Secretaris kocht Broek
en kon zich met een
reeks titels tooien
Nieuwe sportaccommodatie
voor Colisnyschool
Raad Nimiansdorj)
voor
belang rijke besluiten
Twee UVG-speelsters
gewond bij
wedstrijd tegen Vires
On geslagen na
13 wed-Irijden
Goerl jaar voor
..Juliana"
Vlaamse reus de
kampioen
XLS geeft
uit roeringen
Feestavond S.S.S.
Schaaktoernooi in
de kerstvakantie
n eer groot succes
Gouden echtparen
in Sliedreeht
Mutatie bij onderwijs
Benoeming
FlakkeeVDL 1-1
Burgerlijke stand
Oost voor Jie
Burgerlijke stand
Den Brie!
Geschiedenis van vier ambachten
Geldnood
Aan baas verkocht
Oude ontginning
In conflict
ROTTERDAMSCH XiEUWSBI.AD DINSDAG t JANUARI
DORDRECHT Ann rfe oor
den dij x wordt ijverig gebouwd
aar* een nieuwe sym/.uavoor de
Louise de Cob gny sell ooi. De
F eb ooi vier: dij ju,or haar 12' s-ja-
rig beslaan. Een mooier jubi-
leumger-vnonk is niet n enk it no i\
De gymzaal zal voorzien in een
grote behoefte. liet gymnastiek
onderwijs gebeur' nu nog onder
zeer be hoeft i ge om standi gh e rl en
op speelplaatsen en op veldje» in
r'o omgeving var. rie schooi.
Slecht? twee uur in de week heeft
rie school de bosrirkking over oen
gymzaai. Het nieuwe gebouw zal
on i mei in gebruik worden ge
nomen.
MAASSLUIS Exceis-ior -VI
speelde zaterdagmiddag zijn der-
:rtde wt'dstrijil Pet is geer. u1-
geluks wedstrijd geworden wailt
weer hebben de Maa>siui/.ei> ge
won nen. Tot nu toe is Excelsior
M cog ung^siagen. Op bezoek
kwam in de Dijk pokier SIZO uit
I ..it*gum cut rm:i cr-n 23 rvdcr-
laag weer naar hui? kon gaan.
1 eeds na wee mnuer. - uet n
fvoorde v. cl. Sar uit een corner
nurnrn door Wit zenburg, l
Tien minuten voor de rust was
h?. weer v. ci. Sat die keeper Van
Haaf ter liet nakijken gaf 20.
v;i de ru-t vwairs SI ZO goed "P
zetten en reeds 4 minuten later
v. ii. dagt eer, ckielput'U.
2I. Weer 4 minuten later scoor
de A. v. d Sar voor de derde
maal. 3Tien minuien voor het
e.nde gaf Camp berst keeper
Geurisen het nakijken. 32.
"s-GRAVEXDEEL Hel Chr.
tamboers en trompetterkorps Ju
lia na heeft. ir. Ons Gebouw haar
j, air ve r ga der in» gch o u der.De
voorzitter, de heer A. P. Schuu
ring. was bijzonder verheugd over
liet afgelopen vorenigingsjaar.
v-.mrir ïct -/an rrrr-;-? en pij-
perkurps overschakelde naar tam
rprc.k er zijn vreugde over uit dat
c kik -T zk-h voor de voile hon
derd procent bobben ingezet om
het doel, binnen een jaar trom
petterkorps: te zijn. te bereiken.
De voorzitter deelde mee dat
er ook voor dit jaar weer enkele
Uitnodigingen zijn ontvangen O.a.
voor een optreden in België en
Frankrijk. Wanneer he*, ledental
blijft stijgen, wat nu hst geval i&.
p:i de financiën het toetaten ü«l
Juliana binnenkort overgaan lot
de uitbreiding van het korps n"p'
een basset-tic, die zal bestaan uit
2 s-o.ixu loons en 3 Es-De? ba>-
trornpeiten.
