nocien
oplossen
Er gaat ook
hier wat
veranderen
I
m
I
4
CURSUSSEN
METHODEN
ESTABLISHMENT
ü:i% 4
EIGEN BELANG
MAKELAAR
door
Maarten
de Jong
SCHERPER
AGRESSIVITEIT
VRIJDAG 19 FEBRUARI 1971
In de .serie Ximo-cahicrs
van het Nederlands In
stituut voor Maatschap
pelijke Opbouw komt
eind van deze maand het
boek ..Saul David Alins-
ky organisator tegen
onrecht" uit. Auteur is
het Dordtse raadslid,
fractievoorzitter van dc
Partij van de Arbeid, P.
C. Janse (35). Aan de
Rijksuniversiteit in
Utrecht studeerde hij in
de periode 1954-1959
theologie.
Van 1960 tot 1963 was hij
werkzaam bij dc Alge
mene Nederlandse Me-
taalbedrijfsbond NVV.
Na die tijd trad hij in
dienst bij de Hervormde
Stichting voor Maat
schappelijk Werk in
Zuid-Holland als consu
lent voor samenlevings
opbouw.
Hij houdt kantoor in
Schiedam, waar het pro
vinciaal bureau van de
Hervormde Kerk is ge
vestigd sn. is, onder
meer, in Vlaardingen ad
viseur van de Hervorm
de kerk. Hij maakt daar
deel uit van een commis
sie. die onderzoekt of er
in de wijk Iloly een ont
moetingscentrum moet
komen en is adviseur
van de coördinatiecom
missie sociaal-cultureel
werk in Vlaardingen.
Zijn hoek over Alinsky
geeft oen beeld van me
thoden, waarmee in
Amerika sociaal onrecht
wordt aangepakt. Hij
hoopt, dat zijn boek een
bijdrage zal kunnen le
veren aan een andere
aanpak van het opbouw
werk. Het is vaklitera
tuur, „maar", zegt hij,
,.ik heb de ijdele hoop,
dat wat ik geschreven
heb ook voor niet- vak
idioten leesbaar is".
Dordrecht Begin 1969 heeft P. C. Janse in Chicago Saul Da
vid Alinsky leren kennen. Eind van deze maand verschijnt
zijn boek over de man, die in Amerika een omstreden figuur
is. T,Saul David Alinsky organisator tegen onrecht'' heet
het. „Toen ik terugkwam uit Amerika zeiden ze: dat verkoop
je hier niet", herinnert de auteur zich. Toch is hij gaan
schrijven. Onder de indruk van zijn hoofdfiguur en diens
methoden. Vakliteratuur voor opbouwwerkers, dat nog vóór
het manuscript voltooid was, actueel werd door de acties in
het Rotterdamse oude Westen.
Huiseigenaren het vuur na aan de
schenen leggen en straatontsie-
rende oude auto's op de tram
baan deponeren zijn voorbeel
den van acties waarop, in Ame
rika, Alinsky het patent lijkt te
bezitten.
Het portret van Alinsky, dat
Dordtenaar Janse nu uit zijn
schrijf machine heeft laten rol
len, is een nuchtere poging tot
introductie van de man en zijn
methoden, met wie en waar
mee hij twee jaar geleden ken
nismaakte.
Janse, hij was al als consulent
samenlevingsopbouw in dienst
van de Hervormde stichting
voor maatschappelijk werk in
Zuid-Holland, maakte toen op
uitnodiging van het Urban Trai
ning Centre in Chicago een stu
diereis naar Amerika. Het cen
trum is opgezet door een groot
aantal Amerikaanse kerken
mei de bedoeling Amerika zich
van zijn crisissituatie bewust te
maken. Die doelstelling is naar
de mening van de auteur in
middels wel achterhaald en ge
wijzigd. „De Amerikanen z.jn
daarvan nu wel overtuigd".
De mensen, die de cursussen vort
het centrum volgen. ?ijr. onder
anderen geestelijken, maat
schappelijk werkers, predikan
ten en vrijwilligers, die niet zo
maar wat theorie kom er. be
drijven, maar de cursussen vol
gen op basis van een eigen pro
ject. Janse noemt C.T. Vivian,
die op de recent gehouden nu*
nifestal.e Palaver sprak, ais
voorbeeld.
Toen hij in Chicago was,, was Vi
vian bez.g met een project vuur
de gekleurde bevolking van
CniCogo. Hel ging om een boy
cot tegen Red Rooster, een su-
per-groolw.nxelbedrijL H:j w;i-
de bereiken, dat :r. de arme
wijken geen hogere prijzen
meer zouden worden be.ckonrl
voor artikelen van u.tgeie-kend
inferieure kwaliteit en noK wil
de hij de mogelijkheid openen,
dat in de zwarte wijken geen
blank, maar zwart personeel
zou kunnen werken. Het een
concreet voorbeeld van ten
project, dat op het Urban Trai
ning Centre met cursussen kan
worden begeleid. De theorie is,
dat de cursist al na de eerste
week met een voorstel moet ko
men, dat aan de praktijk wordt
getoetst en vervolgens elke
week wordt herschreven.
