Woorden zijn goed maar
eenden eggen eieren...
Ais beeldhouwer uit de hemel gevallen
ismö1
Piet van Stuivenberg
Provincie-
kostte hem
een paar
klompen
Carrière begonnen als
inzepertje bij barbier
Woning in Schiedam
li museum gelijk
o../, in 'Aeehtnd
SCHTEDAMSCIIE COURANT ZATERDAG 14 FEBRUARI 1970
Schiedam Vijftien jaar gcJoden
voer <li' Piel van S tui ven In* r j*
een opdracht uit in het Provin
ciehuis in Arnhem. Tien maan
den is hij er bezit; mee geweest
om Gelderland in steen tc bei
leien. Zijn critici zeiden over
die tijd: Arnhem heeft onze
beste beeldhouwers uitgenodigd
e«*n bijdrage lot de versiering
van hel Gelderse Provinciehuis
te leveren. Piel van Stuivefi
ber g was daar zeer terecht uok
bij.
Wij iu-b ben hem a a aan he
work ge/ii'ii. Up klom pon on ge
kleed in een werkpak met va ui
oranje jasje. Hij wans net klaar
met de 112 gemeentewet pons,
die hij in de wandelgangen in
do steen neef', gebeiteld. ,,Ik
moest nileen nog wat liertjes
maken", zei hij, ,.ik heb hier
nk pret lig kunnen werken: als
ik man r zorgde vooi' do 112 ge
meen tv wapens kon ik vorder
mijn san li gaan.
Vandaar die hertjes en a- die Gel
derse spreuken.
Het wita een hele toer, die 112 wa
pens over de beschikbare ruim
te te verdeien. Hot muziekboek
van mijn dochter heeft me op
een goed idee gebracht. De ste
nen bandon m de gang heb ik
•gebruikt als een soort no leb a lit.
Ik /et er hier eentje apart en
d-anr f»n paar bij elkaar, met
muziek tekens er lussen ir de
vorm vim Gelderse spreuken.
Weet. u dat. ik al een paar klom
pen neb ver.delen in deze
gang? Honderd twaalf gemeen-
tewapeiis ui) st enen ba ral
van du» urn. i'-dei wapen 25 cm.
hoog en daarbij altijd histori
sche en symbolische ach ter
gronden. ]k 'oen er op 2Ü njirl!
l'ta! mee begonnen en iu b me
precies uil.-] de ui gesproken tijd
gehoudent:«-ri mm. rider en ik
ben kin ui". Ik ben hier m d.e
tijd o;n ïe zeggen kind aan
huis geworden."
Vijf jaar li eet rrin.ikie luj tTn
-intid houten reliëfs vo.>r het
Zeeuw-e Provinciehui:! in Mid
delhui g. Het worden vijftig p.i-
neleii 1 an een meter lang en
urn bree»!. zelf door tu-m be-
-Uny >md •ii.- ..vrije gedociiteri
:u bout": een viooi.-puier. een
rionl'iuurntU'Vt» cmnpe-dtio, en®
figuratieve ompositie, een
i< :n he' wat er. NV uturn: - nwl,
i'i'ti drie. a rui r, zx*-:k-y> geiiK en-
u-wiiijei'i-.. i'.k-'.i ii-.iiu'. ■-■puiil n
-•i'-ti ge--. hii-d-Oiis w-'ii- rif. re;-,
die }:,i. ;1 j rj4 llVl 1 k t U |u I GliV-
[.en! uil een rudii-ii;- Vufl
I dun gulden van het Min-de::»-
v..u O K. en \V Het Ktodeik-
M i; - ei in Am -1e rrU nheoit
'«•nilleuiie oei:m.tm, voor
H<i'«gvi:e' en tiet Hou wee.j
oarveo!' h.j eon do up vont
iieeii geleverd, pimMyti in een
.'i'. p<-."modern k'-rz guiKmv.'.
pwd".-a-r. ;e d'iiv ii r h«»u|;
rit- tie<*l(liïouwkun.-t een vol-
•■']-ek: eigen weg ge vwnlen, dn-
ie-:n /elf. in? er Hei inruil; bet...-
.-u-r.r- :;ave.*i.
