KWART EEUW
BOUWFONDS
BOUWFONDS NEDERLANDSE GEMEENTEN ONTWIKKELDE PLAN
VOOR KLEINER EN BETAALBAARDER HUIS
Computer piekert oier computerbuis
SCHIEDAMSCHE COURANT WOENSDAG 22 AUGUSTUS 1973
Hellevoetsluis is, als resultaat van een vernuftig, rekensom
metje waar meer dan een jaar op is gepuzzeld,-een van.
de veertien troefkaarten in Nederland geworden die het
Bouwfonds Nederlandse Gemeenten op tafel heeft gelegd
voor gezinnen die op de dubbeltjes moeten passen en toch
onder een eigen dak willen wonen.
Begin volgend jaar dreunt het heiblok daar de palen in de
grond voor een kersvers type huis dat met een dikke vol
doende voor z'n. uiterlijk door het toelatingsexamen
kwam, maar het toch vooral zal moeten hebben van z'Q
verrassend lage prijs.
„Premier" heet die troef van het
Bouwfonds en Hellevoetsluis
heeft er op Voorne-Putten de
primeur van. Het Is de handels
naam voor een koopwoning met
drie kamers die wordt afgelost
met bedragen waar menige flat-
hnurder van begint te blozen
en waarvan het bestemmings
plan De Kulck er een stuk of
veertig binnen de grenzen
krijgt.
Goedkoper en dus betaalbaarder
bouwen moest, ook in dit geval,
óf uit de lengte óf uit de breed
te komen. De oplossing kwam
uiteindelijk uit de breedte; een
smallere gevel en een optimaal
gebruik van de resterende ruim-
Tlitgangspunt is geweest een pas
klaar huis te maken voor een
categorie die tot nog toe nauwe
lijks aan bod kwam en die
ook in Rijnmond herhaalde
lijk de neus stootte bij het zoe
ken naar een kleinere, goedkope
woning. Het zijn de alleenstaan
den, kinderloze echtparen, pasbe-
gonnen jonggehuwden of oudere
echtparen met zelfstandig we
nende kinderen die met een
groot huis vaak even veel moei
te hebben als met een over
maatse jas en er eigenlijk een
te krappe beurs voor hebben.
ONDERZOEK
Een landelijk onderzoek heeft uit
gewezen dat er in de komende
drie jaar jaarlijks ongeveer ne
genduizend tot elfduizend men
sen naar zo'n kleine woning op
zoek gaan, reden ook waarom
Oud-Beijerland een scheutje van
deze zienswijze in het splinter
nieuwe bestemmingsplan Oos
terse Gorzen heeft gedaan.
Daar komen als resultaat van
de bouwbesprekingen tussen de
gemeente, de projectontwikke
lingsgroep van het Bouwfonds,
het architectenbureau van de
heren Klunder en Stuurman en
het Bureau voor Ruimtelijke
Ordening en Architectuur Kui
per Compagnons tweeëndertig
van dezelfde op maat van de la
gere inkomensgroep gesneden
Premier-woningen.
TROTS
man die het driekamerhuis-
voor-heel-weinig-geld, zoals het
Bouwfonds het project niet zon
der trots aanduidt, bij de ge
meentebesturen van Heüevoet-
sluis en Oud-Beijerland Introdu
ceerde, is, drs. H. J. van Her
wijnen (52), districtsdirecteur
voor Zuid-Holland en Zeeland in
welke provincies het Bouwfonds
het grootste aantal huizen heeft
staan.
Zegt hij over de goedkoopste loot
In het Bouwfonds-pakket: „We
hebben er misschien weieens te
gemakkelijk onze schouders
voor opgehaald en gezegd: alle
bouw is dure bouw en dat is
nou eenmaal zo. 't Kwam na
tuurlijk ook omdat we steeds
groter gingen bouwen, luxer.
Zonder diep na te denken over
de vraag of iedereen daar we!
zo gélukkig mee was. Wie deed
er wat voor de starters, de jon
ge echtparen die nog helemaal
moeten beginnen? Wat moeten
die met vier slaapkamers ter
wijl ze bovendien heel vaak fi
nancieel moeilijk zitten? 't Zelf
de geldt voor de onvolledige ge
zinnen, voor oudere echtparen
die kleiner willen wonen.
