HET HUISBEZOEK ZAT
AAGT JE GRIMEYER
IN HET BLOED
EXTRA VOEDSEL IN
DE HONGER JAREN
Pro Juventute heeft in
stad veel goeds gedaan
onze
Schiedamse politie hielp bij
clandestiene acties
„Patertje Goedleven9
staat op haar
schoorsteenmantel
fsfap
W-I
SCHIEDAMSCHE COURANT ZATERDAG 20 DECEMBER J9G9
Schiedam Er zit in mevrouw Aagt je G. Grimeycr-Krijger, in
Schiedam bekend door haar vele werk voor Pro Juventute, een ste
vig stuk zelfspot. Ze Is gevleid door onze waardering voor het feit,
dat ze ondanks haar 78 jaren nog aan huisbezoek doet. Maar dan
komt het. Ze somt de 22 ouderdomskwalen op, waaraan ze lijdt, tc
beginnen met de 33 rugwervels, die alle een kwart slag van hun
plaats gesehoven zijn. Hetgeen de mobiliteit niet bevordert, zoals
u weet.
U*at ze dus vroeger te voet eri
met de fiets deed, moest in la
tere jaren per taxi. En laat ze
een jaar of wat geleden een
stuk boterletter brengen bij een
oude da me in een rusthuis. Be
gint me die dame haar ouder
domskwalen op te noemen. Nee
maar. En ondertussen de meter
van. de wachtende taxi maar lo
pen. We mogen raden hoeveel
het geworden is en taxeren een
tientje te hoog. Nee, zoveel
kwalen had die ilame nu ook
weer niet, zegt mevrouw Gri-
meycr, en ze noemt het be
drag: toch nog duizelingwek
kend hoog. Zie je. en dat maakt
het werk zo moeilijk. Officieel
heeft ze het huisbezoek kort ge
leden op advies van haar dok
ter afgeschaft, enige jaren gle
den, laat zien, toen ze 70 werd,
zo ongeveer, maar officrus
kar. ze het nog niet loslaten. o
iets zit in je bloed. Dat is hon
derd ouderdomskwalen tc
sterk.
PRINCIPEVASTE
VADER
Mevrouw Grimeyer spruit uit
een gegoede familie, dochter
van een leraar gymnastiek aan
de Rijks-HBS, commandant bij
DOOR
G. LIJTKE MEIJER
Schiedam „Wie zaten er ook
weer in de voedselcommissie?
Wacht eens, pastoor Bakker
van de Oudkatholieke kerk
weet het nog wel. Hij zit nu in
Utrecht. Ik bel hem even op...
Hallo, hier Schiedam... zeg ken
jij de namen nog van de lui van
de commissievergaderingen
aan het bed van mijn man?...
Hoor eens, verrék, dat woord
mag jij ais pastoor niet gebrui
ken.
Wat, weet je het niet meer? Zo'n
jonge vent...ik als 78 mag ver
geetachtig zijn, maar jij...
dus toch nog...spuit dan maar
op... Natuurlijk, mijn man
commandant van de burger
wacht, pater Van Bunnik van
het St. Franciscus Liefdewerk,
Jan van Veen, de commissaris
van politie, deurwaarder De
Groot, die zoveel lui kende, een
dominé van de Lutherse Kerk,
diens naam weet jij ook niet
meer... En die agent van de
koe? Frederiks, Offers, Van
der Meer... och ja, nou be
dankt, hoor..."
GEITEN IN DE
DAMKERK
Mevrouw Grimeyer legt de hoorn
weer op de haak: „Die deur-
waarde kende een boel arme
mensen, maar wist ook aan
eten tc komen. Trouwens ook
de politie. Een tank i iet tarwe,
voorop een als Duit «er aange
klede chauffeur. Bakkerij Van
der Meer op de Grote Markt
bukte er brood van en dat werd
des zondags in de kerken uitge
deeld. Pastoor Bakker had in
de pastorie van de Oudkatholie
ke Kerk een paar geiten staan,
die melk verschaften voor be
hoeftige babies. De moeders
Stonden er voor in de rij. We
haalden het ook bij dc boeren
in de omtrek. Een keer hebben
we zg. een koe gestolen. De
boer heeft er wel zijn geld voor
gehad, hoor, maar hij mocht
niet verkopen van de Duitsers.