WESTMAAS De vier sa
menwerkende Hoeksciif- Waards
Konijnenfokkersverenigingen. do
- vt lIKV Hul-
henoord, Xut cn Sport Oud-Bcij-
er i and er. DES K'daswaal heb
ben in gebouw Concordia te
V e=*nt;. oen knmpinenen-
show gehouden. Er warefi 64 die
ren in geselt reven verdeeld over
30 inzenders uil de Hoeksche
Wa*»rd en 13 rassen vertegen
woordigend. De keuring kwam
voor rekening van de heer O.
Vermeulen (A) uit Bunnik. Deze
v/ees a ;s kampioen aan een ko-
nijngrsjze Vlaamse Reus oude
ram. ingezonden door de heer S.
den Boer u it. Ma a sd a m
GROJvNTKX- F.X i ft U ITVKHJNc
ZWIJN PR t:CHT
Andijvie fto—iW kg. i.fWö kg; yien Jfl
2«. 6.000prei 47—ijf). i.wO: «roertrom
'47—54: boeren kooi S(>—8,1. 5'JO: roclekoui
16—«7. I.Mf): sa; uilen A l.7Jt—151. K !»'i—
c n 120—155. 12.500; wu;or a i
LVi—135. 500 dozen; A rl 122—148. B II
105—129- 15.000 k&: veld da 390—420. 50'):
knolselderij I5—31 st„ 3.00a st.: *1» A 1
1827, 40.1)1©; C I 12—13, 11.MO: selderij
S»;—50 bni. 1.000 bos: do eenrif da cornice
Si—7« kg: golden detieinus 1536.
Nt'MAXSDORP De gemeen-
1 ent ad van Xu mansdorp verga-
tien donderdagavond half ach*
in hei gemeentehuis. Xa de nieuw-
j.y.ir-'rcde door burgemeester S.
W. Henry zal a an de orde wor
den Lv-aeid de beneem ine. van
een lid van het college van bij
stand. zulks ter voorziening in
een vacature, onlstuan rlnor hel
o'.vrli.irien van tic heer Adr. Kie
viet. Aanbevolen worden de he
ien: i. Xie. Kranenburg en 2. W
Lepmvenhui"-h.
.va n en (hans overeenstem
ming is here ik t omtrent de aan-
■Tuop van het altijddurend recht
van erfpacht voor een gedeelte
van hei perceel Groene weg 33a,
wordt voor gesteld dit perceel van
rie heer J. Kalis aan te kopen
Voor het treffen van enkele voor
zieningen nun (ie o.l. school ID
ie Schuring wordt een krediet se-
1 vh 22, UCJëF en a an v u
Send krediet is noodzakelijk voor
de bouw van een gymnastieklo
kaal aan de Torrnslrua
Her lïgi in hel voornemen aan
de Lavende]straal 7 garages lp
bouwen Hiervoor zal eer. krediet
moeten worden uitgetrokken van
f 23.oi.iu.
Derde sportveld
Ook zal een voorstel aan de or
de komen in* her heschikhaarstel-
len vein een krediet, van f 72.050
voor hr-t aanleggen van een der
de sportveld.
B. en W merken hierover op,
dal her bestuur van de Xumans-
dnrpse .sportvereniging X.S.V.V.
reeds geruime tijd geleden heeft
verzocht te mogen overgaan tot
hei aanleggen van een derde
sportveld nay sr hei thans be-
staande sport-complex aan de
Wi hei mi na sir a. at.
Dn.ir het aantal leden de
zer vereniging gestadig toeneemt.
KLAASWAAL De muziek ver
en in ging Xh Lang Streven te
Klaaswaal geeft op de vrijdagen
17 cn 24 januari ir. zaal Koster
haar jaarlijkse uitvoeringen. De
aanvang is beide avonden om
7.3d uur. De senioren fanfare van
XLS voert een overigens niet al
:c lang muziekprogramma uit
waarvan een gedeelte samen met
c!e drumband. Xa de pauze voert
de Xuman.-tlorp.se toneel vereni-
gir.g Adiuu ut au Rackot")dhr re
gie van Adam To'ten a ars het blij
spel in 4 bedrijven van P. J. Zon-
ruitcr; ..N'ieis veranderlijker
dan een mens" op. Beide avon
den worden met een bal besloten.