Bij ons werd de vraag een jaar
geleden gewoon een keer op ta
fel gelegd, omdat we duidelijk
een leemte in de woningmarkt
zagen. De filosofie die erachter
zat was: een woning maken
voor een lage prijs, maar ook
iets dat vijftig jaar en langer
mee zou moeten en net zo goed
optimaal woongenot moest bie
den. Dat is er nu uit gekomen
de premier-woning, een huis
dat op de spijker nauwkeurig is
berekend en dat we zo willen
maken dat de maandlasten in
de buurt van de tweehonderd
gulden blijven".
I Waf anders dan anders: een
houten tuinhuisje in plaats van
de normaal gangbare, waf
grauwe schuur. Het „prieeltje"
zoals critici uit de bouwerij de
Premier-schuur bewonderend
hebben genoemd, wordt gefa
briceerd uit platen, die kant-
en-kfaar op de bouwplaats
worden aangevoerd. Er zit
geen draai- maar een schuif
deur in.
STORMLOOP
Elders in het land is intussen ge
bleken dat er op ieder Premier-
project een stormloop te ver
wachten is. Een onderzoekbu
reau peilde bij ruim zesduizend
bezoekers van in Ede gebouwde
proefmodellen de stemming
over het kleinere huis. Vieren
zestig procent van hen kwam
spontaan met de mededclins dat
ze beslist interesse hadden in de
aankoop van zo'n „gekrompen"
woning. De prijs toen nog iets
boven de vijftigduizend gulden,
thans in de buurt vart de zestig
duizend - sprak driekwart van
alle ondervraagden erg sterk
aan.
Enthousiasme leefde er stellig ook
bij het gemeentebestuur van
Hellevoetsluis, toen het voor In
leidende besnrekm®en met het
Bouwfonds in zee R'ng. De vrou-
wena dv'es co™ «'p heeft nok
al een kwende bi*L op de plan
nen pev"v*oen s**et P1* even
zeer sympathVk tevenover.
OP ZICHZELF
Op Voorne-Putten Is het een op
zichzelf staand plannetje als een
van de onderdelen van bet be
stemmingsplan De Kulck; in
Oud-Beijerland is men nog wat
verder gegaan.
Daar is bij de ontwikkeling van
de uiteindelijk zevenhonderd
huizen grote wijk Oosterse Gor
zen een complex van tegen de
vijfhonderd woningen aan het
Bouwfonds toegewezen, waar
mee de deur openging voor een
hoge mate van variatie la het
huizenpakket.
Noch in Oud-Beijerland noch in
Hellevoetsluis staat vast wan
neer met de bouw kan worden
begonnen. Men mikt op het vol
gend voorjaar, het tijdstip
waarop het Bouwfonds ook
denkt te kunnen beginnen met
het vrij breed uitgewerkte voor
lichtingsprogramma en de ver
koop.
Drs. Van Herwijnen: „Wij hebben
willen bewijzen dat het bezit
van een eigen huis bereikbaar
is voor een man die zeg maar
veertienduizend gulden verdient,
met duizend, elfhonderd pu'den
bruto in de maand tevreden
moet zijn en normaal echt niet
gaat denken over het kopen van
een eigen huis.
Probleem voor Ons is: hoe maak
je dat zo'n man nu duidelijk?
Dat hij soms nog beter een huis
kan kopen dan in een gebuurde
flat bi ij ven zitten. Het klinkt uit
mijn mond misschien een beetje
verwaand, maar ik geloof toch
dat de naam van het Bouwfonds
zoveel vertrouwen heeft in het
land dat dit geen probleem
hoeft te blijven. Vergeet even
niet dat het fonds ruim vijfen
twintig jaar geleden is begon
nen met een plannetje om veen
arbeiders in Drente hun eigen
huis te laten kopen. Dat waren
toch geen kapitalisten, wel? De
doelstelling van het Bouwfonds
is in dat opzicht echt niet ver
anderd".
HUURDERS
Het woningbezit in Nederlnd is
trouwens een merkwaardige
zaak. De Hollanders hebben, In
vergelijking met de omringende
Europese naties, de faam een
„volk van huurders" te zijn.
