en 111
de
lolle jaren dertig
lil..
£■■■■■■-■■■■■■■■a a mul,,,,,.
Oe winter is er!!!
ICCtJ'S
38% KORTING
/Schiedam,
JASMIN
administratieve krachten
SCMKB8EXERS
SoiiiBüaiDsoli la»
verkoopsters /verkopers
FINANCIëN
„IRENE"
woonruimte
m MET 25% KORTING
SCHIEDAM-ZUID
DE WINTER IS
STRENG!!
STAD
PROPAGANDA
UW RIJBEWIJS
BASHFLEIH 114 - SCHIEDAM
ïEMEENTERMDSVERKlEZEsGEN
Zetelwinst voor Lib., V.D.B. en A.R.
verlies voor S.D.A.P. en Communisten
•ïVérgelukende cijfers ;en
'.bescteuwingen.
Tot straks...
hljdemmmin!
SïïSÏÏF&t 5fZE WMn"5
Loendersbol
bied! aan:
Loendersloot
ZALENCOMPLEX
Wij verzorgen volledig
en Ie klas al uw
RECEPTIES,
Koffietafels en Diners
EEN JONGE
ADM. KRACHT
AUTOMATERIALEN
Enorme sortering:
DUSTERS
FLAJAMA'S
PYJAMA'S
NACHTHEMDEN
ONDERJURKEN en
SETS
RÖTTEHSAMSCHED1JK 399
SCHIEDAM TELEFOON 26 75 50
SCHIEDAMSCHE COURANT VRIJDAG 9 JANUARI
Schiedam Nu over enkele
maanden verkiezingen voor
gemeenteraad en Provincia
le Staten worden gehouden,
zal binnenkort de politieke
activiteit toenemen en zeker
in de laatste weken stijgen
tot een koortsachtig peil.
Door het besluit van D*66
niet aan het Progressief Ak
koord deel te nemen, is er al
enigszins spanning voelbaar
geworden en de deelnemen
de partijen of partijconccn-
tratics zullen hun strijd
straks met volle kracht voe
ren. Daarmee zetten zij een
in Schiedam levendige tradi
tie voort. We zijn nog eens
nagegaan, hoe de verkiezin
gen in de dertiger jaren zijn
verlopen. Daarbij zijn oude
nummers van "de Schiedam-
se Courant en het Rotter-
damsch Nieuwsblad nagesla
gen.
Vooral het Rotter da msch Nieuws
blad volgde de verkiezingen in
dertijd met brandende belang
stelling. Duizenden mensen
dromden samen voor het ge
bouw op de Broersvest. waar
talloze koeriers af en aan ren
den om de -laatste uitslagen te
brengen. De spanning was ook
bij de verkiezingen, voor de
Provinciale Staten groot. Met
grote belangstelling werd in
Schiedam het doen en laten van
de N'SB bevolgd, die ook in de
dertiger jaren overal vertegen
woordigers in de gemeenteraad
had, maar die hier de ene veer
na de andere moest laten en ei
genlijk nooit een been aan de
grond heeft gekregen.
Er werd in de dertiger jaren niet
zachtzinning met politieke te
genstanders omgesprongen en
ook het in de openbaarheid
brengen van bepaalde interne
toestanden binnen een partij
werden gretig uitgemeten.
Toen de communistische afge
vaardigde W. Col lé (vader van
het huidige raa'dslid) succes
had bij de raadsverkiezingen in
3935, klonken boze stemmen, die
ffflSg.
•.Geméenteraa
V Jfa.-eea dag, I&? .we.
'.Gemecatsraacisverkiczlngen.
-we;., mogen zssgen;-
hft dageh-..v^ii politieke fanning; h'ehflpiiv
ne;fil- sterhbargaijs van- "onzé gemeente "he
pA Vtans mee? in. Jigt"^P?6^crp^r
iateu.
-.ifiokke halfnegen kwam do laatste opga'
re bij ons bureau in. cn enkele iniiiuten
Iggsna kodden wij" 4a"iïsaacöstöliin£ van'1
- J?n Hiietiwen.Raaid; vpor cl» belangstellen
3 m-migte,'-.dio -voor'het Hotter,
i a-jn eft Nlep w.sh 1 ft.4- jjet -eyid-resul
iaiit- afpachtte, puh'liceaven/ï)aai?ins« ver
aplten. 4Ue'verdere fantastische ye-rondei*
de feiten wapen* aan het -w-ourcL. j
Het ^rê^ïijtaat 'tier verkieziftsf bracht.-,
«ii grpeig verrassingen. Alio partijen,;he J
a^thre.vpluuoiffia'ire "partij, behoj
aantal zetels, dat iij .iftans be: A
.En 'dezê e.enc. -partij moet een
viertal plaatsen afstoft
i ."afdeelihg der Chr. -
e? in geslaafd
^óoixleimen" zitten/
knjgsg,
lateai i
/Viijz. Dem.-
Ghr. Dem.Unib
-S.T>.A,p; .20.
