Grafiek van Ka the Kollwitz
in het Stedelijk Museum
n
n
r
f
F1
r m/i
O
li-
!h
E
:rma feenstra (schiedam)
Het boze kerstengeltje
■rj
'Hal|É|iiterilëii
Kersttentoonstellingen
Verbranding
kerstbomen
Geen spreekuur
7
u.
'p)
0T'
L
t i
n
De nieuwe puzzel
De prijswinnaars
Brievenhoekje V *'v
s
4* -f
-
W 'UÖ- m
i ïr f-Ml
SCHIEDAMSCHE COURANT ZATERDAG 23 DECEMBER 19T2
3
Jchiedam De bewustwording
van de arbeidersklasse tegen
het tind van de vorige eeuw
heeft een sterke weerklank
t gevonden m het werk van ver-
scheidene kunstenaars die in
die periode leefden. Men zou
het haast zó willen stellen, dat
zij de ogen. van de arbeiders
hebben geopend door hen met
zichzelf te confronteren; hen
enerzijds te wijzen op hun
triest bestaan, maar ander
zijds hun ook duidelijk te ma
ken dat zij een macht verte
genwoordigen die het recht
heeft zich te doen gelden.
."ot de kunstenaars die hier
werden bedoeld behoren on-
der anderen Millet, Meunier,
Van Gogh, Liebermann en
Kathe Kollwitz. In hun werk
staat de werkende mens cen
traal, zij het, dat het uit
gangspunt daarvoor zeker
niet bij ieder van hen hetzelf
de was. Millet en Liebermann
richtten hun aandacht op de
arbeider en zijn omgeving
zonder daarbij te worden ge
dreven door sociale motieven.
Zij klaagden niet aan, maar
constateerden zonder meer.
Meunier zag de arbeiders als
sterke, gespierde mensen die
hun werk verrichten als een
goddelijke opdracht. Zijn
arbeiders zijn mensen die
zich de waarde van hur. ar
beid bewust zijn en het hoofd
fier omhoog dragen. Zij
beantwoordden aan zijn ge
voel voor schoonheid. In
scherpe tegenstelling hiermee
zijn de somber zwoegende en
lijdende mensen, waarmee zo
wel Vincent van Gogh als Ka-
*he Kollwitz de arbeidende
massa hebben verbeeld. Waar
Millet en Liebermann tegen
de werkende mens hebben
aangekeken zonder tot hem
door te dringen en Meunier
hem heeft bewonderd, zijn
Van Gogh en Kathe Kollwitz
als het ware met de zwoegers
tot tn de diepste ellende van
hun bestaan afgedaald- Hij
kon dat vooral doordat hij als
één van de hunnen had ge
woond temidden van de mijn
werkers in de Borinage; 2ij
doordat zij het leven van de
arbeiders had leren kennen
door haar man, die als huis
arts in een achterbuurt van
Berlijn werkte.
Kathe Kollwitz is schilderes,
beeldhouwster, maar vooral
grafica geweest, Op de kerst-
tentoonstelling in het Stedelijk
Museum van Schiedam is een
prachtige representatieve
collectie grafiek van haar te
zien. Daarbij bevinden zich
enige bekende series, die zij
maakte in de ban van bepaal
de gebeurtenissen. Daar zijn
in de eerste plaats de drie li
tho's en drie etsen., die teza
men de serie Weversopstand
vormen- Zij ontstonden in de
jaren 18971899 naar aanlei
ding van. de première van het
nationalistische toneelstuk
„Die Weber" van Gerhart
Hauptmann. De tweede, zeven
etsen tellende serie De boe
renoorlog onstond tussen 1903
en 1908 en is gebaseerd op wat
de historie vermeldt over die
opstand in 1525 en de daarop
gevolgde wrede bestraffing
van de opstandelingen.
De boerenoorlog is één van de
eerste sociale revoluties ge
weest. waarin werd gestreden
voor de rechten van de mens.