Schiedam Er is in de jeugd
van de beeldhouwer Piet van
Stuïvcntn "g een gebeurtenis,
die typer Ad Is voor deze mole
naarszoon. Vader, afkomstig
uit Geldermalsen. werkte op de
Noordmolrn. Pi els ouderlijk
huis stond dan ook aan de
Noord vest; het staat er nog
vlak tegenover de molen. Het
was in die eerste jaren van
deze eeuw Piet van St ui ven-
berg is thans 69 jaar kort
voor liet uitbreken van de eer
ste wereldoorlog, een Lijd waar
in het bekende gezegde ..Schie
dam niertje drong brood" op
gang maakte. Ook de mole
naars deelden in de algemene
armoede, al luidden ze dan geen
Want was er niet het oude .sche
penrecht dat men op de molen
een schep meel mocht hebben
van elke partij die afgeleverd
werd? Moeder kneedde het
deeg en Piet bracht het naar de
bakker, die het met de vele
zelf geknede broden van ik weet
niet hoeveel klantjes samen in
de oven schoof. Met een duim
afdruk in het deeg gaven de
huismoeders tuin, hoeveel bro
den uit de kl amp deeg moesten
worden gebakken: twee vinger
afdrukken. dan twee broden,
drie. dan werden het er drie.
„Ik heb", aldus de heer Van Stui-
venberg, „bij de bakker eens iti
een grote zak gekeken, die daar
achter de toonbank stond. Ge
woon. ik was nieuwsgierig wat
tiaar nou wel in zat. Ik ontdekte
allemaal brokjes deeg van al
lerlei soort, met krenten, zon
der krenten, bruin brood meel en
zuiver wit. Mijn jonge ver
standje zei: net zo iels als hij
ons. Wij een schep meel van
elke partij. De hakker een
-brokje deeg van ieder brood.
Naderhand ga je dal met wat
meer afstand zien. Het kunnen
wel kleine restantjes zijn ge
weest, randjes die hij het rijzen
overschieten en zo..."
Op ee/i sloof
snijbonen en spereiebonen uit
het zout.
D ez c ui r d a pp el h a n del a a r d u r ftic
Piet onder het zepen wel een
gelukkig nieuwjaar te wensen
en hij fluisterde dan ook zijn
heilwens in hel machtige oor
boven de beschuimde wang:
Veel geluk... Voor hij goed en
wel wits uitgesproken bulderde
.Ian van Zwieten, zo luid. dot
alle klanten in de barbiers zaak
het konden horen: „Maar ik
heb je toch verleden week, al
een kwartje gegeven, toen je
me nieuwjaar wenste?" Hot
jongetje in hot witte kieltje en
met de netjes gepoetste schoe
nen op de stoof, raakte er vol
komen ondersteboven vim: de
vernedering, dat jc. hoorbaar
voor iedereen, zo op je nummer
wordt gezet...
Eigenlijk geen stijl
,,'t Is ook eigenlijk geen stijl", zei
Piet s moeder, [oen hij thuis
snikkend zijn biltere ervaring
vertelde. ,jt? houdt er mee up".
i:!n zo kwam er zegt Piel van
Stuivenberg thans, gelukkig na
eer. paar maanden al een einde
aan mijn loopbaan als barbier.
Je moest in die tijd wei met
halve venten rekenen, ma ar je
muft niet vragen om de dingen.
Als /o d'r in zitten, komen ze er
vanzelf wel uit. Of niet, nat uur-
Goed, maar het tekent de armoe
van die jaren, waarin men als
het ware leefde van eikaars ge
brek. Het was dan ook heel ge
woon, dat vader en moeder zich
afvroegen wat de elfjarige Piet
zou gaan doen om er een paar
stuivers bij te verdienen. En
daar stond hi.j dan, een tenger
wat Schichtig jonkie, des
woensdags en des zaterdags bij
een barbier op een stoof om de
klantjes in te zepen. Dat wer
den dan dertien stuivers in de
week. Een welkome bijdrage
voot' de huishoudbeurs, die
moeder Van Stuivenberg ergens
tussen haar rokken droeg. Een
welkome aanvulling waren ouk
de dubbeltjes, clie de jonge
„barbier" omstreeks oud en
nieuw opstreek, als hij de klan
ten een gelukkig nieuwjaar
wenste. Alleen hij druïde r.iet /u
best. Nu zat er tussen de klan
ten van zijn baas een oudo be
kende: de aardappelhandelaar
Jan var. Zwieten. die nogal
royaal was. Moeder zond je
daar naar toe om aardappelen,
Omdat-ie op pon emmer aard
appelen er altijd nog wat bij
opstapelde, zodat je met wel ze
ven kop thuis kwam in plaats
van met vijf. En je sums ook
nog een stuk winterpeen mee
gaf om er op te knabbelen. Wel
kome viUtmincrijko aanvulling
in een tijd, dat je leefde van
lijk: 't Is ook helemaal niet no
didut alles uit het materiaal
te voorschijn komt. Kijk naar
dat stuk marmer op de schoor
steenmantel. U weet en ik
weet. dat het er in zit: maar
moet ik het er nu met alle ge-
wel cl uithakken? Niemand
vraagt erom en nu deel ik een
geheim met dut s*uk marmer;
telkens ais ik het zie voel ik
dat.
