van molenwiek tot
„theebuiltjes"
met zwaar vergif
i i int zetten
achter
'i nevelig
h es' aan
WV in langverwachte nota:
ZATERDAG 25 JANUARI 1975
SCHIEDAMSCHE COURANT
3
Het oude handwerk
Voor zeilboten wordt lichter materiaal gebruikt dan het
Jöodzware" hennepdraad dat vroeger voor fregatten en
barken nodig was.
Oprichter Jacobus Mak
heeft aan het begin van de
vorige eeuw menig maal met
de hand de naald door tie
zeilen gehaaid. De moderne
zeilmakers gebruiken voor
dat karwei liever een machi
ne. Toch vinden zij het nog
een mannenberoep.
dels plaats moeten maken voor
de betonnen silo's. De distilleer
derijen waren eens ook goede
afnemers van filterzakken en
persluiers, orn het eist achter te
houden. Dat is nu allemaal zo
goed als verleden tijd, net als
de autohoezen of autopyama's
die door de luchtverontreini
ging moesten verdwijnen".
GELDZAKKEN
De winkel van Mak is ondanks
deze tegenslagen toch blijven
bestaan, omdat zo zegt de
heer Wiegel de zaak niet
gericht is op grote bedrijven,
maar op de kleinere particulie
ren. Wanneer er daar een van
wegblijft, merk je het niet zo
gauw.
Toch wordt er nog wel voor de
grote bedrijven gewerkt- Voor
een chemische fabriek in V3aar
dingen maakt de zeilmakerij-
nog wel kleine zakjes die als
een soort theebuiltjes worden,
gebruikt, maar dan wel met,
giftige stoffen. Ook geldzakken
voor banken worden nog aan
het Broersveld gemaakt Door
het gegroeide geldverkeer heeft
men tegenwoordig voor een
buidel meer zeil nodig dan
voorheen.
De zeilmakerij werkt nu veel voor
de kampeer- en watersportre
creatie. Met naaimachines
wordt elke gewenste maat tent
in elkaar gezet Terwijl hij een
stuk zeildoek afsnijdt ver
trouwt zoon Wiegel ons tenslot
te toe: „Wij zetten alle zeilen
bij. We naaien alles wat er te
naaien is".
Schiedam Verborgen achter ratelende
naaimachines staat' in de werkplaats
van zeilmakerij J. Mak aan het Schie-
damse Broersveld een echte antieke
houten zeilmakersbank. Zo te zien
stelt niemand belang in dit stoffige
•- stuk meubilair. Nou, vergeet het maar.
Je. hoeft er maar naar te wijzen en
y eigenaar Mak vertroetelt het bankje,
waaronder nog een bankje hangt-öm
de kluwen touw in op te vergen en
hij neemt je mee naar zijn huiskamer
boven de werkplaats.
Uit een oude „stikkezak" van zeildoek,
de voorganger van de plastic zak,
wordt daar het familie-archief tevoor
schijn gehaald, dat maar liefst tot 1584
teruggaat.
Vakmanschap is meesterschap, zegt de
reclamespot, de heer Mak vertelt dan
over het uitstervend ambacht van zeil
maker en over het Schiedamse ge
slacht met de gemakkelijke naam dat
het bankje heeft uitgesleten, terwijl
het nog met de hand ellen zeil aan
elkaar naaide.
Gebogen over een stapeltje eeu-
i wenoude en vergeelde docu
menten begint de zeilmaker uit
te leggen dat de familie Mak in
1584 voor het eerst in 'de anna
len van Schiedam wordt ver
meld. Wijlen archivaris Van der
Poest-Clement heeft dat zo'n
dertig jaar geleden haarfijn uit- i
gezocht. In een fraai krullend
f' handschrift staat geschreven
j dat in dat jaar Gemt Andriesz
Macq, getrouwd was met Griet
gen Jorisdr.
Het ambacht van die Gerrit Macq
(is onbekend Waarschijnlijk is
hij echter een touwslager ge
weest. Men vermoedt dat ook
vrijwel al zijn nakomelingen tot
aan het begin van de vorige
eeuw dit beroep hebben gehad.
Jacobus Mak, één van de telgen
van de familie heeft dan in het
jaar 1806 een zeilmakerij. Tot
r aan de dag van vandaag is deze
"zaak in de familie gebleven.
Jacobus Mak wordt dan ook
met 2ekere trots als de oprich
ter van het bedrijf beschouwd.
Uit de rekeningen die tussen de
oude paperassen zitten is duide
lijk op te mken- dat de familie
Mak het meest zeilen heeft ver
vaardigd voor molenwieken, tot
in Kinderdijk en Overschie toe.
door Willem van der-Post. -
foto's: Theo Böhmers
Die „loodzware" zeilen van echt
hennepdraad waren zo'n acht
meter lang en twee meter
breed. Stuk voor stuk werden
ze met de hand genaaid en
daarna getaand, dat wil zeggen
ondergedompeld in een soort
oplossing van aluin om ze lan
ger te laten meegaan.