Op l februari za! het 55 jaar ge
leden zijn dst XLS werd opge
richt.
KLAASWAAL De sportvere
niging S.S.S. heeft in zaal Koster
een feestavond gegeven. Een ge
heel gevulde zaal heeft kunnen
kijken naar het gezelschap De
Jongen? van Hank dat met een
afwisselend programma de avond
verzorgde. S.S.S.-voorzitter D.
Schop noemde in zijn openings
woord de resultaten van het oor-
bi je verenigingsjaar goed. Er was
een klein batig saldo en in de op
zet. zoveel mogelijk jeugd gele
genheid te geven s-pnrt. te beoefe
nen. is S.S.S. geslaagd.
is het niet langer mogelijk aile
elftallen, die daarvoor in aanmer
king komen, in de corn pc lit ie te
laten spelen. In dit verband wordt
er de aandacht op gevestigd, dat
van de beide aanwezige sportvel
den. slechts één voldoet aan de
eisen, die de K.X.V.B. stelt o.a.
t.fi.v. de afmetingen van hei ter
rein, zodat alle compel it le-wed-
slriiëun op het eerste veld Ire ho
ren te worden gespeeld. De vere
niging beschikt tiians over eif
elftallen, welke in com pet it ie-ver
band spelen.
Thans komt hei college mei dit
voorstel, aangezien voorlopige ge
geven? bekend zijn over de grond
exploitatie van het uitbreiding.—
plan Buitensluis. Het ligt in het
voornemen, dat een groot rke!
var de uil tr voeren werkzaam
heden doni du leden zelf zal wor
den verricht.
OOSTVOOR NE De rijks
scholengemeenschap te Brielle
heeft hei door de schaakvereni
ging Het Houten Paard georgani
seerde kerst vakanti e-schaaktoer-
noui voor de scholen van cie
Zuidhollandse Eilanden gewon
nen, Deze school zal met zes spe
ler? mogen deelnemen aan het
schoolknmpi oenschap van Rot-
terda m.
De havo-school te Middelharuis,
de ulo-school en de lagere techni
sche school, beide te Brielle. wer
den respectievelijk tweede, derde
en vierde.
Het aantal deelnemers was dit
jaar sterk gestegen. Er deden 71
scholen mee, waarvan 38 lagere
«cholen. De prest a tie prijs werd
toegekend aan de heer Van der
Kooy van de Vlotburgschool, die
15 jongens en meisjes van die
school ü-chaaklessen gaf en in
schreef voor het toernooi.
Burgemeester A. Bolwïdt van
Oostvoome woonde de finalewed
strijden bij en reikte de prijzen
uit.
SUED RECHT In Sliedreeht
zijn er deze week nvee gouden
echtparen Beide herdenken aan
het eind van deze week de dag
waarop ze 50 jaar geleden in het
huwelijk traden. Het zijn de echt
paren Joh. l,a bee en II La bee-
Pols en J. de Jager en R. de Ja
ger-Ven:». Beide echtparen zullen
een receptie houden.
SLIED.RECHT De heer H.
Bos. onderwijzer aan de Dr. Al-
bert SchweitzerschooL is benoemd
lot hoofd van een openbare lagere
school te Alphen s. d. Rijn. Bij
aanvaardt zijn nieuwe functie op
j maart.
GOUDA Bij koninklijk be
sluit is benoemd tot rechter
plaatsvervanger in de arrondis
sementsrechtbank in Rotterdam
mevr. mr. H. Sing er-Dekker te
Gouda, lid van de tweede kamer
der sta ten-gene raai.
MAASSLUIS Tegen het ster
ke Fkikkec heeft VDL goed
partij gegeven. Het altijd wat
fort spelende Flakkee is moeilijk
te verslaan vooral op eigen ter
rein. Twee spelers worden tijdens
deze wedstrijd geblesseei'd t.w
keeper Kees v. Eijck vun VDL en
Flip v. Meggelen. linksback.