TiVrijheidsbQEsL §!i
Partij C0ÏI6'
■St; Gei*, Partij 1§1
:Ghr. Rist,'Unie' 2>m
'.Anti R?y,P. B4'"
Partij.
:B6 Mgrb&véh.-vej?
ens eeu-dmg-'tvel hk
uitslag van een ff
"mahtstaf vormt vcf
föoziagr,Tvg
'gev.i
partijtjes. Dit laatste viel in Geachte Stater.eezen
Schiedam echter mee. Bij de 2k leef als een heilige
Statenverkiezingen in 1931 kon jvioet lijden als een communist
men een rijk gevarieerde heus Daarom wil ik mij beveiligen
doen uit 1o deelnemende partij- omdat er nog een Noordsingel
en, waaronder de Nationale js»»^
Tuinders- en Boerenbond, de
Democratische Partij, de Plat- Deze kennelijk hoogstaande fi-
telanders en de Handeldrijven- guur wilde daarmee zeggen dat
de Middenstanders. Deze par- hij e,en net mens was en slechts
tijen kwamen
ver-
hier echter niet
zeiden dat hij nu wel de tweede Reeds lang van
te voren werd
viool in zijn fractie zou gaan
spelen. Het tweede raadslid zou
veel meer gezag in de partij
hebben en -de heer Coilé zou
•dan wel monddood worden ge
maakt- Dat was niet waar,
want In 1939 keerde Collé terug
en de tweede man verdween
van het politieke toneel.
De tegenstelling tussen links en
rechts werd sterk gevoeld. Er
waren natuurlijk randpartijen,
die dan weer bij het linkse, dan
weer bij het rechtse kamp
thuishoorden, maar de armoe
de in de crisistijd maakte het
voor velen niet moeilijk, hun
stem bij de verkiezingen conse
quent aan te passen aan hun
economische positie.
KLEINE PARTIJTJES
De dertiger jaren weren de jaren
van de kleine partijen, die niet
alleen even duidelijk in hun doel
einden waren en die vaak hoog-
propaganda gevoerd. Er waren
uiteraard de plakborden overal
in de stad, maar ook op andere jecjen
wijzen kon een partij zijn me
ning onder de aandacht van de
kiezer brengen.. Bij de stembu
reaus stonden de propagandis
ten van de partijen met pam
fletten en borden, om de arge
loze kiezer nog gauw even wat
politiek vuurwerk te verkopen.
Reclame-auto's en wagens re
den door de stad en bakfietsen
en handkarren werden opge
tuigd met leuzen als „Stemt die
of die, nummer één van de lijst
zoveel".
In de stemlokalen zaten de „tur-
vers", partijfunctionarissen die
controleerden of de overtuigde
partijgenoten wel ter stembus
verschenen. Liet één van do
trouwe vazallen verstek gaan.
dan werd hij per speciale koe
rier van zijn verzuim op de
hoogte gebracht. De koeriers
liepen ook hier af en aan.
dravende*""idealen""'vei£ondigden In het stemhokje heerste absolute
om Aiet met de strafrechter op
de Noord sing el in aanraking te
komen, naar de stembus was
gekomen. Er wareh stemmers,
die alle bovenste hokjes van het
stembiljet volmaakten of hun
stembiljet bijna geheel ver
scheurd Inleverden.
van het stembureau
en onder namen als .Aller Be
lang" en. Algemeen Bedrijfs
belang", of als de partij der
„Handeldrijvende Middenstan
ders" de verkiezingen in gin
gen.
„Aller Belang" haalde in 1933
maar 170 van de stemmen en
was bij de volgende raadsver
kiezingen in 1939 al van het poli
tieke toneel verdwenen. „Alge
meen Bedrijfsbelang" kon zich
slechts op 393 stemmen beroe
men en was in 1939 eveneens
spoorloos. Maar toen kon men
weer stemmen op „Algemeen
Belang", eveneens zonder re
sultaat. Een splitsing in het
xooms-katholieke leven was er
de oorzaak van, dat er twee ka
tholieke partijen aan de verkie
zingen deelnamen: De Rooms
Katholieke Staatspartij, en de
Katholieke Democratische Par
tij. In 1939 was er van de split
sing niets meer te merken,
want toen was cr maar één ka
tholieke lijst, die van de
R.K.S.P.
