s§ss3°g-:^0i-
=1S"
«L.
^2 *.3 ag-gB-s
b'^
r<
a,.
w
5*
^"2
a§-
cs
as
r«
Sfcidh echter niet
door de overvalling van den vijand in het donker, herwelk
den pensch alle gevaar vergroot, even min als door dat zij
ztch van alle kauten omringd zag, in Verwarring brengen.
In rriasfa gepiaatst, floeg zij al de aanvallen der kavallerie
koelblocdig af, en trok rustig naar de hoogten terug, Van
eg W wtrar de verdure marsch naar Tilly largzaam voertgezet werd.
- 5 "e b-k 5
5stg*S-M s S L' t«"-w
Sfg-a rjl-a.?
Sn.g 2..r
S o
O I a. 3
Ss»*
wi
I - 2*
ffg-IW* a
Is5fs'i
^■2-
S-g-gV
2 3 5'o
5 £5-2 s fS-g-<
a n
O o
*2 3 2?"
M x 2.2** rj .-
o totfgg-S
73 2 g p PL
pi 5 S
aanvoering van den Veldmarfchalkweder san de Franfchen
t; s*c»d ontrukten eene hoogte was herwortiien, welke na het
i» ^2 verlics van St. Amand aan onze zijde vcrlatcn is geworden.
Ondertusfchen hieldde (lag bij Lignij mi tgelijkc woede aan.
STlS^."3 S =>*ftSA 3 ■*■"- i-.i-a-s..-
O^;
I) o
a-
- n
C3 ys 7? N
O WJ O O •-»
y o" S] o ffq O A
3-5=2
3" S tj
gfl K.
i3 r
CO Jit
CO Cf=J
o
3 vi
ic«c
r1 -r-S
S3
CD
J*
CI. O -il K/'—
23 £U Q -
tt
ti p-
Oa
a*
Pi Ci k«3
O
>1
»-*
Si3*
5s
53"
tn
Thalts was het'oogenblik daar, v/aa-yp de verfchijning
der ivrtgcltciten4 of de aankohist van t vierde leger-corps
de zaak bellist zouden hebben; want ware hetvierde leger-
corps aangekomen, dan hadde de Vcidmarfchalk dadelijk
cenen aanval met den regter-vleugel L„tdaan, waarvan de
gocde uitllag Jrict Zou gefeild hebben. )och er kwam be-
rigt, dat de tot onze onderfteuning 1 temde divifie van
hot Engelsch leger zelve door een -j ransch legercorps
aangevalVi wa», en zich niet dan nit^falle infpanning van
krachten in hate (felling bij Quatre-Bm-gehandhaafd had;
hetvierde legercorps kwam mede <:et ia4en dus warcn
wij verpligt alleen aan de groote ovase.iagt tc wederftaan.
De fchemeriiig viel reeds, en nog woei'le de (lag bij Lignij
even moorddadig en even beflisfend vo t. De nood klom,
ondcr hct vergecfsch uitzien naar hit A1 de divifien
waryii in gcvecht, of hadden gevochte: en er waren geene
verfche troepen mcer bij de hand. Hfcling greep eene
divide vijandelijkfi infanterie Welke ndcr beguhstiging
der fchemeriiig, aan den eenen karthet dorp in ftilte
omgetrokken was, terwijl cenige re ;uentcn kurasfiers,
aan den audcren kant, doordrongen onze aclrter het
dorp gepiaatste troepen in den rug aan. j)eze verrasfende
aanval van den vijand befliste, doc n.t vodr dat onze
kavallerie die achter het dorp op -ten geposteerd
wass tij herhaalde aanvallen der u.jke kavallerie,
terug gc(la,en waj.
