NATUURGIDS HERMAN WETERINGS:
„Yredeling
moet bos
snel ontruimen"
ilsass
mk-u --mm
lü
mm&A
mm
mêBBBÊMÊSSÊ
VRIJDAG 13 JUNI 1975
L- --; V Ï$-G sO
WmMÊïvé:
mÊsaÊËmMmmmm
8!
IWwWIfM^Wi
In toekomst
misschien
wilde
orchideeën
DEFENSIE
.4
De schuur naast
de Staelduinhoeve;
in de toekomst wordt
zij voor tachtig milie
verbouwd tot infor
matie-centrum voor
natuurliefhebbers.
Ook de jeugd helpt
mee in de ANWB-
werkkampen.
's-Gravenzande Een
voor Nederlandse be
grippen warme middag
in de late lente. Een
maal aan de andere kant
van de Maasdijk moet
een toerist zich wel ver
bazen, wanneer hij, na
zojuist het tamelijk saai
en troosteloos ogende
Westland van kassen en
warenhuizen achter zich
te hebben gelaten, het
Staeldninse Bos nadert.
Een bijna on-Hollands
landschap ontvouwt
zich voor hem. Wanneer
hij de dijk bij Heenweg
oversteekt zit hij hele
maal goed. Hier slingert
zich de Oude Hooislag
door het licht glooiende
land naar de Antonins-
hoeve aan de rand van
het bos. „Stichting Het
Zuidhollands Land
schap" en verder „Wan-
delkaarten hier ver
krijgbaar" staat er op
bordjes langs de weg te
lezen. We zetten de auto
op het parkeerterreintje
en informeren naar Her
man Weterings, boer en
natuurgids in het bos.
„Dan moet n hier het
bos in en dan ziet n op
een gegeven moment
wel een houten huisje.
Daar woont hij", luidt
het antwoord van een
behulpzame bewoonster
van de hoeve.
STAELDUINSE 005 - WEST
ASOijrf
MAASDIJK 4
ppj*'I'm
®PNnCwgjö—^_HAASDIJK
door
Andrê Vermeulen
Terug naar de auto, het bos
in. De zon dringt hier maar
schaars door, want het
groene lover is als een dak.
In de „weg" zitten kuilen en
gaten van veertig centime
ter. Na amper een kilometer
zijn we het bos al weer uit
en van het huis geen spoor.
De weg buigt naar links en
loopt verder langs de zuide
lijke rand van het bos. In
de verte doemt eindelijk
iets op, wat op een houten
bouwsel lijkt. Het blijkt een
schuur tè zijn, waarachter
zich eindeloze warenhuizen
uitstrekken. De eigenaar
zegt op wantrouwende toon,
dat Weterings midden in het
bos woont. ,,Het tweede nek
aan je linkerhand, daar
moet je in".
Het hek blijkt op slot. Een pad
van enkele tientallen meters
kronkelt zich erachter en in
een bocht zien wij eindelijk het
bewuste buis in een zee van
zonlicht en verscholen achter
iepen en eiken. Op het terras
zitten Herman en boswachter
Jan van der Ende al te wach
ten.
„Het Staelduinse Bos", zo zegt
Weterings Js uniek. Alle boom-
plant-, struik-, gras- en mos
soorten, die in Nederland voor
komen, vind je hier bij elkaar.
Op het gebied van vogelsoorten
kunnen ornithologen ruim
sehoots aan hun trekken ko
men, want nachtegalen, wiele-
SWW
u - - -
-
seum hing", zegt hij met ernst,
walen en steenuilen zijn hier Beide bos vrienden fungeren als
geen uitzondering". Wel geeft
Van der Ende, die zich met
klem geen boswachter maar
bosbaas noemt, toe, dat het bos
niet helemaal natuurlijk is: „Je
kunt zien, dat het is aangeplant,
althans een gedeelte, zoals hier
bij het huis, vanwege de rechte
lijnen, waarin de bomen staan.
Tussen twee bomen zit precies
een afstand van zes meter". Het
is de bedoeling om in de loop
natuurgidsen. Twee jaar gele
den volgden zij een cursus
daarvoor in het biologisch cen
trum „Weversdufn" in Oost*
voorne op Voorne-Putten. Een
winter lang werd hun daar het
ontstaan van duinen bijge
bracht, zij deden een kennis-
verruiming op het gebied van
plantengroei op, kortom zij
leerden er de fijne kneepjes
van de natuur.
van vier jaar dip, aangeplante Het bos in de huidige vorm be-
bomen weg te hai-.u De ontsta
ne ruimte wordt dan opgevuld
met nieuwe bomen. De aan
plant is gedaan na de oorlog,
want de Duitsers hadden er
aardig huis gehouden. Aan de
westkant was een V-l basis.