Het was niet te verwonderen*dat
in de tijd van werkeloosheid,
politieke verwarring en het
angstig naderende nationaal-so-
cialisme, vele kiezers het niet
meer zagen. Ze stemden blan
co, kwamen niet ter stembus of
stemden één van de kleinere ook de opkomstplicht werd
toen reeds niet door iedereen
gewaardeerd. Een andere grap
jas verraste het stembureau
met een product op rijm:
hadden in 1939 klachten over de
verzorging. Ze moesten zelf
voor eten en drinken zorgen en
kregen daarvoor maar een ge
ringe vergoeding per dag, vier
gulden. In voorgaande jaren
werd daarvoor tien gulden uit
getrokken en zorgde de ge
meente ervoor, *dat de heren
hun natje en droogje op tijd in
het stembureau geserveerd
kregen.
INCIDENTEN
Ook in 1937 waren er enige inci
denten in het stemlokaal. Een
fervent aanhangster van de
R ooms-Katholieke Volksbond
ontving een stembiljet dat al in-
1 gevuld hleek te zijn. De stem
was uitgebracht op lijst één,
een lijst die de dame helemaal
niet wilde stemmen. Vermoede
lijk had een kiezer die al had
gestemd het biljet stilletjes op
de tafel van de leden van het
stembureau gelegd en hadden
die het niet opgemerkt.
UITSLAGEN
Voor het gebouw van het Nieuws
blad aan de Broersvest drom
den de mensen samen, om de
uitslagen te vernemen. De poli
tie moest het verkeer regelen
omdat het brede trottoir niet
groot genoeg was voor de grote
schare belangstellenden. Een
heel college van rekenmeesters
zat de uitslagen te becijferen,
terwijl buiten honderden op het
resultaat wachtten. Van de
stembureaus snelden de koe
riers naar de Broersvest.
kiezer konden zij het doen. Dankzij een speciale koeriers
dienst werd men op de hoogte
gehouden van de resultaten
privacy. Er gebeurden dan ook
de meest vreemdsoortige din
gen, een afspiegeling vat som
migen. van de politiek, in het al
gemeen dachten. Eén van de
kie/.ers zag weinig heil in het
aardse gewriemel en advi
seerde tijdens de Statenverkie
zingen in '39 op zijn stembiljet:
„Kiest Jezus". De stem werd
on gel dig v erkla ard
Een ander x*erwees naar Jesaja 4
vers 24. weer een ander naar
een ander Bijbelgedeelte. Jert-
mia 1 vers 19. De gewetensvolle
ambtenaren van' het stembu
reau ontdekten snel dat de eer
ste kiezer cr naast zat, omdat
Jesaja 4 maar zes verzen telt.
Met het advies van de andere
want daar staat geschreven:
,,En wij zullen tegen U strij
den, maar tegen u niet vermo
gen; want ik ben mei u, spreekt
de Kecrc, om u uit te helpen".
Er v/aren ook andere klanken.
Musseri lag bij velen niet best,
getuige dit rijmpje:
,,'k Zal niet voor Muss erf stem
men
Al lijkt hij nog zo goed
Wie rossen wil veredelen,
Toets eerst zijn eigen bloed.
Dr. Bloedworst
SCHIEDAMSCHE COURANT
tevens
bijkantoor Rotter dam sch Nieuwsblad
Broers/est 3
Administratie en abonnementen
telefoon 2s.ao.8i
Redactie: telefoon 26.25.66
Klachtendlenst:
telefoon 26.37.13 van la.Oö—20.00 uur
saterdag van 17.00—19.00 uur
Deze krant svordt uitgegeven door
de Sijtboff Fers ?fv
Rotterdam en andere gemeen
ten. In de Maasstad dromden
bij het RN-gebouw op het Slag
veld eveneens duizenden samen
om de resultaten te horen. Op
thermometer stat en, een soort
verkiezingscomputer uit de ja
ren dertig, werd regelmatig be
kend gemaakt hoe de stand
was, welke partijen in den lan
de aan de winnende hand wa
ren en welke er verliezen leden.
