F idu La Estonteco
Ontwikkelingsbureau EMPEO bedreiging voor
13
Heei
iron: 'vv aaroiii
HOOR EENS
HIER
STAB 3
SCHIEDAMSCKE COURANT
levers
bijkantoor RotlerdarriEch Nieuwsblad
Broers vest 3,
Administratie en abonnementen
telefoon 26-80.51.
Redactie telefoon 36.35.86.
Klachten dienst:
telefoon 251773 van le.OU—20C0 uur,
zaterdag van 17.00—19.00 uur.
ueze krant wordt uitgegeven door
de Sljthn/E pers .sv,
SCHIEDAMSCHE COURANT ZATERDAG 11 OKTOBER 1S69
Schiedam „Het was ongeveer 1936. Dat was in de beroerde
tijd de werkelozen tijd, en dan wil je je tijd toch wel een
beetje zoek brengen. Teen heb ik diverse cursussen gevolgd
uit liefhebberij, niet voor m'.i werk of wat ook. EHBO, Tk
ben aan steno beziggeweest, maar dat werd me op de. duur
toch v/el een beetje te gortig.Toen ben ik ermee genokt,
en zo ben ik aan Esperanto begonnen", zegt secretaris H.
Letseh (68) van de sectie Schiedam van de Bond van Arbei
ders Esperantisten Fidu La Estonteco (vertrouw op de toe
komst).
Hei motto van de Esperantisten
.vertrouw op de toekomst" is
Eigenlijk de grootste drijfveer
achter de hele beweging die
deze kunstmatige internationa
le taal propageert. He heer
jjetscn heeft dit motto, mis
schien onbewust, zich tot lij
spreuk gemaakt waaruit hij de
moed put om verder te gaan.
Want indrukwekkend zijn de re
sultaten van het Esperantisme
tot op de dag van vandaag nog
niet. Ondanks het feit dat tus
sen de vele talen waarin de ge
bruiksaanwijzing van telefoon-
heel interessant! Toen heb ik
tot de oorlog uitbrak nog wat
gecorrespondeerd en gedaan. In
de oorlogstijd heb ik nog een
tijd me, een Esperantisten-
speldje gelopen, maar m'n
moeder kreeg het er benauwd
van en zei: die moffen die grij
pen je nog een. keertje! Toen
heeft m'n vrouw het eraf ge
haald. Nou ja. dan kon ik wel
flink wezen en zeggen: nou ik
doe het er weer op, maar dat
doe je ook weer niet".
RUZIE
„Nee, die Duitsers hadden het
niet best met de Esperanto be
weging, Hitier moest er geen
mieter van hebben. Esperanto
is door een Jood gemaakt: Dr.
Zamenhoff, een Poolse oogarts,
Die leefde van 'kindsbeen af in
Polen, e.n in Polen had je toen
die verschillende volken en ver
schillende talen: Joods, Pools,
Russisch, Duits. Hij zag daar
de mensen dikwijls ruzie heb
ben, en. dat was eigenlijk min
of meer een gevolg van die
taalverscheidenheid. En toen
dacht hij: ja, clat moet toch an
ders worden. Toen was hij ze
ventien of achttien jaar. en
toen had hij o-p zij'n manier een
nieuwe taal in elkaar .geflanst
die hij met zijn medestudenten
ging spreken!"
'es hui ren dcc.-.-
',C> 'Jc-- -
-np, t
■:aar Mr.-nm
De her Prvor. -v - i
Bauw- en
D, N.v.. W7 v..'
grote bouwwcrT-er; in Prhi?:l-"i7n
c n nm r- v-r- -■:v*;> a
zoals de eerste Wi'.Ier.i <-'<■■
--frerhon'bet "?;--ion-c"
Daltonflat en hnnn v.'irkeï-
pcmc'en r.nn d*1 Ti rot»
HENK LENSINK
cellen is gesteld ook Esperanto
een plaats heeft veroverd, en
ondanks het feit dat een firma
als Philips ook folders in Espe
ranto uitgeeft over het gebruik
van elektrische medische appa
ratuur
UITVERKOOP
„Eigenlijk begon het Esperanto
voor mij toen ik ze-ventien jaar
was", vertelt de heer Letsch in
zijn woning aan de Lekstraat,
waar ook de bijeenkomsten van
de Schiedamse Esperantisten
worden gehouden. „Ik had er
gens in de uitverkoop een boek
je gezien en dat had ik gekocht.