r..9f w j>oor ]let plotfclijlce aanvallen tier vijandelijke kavallerie,
hadden verfeheiden onzer kanonnen, bij den fnellen aftogt,
j-igtingen genomenwaandoor zij inberg-engten geraaktcn,
in welke zij vcrdwaalden. Vijftien lukken vielen op deze
wijzc in de hauden. des vjjands. Eer kvvartlet uurs van het
(lagvcld, herftekle zich hct leger weder; de vijand waagde
hct niet hetzelve te volgen. Het Dorp bleefgedurende
den nacht, nog, door ons bezet, zio als mede Sombref,
3 -. waar de Generaal Thielemann met het derde legercorps ge-
2 73 ftrcden had, en die, met hct aanbrclcn van den dag, lang-
3 O faam naarGembloux terugtrok alwagrhetvierde legerkorps,
<9 w ti' S- g* 53 y
cu| h Ha S s
h* 2.S. o -
h S.g-^.6 ^59
CL. Cfq P-» IP XJ*fP
.n n Oa.o*SJ'*
rs o
N n N B
9 =3 5£:g'2'5
N S.. g3 cro 2
p S-S2 gtS -
ii'f3 hct niet hetzelvc te volgen.
s 4,1 "g 2-3
2 n. o "i p,Na3
^500mnl5B.a.„a
O TO hO - S -1
p 3 g r* no o
""Eli? =-S 3 Es 3-2 i 3 ondcr den Generaal JSulowdes naclts aankwam. De ide
en ade corpfen begaven zich den volgendcn morgen achter
de berg-cngtc van Mont-Saint-Gilibcrt. Ons verlics aan
dooden
-i ah m a'
»S,c»n!SgJ-5'=:r3
<m o
a. fcs
K 1 C -I o
Jf fi -Oh
2t 9* 3; a 2.
«w. i r%
n 2. 3 O S o
3 3 - P.3
3-
rs j-
w rrt
■Osg-c-t)" o
3 O e_C c/j t
o. 3 3 rt s». VI Cj
gE< .VOOSgS>g oS--
fl*P "^4 p- k_4 *~J £3 V-H
o=re-»>aCKiKg*30^vopS
r- 5"-is: M 3 SS
W 5 S S 9 - 2 2 n 5 H
ot--i«a _c3b srn.g-
O 3 CM
M o,
e5 2^3?2--«-'
f! 2; O v. g 2 o> -i
B.e^Po.S <g"g S
n 2 cs-yra 3 5
ri c.
A rt -r* 3*
-a
a c
o 2c
t._2 Sot 3 -
en gekwetften was groot; aan gevangenen hadden
wij (icchts cen gedeelte onzer gekvvetden vcrloren.
Offchoon de (lag vcrloren was, was echter dit verlieszoo
ccrvol als mooglijk. Onze troepen hidden met eene dap-
pcrheid go ftrcdenwelke niets te wenfehen overig I.iet;
daardoor was ook bij niemand de moed verflapt; want het
vertrouwen op eigen kracht was niet san het wankelen ge-
raakt. Op dezen dag was de Veldmarfchalk in groot gevaar
gevveest: ecu aanval der kavallerie, waarbij Kn zelve aan
de fpitfe ftond, was mislukt; terwijl de vijandelyke kaval
lerie met fnclheid vcrvolgile werd hct paard van den Veld-
marfchalk met een kogel doorfchoten.; het fchot hield bet
paard in zijnen loop niet tcgend» lfnaxt dreef het veeleer,
hoe ianger hoe heviger, tot ftuipachtige l'prongen tor dat
het ccnsklaps in vollcn ren dood ter aarde nederviel.
De Veldmarfchalk lag, door den gtfweUjgen val bedwelmd,,
ondcr het doode paard. De vijandcltjkA Kurdsficrs ze'tte-
den hunne vei-volging voort; onze laatfte Ru'ters waren
reeds den Veldmarfchalk vonrbijflechts een Adjndant was
bij hem deze van het paardafgefprongenftond naast hem,
vast befloten om in zijn lot te deelen. De nood was groot;
doch de Hemel waakte over ons; de vijanden l'nelden met
wilde ovcrhaastingvoorbijzondcr deu V'eldmarfchalk te
bemerken; en even zoo fneldcn zij hem nog ecus voorbij,
toen de onzen hen weder terug.dfeven. Thans earst, haalde
mc:i met moeite den Veldmarfchalk van ondcr het doode
n -d paard, waarop hij daadlijk een Dragonder-paard befteeg.