Laatstgenoemde werd vervangen
door Jaap v. d. Boom. In de eer
ste hetfr gaf Gommen v. A~t jn
club de leiding. 0I. Tor de rust
wisten de Uaassiuizevs deze voor
sprong te behouden. Holster
sconrde fraai de gelijkmaker voor
de thuisclub, l1.
SCHIEDAM Hei is de UVG
dames niet gelukt om revanche
te nemen op Vires uit Gouda,
voor de indertijd geleden neder
laag. Vires begon goed en had
spoedig een 03 voorsprong op
gebouwd. UVG verzette echter de
bakens en drukte Vires in de ver
dediging. waardoor hel Goudse
team van slag raak Ie en in pa
niek alles in het werk stelde om
een achterstand te voorkomen.
UVG liep langzaam in en stond
met de rust naar Vires (55).
Na nist werd het sue! steeds
harder. Dit. kwam UVG op twee
speelsters ie slaan. An ja Rondeï-
lap liep een hersenschudding op,
terwijl Anne kt' Kerkuum een bot-
sc-heur overhield aan dit treffer..
Ondanks het verlies van twee
speelsters bleef UVG doordrukken
en kwam op een 07 voorsprong.
Toen werd hel de Schieciamse och
te: ie machtig en moest hel Vires
een 78 zege toestaan.
De heren van UVG hadden het
heel gemakkelijk met Xcplanus
3. Op eer, heel gemakkelijke wij
ze kwam UVG aan een 18 rust
stand. Xa rust gebruikte UVG de
strijd om enige nieuwe spelsyste
men uil te proberen, maar ver
gat niet. om tussentijds de eind
stand tot 3-H' uit te bouwen
UVG staat nu twee punten ach
ter stadgenoot. Wilton dat de eer
ste plaats bezet.
De reserve dames van DWS
hebben het er lelijk bij laten zit
ten in Den Haag tegen Hygiea
2 Slecht plaatsend en vangend,
gaf het Hygieu alle kar? om een
3—0 ruststand op te bouwen. Nu
rust. herstelde DWS zich en liep
langzaam de achterstand in, Met
nog lien minuten te speien, waren
de ploegen op gelijke voel. geko
men (441, wat ook do eind uit
slag zou worden.
DWS heeft nog cie kans op de
volle winst gehad, loen hei een
straf worp kreeg loegewp/cn inayr
miste deze jammerlijk. DWS-2
dee-li nu de eerste plaats met het
Haagse Kwiek Sport. De dames
van Wilton hebben tegen Ver-
burgh 2 met de hakken over de
sloot de volle winst, binnen ge
haaid. Met slechts 3—4 bleven ze
de Westlandse dames de baas. De
dames van Scylla blijven aan
kop. Zondag gal het Dynamo uit
Rotterdam goed partij en bleef
mei J3 de meerdere.
CKUÜKE-;.N: Jar.me dv J A Langer.du
en J u Nooidet meer, Dwarswes B».
GKTKOUWD: Willern Jacob Ltn;»pn-
doen 2H jr autoschadpreparateur en
i 51 fj
21 j
Ruc tuitje. Hl ulostraat 2">; Fr eden k
A.o>.-i j>: RuuVi-rs :i8 ,j! eonuoteui en
J deuntje van Cit teren 4! ji moeit nette.
iL-ie^.A'.cJï 71.
[\Gi;KO.MK.\: A l. Hordijk ril atv..n
ituluncla.n ci .trolendJ jk 14, K G Ur-
nionchy en jje/in van fïanknjk nr
Nvioidw&K r.M L üer.ïi-IJubnsi- er.
z:n van Djiisiand nr Jievermgseweg 14:
Y Kobei liSM-Ciueiiewtgen Van tier Wei-
don van Guide m Noordweg 15: c
fc:«»(i»-Htil(ïervaa; t van ileüevoeisiuis
i:r Van der Meerweg 12a: C J Blonden
t-n echtgenote van lrin:dad nr Ger.t:a-
nenlaan 27.
