REKENING HOUDEN
BEWONERSBELANGEN
SIP
Woningen krijgen nu de
aandacht die zij verdienen
„Experimentele
woningbouw
bestaat niet"
Initiatiefwerk krijgt
onvoldoende aandacht
Nieuwe woonvormen zijn rage in Nederland:
r
Amersfoortse stichting:
111
Bouwer
van
koepeltjes-
woningen:
Jan Droog:
VRIJDAG 11 APRIL 1975
SCHIEDAMSCHE COURANT
■53.
Amersfoort De "Keistad"
-heeft wel iets met Delft ge-
meen. Een oud, pittoresk
centrum, dat doorsneden
wordt door tal van grachten.
De panden er langs rijn
mooi, maar voor particulie
ren bijna onbetaalbaar. "Je
telt er gauw duizend gulden
in de maand voor neer", ver
telt drs. Frida Bodisco van
de Stichting Nieuwe Woon
vormen, waar we op bezoek
zijn.
Door' "uit harde ervaring ver
kregen, en met vallen en op
staan geleerde multi-discipli-
naire aanpak'", wil de stich-
ting een antwoord geven op
de steeds algemenere vraag:
"Welke inbreng hebben be
woner en zelfs bestuurder
om de door hun gewenste
woonvormen te bouwen". In
1 de Stichting werken samen
onafhankelijke deskundigen,
1 die als werkterrein hebben;
het bestuurlijke vlak, de so
ciale eigenschappen, het
vormgeven van gebouw en
omgeving, de bouwtechniek
en de bouwkosten, terwijl
daarnaast beschikt wordt
over een geschoold uitvoe
rend apparaat. Het bindend
element is daarbij de ge
meenschappelijke doelstel
ling: het zich in alle open
heid inzetten voor de volks
woningbouw, uitgaande van
de belangen van de bewo
ners en het zoveel mogelijk
inschakelen van de plaatse
lijk aanwezige deskundigen.
De Stichting heeft in de ach
terliggende periode van on
geveer zeven jaar verschil
lende projecten tot stand ge
bracht In Hoevelaken werd
begonnen. Het eerste en tot
op heden enige projekt in de
partikuliere sector. Het werd
een enorm succes. Er waren
zoveel gegadigden, dat vele
belangstellenden teleurge
steld moesten worden.
De Stichting is geboren uit
onvrede over destijds be
staande bouw- en woontoe
standen, die vooral in de
grote steden voorkwamen.
Na Hoevelaken volgden pro
jecten m onder andere
Hoogeveen Emmeloord, Den
Helder en Berkel en Roden
rijs. Voor verschillende
werkzaamheden ontvangt de
Stichting subsidie. Er wordt
hoofdzakelijk gewerkt in op
dracht van gemeenten, die
bezig zijn hun bebouwing af
te ronden. En, zoals Frida
Bodisco het zegt. "Er iets
bijzonders van willen ma
ken". De Stichting wordt
ook benaderd door bijvoor
beeld actiegroepen, die het
niet eens zijn met een ge
meentelijk bestemmings
plan.
LEEFBAARHEID
Het woord leefbaarheid heeft
voor de Stichting veel ge
wicht In de verschillende
eigen projecten heeft men
dit door het op elkaar af
stemmen van de leefruimte
binnen en buiten zoveel mo
gelijk willen bewerkstelli
gen. De eerste jaren van de
Stichting waren niet de
makkehjkste "Initiatiefne
mer A. van Lien was dan
misschien ook geen gemak
kelijk iemand", stelt Frida
Bodisco. Zij vertelt, dat hij
in het begin tegen heel wat
bestaande structuren heeft
aangeschopt en dat hierdoor
de stichting met bijzonder
veel scepsis werd ontvangen.
Van de sterke teruggang in
de bouw heeft de stichting
nog geen last gehad. Er zijn
opdrachten genoeg van ge
meentes, die hun bebouwing
aan het afronden zijn. Pas
als dat gebeurd is, bestaat er
volgens Frida. Bodisco de
kans op een voor de Stich
ting minder florissante tijd.
Delft - Nieuwe woonvormen.
De grootste woningnood is
nir voorbij en sinds enkele
jaren kunnen de te bouwen
nieuwe woningen weer de
aandacht krijgen die halzen
verdienen. Er moeten ten
slotte mensen in wonen en
de woning is een deel van
- hun leven.
Enkele jaren terug ging men
beseffen dat een drastische
verbetering in de woonsi
tuatie dringende noodzaak
was. We waren uitgekeken
op die sombere rijen in Den
Haag, Rotterdam en Ut-
recht. De bouwwereld kreeg
wat meer tijd om speelse
ideeën uit te werken, men
kon gaan werken aan meer
gevarieerde nieuwe woon
vormen.