De geschiedenis van die op
stand tegen het lijfeigenschap
moet de kunstenares wel diep
hebben bewogen. Hiervan
raakt men overtuigd als men
die aangrijpende bladen ziet;
vooral Verkracht (20), Het
losbreken (23) en De ge van ge-
nen (25) zijn van een dramati
sche kracht. Dit laatste geldt
in het bijzonder ook voor de
ets Weversdemonstratie (6)
uit de serie Weversopstand'
Een derde reeks bestaat uit
zeven houtsneden en heet Oor
log. Aan deze serie ligt niet
alleen het IijdJen van een heel
volk ten grondslag, maar ze
ker ook haar eigen leed in de
eerste wereldoorlog, waarin
haar jongste zoon sneuvelde.
Tenslotte is er nog een vierde
serie van acht indrukwekken
de litho's, die tussen 1934 en
1937 werd gemaakt en als titel
heeft De dood.
Naast deze series zijn er nog
vele op zichzelf staande pren
ten, waarbij een aantal zelf
portretten uit verschillende
perioden, in het leven van de
kunstenares. Bij de vier
kunstwerken, die Kathe Koll
witz als beeldhouwster verte
genwoordigen, bevindt zich
een zelfportret in brons.
De verschillende grafische tech
nieken schijnen voor de kun
stenares geen geheimen te
hebben gehad. De kunst van
het maken van litho's beheer
ste zij even goed als die van
het etsen en het maken van
houtsneden. Een litho als
door
Jan.H.
Oosierloo
Stadsasiel (54) en een ets als
De Carmagnole (12), ook wel
eens De dans om de guillotine
genoemd, leggen wel heel dui
delijk getuigenis af van het
artistiek talent en. het tech
nisch Vermogen van. de kun
stenares.
NOG MEER
En zo zijn er zovele op deze
mooie tentoonstelling die een
naar mijn mening het be
langrijkste onderdeel
vormt van de gevarieerde
kerstexpositie, die verder om
vat grafiek van John Hessel-
berth, santons de Provence,
aanwinsten 1972 en veel we
tenswaardigs over de recrea
tiemogelijkheden m Rijn
mond.
De prenten van Hesselberth, te
zien in het gr af lekz aaltje, zijn
alleszins de moeite waard. De
jonge Schiedam se kunstenaar,
die dit Jaar eindexamen aan
de Academie van Beeldende
Kunsten in Rotterdam heeft
gedaan en werd onderscheiden
met de Maaskant prijs, toont
in zijn werk de mens, die door
middel van draden, navel
strengen, leidingen en wortels
ls verbonden met techniek en
natuur en daardoor niet zich
zelf meer kan zijn- Daarbij
speelt de brief een belangrijke
rol, wat zijn oorzaak vindt in
het feit, dat een briefwisseling
op het moment een groot deel
van zijn leven beheerst. Een
stapel brieven, samengebon
den met een rood hnt, is in
een plastic doos op de exposi
tie aanwezig. Technisch be
zien zijn de eetsen het resul
taat van veel en interessant
expen menteren-
De expositie met betrekking .01
Rijnmond bevat naast veel fo
to's en ander documentatie
materiaal aquarellen, goua
ches en tekeningen, die Rot
terdamse kunstenaars als Jan
Goedhart, Jan Kikkert en
Gharles en Maarten Kemper
in het gebied hebben ge
maakt. De aanwinsten vor
men een. werkelijk verrassen
de collectie. Het museum is
dit jaar weer in belangrijke
mate verrijkt! Tenslotte kan
men de „santons de Priven-
ce" gaan zien, heel moo e fi
guurtjes van gebakken klei
met een rijke polychromie,
die een heel aparte artistieke
volkskunst verte-gxwoordigen,
Stedelijk Museum, Hoogstraat
112, Schiedam: Kerstexposi
tie (grafiek en beeldeta van
Kathe Kollwitz, aanwinsten
1972, grafiek van John Hes-
selberth» santons de Proven
ce en creatieve mogelijkhe
den in Rijnmond. Open van
10—17 uur; op zondag van
11.3017 uur. Tot 15 januari.
Onze vriendin van deze week
heett letterlijk een honde-
leven achter de rug. Ze is
één van de oudste honden,
die we tot nu toe in „Blokje
rond met de hond4' aan u
hebben voorgesteld, maar
ze is tevens één van de
vriendelijkste, hoewel do
mensen in haar zes levens
jaren lang niet vriendelijk
tegen deze boxer zijn ge
weest.