VÜRTROKKEN: I-: Ertiem en gezin
naar Brieile. Van Aikemad-elaan 95: H
ötoik en gezin naar Brïeile. Anr.ahoe-
vestraai 13: C iv Vermaal naar Heüë-
voetsiuii. Kijksitraatweg 2».
ifURfiKtlLIJKE STAND: GEBOREN:
flendrika Janna v d Aleuien dv A w
J v d Heulen eu C van Straten. Dirk
I-eend er t Shed recht /,v it Sliedreeht en
c u van der Steen, Maniok Souse dv
D L Soujge enXLA vc_n den Bos, Mar
cel van Leeuwen zv M C van Leeuwen
?ti L A H Smit. Ronnv Spoor zv P
spoo; eu SM W van den Blink. Jaeoba
A ara Rieulijk dv L C Rietdijk en H
van IkTge-n.
ÖVMRLKDKNLouisa Wtiiemina e.v,
Lanrtnifttej «5 ji. Banjo!je Kwak w.v.
de Grujïei- 10J jaar.
GOUDA Goud a's gemeentearchivaris mr. J. Geselschap
heeft in het orgaan van de Historische vereniging voor Zuid-
Holland een artikel geschreven, dat gewijd is aan de geschie
denis van de ambachten Broek, Thuyl, :l Weegje en Broek
huizen op tegenwoordig Gouds. Moordrechts en VVaddinxveens
grondgebied. Het is het verhaal van het ontstaan en de ver
dere lotgevallen van deze ambachten, waarvan enige hun vrij
wel ongerept karakter hebben behouden, maar één straks
voor de recreatiezoekende mens in de Goudse streek een be
langrijke rol kan spelen; het Waddinxveense Weegje. dat op
genomen is in de plannen van het recreatieschap „Reeuwijkse
Plassen".
Mr. Geselschap schrijft: Om
streeks het midden van de twaalf
de eeuw nestelde de ïlollnndse
graaf zich aan de nevers van de
I.Tssel. toen nog een deel van het
wereldlijk gebied van de bisschop
van Utrecht. Vermoedelijk is dit
geschied tijdens het bestuur van
de van de graaf afhankelijke bis
schop Herman van Hoorn <1151
1156). Hierdoor werd vooral de
Utrechtse kerk van Oudmunstcr
gedupeerd. Zij bezat in deze
streek tengevolge van een schen
king van de Duitse koning Otto I
in 944 eigendomsrechten, welke in
Ii22 nog vermeerderd waren met
heerlijke rechten: cijns en recht
spraak. Een aanwijzing hoe lang
reeds deze oevers hevolkt zijn.
Een eeuw Later, in 1249. blijkt
d<.- grafelijke macht hier geconso
lideerd te zijn. De grenstol van
holland is dan te Mourdrecht ge
vestigd. Volgens de overlevering
heeft deze tol gestaan op een
plaats tussen Moordrecht en Gou
da waar de IJssel zich vernamv-
oe. De plek is vermoedelijk wog-
gegraven bij de aanleg van het
verbindingskanaal Gouwe-IJssel.
De inwoners van Moordrecht suk
kelden toen met hun dijk. die
dikwijls doorbrak. De graaf stel
de er prijs op dat deze grenspost
intact bleef. Hij gaf hun in 1254
enijie vermindering van belas
tingen, Omstreek 1284 is de tol
naar Gouda verplaats*.
Moordrecht, maakte aanvanke
lijk deel uit van het ambacht tus
sen ,.die Goude en de Cralingen".
Heer van dit ambacht was in 1281
Troveis. Later is dit ambacht
gedeeld in de ambaenten Capelle.
