J. E. W. Sproiik vangt
de wereld in
er, zilver
goud
MEISJES FAVORIET
BIJ BIERTAPPEN
m
mede,standers stichtten samen een, vereniging
pi®
nep
rswun
lOA
c?
XLVIII
SCHIEDAMSCHE COURANT WOENSDAG 12 NOVEMBER l&fiS
CJ O
VViX.VAIIEH yviinnr van KcuJvn (18 j toonde zich stoor hcïavaitm in de icïuvi vüü h"t biertappen.
Schiedam „Ik heb Koningin
Wiihelmina bijna compleet; al
leen hei goud ontbreekt", en
„Ik heb stukken van Koning
Willem III met een fantastisch
mooie baard". Dit zijn de won
derlijke, wat sinistere opmer
kingen, die men kan horen tij
dens de bijeenkomsten van een
kort geleden in Schiedam opge
richte vereniging. Ze bestaat
uit twintig leden, allemaal ge
lijkgerichte geesten met alle
maal evenveel interesse voor
het aardse slijk. „Ach, je hebt
iets nodig, dat helemaal anders
is dan je eigenlijke werk", zegt
de heer dr. .F. E. IV". Sprank, di
recteur van Schiedams ïtijks-
HBS of hoe de school na de
Mammoet mag heten. Hij zegt
het bijna verontschuldigend.
„Weet je, ik heb weinig vrije
tijd en als ik dan wat vrije
kwartiertjes heb, moet ïk die
kunnen wijden aan die hobby;
er is een macht literatuur over
en ik kan me in du- folianten
verdiepen, maar ik kan ook die
koppen van al die koningen e.i
koninginnen nog eens aanzien:
Je ontdekt er altijd weer wat
nieuws aan, een aardig detail.
Die mooie haard hij voorbeeld
van koning Willem III. Bekijk
hem zelf maar eens!"
Er. werkelijk, ais vrii y.n het ver
grootglas aan het oog zetten en
naar die bijna een eeuw oude
munt kijken, waarop dr,
Spronk ons wijst, dan moeten
wij toegegeven dat het een kun
stenaar was niet de koning,
niet de kapper, maar de man
die de munt heeft ontworpen.
Wie zou dat zijn geweest? Wat
voor leven heeft hij gehad? We
vergaten het te vragen, maar
waarschijnlijk kent dr,
Spronk hem met "aam en
toenaam „want hij weet
alles van zim munten
af. „Het is niet. om te ontko
men aan de sleur", zegt hij
nog, „want sleur is er niet in
mijn werk; ook niet. om me los
te maken van de spanning,
want die is er ook niet. 't Js al
leen maar druk. Altijd twee
drie dingen tegelijk. Net een
manager van een groot bedrijf.
Eigenlijk begint een school in-
„Men kun dc hele wereld ver
zamelen, maar dal wordt mij
te voel".
derdaad een groot bedrijf te
worden. En dan die muntenver
zameling... stilte, rust, gespan
nen belangstelling".
EEN GOUDEN PLAK
Ieder van het groepje munten ver
zamel aars doet het op zijn ei
sen wijze. De een verzamelt du
artistieke waarde, de ander de
v'f'ononisclif ;ichic-rgronden
zie maar cons: eerst was de
gulden een gouden plak, later
werd hij van zilver en nu is hij
van nikkel. Wat zit daar ach
ter? Het goud dat te schaars,
het zilver dat te duur wordt.
Want dat blanke metaal is
thans nodig voor de elektro
techniek, voor do wapenindus
trie voor de ruimJevaaï'Uiptïe-
ratuur. Daar kun je heerlijk
over filosoferen. Maar je kunt
:5chiodam In café Oud-Holland
aan de Hoogstraat is gister
avond ondor grote belangstel
ling een bicnapwodstrijd ge
houden.
Hiervoor werden drie va ten
aangesleept en in de loop van
de avond ook leeggeiapt. Een
deskundige jury proefde en
keek en destilleerde uit de ruim
veertig aspirant-biertappers de
winnaars. Dit bleken a an hot
eind van de avond drie dames te
zijn. Yvonne van Keulen 117}
was het me&si getapt en ging
met de eerste prijs naar huis.
Die bestond uit een fles Schie
dams gedestilleerd met bijbe
horende glaasjes. Ook de num
mers twee en drie, Beatrijs
Poot en Kitlv van Heest, bleken
het tappen goed meester te zijn
en gingeneveneens met een
prijs naar huis. Voor de lager
ge-klasseerden waren c-r even
eens prijzen, variërend van een
doos bier tot een balpen-
Onder de juryleden bevond zich
een man die wist waarover hij
sprak: Albert Timmermans
f 301, kampioen-biertapper
van Dordrecht cn tweede in de-
ia ndskam pioenschappen bier
tappen die in de RAI in Am
sterdam worden gehouden. Hij
gaï een uiteenzetting hoe het ei
genlijk moest: "Het bier moet
om te beginnen niet dood zijn.
