Novib begint grootscheepse actie
Miljoenen kinderen
willen toegang
tot onderwijs
Kinderen in
Bangladesh via
Brae naar school
Het einde van de armoede
begint op school
"Bij ons thuis
werd altijd
gehamerd
op goede
schoolcijfers"
"Wij waren boekenkinderen,
wij kenden het leven niet"
Dit jaar is Novib een grootscheepse campagne begonnen rond het thema onderwijs. In 1995 beloofden
vele regeringsleiders actie te ondernemen om ervoor te zorgen dat over 15 jaar onderwijs voor iedereen
mogelijk is. In de praktijk blijkt dat ze nu al flink achter lopen op het schema. Daarom is deze actie
nodig. Miljoenen kinderen wachten op onderwijs. De campagne zal zich speciaal richten op onderwijs
voor meisjes. In het speciale campagneboek staan twaalf portretten van bekende of succesvolle vrou-
wen van buitenlandse afkomst die nu in Nederland wonen. Twee van hen vertellen nu alvast iets over
hun onderwijservaringen en wat dat in hun leven heeft betekend.
Presentatrice van het
Jeugdjournaal Aldith
Hunkar:
Vier jaar alweer presenteert
Aldith Hunkar (36) het
Jeugdjournaal van de NOS.
Daarvoor woonde ze in vijf
verschillende landen, deed ze
uiteenlopende studies en had ze
een groot aantal baantjes. "In
al die landen heb ik veel ge-
leerd. Natuurlijk ook van mijn
ouders. Ik heb er grote bewon-
dering voor hoe ze ons hebben
begeleid. Want overal moest je
je plek weer zien te veroveren."
"Dat er thuis vrij strenge regels
golden, was denk ik wel nodig. Er
werd altijd gehamerd op goede
schoolcijfers en op het belang van
een familieleven. Van al dat reizen
en contacten met een verscheiden-
heid aan mensen heb ik geleerd dat
er niet een blauwdruk is van hoe de
wereld in elkaar steekt. In
Nederland wordt over het alge-
Russisch-Joodse schrijfster Irina Grivnina:
Irina Grivnina bracht het grootste deel van haar kindertijd bij
haar grootouders door. Ze woonden aan de rand van Moskou,
in een soort dorp: een woningbouwvereniging met twintig men-
sen die een grote tuin hadden. "Mijn ouders zag ik eens in de
twee maanden. Dat lijkt misschien heel eenzaam, maar dat valt
mee. Het was een aparte leerschool. Je hebt de rest van je leven
eigenlijk nooit meer echt gezelschap nodig."
Ook op de school in het datsja-
dorp, waar Irina vanaf haar zeven-
de heenging en tien jaar bleef (in
Rusland vormen basis- en middel-
bare school een geheel) probeerde
ze de grenzen te verkennen. "Wij
meen gedacht dat Nederland de
norm is, maar dat is natuurlijk niet
zo. Ik ben er sterk van doordron-
gen geraakt dat de waarheid wel op
zestig of zeventig verschillende
manieren verteld kan worden. Dat
de ene manier van leven of van
denken niet beter of slechter is dan
de andere. Ik denk dat ik er heel
open door geworden ben."
waren boekenkinderen en kenden
het leven niet. Eind jaren vijftig, tij-
dens de 'dooi-periode' werd het an-
ders. Iedereen gedroeg zich vrij en
zei dingen die ze tien jaar later
nooit hadden durven te zeggen. Er
kwamen gevangenen terug uit de
kampen en die vertelden hun verha-
len. In mijn omgeving waren er
veel van zulke mensen. Een op de
twee gezinnen had wel iemand in
de Goelag gehad. Maar lang niet ie
dereen wilde die verhalen horen. Ik
wel. Ik probeerde me die dingen te
herinneren. Ik hield een dagboek
bij maar dat vernietigde ik uit angst
dat iemand het in handen kreeg."
Elk kind, waar ook ter wereld, heeft recht op basisonder-
wijs. Daar is iedereen het wel over eens. Afspraken maken
om er geld in te stoppen, om daadwerkelijk scholen te
bouwen en onderwijzers aan te trekken, is niet zo moeilijk.
Maar vervolgens komen overheden en organisaties die
afspraken te vaak niet na. Novib begint dit jaar een cam
pagne om ze aan hun beloften te herinneren. Een hand-
tekeningenactie ondersteunt de campagne.