De manier waarop men een
gevarieerde woonvorm kon
vinden gaf indertijd nogal
wat moeilijkheden. Het was
tenslotte een hele omschake
ling om van rijen hmzen
naar „kluitjes" woningen
over te stappen. Dat was
zo'n tien jaar "geleden. Nu
zijn 'er in vele gemeenten
van 'Nederland speelse wij
ken opgezet. Wijken die rijn
gebouwd met de filosofie
„Ze zijn voor en van de
mensen".
Zoetermeer, indertijd aange
wezen om dienst te doen als
opvangstad voor de in grote
aantallen uit de oude stads
wijken vluchtende Hage
naars, kreeg de Nederlandse
primeur van de befaamde
koepeltjeswoningen. Vanaf
de rijksweg riet men de fleu
rige oranje koepeltjes van
de totaal nieuwe woonvorm,
de kashba, een ontwerp van
de Rotterdamse architect
Benno Stegeman.
Men ging verder met ver
nieuwde woonvormen. Ber
kel en Rodenrijs kreeg zijn
Sterrenbuurt. In Pijnacker
verschenen prachtige wonin
gen. Kortom, alleen al in de
provincie Zuid-Holland zou
men een hele zondagmiddag
zoet rijn met „nieuwe woon
vormen bekijken".
Natuurlijk is het niet nodig
dat er alleen maar nieuwe
woonvormen worden ge
bouwd. Oudbouw welke
enigszins verwaarloosd is
kan ook nog tot ieders tevre
denheid worden opgeknapt.
Renoveren heet dat in de
bouwwereld. In 1975 zullen
zo'n 10.000 vooroorlogse wo
ningwetwoningen gereno
veerd worden.
Door de volledige lening die
het rijk voor renovatie-pro
jecten schenkt is renoveren
plotseling erg aantrekkelijk
geworden- Het is tenslotte
goedkoper dan nieuwe wo
ningen te bouwen. Maar dat
de bouw van nieuwe woon
vormen hiermee ophoudt is
geenszins waar.
Er bestaat nog steeds een gro
te behoefte aan nieuwe,
compacte woonvormen. Al
gaat het nu wat slechter in
de bouw, men moet wel in
ogenschouw nemen dat de
bevolking zich steeds zal
blijven uitbreiden en dat
meerdere huizen voor de
toekomst onontbeerlijk zul
len blijken te rijn.
De Sterren-
wijk in Berkel
en Rodenrijs.
Binnenkort
wordt er nog
een groot park
in deze buurt
aangelegd.
~'r- - 'As' '*r 'r J
Ir
5t, .y7M.
door
Theo Jongedijk
en
Gérard Voituron
De Zoeter-
meerse koepel
tjesbuurt in de
wijk Meerzicht.
Een primeur
voor Nederland.
Rotterdam/Delft Benno Stege
man, sinds 1948 architect Nieu
we woonvormen rijü onder meer
zijn specialiteit En waag het
niet te spreken over „experimen
tele woningbouw" want dan
schop je hem ongenadig hard
tegen de schenen.
„Experimentelewoningbouw be
staat niet Het is een totaal ver
keerde woordkeus wanneer men
sen daarover spreken. Het bon
wen van woningen is een vraag-
en-antwoordspel. Wanneer er ge
bouwd wordt is er geen sprake
meer van experiment Dan staat
het er op een gegeven moment
gewoon. Vraag-en-antwoordspel,
dat is het belangrijkste in onze
branche".
Op de vraag wat hij nou precies
bedoelt met dat vraag-en-ant
woordspel zegt hij: „Wij worden
benaderd door een gemeentebe
stuur. Zij vragen ons een ont
werp te maken voor een aantal
woningen. Er komen werkgroe
pen, eventueel enquêtes en de
inspraakgroepen roeren hun
mondje. Dan komen de vragen
en wij gaan proberen daar een
antwoord op ie geven. Vragen de
werkgroepen of het mogelijk is
een dienstencentrum in een nog
te bouwen wijk te programme
ren, dan zoeken wij uit of er een
antwoord op die vraag is".
Sinds 1967 heeft Benno Stegeman
een eigen architectenbureau in
Rotterdam en met vijftien werk
nemers probeert hij te voorzien
in een bouwbehoefte. Dat het
slechter gaat in de bouw is hem
bekend. Hij verklaart echter nog
niets gemerkt te hebben van die
sombere toestand. Integendeel,
het "bureau krijgt steeds meer
opdrachten uit te voeren.
Momenteel is Stegeman bezig De
,Lier van een aantal nieuwe
woonvormen te voorzien.
De koepeltjesbuurt in Nederlands
groeistad Zoetermeer is nu tot
ver over de grenzen bekend. Ook
een ontwerp van Benno Stege
man; een ontwerp waarmee hij
nog steeds tevreden is. Toch zal
hij de koepeltjesbuurt nooit in
een andere gemeente willen
plaatsen om de doodeenvoudige
reden dat „2o*n buurt niet zou
passen. De behoefte van de mens
is weer anders geworden en de
koepeltjes zouden aan de moder
ne wensen niet meer voldoen".