Het „gestolen"' dier werd door
een betrouwbare agent opge
spoord en naar het bureau ge
bracht. Frederiks van de Dam
kwam er de Kelhelstraat mee
af. En de politie agent er ach
ter aan. En daar bij stager Van
de Water was het beest plotse
ling verdwenen. Uitgebeend en
wel lag het dan weldra in het
kerkportaal van de kerk op de
Dam. Het vlees werd daarna
eerlijk over alle gezindten ver
deeld. Ieder op zijn eigen ter
rein: wij hadden wat voor de
pupillen van de kinderbescher
ming. De jongens van Pro Ju
ventute".
»,0. één keer hadden we de „ze-
nuwen-zes-pijpen' voor on/e
deur, dat was de gevangenis-
wagen van de Nederlandse SS
met de zes luchtkokers er op.
dc brandweer, ..belast met de
africhting van de spuitgasten"
en belrokken bij de modernise
ring van de brandweer inder
tijd. „Mijn vader zou eerst m
de bouwkunde, zoals de rest
van onze familie, maar hij wou
onze familie, maar hij wou
net, omdat hij niet wou werken
rnet arbeiders, die niet voldoen
de betaald werden". Maar deze
principe-ruiterij werkt lotsbe-
palend op de dochter: hij was
het die het jonge onderwijzeres
je in spe naar een kosteloze
normaalschool liet gaan en.
toen ze „kweek" geworden
was, welbewust liet werken op
de Armenschool in de Sint An-
nazusterstraat. „Dan leer je als
welgestelde jongedame ook de
andere kant van het leven ken
nen". Wel, dat heeft ze zeker
gedaan. Voor haar twintigste
had ze alle armoe gezien, die er
in Schiedam bestond, en dat
was heel wat.
.Ik heb 't voor-de-klas-staan ge
leerd bij de heer Hage. de heer
Sterk, de oude heer Van Rijn,
bij mejuffrouw Beth en juf
frouw Hovers, die enkele jaren
geleden m het Francois Ha-
verschmi dthuis h on d er d envi j f
jaar is geworden en tot haar
dood helder van geest wat
die daar voor de kinderen heb
ben gedaan is hu it en gewoon.
Daar kwamen kinderen op
school, die nos niet eens konden
praten, omdat niemand tijd had
gehad zich met hen te be
moeien. Ik ben op huisbezoek
geweest, o.a in de Zakkend ra
gen» buurt. Onvoorstelbaar. Ge
zinnen. met tien kinderen. Een
helemaal leeg huis. Links stro
voor vader en moeder om te
slapen, rechts stro als slaap
plaats voor de vijl kinderen.
Een oude stoel zonder zitting
als WC... met s+ro er onder...
zegt u dat wel, een stal. Ai»
eten alleen brood, zelfs geen
kaas. Ze trokken eikaars kleren
aan. Ik heb eens in de klas een
jongen tegen een vrindje horen
2eggen: „Als jij uit die broek
Schiedam Tussen tref snuis
terijtjes op heer schoor
steenmantel heelt mevrouw
Grimeyer een henderroo"
patertje Staan, ren aarde
werk op papiermaché, cen
Patertje Goedleven dat dc
aandacht trekt. Ze ziet ortzc
belangstellma en vertelt dat
het een herinnering ts. Zij
kreeg m dc oorlogsjaren cn
.'afer fn verband met haar
werk voor de jeugd een ka
tholiek geestelijke van bu;-
tm dc stad op bezoek. Die
bleef dan, als het laat werd,
wet eens oi'ernachten. Maar
eens Kreeg ze plotseling gas
ten en merrottir Grimeyer
belt op naar het klooster of
de pastorie waar hij icoarc-
de: U'iit a de pater zeggen,
dat hij ditmaal niet kan blij
ven slapen omdat ik gasten
krijg?