Onderwijs is een van de kern-
punten van de Novib Methode,
die inhoudt: mensen leren zich-
zelf te helpen. De methode
werkt, omdat het een duurzame
oplossing is voor problemen als
armoede. Dat geldt in het bijzon-
der voor onderwijs. Een jongen
die naar school is geweest, kan
zijn ouders de bijsluiters van
medicijnen voorlezen. Of hij kan
een eigen bedrijfje beginnen en
anderen in dienst nemen. Als een
kind vier jaar naar school gaat,
haalt hij of zij later tien procent
meer oogst van het land. Dat is
in onderzoek aangetoond.
Actie
De laatste Sociale Top, in 1995
in Kopenhagen, eindigde met de
slogan: 'In 2015 basisonderwijs
voor iedereen". Overheden van
ontwikkelingslanden beloofden
minstens twintig procent van
hun geld in onderwijs en andere
sociale sectoren te stoppen. De
rijke landen zouden op hun
beurt ook twintig procent van
hun budget van ontwikkelings-
samenwerking aan onderwijs
besteden. Als iedereen die af
spraken na zou komen, zou er in
2015 onderwijs voor iedereen
zijn. Tot nu toe is er echter bar
weinig gebeurd. Maar belofte
maakt schuld en daarom start
Novib deze internationale cam
pagne. Want er moet nu actie
komen. Miljoenen kinderen
wachten erop.
Onderwijs voor meisjes
Novib richt zich met deze we-
reldwijde campagne, samen met
andere internationale organisa
ties, op de overheden van zowel
de rijke als de ontwikkelings
landen.
De organisatie pleit speciaal
voor de toegang van meisjes tot
onderwijs. En dat ouders bij
het onderwijs van hun kinderen
worden betrokken.
Het schooluniform is te duur. De school is te ver weg. Of het
kind moet helpen geld te verdienen voor het gezin. Voor arme
gezinnen in Bangladesh zijn dat vaak de redenen waarom hun
kinderen geen onderwijs krijgen. De kleine dorpsschooltjes
van Brae in Bangladesh houden daar rekening mee. Ze zijn
vlak bij huis, een uniform is niet nodig en de schooltijden zijn
vastgesteld in overleg met de ouders. Inmiddels zijn er 34.000
van die scholen. Er leren meer dan een miljoen kinderen lezen
en schrijven.
De dorpsschooltjes zijn een initia-
tief van Brae, een organisatie die
zich richt op de plattelandsbevol-
king. Novib werkt al ruim twintig
jaar met Brae samen. Marjolijn
Verhoog is programmamedewer-
ker bij Novib en gaat twee keer per
jaar naar Bangladesh om de pro-
jecten te bezoeken. "De drempel
van die schooltjes is heel laag,"
zegt ze. "Ze richten zich speciaal
op meisjes. Want juist meisjes
worden sneller thuisgehouden dan
jongens. Daarom is de onderwij-
zeres ook heel belangrijk. Bij de
Brac-schooltjes is dat altijd een
vrouw uit het dorp, een bekende
dus van de ouders. Zij heeft het
vertrouwen van de ouders en kan
ze er ook op aanspreken als hun
kind niet naar school gaat."
Rietmatten
"Zo'n dorpsschool is een heel een-
voudig gebouwtje van rietmatten,"
vertelt Marjolijn Verhoog, "Er is
een schoolbord en een paar krij-
tjes. Vaak schrijven de kinderen
nog met een leitje. Ik ben elke keer
weer onder de indruk als je ziet
wat er met heel eenvoudige midde-
len geleerd en gedaan kan wor
den." De onderwijzeres krijgt door
haar rol meer status in het dorp.
"Ze vervullen er een soort voor-
trekkersfunctie", zegt Verhoog.
Dat geldt ook voor de kinderen die
via Brae leerden lezen en schrij
ven. Een van hen is de 28-jarige
Cherum Begum. Ze volgde onder
wijs op een Brac-school. Ze viel
op en inmiddels heeft ze een be-
langrijke functie in haar dorp als
leidster van een spaargroep. Die
groep van dertig vrouwen spaart
samen voor een lening bij Brae. De
vrouwen overleggen over de beste-
ding van het geld en lossen de le
ning samen af. "Mijn leven is beter
geworden doordat ik naar school
ben geweest," zegt Cherum. "Ik
ben veel zelfstandiger geworden."
Haar man Mohammed (40) heeft
met een lening van Brae een eigen
bedrijfje opgezet, samen met de
buurman. Al met al is hun levens-
standaard aanzienlijk verbeterd.
Dochter Taslima is 11 jaar en zit in
het laatste jaar van een Brac-
schooltje. Ze krijgt Engels, Bangla
(de lokale taal), rekenen en socia
le vakken. "Ik wil later lerares
worden," zegt ze. "Liefst op een
Brac-school!"
24 MAART 1999
DE POSTILJON EDITIE 12
PAGINA 14
Met eenvoudige middeien wordt veel bereikt