Jammer dat ze het slecht
heeft gehad, want van dit
beest is met de beste wil
van de wereld geen kwaad
woord te zeggen. ïn de kor
te kennismaking met haar
op woensdagmiddag klikte
het om zo te zeggen direkt-
Tijdens de wandeling 'toon
de het dier zich volkomen
op haar gemak. Ze liep rus
tig en heeft geen moment
aan de lijn getrokken.
De kennismaking in het asiel
verliep bijzonder prettig. De
tijdelijke baas werd vriende
lijk begroet en besnuffeld en
een klein stompje staart
zwaaide voortdurend heen en
weer. Ook het poseren voor -de
fotograaf leverde geen proble
men op, onze rustige vriendin
bleef rustig staan, zoals haar
werd verzocht.
we de boxer kennelijk een ple
zier gedaan. Haar 2es levens
jaren bracht ze hoofdzakelijk
in een donkere schuur door,
die niet verwarmd was en
's winters dus extra koud.
Een pleziertje was er eigenlijk
nooit bij.
Asielbeheerder Egge Boerma
rekent de hond van. deze week
tot de duidelijk zielige geval
door i
Ton
Huijssoon
len. Het is beslist zo, dat haar
leeftijd niet mee zit. maar ei
genlijk moet ze toch nog eens
een kans hebben op een beter
bestaan.
De boxer neemt met niet al te
veel moeite de trap die naar
de redaktieruimte leidt. Al
daar aangekomen, snuffelt ze
nieuwsgierig rond en wacht ze
rustig op wat er verder gaat
gebeuren. Een hoeveelheid
hondebrokjes wordt in grote
dank aangenomen, getuige
het zeer druk bewegende
staartstompje. Ook een aai en
een vriendelijk woord worden
duidelijk gewaardeerd.
nieuwe baas en ook in een ge
zin met kinderen best kunnen
aarden. Zoals veel boxers is
2e erg zachtaardig. Wei moet
ervoor worden gewaar
schuwd, dat we met een dame
van „middelbare leeftijd" te
doen hebben en dat het heb
ben van een goede baas voor
haar een volkomen nieuwe er
varing is. Op het dierenasiel
verwacht men, dat de hond
goed zindelijk zal zijn, al kan
dat misschien in het begin
even uit de hand lopen, omdat
het dier in een nieuw gezm
nog niet is gewend.
Een goede baas, die geduld met
haar heeft en haar vriende
lijkheid kan geven, is net wat
deze hond nodig heeft. Ze kan
worden afgehaald aan het die
renasiel aan de Annazuster-
straat tegen betaling van 30.
De hond is ingeënt. De hond
van vorige week is afgehaald,
nadat „blokje rond" zaterdag
in de krant had gestaan. Het
heeft storm gelopen om dit
beest te kunnen krijgen, aldus
beheerder Egge Boerma.
Hopelijk zai dat mei het lieve
dier van deze week ook het
geval zijn en heeft ze vóór de
kerst of vóór de jaarwisseling
nog een nieuw tehuis gevon
den. Ze is het zoals gezegd
alleszins waard. Er zijn
overigens ook nog andere hon
den in het asiel.
aan te herinneren, dat vuur
werk huisdieren bijzonder
schrikachtig kan maken. De
dierenbescherming weet er
van mee te praten, want ieder
jaar wordt deze instantie
weer geconfronteerd met die
ren die van schrik op de
vlucht zijn geslagen, nadat
een rotje vlakbij hen tot ont
ploffing was gekomen Enige
voorzichtigheid met vuurwerk
in de buurt van hond of kat is
dus geboden.
Het is mogelijk voor de kerstda- -
gen een kijkje in het asiel te
nemen, omdat dit morgen van
9 tot 12 uur 's ochtends is ge
opend.
Naam: geen
Ras: boxer
Kleur: bruin, wit
Geslacht: leef
Schofthoogte: 50 cm
Keuring: gezond
Bijzonderheden: moet vrien
delijk worden behan
deld. „Hoge" leeftijd
geen bezwaar, want het
dier is goed gezond «n
kan redelijkerwijs nog ja
ren mee.
Waarschijnlijk zal deze hond ge- Juist tegen de feestdagen is het
Met een wandelingetje hebben makkelijk wennen aan een tenslotte misschien goed er-
Schiedam Op twee plaatsen
in de stad worden dinsdag 2
januari kerstbomen verbrand.