Ik had het eens ingekeken en,
ja ik voelde er wel wat voor.
Maar in dat hoekje stonden zo
veel achtervoegsels dat ik
dacht: dat wordt nooit wat. Es
peranto is hoofdzakelijk voor
voegsels en achtervoegsels. La
ten we een woord nemen:
vriend vriendin, boer boe
rin, dat is <heeL eenvoudig.
Maar als ik nou dief krijg, zit
ik in de boot! Krijg ik prins, zit
ik in de boot. Afgezien nog van
jongen meisje, wat helemaal
niet op elkaar lijkt. Zoiets kan
in -het Esperanto niet, als je de
mannelijke vorm weet, weet je
ook de vrouwelijke.
„Maar toen ik langdurig werke
loos werd, toen dacht ik: laat ik
het toch nogeens proberen. Ja,
en dank krijg je natuurlijk je
onderwijs en. voorlichting, nou
ja, toen vond ik het toch wel
„Toen moest hij, ik meen naar
Warschau, om zijn studie aan
de universiteit af te maken. En
toen 2e-i zijn vader; nu is het af
gelopen met die rommel, éérst
je studie! Geef die rommel al
lemaal -maar hier, die zal ik
voor je 'bewaren. Maar toen hij
na verloop van tijd terugkwam,
had 2ijn vader het zootje ver
brand! En toen heeft hij het op
nieuw in elkaar -gezet met ver
beteringen die werkelijk verbe
teringen waren, en zodoende is
Esperanto begonnen, ik meen
officieel in 1887."
SCHUILNAAM
„Maar toen dorst hij nog niet on
der zijn naam Zamenhoff te
schrijven, hij schreef onder de
schuilnaam Dr. Esperanto. En
later, toen het -vaste voet .kreeg,
toen hebben de taal Esperanto
genoemd en werd f>r. Zamen
hoff de maker. Esperanto is
eigenlijk nooit doel op zichzelf
geweest. Voor ons wel, maar
het is niet de opzet. Het is de
bedoeling dat er een beter on
derling begrip tussen de ver
schillende volken door ontstaat.
Vroeger zeiden ze: het is de
taal van de socialisten! De
rooien in hoofdzaak. Maar dat
komt omdat de rooien overal
■bovenop zitten. Kijk maar naar
de coöperaties enzo. Ze zijn vu
riger, strijdlustiger voor een
nieuw idee".
Het leuke is, of het gekke, in
communistisch Rusland daar is
het verboden, Je mag daar wel
Esperanto leren, maar je mag
je niet internationaal organise
ren. Arbeiders aller landen ver
enigt u! Maar daar moest je
toch buiten blijven, is dat niet
inconsequent! In Spanje is Es
peranto officieel nog steeds
verboden, maar er worden
daar wel Esperanto-boeken ge
drukt!".
TOEKOMST
,Of er voor Esperanto nog tie-
komst is? Nou, hópen doe ik-het
altijd! Ik geloof wel dat het op
den duur komt. Omdat de gro
tere zaken zich er ook mee
gaan bemoeien, zoals Philips.
Kijk, als zulke zaken zich er
voor gaan interesseren, dan.
komt het wel. Maar als -het van.
onder af moeten komen, dan
dan wee; ik het nog niet! In
heel Nederland is de belang
stelling voor Esperanto slecht.