3'2* i^en i"den, des avonds had de Pruisfifche armee zich
naauwer bij Wavre faamgetrokken. Napoleon begaf zich,
3 a
1x1 op dien dag, op marsch tegen Lord ll'elli^gtonop de groote
O
p r.
Ms
=3 2,
- 3- W,TO
- 5 S S. 5j
aa W-!
P CO
c" 2
r-Ti oQ
2 oe c.
C 29
ftraat Van Charleroy naar Brusfel. Bij Quatre-Bras ftond de
55 Engelfche armee een hcvig gevecht met den vijand door.
Lor tXIFellington had, op den Brusfelfehen weg eenepofitie
genomen, met den regter-vleugel tegen Braine-In-Leu met
hct centrum bij Mont-St.-Jeanen met den linker-vleugel
tegen la Have. In deze pofitie fchreef Lord (Wellington aan
td den Veldmarfchalkdat hij gezind was den (lag aan te nemen,
S lis de Veldmarfchalk hem met twee armee-corpfen onder-
(leunen wilde. De Veldmarfchalk beloofdc met de geheele
armee te komen en (loegzelfsvoor, om, in geval Napoleon
niet aanviel, hem, den volgenden dag, met vereenigde
krachten aan te valien. Hieruit Itan men opmaken, hoe
oe wcinig de (lag van den ifSden de Pruisfifche armee in wan-
orde en derzelver morele kracht verzwakt had. Dusbeftoot
men tot den flag.
Slag fan den \Zden.
2 Met het sanbreken van den dag ftelde de Pruisfifche
armee zich iu beiveging. De4de enede legercorpfen werden
over Saint-Lambert afgezonden alwaar zij Zich in het bosch
Frichemont verborgen moestcnposterenom, ineengunstig
oogenblik, den vijand in den rug te valien. Ilet ifte leger
corps nam zijne rigting overOha'in, in den regter-flank van
den vijand; het 3de legercorps moestn ter onderfteuning,
Iangfaam volgen. Des voordenmiddags tenj io Uren begon
de (lag. De Britfche armee ftond op de hoogte van Mont-
St.-Jfean, de Franfchen op de hoogten vodr Planchenoif;
de Engelfche armee was omtrent 8o,ooO man fterkhet
vijandelijk leger telde over de 130,000 man. Het dunrde
niet lang of de flag was algemeen over de geheele lime.
Napoleon fcheen het plan te hebben den linker-vleugel der
Engelfchen en het centrum door te boren, en alzoo de
fchefding der Engelfche van de Pruisfifche armee, welke
hfj meende dat in aftogt op Maastricht waste vole'nden.
Iliertoe had hij het grootfte gedeelte zijner referve in het
centrum tegen zijnen regter-vleugel geposteerd, en tastte
bier de Engelfchen met ungeloonijke hevigheid aan. De
Britfche armee vocht oncfvertrelTelijkde herhaalde aanval
len der mute Garde werden te vergeefs tcgen de dapperheid
der Sc hot ten beproefd en bij elken de'rzelve werd de
Franfche kavallerie door de Engelfche terug geflagen er.
verftroofd. Doch Napoleon''s overmagt was te groot; hij
drong met.geweldige masfa's op de Engelfchen in en hoe
ffandvastig deze zich ook in hnnne pofitien verdedigden,
zouden echter zuike geweldige pogiugen eitjdelijk hsbbeu
mijctcu bezwijken.