De nieuwjaarsvuren worden
om klokslag zeven uur 's
avonds ontstoken op het ter
rein aan de Westfrankelandse-
dijk en bij de kruising van hef
Bachplein en de Zwaluwlaan.
De bomen, die per stuk een dub
beltje opleveren kunnen die
dag van 's morgens negen uur
tot 's middags één uur worden
ingeleverd op het Rozenbur
gerplein, Van 't Hoffplein, op
de hoek van de Parkweg en
de Monseigneur Nolenslaan,
Frans Halsplein en op het
dienstterrein van de VROM,
Buitenhavenweg 154. Men kan
de bomen eveneens afgeven
op de verbrandingsplaatsen.
Schiedam Wethouder B. E.
Co Ilé van Gemeente werken,
Woningdienst en Volksgezond
heid, is woensdag 27 decem
ber verhinderd zijn wekelijkse
spreekuur op het stadhuis te
houden.
- tr - i
Het kleine kerstengeltje
vindt het helemaal niet fijn
in de kerstboom. „Ik hang
zo hoog*, zegt hij. „en dan
ook nog naast een kaars.
Straks vlieg ik in brand".
„Dat kan niet", zegt de
grote, paarse kerstbal.
„het zijn elektrische
kaarsjes". „Maar ik ben
erg brandbaar", zeurt het
kerstengeltje, „ik heb een
zijden jurkje aan en heel
dunne vleugeltjes. Oei, en
die stekelige takken prik
ken in mijn rug en als ik
naar beneden kijk word "ik
duizelig". „Wees blij dat
je in de kerstboom mag
hangen", zegt een kerst
klok die een tak lager
hangt, „dat is toch een
grote eer. Ik heb nog nooit
zo'n zeurpiet van een engel
gezien. Weet je wel dat en
geltjes nooit boos zijn
maar altijd lief en vriende
lijk?". „Dat kan me niets
schelen", zegt het kersten
geltje, „als ik boos wil zijn
dan ben ik boos. Vooruit,
ga jij eens opzij", en hij
geelt het elektrische kaars
je een duw zodat het
kaarsje helemaal scheef
zakt. „Houd je'alsjeblieft
stil", roept een glanzende
witte bal, „ik hang aan een
heel dun draadje. Als jij
zo wiebelt val ik van de
tak". „Als ik zin heb om te
wiebelen dan wiebel ik"",
roept het kerstengeltje, „ik
vind het toch eeneen
rot kerstboom. Ik wil weer
in de kerstdoos. Daar lag
ik tenminste zacht". Alle
ballen, bellen en klokken
worden er stil van. Van
wie heeft het engeltje dat
lelijke woord geleerd?
,Laten we maar gaan sla
pen", zegt één van de
kaarsjes, „het is al mid
den in de nacht". „O nee",
zegt het boze kerstengel
tje, „ik wil helemaal niet
slapen, ik ga naar bene
den. Ik ga vliegen". „Dat
kun je niet", waarschuwt
de paarse bal, „je bent
geen eebte engel". Maar
het kerstengeltje rulst met
zijn vleugeltjes, neemt een
sprong en daar duikelt
hij om en om langs alle
takken tot hij met een plof
op de grond terecht komt.
Floortje, de poes, die in
haar mand onder de tafel
ligt, schrikt er wakker van.
Wat Komt daar nu uit die
vreemde boom? Een vogel
tje soms? Ze springt uit
haar mand en besnuffelt
het kers tengel tie aan alle
kanten. Wat een leuk ding
om mee te spelen. Floortje
slaat er met haar poot te
gen en gooit het boze kerst-
ze vangt het weer op en be-
engeltje hoog in de lucht,
gint dan op de vleugeltjes
te kauwen. Het kerstengel
tje is heel bang. Was hij
maar in de kerstboom ge
bleven. Wat Is hij toch ook
altijd eigenwijs!
Als moeder de volgende och
tend in de kamer komt ziet
ze het engeltje op de grond
liggen. Zijn jurkje is ge
scheurd, zijn gezichtje zit
vol halen en krassen en
één vleugeltje is geknakt.