Daar moet je van uit gaan. Je
moet het als het ware zo naar
boven zien komen. Je kunt dat
zien als je in het glas kijkt, van
de zijkant natuurlijk want van
boven zie je alleen maar
schuim. Die laag schuim heeft
bij mij een breedte van twee
vingers, niet meer, want dan
kun je hc-t glas bier wel verge
ten. Ook is het belangrijk dat
de laag schuim bol in het glas
staat, staat hij hol. dan is er
niet goed getapt".
Aldus de vakman. Teen de drie-
va te rt bijna leeg waren, was het
de beurt aan hen, die het
waagden regelrecht uit de
kraan te drinken. Slechts weini
ge keien kor. den de kracht
waarmee de tap zijn vocht
spuit weerstaan, één keel hield
het bijna eert halve minuut vel
en die behoorde aan Huib
Steegmans, die zijn prestatie
onder luide toejuichingen lever
de.
Rond elf uur waren de vaten zo
wat leeg. De jury, die ook niet
vergeten was maakte breed
sprakig de uitslag van de wed
strijd bekend. Het bleek dat het
vrouwelijk element zich kranig
in de strijd had geworpen, de
best geklasseerde jongeman be
zette de vierde plaats.
Had zij Schiedam niet gekend
in zijn volle bloei als jenever-
stad? In de lijd, dat de Schie
dams e jenever wijd weg
stroomde over dc wereld, wrs
zij ook overvloedig gewekt bin
nen de stad zelf. stond zij in dc
distilleerderijen gratis ier be
schikking van allen, die om de
oen of andere reden naar de
plaatsen van de kokende kei-ris
werden gevoerd. Er verrt toen
veel gedronken in Schiettent, in
alle kringen. En moedor Land
stra had jn die dagen leren
zien, waartoe dat drinken in
voeren kon.
Zo wisi dus, dat Chris va-rit
borrel teveel genomen h
my ar zij verontschuldigde
in 't eerst, omdat zij dacht,
hij een groot verdriet door
alcoholgeest wilde verjag
Maar toen het verschijn
bleef aanhouden, waarschuwde
zt hem toch:
'k Zou maar 'n beetje uitkij-
:en, Chris, 'k Heb van m"n ic-
■en al zoveel gezien. Van zuipe-
rij komt altijd ellende.
Maar hij had die waarschuwing
weggelachen:
Stel je voor, 'n Schie dam nier
en 'n hor rei, moeder, die -ïoran.
bij elkaar.
As 't maar in 't fesoenclelijke
blijft, limiteerde moedor
Landstra met de burgeriii.es
maatstaf.
Natuurlijk. grapte hij, -
ai tijd in 't fesoen delijke.
En hij bleef kalm voortgaan up
de weg van cie frivoliteit, die
hij na het verbreken van zijn
engagement was ingeslagen.
Ook op het kantoor van BeHeia
begon de frivole stemming van
de tweede boekhouder, die zich
altijd zo correct voordeed, de
aandacht te trekken. Soms
hoorde de eerste boekhouder.
a.2s hij verdiept was in allerlei
ingewikkelde factuurberekenin
gen, plotseling eerj rag-Li me
achter zich neuriën en dan
draaide hij zich verstoord om:
wat had die Landstra tegen
woordig vrolijke buien. juek
wel of-ie erg in zijn schik was,
dat zijn engagement met die
toch r
r ie w oi
biijd
vr:>ru'cn Oer.,
ap
■t bepaald op *t
:lcn geuit
mdc- de eerste boekhouder
even, en Chris herkende daarin
con geknor van ontevredenheid,
het zijn rag-time in een paar
zachte- klanken, vervloeien, en
verzorgde dan weer de dode ge-
tullen van zijn grootboek.
Ook Jan Verbiest merkte op. Jat
zijn oude vriend iets verle.tr
var, het correcte, dat hij met
zoveel moeite had aange
kweekt. En hij waarschuwde
Chris eveneens:
Je ken met jenever nooit voor
zichtig genoeg wezen. Die
wordt je dtf baas vóór dat ;e er
erg ;n heb.
wat, repliceerde
Chris, ik ken toch rr.'rt rnjat.