,Het gaat er eigenlijk cm, de
mensen met 'z buurtwerk ie hel
pen", zeg: Janse. „Niet met
bats en ballen", citeert hij
Annsky: „Niet door tegen men
sen zonder werk te zeggen:
werk, nee dat heb ik niet voor
je en tegen iemand zonder wo
ning: een huis, nee dat heb ik
ook niet voor je. Nee. het gaat
er om, de werkelijke noden op
te lossen".
Hij ging naar Amerika, om daar
de trainingsmethoden te leren
kennen, speciaal voor zover het
community-organisation zijn
specialiteit betrof. De consu
lent voor samenlevingsopbouw
bereidde zijn bezoek goed voor.
Nog voor hij vertrok, had hij
van de staf van het trainings
centrum de toezegging in zijn
?ak, dat hij parallel aan de
zes weken durende cursus
kennis kon maken met een
community-organisation, die
werkte, met wat een „conflict-
mode!" heet. Zo kwam hij in
contact met „The organisation
tor a better Austin", die si re eft
naar betere lc efonii La ndig he
den in een wijk in Chicago van
die naam. En dat bracht hem
ten-lotte bij Alin.-kv, v.ens in
stituut de Au&lin-organist.tiÉ»
van de grond had geholpen.
Saul David Almsky slichtte in
11)40 de Industrial Areas Foun
dation. Het was eigenlijk met
meer dan een logisch gevolg
van zijn vakbond-activiteiten.
Samen met John Lew.s. duar-
oor voorzitter van dc A-nnv
kac,nse mij :uverke rj-.bendv e r-
cn.gde hij met name de arbei
ders uit de auto-mdustne in de
CIO, het Congres of Industrial
Organisation.
Janse: „Vooral op het gebied van
de* ledenwerving werkten die
twee samen. En dut gaat daar
wel wat anders dan hier. In Ne
derland krijg je van de vul;be
weging een lepeltje of een spel
kaarten voor een nieuw lid. In
Amerika gaat de vakbondsbe
stuurder naar het bedrijf en
vraagt: jongens, wat er hier
fout? Eerst ontmoet je dan dof
fe apathie, maar later komt er
wel wal uit. En wat zegt die
Amerika a nse vakbondsman
dan? Jongens, al-- jullie lid wor
den Van mijn bond, dar. ga^n
we veen ten. Zo worden de leden
in de actie geworven".
De vergelijking met Fic Mets
dringt zich op. Janse zinspeelt
cr zelf op. AJs de naam is ge
vallen, zegt hij: „Dat is een
verdomd goede organizer". Hij
gebruikt de Amerikaanse term,
omdat er volgens hem geen
goede vertaling voor te vinden
is, „Hij moest alleen net zo'n
demoeraat zijn als Alinsky.
Dan zou ik graag met hem sa
menwerken'*.
Terug naar Alinsky. die door zijn
Dordtse beschrijver vooral
wordt bewonderd, omdat deze
heeft ingezien, dat je alleen
maar wat kunt bereiken met
hulp vj.ii het establishment.
„Een hoop actiegroepen verge
len, dat ze dut nodig hebben",
/egt Ju use bijna verontwaar
digd.
Alinsky inmiddels m de tweede
helft van de zestig stichtte
zijn Industrial Areas Founda
tion met do financiële hulp van
onder moer ccn groot waren
hUisconcem. Er kwamen com
munity-organic lion-.. „Gein?
wijkupbo'jworgunen", zegt Jan-
•-c -.ehamper lachend ..Duar zit
de overheid veel te sterk m.
Almsky doel he: allemaal zon
der overheidssteun. II:j doet
hetzelfde als de vakbondsman.
Hij zegt weer: ..Jongens wa: is
er hier fuut?" en probeert uit te
vinden wat de mensen kwaad
maakt".
Het werk is gebaseerd op zijn
theorie, dat je de mensen al
leen kunt oi'gam leien on g: ond
van hun wei begrepen eigenbe
lang. „Daar wordt hij in Ame
rika nogal op aangevallen", er
kent Janse. „Maar ik moet c-r
onmiddellijk aan toevoegen,
dat hij ccn democraat m hart
en nieren is. Voor he*m, en ook
voor mij. is democratie de mo
gelijkheid, "dat alle mensen
voor hun eigen zaak kunnen op
komen".