Nieuwerkerk en Moordrecht. Een
rapport van omstreeks 1295 be
treffende de eigendomsrechten
van de graaf geeft enige inlich
tingen over de k riibn ent.sheer lijk-
heid Moordrecht. Jan (van Moor
drecht) houdt dan het gerecht in
leen van de graaf. Hij is dus de
ambachtsheer. Sophie van der
Goude houdt de tienden van de
proost van Oudmunster in leen,
en Jan van haar éénderde deel
daarvan. De kinderen van de heer
van Moordrecht (Troveis?) clai
men niet minder dan negentien
roeven in dat ambacht.
Jan van Moordrecht wordt nog
eens genoemd in 1300. In 1311 ma
ken wij kennis met zijn zoon
Jacob. Deze ontvangt dan van
heer Ni cola as van Putten zes
vierteJen land in de parochie van
Moordrecht tussen het land van
de kerk en Abbenland. Jacob
volgde zijn vader op in de am
bachtsheerlijkheid. Uit zijn huwe
lijk met ALeida van Naaldwijk
werd hem een dochter geboren.
Lizebet. Zij huwde omst-eeks
1324 met de Zeeuwse edelnan
Claes Rsnghersz. die haar in dat
jaar lijftocntte uit zijn goederen
In Dirksland.
Heer Jacob's financiën waren
toen al In de war. In 1320 worden
c.e sporen van zijn geldnood reeds
zichtbaar. Dan neemt de graaf
zijn tweede echtgenote. Margriet,
iri bescherming tegen de schuld
eisers van haar num. in de vol
gende jf ren spitst de crisis zich
toe. Wij danken daaraan een aan
tal charters die ons een goed in
zicht in de rechten en bezittingen
van de heer van Moordrecht ver
schaffen. Het uitgangspunt vurmt
een oorkonde van 1321. De goede
ren die hij. van de graaf in leen
noudt en voor het onderzoek van
belang zijn worden daarin als
volgt omschreven:
3. Het ambacht van Moordrecht,
tussen de heerschap ;'an der
Goude, het ambacht Ni e uwer-
kerk, de landscheiding van Ze>
venhuizen, de Piclede en dn
IJssel. In 1330 hoogtepunt
van de crisis ontving Jacobs
schoonzoon van de graaf dit
ambacht met bijbehorende
rechten; de molen en de op
brengst van landtijnzen, beden
en watergang ten bedrage van
3£ 's jaars. Hij kocht boven
dien van de graaf, vermoede
lijk met geldelijke hulp van
Jan van Polanen, het huis te
Moordrecht en hel recht dat
Jacob had op 7V; vïerteien land
genaamd het Hofland.
l; De koren- en smal tiend ge
naamd de Proost tiend, uit h.el
raj>port vju3 ca. I29J xeeds be
kend, uit het gelijknamige Un-d
dat gelegen was tussen de
tiendblokken van Jan van He
negouwen eri Jan van der Gou
de en de Piclede, en tussen de
Gerard Heyensloot en de Gou
we. Wellicht is deze tiend
Identiek met de tiend die heer
Jacob in 1330 aan de graaf ver
kocht.
3 Land en bes genaamd de
Proosttiend. omschreven als
onder ten tweede met dit vel
schil dat in plaats van de Ge
rard Heyensloot „Jacobs land
van den Broek".als zuidweste
lijke belending wordt opgege
ven.
In 1330 omving Claes Rcng-
hersz. ook dit land en bos in
leen. tezamen met de bijbeho
rende rechten: tienden, pacht
van het land „boven clen cupel-
rieiande". hoenderpucht en
recht van nakoop. Hot werd
toen bepaald door de Gouwe,
Piclede, do weg van Waddinx-
veen naar Moordrecht, de weg
van Moordrecht naar Gouda,
cn de weg die „tenclen Rotte"
rechtuit in de Gouwe liep. Hel
Rotf Jand) lag tussen Broek en
Gouwe. Dit land en bos omvat
te dus de latere ambachten
Thuyl, 't Weegje en Broek,
maar niet Broekhuizen.