Zo is hel ook met Schiedam. Hot
is er nog niet uit te voorschijn
ge somen, Tot vandaag heb ik
in mijn hele lange leven geen
tienduizend gulden aan de ge
meente verdiend. We hebben
no g a It i j d de 1voor kunstwer
ken bij het. Gemeente Zieken
huis: ik ben benieuwd waar dat
op uitdraait. Maar als er niets
voor mij uitkomt, dan is dat
mij ook goed. Ik li eb het Schie
dam nooit gevraagd en zij heb
ben mij nooit gevraagd, muur
Boy mans deed het eigener be
weging en dat was toch wel aar
dig. Tl otterdam heeft altijd be
langstelling gehad en heeft dat
nog. Mijn werk is daar in IMl}
geëxposeerd in Boy mans. Rot
terdam heeft me beloofd: ik
mocht nog één ding voor hen
doen. Maar dan mogen ze wei
opschieten. Ik ben nog wel niet
te oud, maar de dagen tellen.
Ik licht nog dingen van lift tot 7!)
Een blik in zijn atelier, het schuurtje in z'n tuin, \vs
enkele moderne experimenten staan.
kilo en ik neb nog wel fut ;n
mijn handen. Ik haal het er nog
wel uit: in vrije sculptuur fi
guratief of abstract. Ik laat hel
er graag inzitten.
ffivr zit- de
geest nog in
De sculpturen moet je van alle
kanten kunnen zien. Die dingen
op de schoorsteenmantel zijn
bewegelijk. Zie: de ene kant
nou draai ik de andere kant.
En naast deze twee ge Sief den
dingen van allerlei materia ai:
aluminium, glas en stalen
fielskogels altijd wat anders
en elk ding is weer verschillend.
Kijk, hier in dit stuk steen zit
de geest nog in. Duur hebben
we niets mee te maken. Je kunt
niet alles grijpen met je vin
gers. Een mens komt niet tegen
de hemel* aan. En wat erin zit
hoewel onzichtbaar, ergens
doet het me toch wat. Honderd
beeldjes, honderd en tien. Je
hoeft ei" maar één te maken. Of
helemaal niets. Niemand zit op
je te wachten. Niemand. En
vragen Nee
Ac- kunnen wegblijven. Graag of
niet Jc zou denken: als je een
maal ergens geweest bont, dan
komen ze wel hij je kijken.
Maar nee hoor. Nou ja, de kos
ten teilen. Die dingen zijn niet
voor tien gulden Le koop. Er
gaat werk in zitten. Vee! werk.
Men is wel vriendelijk voor me,
maar je krijgt de kruimels oio
van de tafel vallen, omdat zo
je geen heel brood kunnen ge
ven. Want daarmee zitten ze
zelf tc worstelen. Ik bedoel dit
overdrachtelijk. Je krijgt gèés-
i cl ijk zo weinig antwoord. Ju
moet wel eigenzinnig je gang
gaan. Hoe hel) ik dat ook weer
in du muren van het Arnhem-e
provinciehuis gebeiteld? ..Woor
den z ij n goedmaar de ccntb n
leggen eieren". Dut is het.
30 x 1 is geen 1 x 30
Heb ik wat voor Schiedam bete
kend? Ik weet net niet. Ik dacht
dat men hier niet. gelukkig met
mij als de beeldhouwer Piet.
van Stuivenberg is geweest. Er
zijn te weinig verzamelaars op
rfit gebied. Overigens- vind ik,
dal je beter van dertig schilders
één schilderij kunt hebben, dan
yn schilderijen van één kunste
naar. Dertig maal een is beslist
niet hetzelfde als één maal der
tig. maar vragen Nee.
Weet je. toen ik jong was 'bielden
we geweldige gevechten tegen
de jongens uit de Gorzen. Ik
als rebel, want dut ben ik be
slist geweest, ging voorop. We
waren gewapend met stokken
en stenen. Maar we lustten ze
ook wel met de blote vuist. Ik
was maar een heel klein man
netje en werd dan ook prompt
gevloerd. Ja, in die tijd vroeg
ik er om. En ik heb het pus
sende antwoord gehad: Ik kreeg
up mijn falie
Uc Nniirdinoien en de woning waar Schiedams beeldhouwer
«choren is.