Een jaar na de oorlog werd het
aantal gezinnen dat een eigen
huis bewoonde, op twintig pro
cent berekent; dat cijfer is in
een royale kwart eeuw nog
steeds niet hoger dar zesender
tig procent gekomen.
Hongarijë - zomaar een voorbeeld
van achter het IJzeren Gordijn
- heeft tachtig procent van de
burgers in een eigen huis wo
nen. Dichter bij huis, in Duits
land of België, liggen de getal
len eveneens beduidend hoger.
Maar, weet men bij het Bouw
fonds uit recente gegevens: de
drang naar woningbezit in eigen
vaderland begint op te bloeien
als nimmer tevoren.
Zitfdhollands dlstrlcts-opperhoofd
van het Bouwfonds, Van Herwij
nen: „Wij zoeken het in de wo
ningverkoop In het bep.elfi'dings-
systeem, 'n lnfor-"-*i*'"*«ntra en
desnoods hearings. We Uilen er"
zwaar aan, wat we noemen, hr-
maatwerk voor iedere klanri
Het Bouwfonds Is er niet voor
het confectiewerk. Wij hoeven
ook niet zó nadrukkel'jk c—
merciee! te denken. Het Bouw
fonds Is per slot van rekening
van de gemeenten zelf en het is
een non-profit instelling, geen
maatschappij die er op is ge
richt om grote winsten te ma
ken. We moeten natuurlijk wel
verstandig beleid voeren, wel
zorgen dat we commercieel ver
antwoord blijven draaien. Neem
de premie-woning waar we *t nu
over hebben: we gaan er van
uit dat de koper maandelijks
niet meer dan tweehonderd-
tweehonderdvijltig gulden op ta
fel moet leggen. Daar is de sub
sidie dan af, maar het fiscaal
voordeel niet. Iemand met een
klein inkomen moet dat kunnen
betalen, want hij stuurt 't zelfde
bedrag iedere maand vaak ook
naar de huurbaas. Als-ie koopt,
betaalt hij zichzelf,"
EFFICIËNT
Waar in voorkomende gevallen de
eerste aanbetaling van tien pro
cent van de bouwsom een pro
bleem oplevert, kan tegenwoor
dig ook een hypotheekverstrek
king tot vijfennegentig procent
plaatsvinden. Ook dat rekent
het Bouwfonds tot het pakket
van moeilijkheden waarmee de
man met de smalle beurs z'n
voordeel kar» doen.
Waarom werd het Premier-huis
zoveel goedkoper?
Drs. Van Herwijnen: „Kijk eens
naar de gangbare type: er
wordt breed gebouwd, een forse
hal, een lange gang. Maar is
dat efficiënt gebruik van ruim
te? Ik weet weJ: "t is leuk om
in een royaal huis met alles d'r
op en d'r aan te wonen, maar 't
kan ook anders zonder de woon-
mogelijkheden onverantwoord
aan te tasten. Dat is hier ge
beurd: de gang verviel, het hele
huis werd smaller en daarmee
werden én grondprijs en bouw
kosten gedrukt. Het is boven
dien - maar op voorwaarden dat
je de omgeving van het huis bij
de voorbereiding even hard laat
meespreken als de rest - moge
lijk een groter aantal woningen
op een hectare te bouwen. Nor
maal zullen er dertig-vijfendor-
tig op één hectare worden ge
zet, met deze huizen is een
dichtheid tot vijftig nog alles
zins verantwoord".
Door een simpele ingreep 13 in
alle woningen het accent van
het woongedeelte op de achter
zijde gelegd: voor het huis géén
tuin, maar achter een behoor
lijk lapje en daarmee tegelijk
de gewenste privacy.
Drs. H. J. van Herwijnen, districfsdirecteur van het Bouwfonds
voor Zuid-Halland en Zeeland: „...we willen bewijzen dat eert
eigen huis ook voor de lagere inkomens mogelijk is,..".