Waarom? Noem eens een ver
eniging die bloeit op het ogen
blik? Schaken, toneel, noem
maar op, allemaal kwijnen
ze!"
,De mensen hebben, geen interes
se meer ergens voor. Zo is het
•heden ten dage: de mensen
hebben zekerheid van de wies
tot het graf. Ze hebben nergens
anders belangstelling meer
voor dan voor die tv. 's Avonds
gauw voor dat kistje, en dan is
het klaar! In andere landen is
dat betrekkelijk net zo. Maar ik
•geloof toch wel dat er in andere
landdenen zeker in Frankrijk
meer strijdlust zit. En als je
strijdlust hebt, dan heb je als je
goed door gaat denken Espe
ranto nodig! Als ik wat wil we
ten ergens anders vandaan,
dan is dat voor mij een koud
■kunstje. Dan schrijf ik naar een
Esperantist in dat andere land
en dan weet ik het. Die strijd
lust die heb je in Frankrijk heel
sterk. Of we het ermee eens
zijn dat laten we buiten be
schouwing. Hier in. Holland zijn
we toch wel erg lauw. Dan mo
gen die nozempjes een .keer de
boel ondersteboven gooien,
anaar we zijn hier toch zo wild
als ze het daar hebben!"
GEEN INTERESSE
,Hier in Nederland hebben we,
net zo als we vroeger een gewo
ne, een. christelijke en een ka
tholieke geitenfbkvereniging
hadden, ook nog bij de Espe
rantisten zo'n scheiding. Want
zover is die verbroedering nou
ook weer niet! We hadden hier
in Schiedam allereerst de
„rooie" vereniging, en daar
waren ook christel£j,d:en in.
Maar ja, dan waren cr enkele-
len die zeiden: nou zitten ze
daar over allerlei dingjen te po
iitieken, we moeten toch eigen
lijk een vereniging hebben
waar we met gebed, kunnen
versnippering!"
..„De jongelui hebben helemaal
geen belangstelling riüiéer voor
Esperanto, niks! Waar heeft de
jeugd nou nog wel belangstel
ling voor? Je krijgt '-'.e nergens
meer voor. Ik heb hier weieens
een jonge knul Esperanto pro
beren te leren, maar die komt
op een gegeven mesment ge
woon niet meer. opdagen. Laat
niks van zich horenblijft ge
woon weg! Ik wordt, daar niet
voor betaald, dat vril ik niet.
Maar als zo'n jongen dat nog
niet eens kan opbrengen. Er is
bij de jongeren geen interesse.
Ze lopen toch veel liever door
die stad te dwalen. Eln daar lij
den alle verenigingen onder. Er
is er niet één die kan zeggen:
het gaat goed!" Eu als het zo
doorgaat, dan is Esperanto ten
dodo opgeschreven, ja! Als er
tenminste bij de grotere maat
schappijen geen groeiende be
langstelling was!".
.Moar." ?.n y.er.'dj, ..'och hen. *k
er niet .telukkjrr rnö" dcf r'"1 to-
i 'Hf-ril. var !-r; /•.■V'.rikfc.-iin::*-
werk nrr. één «"rr-ffarhc o*7-
dememmg mnn: werden !oc-
■*e'*trcUWn. -
wel mo gelijkheden rijn nn
met behmd *",n fiet
structure!* eirddn"' er-»'; f»n-
deren in h* r<'h:d"'--ry!. E" '\\r
er heel wat cl ie de vrngpnliist
tvn de gemeente hebh.-n inc^-
•vuld. Je kunt niet verwochion,
dat ze allemaal, v/n: vv*'ieen van
de ommelet. Laten wr* aanne
men, dat pr tweehonderd gega
digden voor zijn geweest, dan
kan men gerust afmetrvm. dat
#*r toch wel drie of vier nn.n de
gestelde eisen void non en dus m
aanmerking hadden kunnen ko
men. Dat idles nu oi> één kaart
wordt gezet, lijkt me on tuist."