Het Nieuwsblad in Rotterdam
had een aansluiting op het te-
lexnet er. omdat Schiedam in
voortdurende verbinding met
hei hoofdkantoor was. konden
ook snel de uitslagen uit het
land worden doorgegeven. In
Dan naar AUTORIJSCHOOL
ff
JJ
V.a.M.O.R. en N.B.A, gedipl. en erkend
LEST MET FIAT 350
LESPRIJS 11,— PER UUR
TELEFOON 353291
b.g.g. 262385 of 59596
de loop van de avond en de
nacht kwamen er zelfs totaal-
uitslagen van provincies en ze
telverdelingen, wederom met
vergelijkende cijfers. Een
schijnwerper verlichtte de bor
den.
De verkiezingsborden waren in
twee gedeelten verdeeld. Op
een klein bord links werd de
uitslag van Schiedam bekend
gemaakt alsmede vergelijken
de cijfers uit voorgaande jaren,
en een groot rechtergedeelte
waarop de cijfers uil de provin
cie werden bekend gemaakt.
VERKIEZINGSBORDEN
Geheel rechts, was een tabel van
stemmen die de politieke par
tijen in de voorgaande verkie
zingen behaalden, met erachter
het aantal zetels, dat elke par
tij had. Voor de totalen van de
verkiezing werd een kolom
opengehouden, alsmede één
voor de totalen van de nieuwe
zetelverdeling. Dadelijk kon
dus worden gezien, wie winst
en wie verlies had geboekt.
De morgen na de raadsverkiezin
gen in 1939 werden de borden
nog druk bekeken. Op de ver
kiezingsavond werden de uitsla
gen zelfs in het Passage-theater
geprojecteerd. Via lantaarn
plaatjes kwamen de bioscoop
bezoekers van de resultaten op
de hoogte. In de stad was het
rustig, behalve dftn voor de
vestiging op de Broersvest. En
kele agenten hielden de zaak
daar goed in de hand en hoef
den niet op te treden. In de rest
van de stad was het rustig, al
was het drukker dan normaal.
Ongeregeldheden deden zich
echter niet voor.
In de loop van de dag werden de
borden voor het Nieuwsbladge
bouw weggehaald, om opgebor
gen te worden voor de volgende
verkiezingen. Dié zouden in
194i plaatsvinden. Op een ach
terplaatsje hebben de borden
heel wat langer gestaan, want
iedereen rekende toen nog niet
op een Duitse bezetting. Met
het weghalen \Tan die borden
werd eigenlijk de roerige ver
kiezingsstrijd uit de jaren der
tig voorgoed afgesloten....
ROTTERDAMSCH NïEUWSBLA
ERDE BLAD PAGINA 2
eMifc Tirridoofa.
.'pas \wjtnr
«verg»
iet JSatlienïtscr 3po:v
1 zot >r,rocr,<i «'-<««•
van 3'tot X A/2 ffjWn
K,jfoan-aa:.lf En 'Jeit .dat
J van !»t 2oa.:itr.
VonJen vf^vopp!" De heer Gcurtwffl <ie
joa<F?iw aiet verder' tc.iviwU «rinar. orutKit aft£eea
totste-mni'.npr Yan una leker .hadden.
pawop hebben cM veertig Jongens. .u-^ list
ToUaspark. vaar"«ik A. 7.: werkzaam WBS» aas
hes- wHt «Bron, BW* arbeid, gcyiaakt.
Per fte« *!s e.-tij -waren die gera flets had-
rirti. glüffenAie op-de 'oaj(,jfedTapei> wee UoH.
ienjy naar'te Wielerbaan aan' den •J^arutJooturJ»».
voar.ïS-van hun kameraden .arn.tys:' vejjc
Tvarén -mi'dlc.verwaarden ïaelï êvtaeöW Uat'.ellk
bereid "niet Ik*, werk uit le schikten.
";u" Op-wn «rasveldje hebben ïtf tiaa-^P ver^rfwl
'l^'éa ilj'bejloten een deputatie te mcdett-f.aar vei-
■ïowter. J, junkrioav. dr. Y<\ inspec
teur hij isis; wularwjjs .eï/IMetor- S-ba jrct. <S»!wik-
ktdlngawèifc-A'dor werslooJétt-eo ,tüen 'hctjVGCiiri'
éeiK ï-rV." - :'f- *1N1
atf.de br+preZlns .wethouder .Dltóriaar
- jhaett-deze 'gcïegitf'«Jat er alléén ODdcrWfldelti ïo i
- votmb- devjsSsjpHs .wéér taian"JitVrl-eriCJpat.
EeW belofte hebben aki gedaan o£«üjjy.dtt&g'iicb.