REACTIES
Hoewel de campagne met Bouw
fonds' prijs-concurrent nog
maar luttele maanden oud Is,
heeft men In het hoofdkwartier
van de NV In Hoevelaken toch
al vijfduizend reacties geno
teerd van mensen die een se
rieus oog op de premier hebben
laten vallen. Haren, Bedum, As
sen, Baarn, Enschede, Gelder-
malsen, Gouda, Groningen,
Grijpskerk, Heemstede, Leek en
Mijdrecht prijken naast Helle
voetsluis en Oud-Beijerland In
het rijtje van gemeenten waar
het Bouwfonds de eerste oogst
mocht binnenhalen. In de prijs
is het plan dat In Bedum wordt
uitgevoerd, tot nu toe kam-
pioen-rekordhouder: daar wordt
niet meer dan 163 gulden per
maand door de toekomstige be
woner betaald.
Hebben de uitlatingen van de ver
se minister van volkshuisvesting
ook in het Premier-programma
voor stagnatie gezorgd, zoals
herhaaldelijk wordt bericht van
uit de kring der makelaars?
Van Herwijnen: „Dat de verkoop
cijfers daarom minder zijn ge
worden geloof ik niet. Het is
wel onderdeel van elk verkoop
gesprek geworden. Er wordt na
tuurlijk altijd gepraat over de
fiscale voordelen van het kopen
van een eigen huis. Maar in
deze categorie ligt 't toch duide
lijk anders dan bij maatschap
pijen die bungalows van drie
ton bouwen. Daar werken wij
niet voor."
DOORSTROMING
De gemeentebesturen die met het
plan in zee zijn gegaan, hebben
er - 20 heeft drs. Van Herwijnen
zich bij herhaling laten verzeke
ren - tevens een stukje doorstro-
mingsTnogelijkheid mee binnen
gehaald. De verwachting is dat
er een aantal goedkope tot zeer
goedkope huurwoningen door
leunen vrijkomen.
In Ede - en der parels van Gel-
res heidelandschap - bleek bij
de uitvoering van een complex
van 198 koopwoningen - de prij
zen varieerden nogal - een zeer
groot percentage huurwoningen
vrij te komen in de huurprijs
van honderd tot tweehonderd
gulden. Datzelfde beeld vertoont
ook Apeldoorn1 bij de ingebruik
neming van een complex van 96
nieuwe huizen kwamen 46 huur
woningen in de klasse tot twee
honderd gulden vrij en nog eens
29 in de prijsklasse tussen drie-
en vierhonderd gulden. Zelfs
huurwoningen met prijzen onder
de honderd gulden kwamen
daardoor weer op de markt.
Bij de ontwikkeling van het Pre
mier-plan in Hellevoetsluis knip
oogt men ook naar een zekere
doorstroming binnen de ge
meente. Er is voor het planne
tje van veertig goedkope wonin
gen een beperkte vrije vestiging
van kracht, zoals dat ook in
Oud-Bijerland van kracht is.
„Alle gemeenten van enige om
vang", zegt drs. Van Herwij
nen, thebhen behoefte aan wo
ningen in deze prijsklasse en
ook aan huizen die wat minder
ruimte bieden dan gebruikelijk
is. I!et verbaast me dan eigen
lijk nog dat niet veel meer ge
meentebesturen op deze plannen
hebben gereageerd. We hebben
wel overal aan de deur geram
meld".
Jlen leuk meevallertje bij de fi
nanciering van de woningen Is
bovendien de voordelige premie
die het rijk er voor over heeft.
In de gemeente Haren, waar
men nu over definitieve djfers
beschikt, lopen deze bedragen
uiteen van ruim achtduizend tot
bijna dertienduizend gulden.
De manier waarop straks het badkamergedeelte, in één geprefa
briceerd blok, in de nieuwe Premier-woning zal worden gehesen,
is nog maar 'r» voorlopertje van 'n grootscheeps researchprogram-
ma dat bet Bouwfonds Nederlandse Gemeenten 3 jaar geleden
startte. Einddoel van dit onderzoek, in codetaal HW/3d (halve
wanden driedimensionaal) gedoopt is, is een metbode uit te dok
terp- huizen te bouwen naar de wens van de koper en die ver
volgens In een tempo van twee per dag neer te zetten.