En als- je in dat flOGie «even n.oj
nog niet eens een borreltje kun
nemen, dan gaat teen helemaal
de aardigheid or af
Dat komt, va,cl Jan Ver
biest, omdat ji, ;'een grom
idealen hebt Ais ju idealen had
dan kon je de jenever missen
Wor jij dan :nanv dronken van
je idealen, schamperde
Chris daarop. dan neem ik
jouw portie jenever er nog wel
bij.
Wat begon die Jan Verbiest een
zeur te worden, 'n zedenmees
ter, een kwezel. Dat kwam nou
aiiemaal van dat socialisme en
die idealen
En hij begon Jan Verbiest te mij
den, ontstal hem sommige van
de vroegere avonden van het
samenzijn in kameraadschap,
en toog dan naar Rotterdam,
naar de kleine festijnen van
Miesje Ringers en de bohé
miens, die het leven wisten ;e
plukken in de volle bloesems
van zijn vrijheid.
Toch bleef die vrijheid als schone
openbaring hem vreemd. Zijn
in slaafsheid gewonnen ziel
bleef afzijdig van dt drang van
de anderen, om hun individuali
teit zonder enige beperking te
ontplooien. Hij bleef de nude
Chris Landstra naar zijn eigen
wezen, de horige in afkomst en
conceptie, de aan de grond van
Schiconm gekiosikeoe, en zelfs
de frivoliteit, die hem de k«ns
bood tot 'rillevmvan y! zijn
neigingen, kon geen verande
ring brengen .i vn wezen, dat
xot slaafsheid v/.ns gedoemd.
.ag zijn stad luftu te kreunen in
een langzaam verval? En kon
hij dan, kind v.m <-w. stad. nan
haar ontstijgen? Hij zag het
niet en wist het niet, maar het
lot van die stad was zijn lot
Wam ook die stad, dat oude
centrum van de jenever indu
strie, begon zich af te geven
met allerlei elementen, die
vreemd waren aan haar wezen.
Zij begon naar zich toe té trek
ken allerlei industrieën, die los
stonden van het jeneverbedrljf,
allerlei werkers, die niet in ho
righeid aan haar grond waren
gebonden. Zij denatureerde
zich langzaam al bleef haar
oude reputatie bewaard tot aan
de verre einden van de wereld,
zij vervlakte haar uitzo aderlij
ke wezen in haar frivole 'je
in eenzaamheid met ren arbeid,
die niet aan haar oude zelfstan
dige gemeenschap was ontspro-:
ten.
Worclc vervolfjd
de munten ook verzamelen per
land. Om er in je fantasie mee
terecht te kunnen in iedere
drugstore, iedere toko, iedere
pasar ter wereld. Er zijn ande
re dingen, die het verzamelen
van munten interessant maken,
bijvoorbeeld de studie van het
merkteken van de muntmees
ter: ogenschijnlijk gelijke gul
dens, alleen verschillend door
dit teken: een zwaard, een vis
je en straks misschien een
haantje als er een andere
muntmeester komt. Wat doen
de twintig muntenlief hebbers
tijdens hun bijeenkomsten?
Zij luisteren een kwartiertje ruu-ir
een üt andere uumismütiscMe
uiteenzetting, de ene keer over
koperen duiten, de andere keer
de munt in het taalgebruik, en
dun weer eens over noodgeld of
de vraag, waarom er in sommi
ge buitenlandse munten een gilt
zit, Daarna wordt er een tijdje
geruild of vergeleken, in de
pauze is er een algemeen ge
sprek en is men gezellig bijeen
en zo tegen een uur of elf gaat
iedereen voldaan naar huis,
soms een zeldzame munt rij
ker. Als de een of ander met
een oude gouden munt voor de
dag komt is er plotselinge span
ning; dat is altijd wat bijzon
ders en veel van die gouden du
katen en gouden tientjes zijn
vele malen hun nominale waar
de waard. Maar evenveel be
langstelling heeft een puntgave
cent van Koning Willem I, voor
al als die twee maal door de
machine blijkt te zijn gegaan,
hetgeen in die dagen nog al
eens gebeurde; ze zijn dar. dui
delijk afwijkend gestempeld.
SCHATTEN UIT
DE BODEM
„En dan te bedenken", aldus clr.
Spronk, „dat de meeste van
onze oude munten een geschie
denis hebben. Doorgaans ko
men ze uit de grond. Een
spaarpotje, dat in een of ander
oorlogsjaar verborgen is, toe
vallig weer omhoog gekomen
bij het bewerken van de grond.
Niet de muntjes van na 1815,
maar van daarvoor men kan
er dan vrijwel zeker van zijn.