Uit die ervaring puttend heeft de
zeilmaker weinig vertrouwen.in
de elektrische genaaide doeken
die tegenwoordig aan de Schie
damse molenwieken hangen en
die afkomstig zijn van een be
drijf uit Groningen. „Wanneer
een steek van machinaal .stiksel VOOr ae fotograaf speciaal Op
losgaat, kan je het" helemaal een "antieke" zeilmakersbank
lostrekken. Dat kan niet als het sterft uit, vindt zeilmaker
met de hand is genaaid", zo VViegel.
weet hij.
WIEGEL
Wanneer bijna alle gelijknamige
opvolgers van Jacobus Mak, die
overigens slechts eenmaal per
jaar met de molenaars afreken
den, de revue zijn gepasseerd,
maakt de zeilmaker de verwar
ring nog groter door te onthul
len dat Mak Mak niet meer is.
De man die in de winkel door
iedereen met „mijnheer Wiegel"
wordt aangesproken en die de
zelfde naam op het uithangbord
aan de straat heeft staan, ver
telt Wiegel te heten. De vrouw
van deze 56-jarige H. F. Wiegel
{geen familie van Hans) is wel
een echte Mak.
Onmiddellijk doet hij uit de doe
ken hoe dat komt: „In de laat
ste oorlog vluchtte ik uit Berlijn
waar ik was heen getranspor
teerd. 3k ben toen in Schiedam
ondergedoken in het pakhuis
waar de grootvader van mijn
verloofde nu mijn vtouw
eigenaar van was. Die opslag
plaats lag hier aan de overkant
van de straat.
In die periode heb ik het vak
geleerd, gewoon om mij
nutig te maken. Voor die tijd
was ik draaier bij de machine
fabriek Hoek aan de Haven
straat. Toch ben ik sindsdien in
de zeilmakerij gebleven. Ik blijf
onder de naam Mak werken
omdat iedereen die naam nu
eenmaal kent. Ik vergeet zelfs
wel eens dat ik Wiegel heet.
Iedereen noemt mij ook Mak.
Dat ligt gewoon makkelijker in
de mond", aidus de heer Wiegel
alias Mak. Zijn jongste zoon
Jacobus Willem (23) die ook in
de winkel staat denkt er net zo
over.
daar FREGATTEN
„Weet wat je begint zei ik tegen
mijn zoon toen hij in de winkel
kwam. Het zeilmakersvak loopt
achteruit. Vroeger maakten we
Immers veel meer. Niet speciaal
voor schepen, hoewel we in de
vorige eeuw behalve voor de
P.C. Hooft ook voor andere fre
gatten en barken zeilen jhebben
gemaakt Daar kwam een eind
aan toen de stoomschepen kwa
men. De broekstroppen, netten
waarmee goederen in schepen
werden gehesen, bleven aan
vankelijk, maar die zijn al weer
vervangen door containers.
Vroeger werd ik ook weieens
uit mijn bed gebeld om een
gebroken transportband m een
bakkerij aan elkaar te naaien.
Die banden zijn tegenwoordig
vervangen door stalen matten.
De meelzakken in de Schiedam
se branderijen hebben inmid-
Het Prove
niershuis, waar
in de SG en de
WV in enkele
vertrekken zijn
'samengepropt'.
Toch is er nog
ruimte in een
ander deel van
het oude gro
tendeels leeg
staande ge
bouw. De SG
zou volgens ve
len haar intrek
kunnen nemen
in hat voormali
ge SRJJ-kan-
toor.
Sbhiedam Op de agenda voor de aanstaande.maan-
4 dag te houden openbare vergadering van de stich-
Jltingsraad van de Schiedamse Gemeenschap staat als
punt 14 vermeld: „Nota VW Schiedam". Wanneer
de leden van de raad niet hun .gewoonte trouw
t blijven om te lang uit te weiden over allerhande
t zaken, die daarvóór moeten worden besproken, dan
szal men dinsdag alweer kunnen peinzen over het
toekomstige beleid van de Schiedamse Gemeenschap.
Twee lang slepende kwesties na
deren dan eindelijk de eindfa
se. Allereerst is er het feit, dat
de culturele stichting SG nog
verre van tevreden is over
haar daden en mogelijkheden.
- Daarom zoekt men in de verga
deringen van de laatste maan
den een andere richting, waar
bij de SC Ios»er van de ge
meente zou moeten staan.
