig toornt.
De onderlinge haat der kerkelijke richtingen is U een doom in het oog.
Mij niet minder. Maar meent ge in ernst, dat eene aan de natie opge-
drongen school dit euvel zal verhelpen? Mij komt het voor, dat juist de
ware vrijheid, ook op schoolgehied, alleen in staat is om wezenlijke ver-
draagzaamheid te kweeken. Van dwang is vooral ieder rechtgeaard Neder-
lander afkeerig. Ons volk laat zich nu ecnmaal niet kneden, gelijk men
eenen klomp deeg doet. De geschiedenis is daar om het te bewijzen.
Laat Uw Blad de vrijheid helpen uitroepen, ook op onderwijs-terrein,
en het zal, zij het wellicht een ephemerisch, dan tocli een roemvol bestaan
hebben gehad. Daardoor ook zult ge persoonlijk een steekhoudend bewijs
hebben geleverd, dat ge den strijd der meeningen, op beding van gelijke
wapenen, aandurft, en een schitterend voorbeeld hebben gegeven van de
ware verdraagzaamheid, waarvan ik, tot mijne diepe teleurstelling, tot
op heden bij U sleclits de afzichtelijke carricatuur vond.
Een Abonne.
Onpartijdigheidslialve wordt aan bovenstaand stuk een plaats ingeruimd,
waaruit een schoolmeesterachtige verwaandheid en een verregaande onbe-
kendheid met het 0. 0. kenmerkend op den voorgrond komen, en waar
uit voldoende blijkt dat ook „een abonne" de kunst van debatteeren vol-
komen mist. Met terzijdestelling van dat alles zij hier op een en ander
toch een antwoord gegeven.
Op de eerste vraag van den inzender kan worden volstaan met de ver-
wijzing naar de openbare school zelve, die voor ,,een abonne" blijkbaar
een even groote onbekende is als het geheele openbaar onderwijs, maar
waarover hij toch meespreekt als een autoriteit. Zoolang hij het begrip
neutraliteit niet in zijn ware beteekenis aanvaardt of kent, is dit ant
woord voor hem voldoende. Met onkundigen debatteeren over een zaak
als deze is m. i. verloren moeite. Dit zij hierbij nog opgemerkt, dat
„een abonne" zelf hier de bewijzen levert voor de waarheid der beschul-
diging, dat oordeelen zonder kennis van zaken enz.
Mr. Van Houten behoeft hier natuurlijk niet verdedigd te worden, om-
dat van hartenkennis geen sprake is bij die kwesties. Een abonne" schijnt
ook hier weer het verband tusschen daden en theorie te loochenen. Wan-
neer mr. Van Houten nit allerlei daden en feiten zulk een beschuldiging
opmaakt, dan is die niet te weerleggen met de nietszeggende frase: hij
is geen hartenkenner. Zeer terecht noemt hij den principieelen strijd tus
schen leer en daden huichelarij.
Die onpaedagogische gebedsafschaffing is komiek- Verbeeldt u een open-
bare school met kinderen van tot bijv. 10 kerkelijke %secten belioorende
ouders. Zou daar op 10 manieren moeten worden gebeden? Dit is een
praktisch bezwaar, dat met de waarde van het gebed verder niets te
maken heeft.
Dat de openbare school voor (die Nederlanders toegankelijk is, is een-
voudig een feit. Niemand is uitgesloten. En indien de kerkelijke menschen
hun kerkelijke onverdraagzaamheid niet tot over de school uitstrekten,
zou er geen schoolstrijd zijn. Maar de kerkelijken zijn bang voor het open
baar onderwijs, omdat dat de gelegenheid voor hun kinderen openstelt,
ook anderer meening te leeren kennen en met kinderen van ouders van
andere kerkelijke richting om te gaan. En dit juist is tegen hun prineipe.
De gewraakte tusschenzin bewijst alleen, dat de kerkelijken met hun
bijzondere scholen de onverdraagzaamheid in de hand werken.