In 1340 werd Floris van der
Oouchorst ambachtsheer van
Moordrecht. Zijn gelijknamige
zoon deed in 1357 afstand van zijn
rechten ten behoeve van de rent
meester van J. v. Bloys. Pon wel s
Tolnaer Pnuwelsz. Deze verkocht
de heerlijkheid enige maanden
later aan zijn werkgever. De re
keningen van Bloys wijzen er op
dal het land genaamd de Proost
tiend daaronder begrepen was.
Met name de exploitatie van het
bos wordt daarin uitvoerig verant
woord. Deze bestond uit het aan
planten en vellen van oomen cn
liet vangen van reigers. In de
winter van 137+/75 werd het hos
door zout water overstroomd en
zo grondig vernield dat men
moest besluiten het hout te ver
kopen, de stronken te rooien en
het land te verkavelen.
In de desbetreffende uk te werd
L.m. bepaald dal de schout van
Couda er het schout ambt zou uit
oefenen en dat verkoop van land
zou geschieden ten overstaan
van de rentmeester van de am
bachtsheer. do schout en enige
ingelanden. Ongetwijfeld is hier
mede bedoeld het ambacht Broek,
en niet zoals beweerd is het am
bacht Broekhuizen.
De akte van 1377 vormt dus de
geboorteakte van het ambacht
Broek. Xa de dood van Jans
broeder en opvolger Guy van
Bloys. in 1397, keerde de heerlijk
heid NI oord r cat in rs graven boe
zem terug. De creatie van het
ambacht Broek is toen blijkbaar
door de graaf als een voldongen
feit aanvaard. De rekening van
de baljuw van Gouda van 1406
tenminste vermeldt het tot hel
baljuwschap Gouda behorende
schoutambt „waar 't bos geslaan
heeft".
Het land van Thuyl is als alle
oeverstroken een oude ontgin-
n n».'Nog in 1484 werd het gere
kend lot het ambacht van Moor
drecht. In 149o slichtten Zuid-
Wuddinxveen, Broek, Thuyl en
T Weegje gezamenlijk twee wa
termolens. Reeds in 1413 hadden
schout en schepenen van Gouda
het recht van schouw van de
kaden langs de Gouwe tot de
(grote?) Nes en voorts om de
Broek heen tot aan de Moor-
el rechtse tiendweg toe verworven.
Nu kreeg Gouda nog het recht om
vijf heemraden in het bestuur van
deze poldercombinatie te kiezen.
Er was niet veel meer nodig om
Thuyl en 't Weegje behalve een
waterstaats- ook een ambachts
bestuur te geven. Dat is spoedig
gebeurd want in 1495 is er sprake
van een schout in het ambacht
van den Eroeck en van hel land
van Thuyl. Broek, Thuyl en
Weegje hadden steeds dezelfde
schout welk ambt werd waargeno
men door de baljuw van Gouda,
doch zij waren afzonderlijke nm-
bachtjes, welke nu eens tezamen
er dan weer apart worden ver-
meld. De benoeming van de be-
siuren was een prerogatief van
Gouda, verklaarbaar omdat vele
ingezetenen en instellingen van
die stad grond in de polders be
zaten. Toen later de stadsbestuur
ders zich als de rechtmatige am
bachtsheren van ambachtjes ge
droegen, waren zij ongetwijfeld te
goeder trouw.
Tenvijl Broek, Thuyl en. Tt Weeg.
je in wezen nog grotendeels onge
rept zijn. is Broekhuizen in de
dertiger jaren van deze eeuw door
cie bouw van de Julianasluis en
qp aanleg van straten sterk ver
minkt. Een resl van de Waddinx-
'•eense wetering, eens de grens
met. Gouda, ligt tussen de Emma-
siraat en het sportterrein.
Ook Broekhuizen vormde oor
spronkelijk een deel van het am
bacht Moordrecht, dat zich in
1321 uitslrekte tol de heerschap
van der Goude. In 1340 werd de
Waddinxveense wetering gegra
ven door het ambacht van Moor
drecht. In 1358 kwam de Alfer
wetering tol stand. In 1490 sluiten
de molenmees te rs van de polder
Broekhuizen in het ambacht van
Moordrecht een lening voor de
bouw van een molen.