„Heb JIJ dat gedaan, stou
te Floortje?" zégt Debbie,
die achter moeder aan
komt. „Misschien is hij
wel uit de boom gevallen
en toen heeft Floor er na
tuurlijk mee gespeeld",
zegt moeder, „we zullen
het engeltje vanmiddag
maken".
Als Debbie die middag uit
school komt ls moeder al
bezig aan een nieuw enge-
lenjurkje. Debbie knipt
van goudpapier een paar
vleugeltjes en dan bor
duurt moeder nog een
nieuw gezichtje. Twee
blauwe oogjes, een wip
neusje en een vriendelijk
lachend mondje. „Engel
tjes moeten altijd lachen
hé mam?" vraagt Debbie.
„Natuurlijk", zegt moeder,
„die zijn nooit boos".
Het kerstengeltje schaamt
zich diep. Moeder zet hem
weer in de boom, een beet
je lager, naast de paarse
bal. „Die tak is steviger",
zegt ze
Alle ballen, bellen en klokken
zuchten van opluchting.
Wat ziet het kerstengeltje
er nu lief uit. Hij zegt ook
geen boze diaken en heeft
helemaal geen praatjes
meer, Als hij de poes ziet
lopen kruipt hij heel dicht
tegen de paarse bal aan.
De paarse bal glimlacht.
Nu kunnen we tenminste
allemaal zonder ruzie
kerstfeest vieren, denkt
hij.
V
vjj;
f
i
3
r
6
t)
9
JO
•fl,
H
n
H
'S
U
21
J.T
16
H
IÓ>
10
12
'V
IT
ii
16
JQ
9°
Nog een paar dagen en het is
kerstfeest. Staat de kerstboom
al te pronken? Of misschien
hangt er een mooie krans aan
de muur. We hebben maar liefst
drie zondagen achter elkaar.
Dat is gezellig he? En als je je
soms eens mocht vervelen; Ik
heb een extra groot kruiswoord
raadsel gemaakt. Ik wens jul
lie allen, met je ouders, broers
en zusjes en ook de opa's en
oma's een heel prettig kerst
feest,
Patricia Steennis, Nieuwland-
plein 47, Schiedam (11 jaar)
Betty Wentlnk, Noordeinde 8,
Kethel (11 jaar)
De oplossing was: 1 blo
zen, 2 Israël 3 stelen, 4 katten
5 vriend, 6 schort, 7 strand, 8
spaart, 9 adwp, 10 Londen, 11
akkers, 12 jomtw». 13 eieren. Op
de kruisjes m bitt*t drankje
te staan. D nebben jullie ze
ker ook we. us gehad?
Voor de kerstdagen een gezellig
kruiswoordraadsel in de vorm
van een kerstboom. Hij is niet
moeilijk. Probeer maar eens.
Horizontaal: 2 klein, rood vrucht
je aan hulsttak, 4 vervoeging
van het werkwoord bakken. 6
boom, 7 getal, 8 staat in een
kandelaar, 10 handwagen, 11
niet boven maar-..-, 14 geen
vrouw maar een 15 ik ga
naar bed... het journaal, IS dier
dat bij de krft>be stond, 18 ligt
op een huis, 21 de lucht, het
heelal, 24 ik bespaar, hij be
snaart wij 27 afkorting van
Marleen, 29 een eiland waar
Napoleon verbleef, 30 muziek
noot, 31 In de nacht de wacht
houden, wakker 2ijn, 32 kapen,
ik kaap, hij 34 doe je met
een vijl, 35 hier lag het kerst
kindje in, 36 dit dier stond ook
In de stal van Bethlehem, 37 de
wijzen kwamen uit het 39
knoop je je jas mee dicht, 40 zie
27.
Verticaal: 1 staat bovenin de
kerstboom ie pronken, 3 gele,
kromme vrucht, 3 zie je 's
nachts aan de hemel staan, 4
TRUDY VAN DIJK SCHIEDAM
Jullie zijn allemaal erg lief ge
weest dat merk ik weL Jij
kreeg ook al zulke leuke ca-
deaus. Heb je al kiek/es in de
fotokubus gedaan? Leuk Is dat
he? Ife heb er ook één.