Het was half zes uren nadenmiddag. De zeer npeijlijke
bci'gengte van Sr. Lambert had den marsch der Pifislifdhe
kolommeu aanmerkelijk opgehoudenzoo dat ervan het
vierde legercorps eerst twee brigades in hare vtrborgeil
pofltie aangekomen Wafen. Het oogenblik der ltdisting
was daar; er was geen djd te verliezen. De Pr|is(tfche
Veldhcercn lieten zich dit oogeblik niet ontflippen zij be
floten, zondcr vcrtoeving, den aanval te doen mctdemagt,
welke zij hadden, en aldus viel de Generial Huh wmet
twee brigaden en een corps kavallerie eensklaps juist in
den rug van den vijandelijken regter-vleugel, Dt vijand
verloor het hoofd niet; dadelijk zond hij zijne je(erven
tcgen ons af, en er begon eon moorddaardig gevecht, het-
wclk lang voortduurde en met dczelfde hevigheid tSgen da
Engelfchen voortgezct werd.
Omftrecks zes uren des avonds kwart er berigt, dat de
Generaal Thielemann met het derde legercorpsbij Wavre,
door een nanzienlijk vijandelijk corps aangevallen was, en
dat er reeds om het bezit der Stad geftreden Werd. De
Veldmarfchalk iiet zich echter hietdoor niet vail zijn plan
aftrekken: de beflisling van deu dag lag voor hem, en ner-
gens anders; flechts cen even Iievige met deeds verfche
troepen voortgezette kampftrijd kon de zegebehalen, en
als hicr de zege behaakt was, dan was hct nadeelbij
Wavre geleden ligt te verdurcn. Alle kolommen marcheer-
den gevolglijk voort. Ilet was half acht, en nog duurde
de flag; net geheele Vierde legercorps en een gedeelte
van hot tweede onder den Generaal Pirch waren fuccesfive-
lijk aange'koi 'n. De Eranfclien vochtcn als wanhoopigen;
t-vfinwcl 1v;.i,.»«ltte4.men ireeds,. alk'lgskeiis onzckcrhtfld id
*r?:—I* (*l .y-,'i
gezondeii werd. Op dat oogenblik, verfehenen de 1
kolommen van Let legereorps van den Generaal Ziethc.i op
hunne punten van aanval te Smouhcn, in den regtcr flank
van dCn vijand, en begonneh dadelijk met moed te ageren.
Nu was het met den vijand gedaan; zijn regter-vleugel
werd van drie kanten aangegrepen; hij Week: met den
ftormmarseli eu trommelflag viel men van alle kanten op
hem aan, terwijl tevens de geheele Britfche linie zich
voorwaartS in beweging ftelde.
De plaatfen der aanvallen van het Pruisfifche leger waarborg-
den eenew zeer fchoonen uitflag. Ilet terrein had eene
terras-vormige gedaante, Zoo dat er verfeheiden hoogten
kgnonnen vuur boven clkander konden geopend worden,
tusfchen welke de troepenbrigades-gewijs met de fchoonfte
orde, in de vlakte afdaaldcn, terwijl er uit het achter de
hoogten gclegcn bosch fteeds nieuwe troepen voortkwamen.
De tcrugtogt van den vijand had nog langzaam plaatstot
dat het dorp Planchenoit, in zijnen rug, hetwclk de garden
verdedigden, na verfeheiden afgeflagen aanvallen en vocl
bloedvcrgieteneindelijk ftormeuderhand ingenomen werd.
Nu veranderde de aftogt in eene vlugt, welke weldn
door het ganfche leger plaats had, en fteeds hoe langer in c
wilder en algemeener werd. Hct was half tien. De Veld
marfchalk vcrzamelde thans de Opper-Officiercn en gebood
dat de laatfte kracht van menfehen en paai'den ter vervol-
ging zou ingefpannen worden. De fpitfe van het leger
verhaastte hare fchreden. Hct Franfche leger, rusteloos
vervolgd, geraalcte weldra in eene volkomcn verwarring.
De groote weg had het voorkomen van eene fchipbreuk.