De bemoeiingen met Broek-
huizens zaken brachten Gouda in
de eerste helft van de 17de eeuw
meermalen in conflict met Moor
drecht. Godsdienstige en afhan
kelijke lieden die bereid waren
voor Gouda gunstige getuigenver
klaringen af te Leggen waren er
volop, doch informaties bij de
rekenkamer en de leenkamer van
Holland in 1615 en 1623 ingewon
nen leverden uiteraard niets op
waaruit het bestaan van een van
Moordrecht onafhankelijke heer
lijkheid Broekhuizen zou kunnen
worden afgeleid. Wel kwam aan
het licht dat de aanspraken van
de stad Rotterdam 'op de heer
lijkheid Moordrecht evenmin kon
den steunen op registratie bij de
Hollandse leenkamer. Rotterdam
beriep zich daarvoor op de akte
van approbatie door de Staten
van Holland van 1576 van de ver
koop van 'enige 1 andsdomein en
aan die stad, waarin echter het
ambacht Moordrecht niet ge
noemd werd. Beide partijen ston
den zwak en het proces tussen
Gouda en Rotterdam in de twin
tiger jaren voor het Hof van
Holland gevoerd heeft niet tot
een uitspraak geleid.
In 1648 hebben de burgemees
ters van Gouda gepoogd de kives-
fic te forceren: zij benoemden
een schout cn twee heem vanen
van Broekhuizen, onder voor
waarde dat zij geen morgen
spraak (vergadering van dv in
gelanden) zouden beleggen ein
der toestemming van cie burge
meesters van Gouda. Bleef deze
benoeming vermoedelijk een s:«g
in de lucht, anders was hei ge
steld met de benoeming van 1e
baljuw van Gouda tot schout v*n
Broekhuizen en de gelijktijdige
aanstelling van een secretaris <-p
7 december 1663. Het kan im
mers nauwelijks toeval zijn dal
de archieven van Broekhuizen
niet het jaar 1664 een aanvang
nemen. Blijkbaar was Gouda met
Rotterdam tot overeenstemming
gekomen. In het stadsarchief heb
ik daarover niets gevonden.
Samenvattend mag men zeggen
dat de ambachten Broek, Thuyl
en 't Weegje, en Broekhuizen op
onregelmatige wijze tot stand 2ijn
gekomen, evenals trouwens het
gezag dat Gouda zich daarover
toemat. Gelukkig voor het stads
bestuur kon het zïeh beroepen op
de uitspraak van een in deze ma
terie doorkneed auteur; ..Ten
tweeden, soa werden de voorsz.
Dominiale Rechten ende Gerecb-
tichcden l»y ons oock bekomen
door langdurige gewoonte, die
alle beugnisse van Menschen te
hoven gael". Deze poging om de
ti'rinnerïng wat op te frissen 20U
mij in de 17de of 18de eeuw mijn
betrekking hebben gekost!
De staatsregeling van 1798 ver
nietigde met enkele woorden alle
heerlijke rechten. Zij werden ge
deeltelijk hersteld in 1814 en defi
nitief afgeschaft bij de Grondwet
van 1848. In het vooruitzicht daar
van had de stad reeds in het voor
jaar van 1848 de stadsheerlijkhe
den in het openbaar doen veilen.
Eroek, Thuyl en ?t Weegje, Broek
huizen en Bloemendaal, eveneens
een dubieuze heerlijkheid, die
toen tezamen de gemeente Broek
cum annexis vormden, werden in
één kavel verkocht aan de heer
N. IJ zendoorn le Gouda, destijds
secretaris van de gemeente Broek
c a., voor 1-350,Dat was eer.
voor die iijd niet onaanzienlijk
bedrag. Daarvoor kreeg de koper
het recht om de retributie die rij
als secretaris van Broek c.h.
dt* ambachtsheer schuldig was.
groot ƒ50.per jaar, aan z'th*
zeil te voldoen, en zich met een
reeks van namen te tooien. Het
is mij niet bekend wie zich nu
heer van Broek mag noemen.