Daarnaast is er die „Nota VW
Schiedam", waarvoor de lang
dradige discussies over het
nieuwe beleid van dé SG een
wijle 'moeten worden opge
schort. De WV-nota gaat na-
melijk over het Hozen' van de
Vereniging voor Vreemdelingen
Verkeer door de 5chiedamse
Gemeenschap. Pas als men het
er over eens is dat die loskop
peling tot stand kan komen, ligt
de toekomst voor beide instek
Jingen duidelijker en kan ver
der worden gedelibereerd over
het beleid.
De nota, opgesteld door het VW-
bestuur, telt nog geen zeven
kantjes. In korte en duidelijke
bewoordingen wordt uiteenge
zet, waarom achter het strakke
en soms te nauwe verband tus
sen de SG en de VW een punt
moet worden gezet- „Het pogen
om zo goed mogelijk Schiedam-
en de Schiedammers te dienen"
is het doel. Meningsverschillen
in het verleden hebben met de
loskoppeling niets te maken: zo
diepgaand waren de controver
ses nooit
Wat beide instanties dwars zit, is
het nevelige bestaan dat de
WV altijd heeft geleid: de ver
eniging kon nooit helemaal uit
de verf komen. In de nota heeft
de WV zich dan ook gewijd
aan de taakstelling en aan dé
weg naar het einddoel: een opti
maal en ideaal fungerende in
stantie.
Was voorheen de traditionele
VW-laak de bevordering van
het inkomend toerisme (door
wijd en rijd propaganda te ma
ken voor de stad: Schiedam-
promoting), in de toekomst wit
de vereniging zich ook meer
toeleggen op het sociaal toeris
me, de voorlichting op plaatse
lijk niveau en de algemene
dienstverlening.
Samengevat houdt dat in: volledi
ge oriëntatie over alle mogelijk
heden van recreatie en toerisme
ten dienste van de Schiedamse
bevolking; het bieden van servi
ce bij boekingen (van reizen
naar binnen- en buitenland) en
reserveringen (van bijvoorbeeld
theaterplaatsen); het verstrek
ken van inlichtingen over open
baar vervoer en verkeer, hote
laccommodatie, manifestaties
en verenigingen, groepen en in
stellingen - in ieder geval in
Schiedam en, door samenwerk
ing met andere WV-afdelin-
gen, ook ver daarbuiten; en het
beschikbaar hebben van propa-
ganda-matenaal (plattegrond
en, prentbriefkaarten en pro-
motion-artikelen) aan een ieder,
die op locaal gebied of buiten
door
Kor Kegel
de stad het imago van Schie
dam wtl verbeteren en verster
ken.
Voor deze uitbreiding van het
pakket van taken meent de
VW over meer 'middelen' te
moeten kunnen beschikken-
meer personeel,-een zelfstandi
ge behuizing en meer gelden.
Ter verduidelijking: op het
ogenblik is de WV gehuisvest
in het SG-kantoor in het Prove
niershuis aan de Overschiese-
straat 1. De twee personeelsle
den er» een part-time kracht, die
de VW-taken op zich nemen,
krijgen ook klusjes van de SG
toegeschoven. Volgens het vier-
jarenplan van de vereniging zal
de VVV in 1979 vier - eigen -
personeelsleden moeten heb
ben.
Een voor de hand liggende oplos
sing wat de ruimte betreft lijkt
al maanden: verhuizing van de
SG naar een ander kantoor in
het Proveniershuis, waar vroe
ger de Schiedamse Raad voor
Jeugd en Jongeren te vinden
was. De VW zou dan de SG-
ruimte erbij kunnen krijgen.
Het voordeel is, dat de VW
dan centraal en goed bereik
baar blijft.
De financien vormen bij de los
koppeling verreweg het groot
ste probleem. Jaarlijks zal het
gemeentelijk subsidie moeten
worden verhoogd. De overige
benodigde gelden hoopt de
VW te trekken uit de horeca
en uit donaties. „Een goed,
hard werkende an aktieve VW
zal meer aanspreken. We reke
nen dan ook op een grotere
bereidheid van de midden
stand, het bedrijfsleven en par
ticulieren om ook financieel
achter de WV te gaan staan,"
zo verwacht het bestuur van de
vereniging in haar nota.
Een nota overigens, die eigenlijk
al maanden eerder besproken
had moeten worden. Voortdu
rend moesten er echter wijzi
gingen in worden aangebracht
en zo kwam het, dat het punt
„Nota WV Schiedam" telkens
weer van de agenda kon wor
den geschrapt door de leden
van de SG-stichtingsraad. Ui
teindelijk kunnen zij er toch
nog over praten: maandag,
avond begint de SG-vergade-,
ring om acht uur in een vertrek
van het zalencomplex Irene aan
de Nieuwe Haven 153.