.Uiteraard heb ik ook zelf het
formulier ingevuld en had nok
mijn combinatie voor elkaar -
ook een ontwikkelingsmaat
schappij met ei een financiers.
Daarbij \varen zeven beleggers
betrokken, alsmede een groot
makelaarskantoor. De vorm
was alleen nog niet officieel. Ik
weet, dat ook andere collega's
een combinatie hebben opgezet.
Dat is nu een keer de moderne
vorm: Een exploitatie maat
schappij, een ontwikkelings
maatschappij en tevens een
bouwmaatschappij, zodat een
snelle realisatie van de plannen
mogelijk is. Maar ik zie niet in,
waarom men bij de herbouw
van het stadscentrum niet met
meer dan een ontwikkelings
maatschappij zou kunnen wer
ken."
,Het zou stellig de plaatselijke
belangen tengoede komen als
de gemeente het structuurplan
in een paar stukken verdeelde,
uiteraard zonder er snipper-
werk van te maken. Nu staat
bv. het plan-Schotse Poort ook
al los van het geheel. Zo zouden
er nog meer hoeken los te we
ken zijn. En het zou goed zijn.
dat niet alles van de har.cl van
één architect is, Is het bv.
noodzakelijk de omgeving van
het nieuwe stadhuis te laten
wachten tot dat het stadhuis er
staat? Kan men dat niet om
draaien: eerst de omgeving, la
ter het stadhuis? En waarom
het stuk braakliggende grond
aan de Broersvest niet ter hand
genomen? Maar voor alles:
men kan best een totaal plan
hebben, alles inbegrepen, maar
het toch in gedeelten uitvoeren.
Maar in geen geval terug naai
de kleine details van de afgelo
pen wereld. Als die voorbij is,
soeda, dan is die voorbij,"
„Hoe heerlijk zou het zijn -
dus op korte termijn ut* j
strast, du* Lange Kerk^tr;..
de Broersvest weer U>* ei
kel ijk ik bedoel tot wo::
functi on :;1 e aanwez ighei»
zouden, kunnen worden tor.
bracht. Het is niet mogeii.
kleine neringdoenden aller
naar hot industrieterrein t 1
te brengen.
Ik geloof, dat ze gelukkig /oud'
zijn in het plan-Schotse Pnori
woning en werkplaats ti-getl...
te vinden. Dun zou meteen vei.
oplossing zijn gevonden voor
een knellend verkeerspro
bleem. Maar nogmaals: AI fes
in één hand? Mist men dan niet
de stimulans van de differentia
tie? Die is een belangrijke fac
tor als men zoiets als een le
vende stad wil bouwen. Nee, ik
1icclil niet zo sterk aan die in
spraak van de burgerij zelfs
over dingen, die haar begrip te
boven gaan. Architecten en pla
nologen zijn nodig en dan niet,
omdat de bevolking het zelf ook
wel zou kunnen. Als Jan van de
straat het weet, wat doen v/e
dun met onze dure planolo
gen?"
Schiedam Onze beschouwing
d.d. 12 september jl. onder het
motto „Alle wegen staan nog
open" heeft een reactie uitge
lokt bij mevr. A. C. M.
Blaauw-Rieu, die in de Schie
damse Gemeenteraad de PSP
vertegenwoordigt. In het arti
keltje in kwestie bespraken wij
de plannen in zake de ontwikke
ling van de binnenstad, met
name van dat stadsdeel, dat be
grensd wordt ;oor de Hoog
straat, de Br- rsvest en de
Lange Kerksi aat. Mevrouw
Blaauw-Rieu meent, dat de in
schakeling van een ontwikke
lingsbureau bij de ontplooiing
van het stadscentrum een ern
stige bedreiging vormt voor de
inspraak, niet alleen voor de zo
moeilijk op gang komende in
spraak van de bux'gerij, maar
—wat veel ernstiger is zelfs
voor de inspraak van de Ge
meenteraadsleden, die krach
tens het mandaat van hun kie
zers geroepen zijn om voor de
toekomst van onze stad te wa
ken.