Seriematige bouw met behulp van prefab-onderdelen is in de
bouwwereld niets nieuws. Dat zal het echter wel worden, wanneer
de computer zo'n flexibel model zou kunnen leveren dat een groot
aa-rtal individuele wensen direct tijdens de bouw gerealiseerd
zouden kunnen worden.
Zo zou het over een aantal jaren kunnen gaan: een koper achter
de balie, een mformafciebeambte erbij die de wensen van de
klant per ponskaart zou kunnen doorgeven om vervolgens de
„bouwfahriek" in werking te stellen. Het vervoer zou dan moe
ten gebeuren met grote diepladers, uitgerust met gigantische
zuignappen, die binnen een dag twee complete woningen zouden
moeten afleveren. Dit hefgereedschap is momenteel een van de
grote problemen die het Bouwfonds onder de knie moet krijgen
voor het verder kan met de ontwikkeling van het computer-huls
„We hebben", zegt Bouwlondsdirecteur Van Herwijnen uit Den
Haag over dit onderzoek, „eigenlijk twee poten. Onze ideologie:
een betaalbaar huis voor ieders en, is er één, en de ander is effi
ciënt werker volgens economische motieven. Dat heeft niets te
makm met winst, maar b'jvomhcld wel met hn creëren van
reserves die in ressarchprogramma's kunnen worden gestopt. De
resultaten van die onderzoekingen zijn trouwens open. We willen
ze graag in dienst stellen van de gehele bouwnijverheid en dat Is
ook al meermalen gebeurd".
Ruim zeshondervijftig Neder
landse Gemeenten houden se
dert 1946 als aandeelhouders
een naamloze vennootschap in
stand die populair gezegt
alle pijlen op de boog heet lig
gen die de gemeenten nodig
kunnen hebben voor de onder-
zoek-, ontwerp- en realiserings
fase van bouwprojecten.
Het Buwfonds Nederlandse Ge
meenten houdt zich bezig met
advies, planning, coördinatie,
financiering cn rislcodeelne-
niitig zonder dat de verant
woordelijkheid en de eigen
zeggenschap van dc gemeen
ten wordt aangetast. Het was
neg in de oorlog dat de huidi
ge hoofddirecteur J. Wiersema
toenmalig gemeentesecreta
ris van Norg zich afvroeg
hoe de bouwnijverheid zich in
beter tijden zou moeten gaan
ontwikkelen. Hij kwam in '46,
met een ingenieus plan om da
Drentse turfarbeiders aan een
eigen huis te helpen door ze te
adviseren eerst de turf van
hun eigen grond te steken,
vervolgens te verkopen en
daarmee de eerste aanbetaling
voor een eigen woning te ver
werven. Daar groeide toen de
Spaarkas van Drentse Ge
meenten uit, de voorloper van
wat nu als het Bouwfonds
wordt aangeduid. In vrij snel
tempo breidden de activiteiten
van het fonds zich uit over de
provincies, behalve in Brabant
en Limburg waar de zusteror
ganisatie Bouwfonds Zuidne-
derlandse Gemeenten actief is.
Hoofddirecteur Wiersema is nog
altijd de „denker" de motor
van het fonds, en var» hem is
ook het initiatief om een klei
ner huis voor kleine gezinnen
tnel kleine portemonnees op
de markt te brengen.
Een huis met genoeg ruimte
voor pas-getrouwden die met i
zoveel slaapkamers toch j
geen raad weten, voor vrij
gezellen, voor gezinnen zon
der kroost, ook voor ouders
die hun kinderen het ouder-
lijkhüis al zagen uitvliegen:
die opdracht heeft de Rotter
damse architect Henk Klun
der |3ó) op het tekenbord
uitgewerkt en het resultaat
vervolgens „Premier" ge
doopt. Niet minder com
pleet, ondanks de kroppere
buitenmaten en aangevuld
met centrale verwarming en
een mechanisehte afzuigin
stallatie. De Premier heeft z'n
typische karakter vooral le
danken aon de toepassing
van hout in de bovenpartij.
De woonkamer meet vijfën-
eenhalve meter in de lengte
en gedeeltelijk 4, gedeelte
lijk drie. irt de breedte. Het
huis heeft twee slaapkamers
en een badkamer.
EEN KOOPHUIS
BINNEN HANDBEREIK