Dezelve was met eene ontelbare menigtc gefchut, caigfons,
rijdtuigen, gewercnen veldtros van allerlei aardalsbezaaid;
uit meer dan 9 bivouacs werden degeehen, die eenige rust
hadden willen nemen, en geene zoo fnelle vervolging ge-
wacht hadden, verdreven; in eenige dorpen poogden zij
wederrtandte bieden doch, op het hooren van de trommels
en halvemancn, vloden zij, of wierpen zij zin. i de
jiuizenalwaar zij afgcnijwkt of gevangep geitunen u len.
be maan fclieen holderen begunftigdo buiten gei. het
Vervolgan. De ganfche marsch was een aanhoudenc (imvctl
van deii vijand in de dorpen en graan'Velden.
Te Genappe had zich de vijand met gefchut, otnver ge-
worpen ammunitiewagens en wagens gebarricadeerd'f toen
wij naderden, lioorden wij plotslijk fchveeuwen en rijden
binnen die Plaats; er ontftond daadlijk bij den ingang een
gevegt met klein geweer en eenige kanoufcluuencen hurra,
en de Stad was on's. Hier nam men onder verfeheiden andere
rijdtuigenNapoleons ltocts, die luj even te vorenhadver—
laten, om te paard te ftijgen; hebbende hij in den haasizjjn
degen in de koets, en, bij het fpringen uit dezelve, zijn
hoed agtergelaten. Zoo ging het tot het aanbreken van den
dag rusteloos voort. In hct wildfte doorelkaiiderloopende,
hebben naauwlijks 40,000 man, hct overblijffcl der ganfche
armee zijnde, dceis zouder geiverenzicii door Charleroi
gcredmet flechts 27 ftukken gefchut vau de ganfche tal-
I rijke artillerij.
De vijand is tot verre agter zijne Vcstingen gcvlugtde
eenige befehutting zijner grenzen, die thans ouvenvijld door
i onze legers Zullen overfchreden worden.
j Ten drie uren nadenmiddag had Napoleon een courier
j van het (lagveld naar Parijs gezonden, met berigt, dat de
overwinning niet meer twijffelachtig waseenige urendaarna
had hij geene armee meer. Men heeft nog geene juiste op-
gave van het verlies des vijandsgenoeg is het te meiden,
dat twee derde gedeelten van het legervernietigdgekwetsi
of gevangen zijn, onderanderen de Generaals Monton, Duhesnit
en Compansen dat er nu reeds bijna soo ilukken gefchut
en meer dan 500 caisfons in onze handeii zijn.
Zelden is er eene volkomener overwinning behaaldeu
het is zeker zonder voorbcelddat eene armee den tweeden
dag na een verloren flag, zulk een ftrijd ondernomcnenzoo
glansrijk voleindigd heeft. Eere zij het leger, hetwelkzoo
veel moed en zoo veel ftandvastigheid heeft bctoond.
In het middelpuntder Franfche pofltie, gehcelopds hoogte,
ligt ccnc Hoevc U belle Alliance ge.iaamd; als cent baak,
van rondom zigtbaar, was de marsch van alle Pruisfifche
kolommen daaropgerigt. Op die plaats bevond zich Napoleon,
gedurende den flag; vau daar gaf hij zijne bevelcnvan daar
Wilde hij de overwinning behalcn, en daar werd zijne neder-
laag beflist; daar eindelijk kwamen, in de duisternisdoor
eene bijzondere gunst van het toeval, de Veldmarfchalk en
Lord /Wellington bijeen, en begroetteu clkander als over-
winnaars.
Tot nagedagtenis zoo van de thans tusfchen de Kntfcho
en Pruisfifche Natien beftaande en reeds door de natuur aan—
geboden verbindtenisals van de eensgczindheid der bcide
legers en van de wederzijdfche vertrouwlijkheid der beida
Veldheeren, heeft de Veldmarfchalk gelast, dat deze flag
de flag fan belle Alliance zou genoemd worden.
Uit het hoofdkwartier te Merbes-le-Chateau,
den 20 Junij 1815.
Op last fan uen Veldmarfchalk Prins Blocker
De Generaal Graaf G N E I S E N A IT.
LONDEN den 23 Junij.
De Major Percy is dezen nacht aangekomen met ee 1 be
rigt vanden Velicarfskalk Hertog van H'ell-ngton ^.e ad^--