.Het is dan zo", zegt ze, „dat de
burgemeester in de laatste
Raadsvergadering bij de be
handeling van de bekende brief
van de Schiedamse Handels- en
Bedrijfsraad openlijk heeft toe
gegeven, dat er een ontwikke
lingsbureau zal worden inge
schakeld voor de ontwikkeling
van het stadscentrum. Iedereen
■was daar voor. Maar ik kan
mij ook nu nog met deze gang
van zaken niet verenigen. Mijn
bezwaar is, dat mensen van het
ontwikkelingsbureau in de com
missievergadering tegenwoor
dig zullen zijn en dat bij de in
schakeling van het bureau in
kwestie plannen die de gmeen-
teraad opstelt voor de binnen
stad, slechts kans zullen heb
ben als zij ook voor het ontwik-
kelingsbureau aanvaardbaar
zullen zijn. Dat houdt in dat de
invloed van het ontwikkelings
bureau op de beslissingen van
de gemeenteraad veel te groot
zal gaan worden.
ALLES IN ERFPACHT
„De gedachte is, dat de Gemeen
te de grond in. erfpacht gaat
uitgeven aan het ontwikkelings
bureau en dit bureau voert dan
het bestemmingsplan, dat de
gemeenteraad aanvaard heeft,
uit. Het ontwikkelingsbureau
omvat aannemers, finaneie-
ringsbedrijven, bankinstellin
gen en een grote bouwmaat
schappij met de naam Brede-
ro, allemaal dus sterk ge
ïnteresseerd bij de gang van
zaken. Voor de gemeente is de
aangeduide werkwijze verre
weg de gemakkelijkste, maar
de g vol gen zuilen zijn, dat het
ontwikkelingsbureau de plan
nen afstemt op zijn eigen be
hoeften en belangen. Als ze niet
met deze belangen stroken,
voert het bureau ze uiteraard
niet uit. Wat komt er dan te
recht van de zo hoog geroemde
en met zoveel vriendelijke
woorden toegezegde inspraak?
Wij hebben het te aanvaarden,
wat het bureau wenst en anders
zullen wij naar een ander bu
reau moeten omzien. En weer
opnieuw beginnen"-
Zo wordt de gehele binnenstad de
inzet, die geofferd wordt aan
de belangen van de grote
bouwmaatschappijen en de ban
ken. Voeg daarbij de fusie, die
doox' de grote bouwondernemin
gen wordt overwogen en wij ha
len een kapitaal-macht naar
binnen, die het gehele leven
van onze stad gaat beïnvloeden.
Het plan zelf moet nog worden
ontwikkeld, maar het ligt,
dacht ik, in grote lijnen toch
wel vast. Als je het mij
vraagt, wordt het een heel
groot betonachtig geval met
misschien hier en daar een
beetje Lijnbaan-karakter. Voor
alternatief-plannen zal nauwe
lijks plaats zijn. Die komen
nauwelijks aan bod in de gege
ven constellatie. Want levens
groot is er aanstonds het nuch
tere dreigement of als men
liever wil: de waarschuwing
van de burgemeester: „Als het
ontwikkel ingsbuceau het niet
met uw plannen eens is, dan
voert het bureau ze niet uit".
SLOOPWERK NOG
GEMEENTETAAK
,Het ontwikkelingsbureau zal wel
een stichting vormen met een
even mooie naam als Hoog-
Kathrijne, en er komt natuur
lijk een informatiebureau voor
ce ontwikkeling van de binnen
stad. De taak van de gemeente
wordt ondertussen: Slof wat
gesloopt moet worden; w eige
nen en bouwrijp maken. Maar
dat is in mijn ogen een griezeli
ge gang van zaken, omdat wij
het hele leven van onze stad op
hangen aan de belangen van de
bouwondernemingen en dc
bankinstellingen".
