Je ziet
aan de
schroef
wat je
doen moet
Havenslepers toneelspelers
op .een stukje Waterweg
voor een sterk wisselend
publiek
ZATERDAG 17 JULI 1$71
3
Boegseren, steeds vrijwel dwars er voor liggend
door via een. centrale telefonist.
Ongeveer drie kwartier voordat
er een karweitje moet worden
opgeknapt, wordt dit aan de be
trokken slepers gemeld. Om
streeks kwart over tien krijgt
door
Andries
Ratsma
de Italië te koren dat hij even
vóór zijn beurt mag gaan om
de krant een plezier te doen.
Om elf uur moet bet Duitse
schip Taveta de Eemhaven
worden binnengebracht. Er
komt assistentie van de Inde
pendent en de Ajax, boten van
ongeveer dezelfde grootte.
Eerstgenoemde brengt de loods
aan boord. Dat zijn zo'n beetje
de bijzonderheden. Veel zal
•daar niet meer bij komen. Alles
gaat verder „automatisch",
een woord dat nogal eens op
duikt als er verbaasd wordt ge
vraagd, waarom er zo weinig
over en weer wordt gepraat.
DE ITALIË
De Italic loopt kampjes van de
kade weg. Matroos Arie Jheett
de tros losgegooid, toen de ka
pitein het trapje naar de stuur
hut beklom. Daar behoefde nie
mand iets bij te zeggen.
Er wordt even later een tros om
een bolder gegooid als de Italië
op een bepaalde manier op een
steiger van het havenbedrijf
Vla ardln gen-Oost aankoerst-
Ook daar geen. apart bevel
voor.
De gesprekken gaan tussen deze
handelingen door over de
scheepvaart. Kapitein Keerber-
gen vertelt dat hij „aflosser"
is. „Deze schepen, de sterkste
van de vloot, zijn voor de oud
ste kapiteins bestemd. Je klimt
allemaal van matroos, via de
verschillende diploma's tot ka
pitein op. Ik stond met mijn een
entwintigste op een piepklein
bootje (gebaar met duim en
wijsvingerj. En nu vaar ik re
gelmatig op verschillende grote
schepen. Het is een vrij leven.
Je zit soms een hele dag niks te
doen en eer. andere dag heb je
wel tien rei/en en maak je dik
overuren.
De mensen op de sleepboten zou
den niet graag wat anders
doen. Ze praten met graagte
over wat ze hebben meege
maakt.
Matroos Ar Ie zit al wat langer op
de Italië. Hij vertelt van het
dichten van het Brouwersha-
vense-gat, enkele maanden gelo
den en. in 1969 van het Volkerak
en de Laivwerszee. Voor derge
lijke veel tijd vergende werk-
foto
YVim
Schultz
zaamheden zijn slaapplaatsen
aan boord aanwezig. De man
nen zijn dan soms een maand
van. huis. Ook andere onderwer
pen worden aangesneden. Zc;
hebben thuis hun boekenplan
ken vol staan met werken van
b eke nde sehe epv aa r t-sc h ri jvers
en daarover wordt uitvoerig
van gedachten gewisseld. Het
is bij een bak koffie in de kom
buis of stuurhut bepaald ten
'gezellige aangelegenheid.
DAT IS'M
Een scheepss teven. een bepaalde
pijp om een bocht van tie Wa
terweg, doen de gesprekken
stilvallen. Een blik op de klok.
„Dat is 'm. lien boot met stuk
goed voor... De naam van een
De* Italien past de eigen snel
heid aan die van de Duitser aan
e-n komt er op enkele meters af
stand naast liggen. In dit geval
iets verder dun anders naar
acht eren. omdat de» voorsteven
een typische torpedo-achtigtï uit
stulping vertoont. Verklarende
loksl van de kapitein die ach
terstevoren staaml zijn zaken
behartigt: „Die steven geeft
oen enorme zuiging. Daar gaan
we niet zo graag naast liggen.
Zo pakken het lijntje maar wat
naar achteren". Matroos Arie
gooit „automatisch" raak en
vlak achter de voorpiek. Een
matroos van de Taveta die vol
gens het boekje op do voorpiek
staat te wachten, moet even de
wandeling terug muken, om
eon tros over 'e geven.
rCn f on keurende blik zegt kapi
tein Keerbergen: „Hij lijkt me
nier te dik. Ik zal maar niet te
hard trekken, anders vaar ik
hom. zo in -stukken". Op tie
vratig waarom hij bijna niet
muur voren kijkt -legt hij uit:
..Dut schip vaart zelf. We be-
ho. ven or weinig aan te doen,
niictn in tic bocht, bij hel keren
or. het voor cit wal brengen etn
bootje assisteren. Je kunt aan
hot schip zelf precies zion wat
de loods doet. Daar behoeft hij
niet voor over de radio te pra
ten. Als hij wat anders wil, dan
hoor je hom echt wel mekke
ren".