Het moei het patertje enige sie
moeite hebben gekost zich in
dc open i*cn zijn superieuren
tc rechtvaardigen, ,,Je mag
dar, in de zeventig zijn", zei
hij later, „maar ze schrok
ken van je jeugdige stem...'1
Later bracht een kennis het
kleme beeldje mee; een pa
tertje dat altijd bij haar
mocht biljoen slapen.
En verder, rept Aagt Gri
meyer. hoeu-eï uit een mid
denstands gezin ik heb zo-
veel gezien, det ik op mijn
Viste lid iverd run cle SDAP.
Ik heb zelfs geholpen bij de
oprichting ran de AJC, lan
delijkzowel als plaatselijk.
Bij de landelijke oprichtings
vergadering hebben ze Wi
fe au t nog geuraarschuicd
i'oor mc. *Pas maar op met
haar, zeiden ze, zc komt uit
een kapitalistisch nest; ei
genlijk rasechte bourgeoi-
gegroeid bent, mag ik hem dan
hebben?".
TE DICHT OP
DE DRANK
En toch gelooft mevrouw Gri
meyer mei, dat de armoede in
Scniedam groter was dan el
ders in ons land. De arbeiders
beweging was nog niet zover,
dat men al goede salarissen
had, zegt ze. of een goeie fcjds-
verdeling tussen arbeid en rust.
„Maar ze zaten hier wat te
dicht op de drank en dan dat
dag en nacht werken in de jene-
v erf abrieken: Als vader eens
thuis was, keken de kinderen,
schuw naar die vreemde vent.
Bij het halen van warm water
in de jeneverstokerijen was er
een mogelijkheid tot diefstal.
De vrouwen verkwanselden de
gestolen drank weer. En dat
werkte hier grote morele defek-
ten :n de nand".
Adgts principiële vader gaf gratie
massage en heilgymnastiek
aan de arme kinderen, Aagt
zeil leerde ze praten. Moeder
- Krijger had -ook een tajK. Ais
er bedelaars aan. de deur kwa
men gaf vader het in onder
zoek aan juffrouw Gazan var.
de vereniging tegen bedelarij,
maar dat duurde vier weken en
in die tijd zorgde moeder elke
week voor een mand levens
middelen. Ook dc stille armoe
de kreez een beurt: „Naast ons
woonde de secretaris van de
Vereniging van Likeurstokers.
Hij kreeg zijn ontslag en na en
kele dagen zei moeder Hier
naast eLcn ?e niet meer: er
komt geen leverancier meer
Een vriend van mijn man had
illegale blaadjes gedrukt en die
stonden bij ons achter het gor
dijn. Toen ze de trap op kwa
men werd ik voor het gordijn
neergezet.
BEBLOEDE UNIFORM
,We zoeken naar drukwerk, „zei
den ze". „Zeker van die blaad
jes, waarin wordt aangeraden
de führer neer te schieten", zei
mijn man, „ik zal wel oppas
sen". „Ja, en dan de bewijs
stukken nog in huis houden",
zei ik. „Hou je bek", zei mijn
man en hardop tegen de lui:
„Kijk maar rond: in die ia zit
ten de papieren van het Groene
Kruis. Daar ben ik administra
teur van". Wat waren we blij,
toen ze de trap weer afgingen.
Want ergens in een hangkast
hing de bebloede uniform van.
een marechaussee, die gewond
was bij die overval op de Heem-
raadssmgcl. De man zeif was
hiervandaan in burger naar het
ziekenhuis gebracht. In. de laat
ste jaren van de oorlog hebben
we d'r een zuster van het oran
je-groene kruis mee blij ge
maakt. Rits, rats alle knopen
er at. En do epauletten. Ze is
er nog jaren mooi mee ge
weest",
„Het mag best eens worden ver
teld", aldus mevrouw Gri
meyer. „dat we zoveel mede
werking hebben gehad van dc
plaatselijke politie. We zouden
nooit zoveel hebben kunnen
doen, als die niet had meege
holpen. Commissaris Jan van
Veen zat met mijn man in de
burgerwacht. Hij is later om
die reden afgezet en is naar St.