Dp de volgende opmerking dit: een feit is het dat het 0. 0. zich ver-
draagt met alle kerkelijke richtingen. Daarom is het omgekeerde nog
niet waar
,,ITw gareel", de zin waarin deze hitdrukking voorkomt geeft weer
een bewijs van het gemis aan logica bij ,,een abonne". Nergens is in deze
artikelen over het ,,feit, dat alleen op de christelijke scholen 100000
kinderen onderwijs ontvangen", gesproken. Wat doet dat dus hierbij? Is
dit alleen om het getal 100000 nog eens te noemen? Dat feit bewijst
intusschen sleclits ditdat de onverdraagzaamheid in Nederland groot is.
De ,,ware vrijheid op schoolgehied" en verdraagzaamheid zijn natuurlijk
strijdende begrippen, want ,,ware vrijheid op schoolgehied" is niets anders
dan de uitbreiding der kerkelijke onverdraagzaamheid en haat over de
scholen. En daarmee is het B. 0. veroordeeld.
Ten slotte dit: ik ben liever een ,,afzichtelijkcarricatuur" van de ware
verdraagzaamheid" volgens de opvattingen van „ecn abonne" dan een
model daarvan. Dan is er ten minste meer kans op een eerlijk laten gel-
den van iedere eerlijke meening en op een werkelijk eerlijke bestrijding
der vreeselijkste aller onverdraagzaamheden, de kerkelijke.
A I) V E R T E N T I E IN.
H oojrstraat, Scliiecla in.
Massief Italiaansch Notenhout.
SALONKAST, SALONTAFEL,
6 STOELEN, CANAPE of EAU-
T E UI L Sgestoifeerd met zijden trijp.
Compleet f 335.
Franco en geplaatst door geheel Nederland.
Teekeningen op aanvraag verkrijgbaar.
3EE5SU
2 persoons LEDEKANT, 2 persoons
WASCHTAFEL met Marmeren blad en
Toiletspiegel, NACHTKASTJE met
Marmeren bladSPIE6ELKAST,
TAFEL en STOELEN.
Oompleet f 1G5.
Franco en geplaatst door geheel Nederland.
Zeer soliede eigen fabrikaat.
\e«lerlaii<ls4'li Fabrikaat
zijn alom verkrijgbaaren voldoen aan de
strengste eischen.
Uitgaaf van J. B. WOETERS te Groningen.
uitgegeven door Mr. H. VOS,
Advocaat te Leiden.
Met een Chronologisch en een uitvoerig
Alphabetisch Register.
De prijs van het le stuk is 55.
te Yoorburg.
J. A. DE BRUYNE.
Algemeene Geschiedenis
J. A. DE BRUYNE.
Hoogere Burgerscholen met driejarigen enrsus.
J. A. D E
If
BRUYNE.
J. A.
DE BRUYNE.
Hoogere Burgerscholen met driejarigen cursus.
SaloH-AmeiilileieBt,
Bestaande uit
bestaande uit:
EERSTE STUK.
(Algemeen jjedeelteGrondwet, Kieswet 1896,
I'rov. wet, <Jeiu. wet, met Btylagen.
Hijzoii<lci- Oedeelte; 1669—1822).
TEN GEBRUIKE BIJ HET
Middelbaar en Gymnasiaal Onderwijs.
lste deel. Oude Geschiedenis (3e druk) 1.25. 2de
deel. Middeleeuwen (2e druk) 11.10. 3de deel. Nieuwe
Geschiedenis (2e druk) t 1.25. 4de deel. Nieuwste
Geschiedenis (2e druk) f 1.40.
YOOR
lste deel. Oudheid en Middeleeuwen (3e druk) /1.35.
2de deel. Nieuwe en Nieuwste Geschiedenis. (2e druk)
t 1.35.
TEN GEBRUIKE BIJ HET
Middelbaar en Gymnasiaal Onderwijs.
lste deel. De wording van den Nederiandsclien Staat.
(3e druk) 0.90. 2de deel. De Republiek der Yer-
eenigde Nederlanden (2e druk) f 0.70. 3de deel. Neder
land als eenheidsstaat (2e druk) 0.90.
YOOR
lste deel. Prijs i 0.70.
2de deel. Prijs- 0.80.