BOEGSEREN
Drie lange en een korte stoot van
het zeeschip geven aan dat hij
rechtsaf de haven in gaat koer
sen. De sleepboten gaan op htm
kant liggen. Z,n letten mot ar
gusogen op de schroef en het
roer van het grote schip cn pas-
Alsof de Ajax deze opmerking in
dc stuurhut van zijn collega
hoort, zwaait deze sleper hon
derdtachtig graden rond als
een onwillige hond in een tuigje
die een voorbij ionen de vreem
deling probeert te bijten. Deze
vreemde enigszins achterwaart
se draai is nodig om de eigen
pijp niet door de sleeptros te
laten scalperen. Een gemotori
seerde „roeier" haalt zijn aan
deel Lr* de trossen op. Hij
brengt deze naar de wal en 2et
-het vast. Even later geeft do
loods een van zijn weinige aan
wijzingen: „Ajax, we gaan
vooruisiabr". De Ajax maakt
dat hij wegkomt van zijn plek
vlak achter het schip en laat
zich evenals de Italië langzaam
meezeuien, wallewaarts: Soms
corrigeert een klein „trekje"
van de Italië of de Ajax de duw-
arbeid van de Independent.
De sleepbootkapiteins richten
zich op een vast punt op de wal.
Twee kleine binnenvaartschepen
kunnen blijven liggen. Het is
net als de door veie aspirani-
automobi li ste n ge vre e sde exa
menopgave: in file parkeren.
Et* mag maar weinig ruimte
tussen de anderen overblijven
Hiér gebeurt het.
HA VENDIRIGENTEN
sen hierbij hun kracht en koers
aan. Daarom staat de kapitein
van de voorste boot achterste
voren bij het „boegseren".
„Ik kijk wat de anderen doen. We
houden de boeg maar zo'n. beet
je vast. Hij gaat trouwens
•knap hard. Hij is hiet bang.
Straks zal hij toch volop achter
uit moeten slaan..." De woor
den zijn nog niet zijn mond uit,
of een fikse schroefgolf geeft
hem gelijk. Een nieuwe bocht
wordt ingezet. Op.de tros komt
een. extra draad die het dwars
voor het schip heen en weer va
ren moet vergemakkelijken.
Arie en de mat roos-hulp machi
nist G. Baarmun hebben zonder
een. commando af ie war hum
de extra lijn aangebracht.
Dwars heen en weer varend
zozgl de Italic voor een fraaie
en evenwichtige ommezwaai
van de neus.
„Kijk straks gaat de Ajax er on
derdoor. Hij gaat dan aan de
achterkant uit de wal trekken,
net als wij hier. De Indepen
dent duwt dan naar de wal toe.
Zo kun je hem er op de meter
precies tegenaan leggen".
Twee s/epers trekker,de derde duwt in her midden. Op de meter nauwkeurig kemt het schip voor de kade
bedrijf valt. De Waterweg is
net ais een dorp. Men kent el
kaar, weel wie bij wie ©verhuis
komt en beeft aan één blik In
oen ba ven of op de Waterweg
voldoende om opmerkingen te
maken als: „Wilton heeft hel
een beetje stil. Meestal ligt er
meer. Die losse voorsteven die
daar ligt, wordt bestemd voor
da... En dan volgt cr weer een
naam.
In de laatste fase blijkt nog even
hoe precies deze bavendirlgen-
ten op eikaar zijn ingespeeld:
„Een roeier aan de wal wenkt
dat het schip er tegenaan ligt.
Matroos Arie geeft kapitein
Keerbergen een seintje dat hij
dc tros los \vil gooien. Deze
roept net dat hij toch even het
verlossende woord van dc loods
wil afwachten, als dit reeds
knetlcrhard door de luispreker
komt. Voor dit verslag werd
het even vertaald: „Italië en
Ajax u kunt de tros afgeven. U
wordt bedankt".