Michielsgestel gesleept. En. dan
al die goede jongens, die zijn
weggevoerd naar Auschwitz cn
allemaal om het leven geko
men. Noem hun namen nog
eens: het zijn de inspecteurs W,
A. A. M. Verhoeven, H. F.
Berghuis, de brigadiers^ J.
Kerkhof f, J. W. D. van Krog-
ten, G. Jonges en Tth. van Lien-
den, de rechercheurs J. C. van
Noortwijk, M. J .A. Hertog, A.
v.d. List en G. Vlietstra, de
agent J. G. F. Foikeda en de
klerk H. D. Linschoten. Kort na
cle oorlog is mijn man gestor
ven en stond ik alleen".
Schiedam Toestanden in oud-Schïedana. Geloof dat maar, In de
thans verdwenen huisjes in de Kethelstraat, de Zijlstraat en zo
meer: de grootste ellende. „Ik ben eens", aldus mevrouw Gri
meyer. „enkele jaren na dc oorlog mijn man was a! gestorven
bij er i van mijn pupillen in de Pieterssteeg geroepen. Een ach
terlijk man. Wat vond ik er? Een kind lag op bed met schurft. Hij
had schurft. Zij had schurft. Pannen en meubels waren er niet.
Toen heb ik van pastoor Bakker stoelen van de Oudkatholieke kerk
gekregen. We hebben er wel wat aan gedaan. De vrouw is opgeno
men; aan het kind is aandacht besteed.
Ze zyn nog niet allemaal verdwenen, deze noodgevallen.
EEN' KEER TEN
Ik zou u nog heel wat kunnen ver
tellen. De gemeente moet wel
oppassen de lui uit deze buurten
niet en bloc over te planten naar
'n nieuwe wijk, want dan ge
beurt op de stoep wat tot dusver
in de alkoof gebeurde. Het zou
goed zijn ais bur. huisvesting bij
deze gevallen ging samenwer
ken met de verenigingen voor
kinderbescherming. Zij hebben
een maatschappelijk werkster.
Bij het plaatsen van gezinnen
kan dus overleg worden ge
pleegd".
Zevenendertig jaar geleden werd
juffrouw F, G, v. Thiel, de
dochter van de procureur gene
raal van de Hoge Raad in Am
sterdam, hier benoemd bij cle
kinderpolitie. Ze was toen 21.
Toen was er eigenlijk aan het
werk van mijn man geen be
hoefte meer. Maar hij zei; Ik
laat dat jonge meisje er niet al
leen voor zitten. Hij heeft sa
menwerking met haar gezocht.
En dat is tot zijn dood zo geble
ven. Juffrouw Van. Thiel Is nu
ook ai weer gepensioneerd.
Maar wij werkten nauw met de
kinderpolitie en kinderrechter
samen en toen juffrouw Van
Thiel en ik tot de overtuiging
kwamen, dat er een plaatselij
ke Pro Juventute moest komen,
hebben wij ons van Rotterdam
losgemaakt. Ik ben er dus me
de-oprichtster van en sedert
mijn 7üsle verjaardag erelid".
GOEDE
„Ik ben blij wat tc hebben bijge
dragen, maar wil toch nog zeg
gen hoeveel goeds er is uitge
gaan van de Schiedamse Huis
houdschool en de Technische
Scholen. Noemt u vooral met
ere. mej. Van der Ven, als op-
richster van de Schiedamse
Huishoudschool en haar mede
oprichtster mej. Maas. Zij heb
ben er vele ouders toe aangezet
hun kinderen een vak te laten
leren. Zij hebben gemaakt, dat
er voor vele gezinnen een keer
ten goede is gekomen, dat ze nu
een zekere welstand genieten,
uiteraard niet allemaal, maar
we znn een heel eind op de goe
de weg".