,En is dat opzeiht", aldus mevr.
Blaauw, ,,ben ik het dan wel
met uw gedachtegang eens: de
gemeente zou de binnenstad in
eigen beheer moeten opbouwen.
Het gemeentebestuur zou eigen
architecten in dienst moeten
nemen en zelf de binnenstad
onderhanden moeten nemen en
alles zelf moeten doen. Waar
om kan dat wel met woonwij
ken en niet met een centrum
ais dit? Nee, asjeblieft geen
overwegende invloed van grote
banken en bouwondernemin
gen, omdat het tenslotte toch
gaat om de wensen van de be
volking. Men zal rekening moe
ten houden met hetgeen bij de
bevolking leelt. Voor de rest
ben ik het nauwelijks eens met
uw gedachtegang. In bet struc
tuurplan wordt wel degelijk ge
dacht aan een belangrijke uit
breiding van de bevolking van
de binnenstad. Men wil er wel
degelijk een groter wouncon-
trum van maken. Men denkt
aan iets meer bevolking dan
wat er nu woont. Nou ja, dat is
natuurlijk geen kunst, want zo
veel woont er in het centrum
niet meer..."
wVan belang is wei wat voor
mensen er komen te wonen, en
hoe hoog de huren zullen zijn.'
U heeft dc gedachte opgewor
pen, dal Schiedam misschien le
hoog grijpt als het van de ver
vallen binnenstad een kostbaar
winkelcentrum wil maken,
zoals in het structuurplan van
Rein Fledderus is gesugge
reerd. Belangrijker dan dat
vind ik de bedreiging voor do
inspraak, niet alleen voor die
van de burgerij, maar ook voor
die van de gemeenteraad".
,,U noemt het dan verder een il
lusie te verwachten, dat een
Lijnbaan aanzet of een Schie
dams Liesveld hier kopers van
elders naar toe zou trekken.
Maar ik dacht dat toch wel de
gelijk een stukje modern win
kelcentrum de Hoogs tra at-win
keliers een steuntje in de rug
zou kunnen ge vei a Beslist niet
eens ben ik het niet de gedach
te om het winkelcentrum naar
Blij dorp te verplaatsen. Nog af
gezien van onze behoefte aan
groen en aan sportvelden niet
a! tn ver van hubs ïlc dacht
zo, dat de middenstanders van
de Hoogstraat en de Broers-
vest zich door hel Blijdorpcen-
trum gepasseerd zouden, voe
len. U ziet het als een depen
dance, te bematnncn door een
tweede generatie Hoogstraat
winkeliers, mar ik dacht dat
het bij uilvoering zou neerko
men op ernstigei concurrentie".
AAKZELEN IHaG
,Die eenheid tussen Groenoord
en de rest van. Schiedam door
middel van ei;n tussenliggend
winkelcentrum, lijkt me ook
niet ideaal. Wij moeten daar
het groen voor offeren en daar
bij komt, dat '3e bevolking een
bepaald doei van rle .stad wer
kelijk als centrum ziet en
zal de trek naar die buurt blij
ven bestaan. Ik voor mij vind
het gezelliger winkelen in bet
oude centrum dan in die hyper
moderne spulletjes. Xee, ik ge
loof dat hel centrum van Schie
dam Kwmar'fct en Hoogstraat
moeien blijven. De burgemees
ter heeft, in under verband tij
dens de sepltmbtrvergade»
ring gesproken over een onge
wenste bestutrsaurzeling. 'Dat
ging over bel politiebureau.
Overigens wat aarzeling als het
gaat om de mekomst van onze
binnenstad li /kt mij wel verant
woord. Dus ik waag het erop in
te gaan op de door u bepleite Mevr. A.
openlijke £<adachtenwisseling". plannen.
C- M, ttiaauw hevig verontrust over dc binnenstad-