Jongens het werk tjarvaU'des ntóón. v.-.:i
^Wn'-lmlddai-^KW
'or.dehiörtte
'Grooië/belangstëUIng.- voor
onze/publicaties.
L lio&J
UitDrlcogcJ, F. «Ie. Wago
;ca4nn, K.*WIeicakarsp
-. jv.1l, party--Jx G. Kc
A. Rock. i'. IUik.
Liberaler: ru PChiOCral^h:IT. C.
m. -V- «ii-, Brirya' (udiiaa JilxisilJ» iftr. T. raa
'kjvp, VJJJ;..
t: \V. CeVUX -
«te partijKi liebbeh scj>rellt«ói5
aar RiKv-jar we 3 ar, 7 steji>uin?'
El| do FtcV. State nvorltl-slatf op 13 Apsf
uiilcr: 73;i.-.L",U.U. SOS/St.- Gel/
S.D.A.?. Pt3A).- R.K^ Waitsra^,
lOE\-EliL KTEJEVIEX KÜSTJ.'-EES ZETEL?
Het jaar 1970 belooft in
allerlei opzicht een
levendig jaar te worden
voor Vlaardingen en dus ook voor
Vroom Dreesmann, dat sinds 1958 zo'n
belangrijke plaats inneemt in het centrum van
deze groeiende stad.
Vandaar dat er in het eveneens groeiende
warenhuis aan het Veerplein weer plaats is
voor helpende handen van
voor onder andere:
Gordijnen
Bedden en dekens
Huishoudelijke apparatuur
Sportartikelen
Levensmiddelen
In enkel© afdelingen zijn er mogelijkheden voor
GEHUWDE DAMES om halve dagen
namiddag te werken
Naast een aantrekkelijk salaris bieden wij
uitstekende sociale voorzieningen, korting op
aankopen en een ruime vakantieregeling.
Gelegenheid tot solliciteren bij de personeel-
di-enst Veerplein, dinsdags, woensdags en
donderdags van 14.00 tot 16.00 uur of na
telefonische afspraak.
VROOM DREESMANN
2 u'Jr S«nSgèM, Persoonlijke B
leningen, hypotheken tot 100% van de Koopsom, n
5 flss.-kant. OOMS, MOORDRECHT. Tel. 01827-2844
%£l*«llJlglMjBBKBWaBBIBBBMBBBWB*
Voor tijdelijke werkzaamheden hebben we
plaats voor enige
o.m. op de hoogte mei voorraadadministratie
en gewend om zelfstandig te werken.
Boekhoudkundige kennis strekt tot aanbeveling.
Sollicitaties te richten aan de
N.V. Kon. Ned. Boekdrukkerij
H. A. M. Roelants, Lange Haven 141,
Schiedam.
ïlaartegels v.a. 99 ct.
Nylontegels
zelfplakkend 1.99
Kamerbreed
nyIontapijt v.a. 49.50
Vinyl zeil of
vilt 4.45 p. m2
Amerikaanse
Parka's met
bontvoering van
89.50 voor74.50
Leren Jacks met
bontvoering
v.a37.50
Kinder jacks v.a. 37.50
Nappa Dames-
overgooiers 24.50
Eén-, twee- en
drieöeurs-kasten
in hang en leg
v.a56.50
Wy maken ook kasten
naar keuze
Mariastraat 43
Schiedam - tel. 26.47.79
NIEUWE HAVEN 155
SCHIEDAM-TEL. 267425
BEH. R. H. LUTZ
PARTIJEN.
BRUILOFTEN en
FEESTAVONDEN
Specialiteit:
JONG AMBTENAAR
Rijkswaterst. met trouwplan
nen, zoekt al dan niet ges tof f.
Aanbiedingen p/a telefoon
01850 - 39255 of aan J. Baste-
laar, Columbusslraat 210.
Den Haag.
Voor de kantoorbezeUing van
de dependance van een mid
delgroot bedrijf wordt ge
vraagd
(mnl. of vr.) voor receptie en
het voeren van de fabrieks-
administratie. Accuratesse en
zelfstandig kunnen werken
zijn de eisen, omdat het voor
een groot gedeelte van de dag
éénmansbezetting Is.
Salaris overeenkomstig presta
ties. Brieven onder nr. 10387
bureau van dit blad.
2 jaar garantie ongeacht het aantal
kilometers
HOOFDSTRAAT 121A - SCHIEDAM
TELEFOON 2fi.SB.88
De anak voor de elegante vrouw