„Met erg veel plezier heb ik mijn
deel tot het werk van Pro Ju
ventute bijgedragen en ik ben
blij dat Schiedam nu zijn eigen
Pro Juventute heeft. Er is he
laas geen eigen Reinmundus in
Schiedam, Er is hier nog zoveel
te doen en bovendien zou het
goed zijn als er naast Pro Ju
ventute als neutrale vereniging
een katholieke of protestantse
vereniging zou zijn met een ei
gen gesalarieerde kracht. Het
moet beslist nog eens die kant
op."
C'ïirjhifcLicffï
aan cle deur. Mijn vader onder
recht het Geen soe meer m
huis. Vader wist de betrokken
fabrikanten te overtuigen, dat
er wat gedaan moest wofden:
er werd een kapitaaltje ge
vormd bij de HAV-Bank en
uit de rente kreeg de ontslagen
man pensioen".
Ook later in Rotterdam als leer
kracht bij het doofstommenin-
stituut ze had toen al lang
haar hoofdakte heeft Aagt
veel aan huisbezoek gedaan. In
een bepaald gezin waren van
de tien kinderen er acht doof
stom. Na een jaar of vier had
ze haar diploma doffstommen
-lerares. Daarna ging ze stude
ren voor middelbaar gymnas
tiek. ..Op dat moment zei mijn
vader Xu moet jc niet door
gaan dal wordt een honde-
baantje. Maar ik zei Ik ben
lekker meerderjarig ik zoek
liet zelf wel uit .En ik kwam la
ter op de tweede nijverheids
school voor meisjes in Rotter
dam. Xu zijn er geloof ik zes.
Gesticht door heer en mevr.
BaartVan Hall, bestemd voor
arme kinderen, die eigenlijk
geen voortgezet onderwijs kun
nen betalen. Op cb« school alles
gratis en nog een. toelage voor
sommigen er boven op. De di
rectrice van de school mej. E.
C. Pabbruwe was bij de Voog
dijraad, nu Raad van de Kin
derbescherming. Zo ben ik bij
dat werk betrokken geraakt. Ze
droeg me voor voor de gezins
voogdij en zo heb ik ook m Rot
terdam veel aan huisbezoek ge
daan. En zo raakte ook mijn
man erbij betrokken. Die zei:
dat is zo'n verschrikkelijk ge-
?,n; dat ga ik nou zelf eens
doen. Hij is het geweest, die het
werk in Schiedam heeft ge
daan. Ik kwam pas op de twee
de plaats; hij heeft ontzaglijk
veel gedaan. Honderden jon
gens geholpen. Ik kom ze nog
wel eens tegen. Veie heel be
hoorlijke mensen, nuttige leden
van de maatschappij."
KINDERARBEID
,,Die glasfabrieken hier waren
nog erger dan de jeneverindus
trie. Kinderen van tien jaar in
de nachtploeg soms. Ik herin
ner me: 's avonds laat thuisge
komen van een feestje, ontmoet
ik een van die kinderen bij de
Walvischstecg. Ik zeg: Wat doe
jij na middernacht op straat?
Ik ga naar mijn werk: Ik ben
anndrager op de glasfabriek,
zei hij. Later is hij etensresten
gaan opkopen; 't is nu een van
de grootste mestveehouders m
Kethel. Nee. nee, nee het is in
Schiedam niet erger geweest
dan elders, in andere steden. Je
had toen nog geen leerplicht.
En dan die glasblazers uit Cu-
lemborg. Een oracle vnjstad.
Veel erfelijk belasten..."
Mijn man die heeft vrat bete
kend voor Schiedam. Jammer,
hij kreeg tbc. Jarenlang ziek.
Ervoor naar Davos geweest. In
de oorlogstijd heb ik hem uit
handen van de Duitsers kunnen
houden, ik zeg: Je hebt niks
,m:i hem: hij is zwaar ziek. Ze
lieten hem met rust. Maar on
dertussen was hij het centrum
van een grote actie, nee, géén
verzet, maar levensmiddelen
voor de hongerige bevolking,
een comité voor de voedselvoor
ziening. Rondom zijn ziekbed
beraamden ze hun plannen,
zeil. Wacht eens, wie zaten er
Maar dat is een. verhaal op zich
ook weer in?"