In Nunen bij Eindhoven rijn ook
koepeltjes-woningen verschenen
maar dan wel heel anders dan
in Zoetermeer, De vraag hoe je
nou op het idee komt een koepel
tje aan te brengen op het dak
wuift hij weg met het antwoord:
„De mensen wilden een rondlo
pende trapen dan is het
koepeltje er al want zo'n speelse
trap kun je niet zo maar met een
plat dak afkappen". Een van de
punten waar Stegeman bij het
ontwerpen het meest op let is de
kostprijs. Hij gaat er van uit dat
een huur betaald moet kunnen
worden. Teleurstellingen kent
Stegeman ook. „Wanneer ik zo
eens rondrij en ik zie sommige
bouwwerkendan is het vaak
om te huilen. Trots over wat wij
ontworpen hebben is er niet zo.
Soms loop ik toevallig in een
door ons ontworpen wijk. Wan-1
neer een bewoner dan zegt er
fijn te leven dan voel ik wel wat
Maar als er een is die zegt „ik
heb het voor 60.000 gulden ge
kocht en nu kan ik het verkopen
voor 1CO.OOO gulden, dan voel ik
me bekocht omdat we getracht
hebben de bouwprijs zo Laag mo
gelijk te houden".
Delft In een rommelig pandje
aan de Delftse Schoolstraat wer
ken architect Jan Droog en
bouwkundig ingenieur Joost
Geusebroek. Ook zij hebben het
niet zo begrepen op de traditio
nele ontwerpen voor nieuwe wij
ken. Een paar jaar geleden dien.
den rij bij het Delftse gemeente
bestuur een experimenteel stede
bouwkundig plan voor de uit
breidingswijk Tanthof in. De
reacties waren van verschillende
kanten bijzonder positief, dat
wel, maar daar bleef het dan ook
bij...
„Het eigen initiatief krijgt niet de
aandacht, die het verdient". De
twee weten het zo langzamer
hand uit ervaring. „Wij hebben
wel vaker een ontwerp naar de
gemeente gezonden, bijvoorbeeld
met betrekking tot de problema
tiek rond de Choorstraat. In de
regel loopt het zo af, dat je er
niets van hoort. Later als men
het heeft uitgevoerd vind je er
dan wel plotseling, enige van je
ideeën in terug".
Op tafel ligt hun plan voor Tant
hof. Ze vertellen er het volgende
over: „Wé hebben als uitgangs
punt genomen, dat het een neder
zetting met allerlei voorzieningen
moet worden en niet een uitbrei
dingsplan. Ieder gebiedje kent
zijn eigen identiteit, waardoor er
van veel variatie sprake is".
Jan Droog en Joost Geusebroek
rijn ook bezig geweest met een
plan in Pijnacker. Na een jaar
lang gesprekken te hebben ge
voerd met (particuliere) betrok
kenen, het maken van ontwer
pen, die volgens de twee tot ie
ders voldoening uitvielen, wer
den rij zonder pardon aan de
kant gezet „Je weet hoe dat
gaat", merkte Jan Droog op, „er
komt een grotere maatschap
pij"... De twee Delftenaren ble
ven met een behoorlijke strop
zitten, want een vergoeding voor
hun. inspanningen is nooit losge
komen.
VERWIJT
Droog en rijn collega geloven, dat
de wil er in het algemeen wel is
om tot nieuwe woonvormen te
komen. Ook de ideeën rijn er,
maar volgens hun is het breek
punt, dat de industrie er te lang
zaam op ingaat. In deze laten ze
- ook een verwijt aan de overheid
horen: „Het is duidelijk dat ook
hier de wil er is, maar waarom
dan zo weinig medewerking voor
dit soort plannen".
ZORG
Hun eerste zorg blijft voorlopig-
Tanthof. Niet uren en dagen,
maar weken en maanden hebben
rij aan het plan gewerkt „We
hebben ons aan alle geldende
voorschriften gehouden. De
dichtheid van de bebouwing is
zondermeer gunstig uitgevallen,
ruim vijftig woningen per hecta
re. „De auto is in het plan niet
verbannen, zelfs niet geïsoleerd.
De „heilige koe" neemt echter
ook weer geen overdreven be
langrijke plaats in. Bij sommige
huizen is de mogelijkheid hem'
voor de daar kwijt te raken, an
dere Tanthofbewoners zullen voL
gens het plan Droog/Geusebroek
een eindje naar hun vervoenrvld- -
del moeten lopen. De twee dur
ven het zonder blozen te zeggen:
„Werkelijk dit plan is af, aan
alles is gedacht".