Sehivdr.tm Ik rif hier best
new <w Rotterdam.-«'dijk, ui
ifi hui dun henedentiiikn. zo
ffiffjfiidc üecdd/iuuiJU'i' V'fut
Si itirenhcry. \k bei' hier
ft'Dimu.' fc dc ruimte incf cru
■«■chimr/ie u/s alc/ier en
ito ede ócrr/ri/irnfu. Wal zut>
■I: in rcti jlat mouten doen 1'
ik ruft er rit/c.s «cm it eb beu.
ru'/s al hm! ik rijf kamurs.
Daar roti (/em did rend
};ilo stern kntiiU'n plaatseti.
ik hrh hier cic'nter yioq ecu
uroor -s?uk s/nmi, ra run een
inch'/ of" [ii/éc. Verder reu
j to. ar honderd van mijn schil-
ijrrijen, ren l.'M senipiuren
cu duizenden Ut kak; in kas
ten. ik zou een proof huis
moeien nebben »nef net zo
veel ruimte aks bier. mout*
boe >rm j e da ra a nX ne.
d: rep: Ik ril /tier goed. ik
rravfi niks. Kotni tijd kom!
raad. Ik heh ird 'n tijdia nu
een at li er gehad, enten s et nu
d e La ii uc Ni e li les f ra a t
J "U.'I krziil lil Pt cm
itinfu stuf: >c" rk voor hei
dor L ijn'idf- talrui (tan
viepir r 'm il'illerdatnbp be'
jb'tocbooft; fichtri' (lerzen.
een na ld run ]'>n'!e
Jens droom" van lid jer-
(liun.x, een f»r*Ji/i»djrfl p/os-
j'/M/eu, die Nier-
re it v pep; ui:* me: er."
ir.-'oe <i>e hc.-.rhrnocrcl. zou
rli'Ufh'i.i iJ'it heni heen .-turn.
.Vief os ni de rn'nnlo. maar
te-a ciedeelteli;k een ?nef de
yteenXet (iL tii.i Thurlede
{te i irordl eer i.é- ren I'ê»
1,1,1 7<> bij 7» Lr Ore*,
fi'j-tr'ibi -ieWeid, tuner het
tienq al hnoj rm.r -ie
i.o.d.rhHl IJtUir u. Ik .-,'ei
de ra'dijkt opdrachten nlthd
(ie v ar waardedat het oih-
u-»rp va k u-e rkriijt: v-a-th
Ktfaeeoer'!. fk (KI VOor il-e
fiaar duizend ij tilden nuf! ufs
rnaken ditnniv-l verder k'utit
don het native>71
Schiedam Als beeldhouwer hen
ik eigenlijk uit de hemel komen
vallen, zegt Piet van Stuiven
berg. ze waren in mijn familie
molenaar van vader op zoon,
maar beeldhouwers zaten er
niet bij. Dus, zeggen wij, eigen
lijk niet door uw vader erkend?
Vader is jong gestorven, is hei
antwoord, hij kreeg er geen
kans toe: ik zat net op de aku-
demie tien hij dood ging. Maai
bij heeft wel veel le stellen ge
had met mijn romantische
geest en-mijn eigenwijsheid.
Wat heb ik niet allemaal willen
worden? Om te beginnen:
Marskramer. Die lui logeerden
altijd in een loge ment je in du
Breedst ra at en ik werd eniuor
aangetrakkenAa mei een kist
je op jo nek de boer up. Dut
leek me prachtig. Helaas üc
mocht niet van mijn vader.
Ban maar boeren ar bcidsi:, iet ik»
want ik had een sterk gevoel
voor bomen un grassprietjes.
Nu nog trouwens, kijk muur
naar de tuin achter mijn huis:
Iwee bomen en een heleboel
gras. 't Mucin eor>:. niet, maar
up mijn her ha aki verzoek vond
vader he-l goud. Probeer hut
maar. En zo ben ik dan
's rn aan da gsm or gons met een
vakje brand en op witgeschuur
de klom pen de boer opgegaan
niv. we:k to zoeken. Do twee
eersten wart-11 voorzien en rlt-
1 iei eb.' had een zo grote hond.
cial ik mijn pogingen maar heb
opgegeven. Achteraf, ju: mijn
vader had relaties genoeg in du
polder. Hij had hul best voor el
kaar kunnen maken. Maar hij
vvo 1.1 niet.