Dc praktijk van de Industrial
Areas Foundation: iemand, of
een instantie, die ergens een
c om m un ity-o r ge n - a to n v* 1
stichten, komt bt.i dc foundation
terecht. Compleet met ren rc-
pi esonld lieve vertegenwoordi
ging van de wijk en een pion.
Op, Amerikaan*, eificien'e wij
ze woidcn ccn begroting ge
maakt en een tijdschema. Ais
l geld (dat nor uit op dc bank
rekening van dc Foundation
moet worden gestort) op i4, en
de ï'jd voorbij. Iaat Alinsl.y een
self-supporüng organisatie ach
ter, Dat is het hele verhaal in
grote lijnen.
Een voorbeeld uit het boek gaU
over een makelaar m Crncago,
di«* grof ge id vet diende doo:
huiseigenaren in een wnk tr
suggereren, dat de buren hun
woning hadden verkocht aan
„.zwarte" mensen. In Amerika
doet dat. de waarde \an een
huis dalen. Een puniek-verkoop
is een oplossing. Een makelaar,
die clan toch weer verkoopt aan
n ci'we blanke bewoners, wordt
slapende rijk. Deze makelaar
weigerde om voor hem be
grijpelijk redenen aan dc
betreffende commurutyorgani-
ScJion. dc adressen van huizen
te verstrekken die te koop of
te huur waren. Dat strookte
niet met het doe! van de organi
satie, die zich beijverde om
zwarte mensen in het blanke
deel te laten wonen en blanke
mensen in het zwarte deel te in
tegreren, De makelaar heeft
het geweten Elke zaterdagmor
gen bezocht een deputatie van
dc organisatie zijn buren, om
die Vedzijn oneerlijke praktij
ken op de hoogte tc stellen.
Elke zaterdagmorgen werden
die buren vroeg uit bed gebeld,
om steeds maar weer hetzelfde
verhaal aan te horen, totdat ze
buurman-makelaar wel de
straat uit konden kijken. Tege
lijkertijd werd voor het kantoor
van de man wacht gelopen.
Kleine protestdemonstraties
waaraan borden met weinig
verhullende teksten te pas kwa
men. De aspirani-klant, die
toch naar binnen wilde, werd
nog even mondeling op de hoog
te gesteld van de handelwijze,
die de makelaar bezigde. Zo'n
actie heeft succes gehad.
Gevraagd naar dc situatie in Ne
derland meent Janse, dat cr
ook in Nederland op het gebied
van de protestacties wei wal
gaat veranderen. Ze zullen
scherper worden. „Er gaat wat
veranderen", zegt hij, „omdat
het buurt- cn clubhuiswerk gaat
veranderen. Er is geen behoef
te meer, om paternalistisch de
buurt te bedoen. Het gaat om
de vraag, wat de buurt werke
lijk nodig heeft. Het probleem
van de huidige actiegroepen is,
dat het strovuurtjes zijn.-Ec-n
heieboel van onze sociale actie
l.i je reinste bedillerij".
Hi) spreekt zonder onderbreking
door. „Wij zeggen tegen de
mensen wat de problemen zijn
en dan lossen we ze nog voor
die mensen op ook. Dat is fout.
De mensen moeten dat zelf
doen. Je moei een groot ver-
irouwen in dc mensen kunnen
hebben. Er zun c-r m Nederland
die dat kunnen". Hij laat om
tc illustreren dat hij gelijk
heeft het woord stakingslei
ders vallen en koert om nog
duidelijker te zijn terug naarw
Austin in Chicago. „Wat is er-
hier fout?", vroegen ze daar.
Wel de bewoners vonden het al
lemaal wat grauw cn grijs en
zeiden, dat er eigenlijk gras
zou moeten worden gezaaid. Er
is daar geen vormmgsleider die
zegt, dat dat het probleem met
is. Nee, er komt gras. En dan
ontdekken de mensen, dat er
nog wel meer aan de wijk man
keert. Er zijri toen ook nog au
towrakken van de straat ver-,;
wijderd. Dat was ook niet moei
lijk. Pas toen kwam de kritiek
op dc huisbazen, die mets aan
de woningen deden, en op de
overbevolkte kiassn".
Wat verwacht hij van zijn 100 pa-„
gma's tellende, met veel foto's-'
geïllustreerde boekje? De
schrijver moet even nadenken,
hoe hij 't antwoord zal formu
leren. „Ik hoop in de eerste
plaats op een andere aanpak
van het opbouwwerk en verder
van alle sociale activiteiten. Weg
moeten leren afzien van ons pa-*"
ternalisme en leren de mensen
ajn 't woord te laten, kamen. Ik
ben ervan overtuigd, ridi uit de
apathie van nu dan agressivi
teit te voorschijn komt. Ik
dacht dat dat nodig is m Neder
land. A] was het alleen maar
om de apathie te overwinnen"