Bijna gelijktijdig koersen beide
boten huistoe. Een karweitje
van een .dik uur is een licht
klusje. Het begon met een kop
koffie en de opmerking van ma
chinist Ruud Herkhof dat hij
©ven. een penning in de machi
ne zou doen. Het eindigt op de
zelfde plaats met een. nieuwe
"bak koffie. Het was een. karwei
dat hepaatd werd door routine,
wind, stroom en ruimte. Een
karwei, waar je bijna „niets'*
aan behoefde te doen. Desge
vraagd geven -de slepers toe da»
dit, niet altijd het geval is. Het
kanwel eens „leuk" zijn...
„Als je aan een ertstanker werkt#
dan moet je er echt wel jets
aan doen. Dan ben je soms
wel drie uur bezig. Als je aan
2o'n groot schip trekt, dan lijkt
het net of je aan een muur ligt
te sjorren. Er is bijna geen be
weging ïn te krijgen. Je trekt
met die moderne en sterke sle
pers nogal eens een tros kapot.
En dan moet je bepaald niet
vlak in de buurt staan. Je weet
met waar de stukken blijven.
Je hooit echter nooit meer van
een ongeluk op de schepen.
Nog even een opmerking van een
walkapitein van één der sleep
diensten die eventuele roman
tiek nogal hardhandig relati
veert: ,,Bij het invaren van ten
caisson bij een dl.j kdich ting
staat iedereen op Je handen te
kijken. Ze denken dat het een
hele kunst is, maar wij vinden
het gewoon ons vak. Het is het
zelfde alsof je een spijker er
gens inslaat"-
Lijntje opgooien en op de sleeptros wochten
Daar knmt-ic
Vlaar dingen/Schiedam «Het
gaat niet altijd 20 gemakke
lijk als nu. Je vaart wel eens
een tros kapot. Het schip
doet wel eens raar. Er blijft
ook wel eens een machine op
volle kracht vooruit draaien,
terwijl hij had moeten terug
slaan. Dan wordt het plotse
ling allemaal erg interes
sant. Wij gaan dan met onze
armen over elkaar zitten om
te kijken hoe het afloopt..."
Matroos Arie Verschoor geeft een
vrije impressie van wat er
zoal te beleven is aan. boord
van een havensleepboot. Hij
doet dat in -de stuurhut van de
Italië die rustig wiegend ergens
tussen Viaardingen en Schie
dam een 'zeeschip ligt op te
wachten. Kapitein G. Keerber
gen (32) trekt een grimas die
ruimte opent voor andere visies
naast die van Arie. Hij geeft
eens een duwtje aan de stuur-
knuppel dat voor een goecl ver
staander duidelijk genoeg is,
Goed verstaander zijn ze name*
dijk allemaal aan boord van een
sleper. Arie -stemt de eigen
koers dan ook onmiddellijk af
op die van de kapitein.: Ja, dan
'moet hij zien dat hij de kop van
het schip zoveel mogelijk weg
houdt van dingen die eigenlijk
niet geraakt mogen worden..."
Hij laat In het midden of hij dat
belangrijker vindt dan zijn ei
gen werk. Ze zijn aan elkaar
gewaagd, zoals de gehele be
manning dat is, de sleepboten
onderling èn het team van lood
sen, Zij zijn de artiesten op een
stukje toneel dat Waterweg
heet, voor een wisselend pu
bliek op de havenhoofden. De
suggestie dat het een kunst is
die zij beoefenen, wordt echter
snel weggewuifd. Alles gaat
vrijwel „automatisch" vinden
ze. Op het tochtje dat wij mee
maakten (weinig wind, een wij
de haven eh niet zo'n groot
schip) konden ze gelijk krijgen.
's Morgens vroeg liggen er achf
-slepers aan het havenhoofd. Ze
hebben allemaal de radio aan.
Zo'n 32 oren luisteren naar af
kortingen -die voor leken onbe
grijpelijk zijn, maar die voor
hen een beeld oproepen van
wat er op de rivier gebeurt. In
£«n uurtje tijd kan de sleep
bootbezetting plotseling gemini-
seerd zijn. Loodsen bestellen de
benodigde sleeppaardekrachten
20 mogelijk precies op maat.
Hun wensen komen knalhard
Dan is er plotseling weer die be
paalde maaier van opstaan van
de kapitein. De tros gaat „auto
matisch" los. De boot vaart op
-hetzelfde moment. Collega's ko
men met een vlot vaartje opda-
o. Ze treffen elkaar bij de
Duitser die met een stevige
gang de rivier opkoerst, kenne
lijk thuis e.n niet van plan lang
zamer te varen dan nodig is.