Marskramer IKtrtlei,
Tol'n dan ntuar zeeman. Maar ik
ben een keer rnet oen bout naar
Engeland geweest en werd on
derweg m zeeziek, dat ik er
niks aan vond. Marskramer
was [och leuker geweest: zo
me! garen en bard. met elas
tiek, mei knopen, spelden, vei
ligheidsspelden en knotjes wol.
of met la}) pen stof over de
st: boud er en de el le maat onder
du arm. Volgens de oude tradi-
1 ie had ik mijn vader kunnen
opvolgen als molenaar, maar
zo um.streeks UHl ben ik van 'n
huge trap gevallen; ik brak een
arm en sedertdien zei moeder;
Jij géén molenaar, 't Is Ook
geen baan als je het nagaat.
Zo n molen is een sieraad vour
de stad. Maar er is wat m af
gesjouwd. Zomers tot daar aan
toe. maal' 's winders als het.
sneeuwde en hagelde en ais de
boel met strf be vroren touwen
was vast gr-jorel was hel bar.
Mei een houten hamer, met
blote handen, in de ijzige kou -
zelf vastgebonden-, moest je de
knopen losmaken om de zeilen
ie verzetten.
Dat baardje van Gen van Die.jer.
op het pontje over de Noordvusi
zou wat aan mijn zeemansver
langens tegemoetgekomen zijn.
Hij voer niet ver van oris huis
op en neer ovt-rciu Vest naar <ic
glasfabriek van Meidans en de
tab rieken van Holiar.dia. Dat
kostte een dubbelt jc per week
en zonder abonnement twee
centen héén of drie centen heer.
en weer. Zaterdags was het ex
tra druk. Dan haalde an Dlc-
!tn wel een emmer vol centen,
dubbeltjes en stuivers bij el
kaar. Hij betaalde daarvoor
pacht aan de gemeente.
Voor mij is het dan na dut experi
ment bij de barbier K-nsloHe
s t ee11 mu w e c geworden. Ik
mutv! zes uur per dag werken
un twee maal p'-r j.nr worden
gekeurd op silieose, r.|e t>ero> ps-
/-iekto V-1 n de si' iT'ibouwers.
Stof en -M emgiuis. in y km gun
wur! ju. Wé vc-nvcrklun vat: al-
lus: marmer, hardsteen, puim
steen en zandsteen. Ou e«'U
goeie keer zei ik: Ik doe liet
niCl meei. I schei f*r mee ms.
Eigeniijk ben tl: altijd ai een J1
rob ei geweest. Op .scnooi al. Al-
lijd moest ik op (ie gang staan.
Maar du lijd, dat ik rebel was,
Ouutiie maar kol't. In 1022 be
landde ik op uc academie. Ik
had voordien veel literatuur
doorgeworsteld, al vi i-! thuis
gedaan, veel getekend ook. Kni-
deli|k wist ik hel: |fc wine-
.-•eiid»uw worden. Maai mijn le
raar /ei: ii.d nugnjp ik nou
niet:e bum slcenhoiuver g<-
wui'Nt un k»-nt he! iiai-de niate-
•'■.ual op je duimpje. W,
wordt 1 guur. beeidhouwer? .ie
ijf-bi hut vot»rdM-l, dm ju wtul
.eo< ;f' hamer c.n buitel ntout
v.-i■-1le>1(lullZo kwam he'. d..d
i-r avondeur-.'u- gin:; voi-
Eli W ri pin li Een
berk- eau: wei viatio;
koiV. ;e LU.i te W-ten. Maai' a-n
.Motte bli.kd, det e het If
ir.ocf uit vind;-:., ik heb een
reuk.- mot-Hijke 1 aren iuj n
ei>i th'erivlurif gewv-rk!. E:t-
ra-ee: piakki n en iujteis zui
len. Maai' n; 'non blij. dat ik d:<
rad, kunnen doen: liet heeft mu
de niomiijhe iiongurjunsfï
i.eungeholra-n. ik had Mee may-
tvi-i' kunnen worden er. knunei:
wu rkt- n mm du resin tire tie ■ran
een kerk. lunar hud duur geen
ïiu iü. Ik iiuü Vavoudü OUjii
ef.h Dm: ga ie mét overdag
ook nog wc-r in dc steen wer
ken.
.'■die ptnaijes zijn pi'guijes voor
<it* vaak. fk hel) disciiwisies ge
volgd ever heelde.Kif* kunst,
Maar nis het er op aan komt,
kunnen ze ie toch net helpen,
Ah ju geholpen wordt door een
kur. ■donaat word-je een tweede
editie an ernJe rr.0et. ion»
slotte je eggen wijsheid zoeken.
Die .iongens van tegenwoordig
znn dii'ukt meester. En fiirekt
duur ook, ma a r dat gaaf n:i|
n i et aar.. Ik r es pek t ee r dat ze
meteen wat proberen tc verdie
nen, En sommigen hebben wol
wat...