JAN ALBERS (SCHIEDAM) Ik
weet ook nog iets leuks om te
maken. Je tehent een grote
kerstboom en daar plak je alle
maal kerst- en nieuwjaarskaar
ten van verleden jaar op. Da»*
kun fe dan met plakband op het
raam plakken. Dat staat erg
leuk. Heb de je kerstboom al
versierd? Wij hebben ook een
grote. De top komt tot bijna
aan het plafond. En de boom
staat op de grond-
MARGREET VAN DAM (SCHIE
DAM) Ik vind kerstfeest ook
een gezellig fees'- Er zijn vaak
leuke programma's op de t.v.
En het is zo gezellig in de ka
mer met de kerstboom. Heb je
het boek al uit? Was het leuk?
INEKE DUCHAIN (VLAARDIN-
GEN) Ja, ik wist nog wet hoe
de boekjes reten want ik schrijf
het altijd op Als je dan soms
nog eens een prijs wint zoek .k
dat even op. Anders stuur 'M
misschien hetzelfde boek. En
dat hart natuurlijk niet.
ESTHER ZWARTEPOORTE
(MAASSLUIS) Ik vind je post
papier erg leuk. Heel mooie
kleuren bif elkaar. Heb je al
meer in je dagboek geplakt en
geschreven? Z'l er een klein
slotje op? Heb je ook tot zeven
januari vakantie?
ANNEMARIE POOT (SCHIE-j
DAM) Leuk dat je weer eensj
meedeed. Was je rapport goed?,j
Nu heb je natuurlijk ook een]
poos vakantieIk hoop voor jub-
lie dat het nog gaat vriezen. Je.
hebt leuke cadeaus gekregem
van de Sint. Ik heb ook ver'
scheidene boekjes van die,
schrijfster gelezen. Jfe vond zet
altijd erg gezellig.
Mijn dochtertje was toen ziek',
en die kreeg e .i vreselijk vies_
arankje. Ze moest water toet
drinken om de vieze smaak weg(
te krijgen. Het was rose. Zo-'
doende kwam ik op ket idee van
dat verhaaltje. Jij bofte, met j
dropdremk.
ANJA VOORBERG (SCHIEDAM)
Je had gelijk jz briefje maar in
vier kleuren geschreven. Heeji
Leontine ook ee vulpenDat
zal wel denk ik, want jij gaf
haar een vloeibad. Fijn he, dat
julUe nu weer twee weken va
kantie hebben. Da* kun je weer
even doen waar je zelf zin in
hebt.
LEONTINE VOORBERG (SCHIE
DAM) Je hebt fijne cadeaus ge
kregen zeg. En je was nog ja
rig. Das dat teiae dubbel. Nu
kun je heel wat brieven schrij
ven. Je hebt drie doosjes post
papier. Hebben jullie ook een
kerstboom?
Dit was het laatste briefje weer
van verleden week Dag alle
maal, veel groeten van ANKE.
monden van de dieren, 5 meis
jesnaam, 9 één aar, twee..., 11
hangt ook in de kerstboom, 12
geen woorden maar*-, 13 boven
ste deel van een puntdak, 17 dit
kruiswoordraadsel is gemaakt
in de vorm van een 19 Hij is
klein maar ik ben.- heel groot,
20 bakje om de as van een siga
ret in te doen, 21 uitroep, 22
lentemaand, 23 om mee te take
len, 24 zegt bet lammere, 25 op
het kerstfeest krijgt kind een
kaarsje 26 tweetal, 27 doet de
molen, 28 verblijfplaats voor
kippen, 31 wat waren de drie
mannen die uit het Oosten naar
de stal van Bethlehem kwa
men? 33 stuk van het schaak
spel, 34 je strikt er je schoen
mee dicht, 38 de boom die als
kerstboom dient» De oplossingen
verwacht ik weer vóór donder
dagmiddag vier uur Denk aan
naam, adres en leeftijd onder
aan de brief of oplossigg.
Y/V" "Wo -A'
Op de envelop zet je: Aan Anke,
Verwersdljk 5-8, Delft-
De kerstman komt In suizende vaart de besneeuwde berg af met
zijn slee vol cadeautjes. Een leuke tekening van Karin v. d. Bosch,
acht jaar uit Vlaardingen.
U