Bij het schip De Liefde uit 1700
iets soortgelijks: plotseling een
paar duizend oude munten in
omloop opgedoken van de
bodem van de zee. Of Sc roos-
Scrooskerken bracht 17.000
goud. Als regel komen de dure
stukken in musea terecht. Voor
ons arme liefhebbers is de prijs
te hoog: daarbij doe je met lóü
gulden niet veel. De duurste uit
Zeerooskerken bracht 17.000
gulden op een munt uit het
jaar 1585 tot 1598 van 500 reals,
met de beeldenaar yan Philips
I van Portugal, onze Philips II.
Goud, maar zonder jaartal. Om
van te watertanden".
Het gebruik van een jaartal op de
munt dateert van de laatste 300
tot 350 jaar. Oude munten vor
men soms een puzzel. Het is_
een sport apart om dan zo'n
jaartalioze munt thuis te bren
gen, de leeftijd af te leiden van
de beeldenaar of van andere
aanwijzingen. Ze hebben soms
mooie namen, die oude munten,
b.v. Brussels groot, Vlaamse
Leeuwenschelling, een leeuwen
daalder, met een onregelmati
ge maar niet gesnoeide rand,
een scheepjesschellmg van zes
stuiver, met een prachtig ze-
ventiende-eeuwse schuit er op
en het jaartal 1G73. Onder de
buitenlanders de fraaie Chur
chill Crown, de Bermuda
Crown, de eerste met twee
beeldenaars, de tweede met
een harp. We horen nu ook
eens, wat een muntmeesters
penning is. Dat is een muntje,
dat niet bedoeld was om als be
taalmiddel te circuleren, ma-
door de muntmeester werd r
slagen om op winstgevende v.
ze tegemoet te komen non
gewoonte van die dagen:
kaar op hoogtijdagen een niet
muntje kadeau te doen, er
duit van zilver of van gei;
duur: maar niel geschikt om
mee te betalen.
DE HELE WERELD
VERZAMELEN
.Sommigen verzamelen de he's
wereld", aldus zegt dc hc.r
Spronk, „maar dan kom je
nooit tot een eind. Ik ben al brij
met dit scheepjes-kwartje
1302, een verschrikkelijk moni
muntje. In die serie zit ook een
halve gulden, een gulden en een
12Vs centstuk allemaal won
mooi. En let eens op de/.o duit:
Nee nee, draai hem eens om
ziet u wei, .een afwijking: de
beide kanten gelijk, is bij hot
stempelen in de machine blij
ven hangen. Ook dat soort cu
riosa gaat veel geld kosten, En
let eens op de opschriften: .Mo-
vi oma gum. GeJriae. Holland:.!.
West Frisia. Nee, geen nood
geld. In die tijd hadden de ste
den nog het recht om eigen pas
munt te maken. Nijmegen,
Arnhem, Zutfen, Maastricht.
Gorcum, allemaal. Die West
Frisia 1754 een koperen duit,
maar die hoeft het ook: aan
beide kanten gelijk geslagen.
Kennelijk toen al opgevallen
aan een liefhebber: er zit een
gat in om hem aan een bandje
om de hals te dragen. Jammer
eigenlijk, 'k Had hem liever on
beschadigd".
ZILVER OP
GROEN VILT
Ach, we zien ze weer: de zilveren
dubbeltjes en stuivertjes, die
moeder thuis verzamelde. Niet
als muntenliefhebster, maar
als appeltje voor de dorst...
Hier mooi zilver op groen vilt
en in een fraai kastje mei zilve
ren plaatje. Zo veel aandacht
Icon er bij ons thuis niet af. Acli
nee, nooit zal men het hele le
ven, de hele wereld kunnen
vangen in een houten bakje met
groenviltea bodem. En dan ten
slotte dan nog het papiergeld.
De eerste assignaten met het
Franse opschrift: „De wet
straft met de dood wie dit na
maakt" en „De natie beloont
de aangever". Daarbij komt
toch ook ter sprake de Canade
se gouverneur, die omstreeks
1714 toen er in de kolonie ic
kort aan geld was, 2ijn speel
kaarten in stukken knipte en
aan de achterkant van zijn
handtekening voorzag: „Wettig
betaalmiddel, goed voor 500
franks". Ziet u, tóch: een groot
stuk van het leven vangt de nu-
mismaticus wél in de houten
kistjes van zijn verzameling.
SCHIEDAMSCHE COURANT
tevens
bijkantoor Rotjerdamsch Nieuwsblad
Broers vest 3
Administratie en abonnementen
telefoon 26,8fJ,9l
Redactie: telefoon 26.25.66
Kiaehtendienstj
telefoon 28.12.73 van 18.00—2000 uur
caterüag van I7.0O—1S-M uur
Deze krant wordt u it k ene ven doof
de sytnoff Pers NfV