Toch is het bos volgens Wete
rings ondanks de ingezette po
pulieren en dennen niet te even
aren in Nederland. „Een bos als
dit kun je niet imiteren. Het zou
hetzelfde zijn als je de Nacht
wacht aan Amerika verkocht
en een kopie in het Rijksmu-
staat ongeveer driehonderd
jaar en het duinterrein, waarop
het bos wortelt zeshonderd. Of
bosbaas. Weterings zegt, dat er
misschien toch wel sprake is
van aanleg, want „de Haarlem
merhout en het Haagse Bos
hebben dezelfde opbouw als het
Staelduinse Bos. Het is één lijn,
één structuur. Je moet het
Staelduinse Bos ook zien in sa
menhang met de uitmonding
van de Maas, Het is vroeger een
delta geweest, er zijn dus twee
elementen, die invloed hebben,
het zoete en het zoute water. De
monniken, die hier de kloosters
bewoonden, hebben de duinen
met helm vastgelegd. De Nieu
we Waterweg is trouwens een
kanaal, door Prins Hendrik in
1874 gegraven".
gewezen persoon voor", weet toe.
Wetering. Wanneer het informa- „Maar", gaat Jan verder, „mees-
In het Staelduinse Bos
zijn ook fiets- en wandelpa
den aangelegd.
het hele bos drie eeuwen gele- "Weterings is niet zomaar natuur
den is aangeplant of natuurlijk gids geworden. Van opa op va-
is laag kunstmest is niet zeker,
maar wel zeker is het gegeven,
dat er een laakunstmest ligt, die
het bos volgens Van der Ende
leiijker maakt dan nodig is. Het
is de bedoeling om het bos in
de oorspronkelijke staat terug
te brengen. „Over een jaar of
zes hopen we de eerste orchi
deeën te zien bloeien", zegt de
der op zoon woont hij al in het
bos, vroeger in de boerderij op
de open plek, later in het hou
ten huis. De Vereniging „Vrien
den van het Staelduinse Bos"
wilde mensen met een degelijke
kennis van het bos om htm
leden - en andere belangstellen
den - rond te kunnen leiden.
„Daar was ik natuurlijk de aan-
tie-centrum in de schuur bi] de
boerderij eenmaal van start
gaat, zullen de wandelingen
meer frequent worden. Jan van
der Ende wordt meteen enthou
siast over het „gidsen": „Het
belangrijkste is, dat de mensen
interesse hebben. Dat hebben
ze natuurlijk wel, want anders
zouden ze hier niet komen,
maar toch komen er veel men
sen, die alleen in zuivere re
creatie zijn geïnteresseerd. Als
het op het strand te druk is,
komen ze hierheen en gaan ze
boompje klimmen, barbecuen
en dat soort dingen meer. Dat
moeten we natuurlijk niet heb
ben. Het is hier een natuurge
bied en geen recreatiegebied1'.
„Ja, maar", valt Herman hem
in de rede, „dat is de mening
van de Stichting Het Zuidhot-
lands Landschap. Wij (de ver
eniging) staan recreatie voor.
Dat is ook het geschilpunt tus- i
sen de beide instellingen over
de opzet van een informatiecen
trum". Dat geeft Van der Ende
tal hebben we wel serieuze
mensen, die de samenhang in
de natuur willen zien. Zo niet,
dan heb je altijd zelf wel van
die kleine dingetjes, waarover
je wilt praten. Als je maar leu
ke dm gen vertelt. We hebben
namelijk eens een school met
amateur-biologen gehad en die
lui kwamen met allemaal La- Een oplossing voor het probleem
fiiTle-rt linrnk.^! 4.
boel verstoord". Ook Verschei
dene padvindersgroepen zijo
niet geheel vrij van blaanu Zij
zetten hun routes uit met wol
len draadjes, die ze na gebruik
achterlaten. Dat moet bosbaqs
Van der Ende weer opruimen.
tijnse benamingen aandragen.
Die kennen wij niet. Nee, je
moet gewoon jan-met-de-pet
wat natuurkennis bijbrengen,
daar gaat 't om. En als iemand
eens met z'n vingers aan de
planten en bloemen zit geef ik
hem ëeen bekeuring, maar ga
ik eerst praten".
In hogere mate bezwaarlijk is
het feit, dat sommige mensen
de neiging hebben de paden te
verlaten, omdat „zij, als ze in
een bos zijn ook lètterlijk in
het bos willen zijn. Nu hangen
er in het Staelduinse Bos uilen-
kasten, waarin torenvalken
huizen. Wanneer men daarbij
in de buurt komt, wordt de
van vervuiling en beschadiging
lijkt gevonden in de ANWïï-
werkkampen, die iedere veer
tien dagen op zaterdag funge
ren en in samenwerkend ver
band met de Stichting Het
Zuidhollands Landschap, de ei
genaresse van het bos, tot stahd
komen, want, Van der ÏSode
heeft er de algehele leiding. Be
halve onderhoudswerkzaamhe
den worden ook de talrijke
bunkers langzamerhand met
begroeiing bedekt. Voorts krij
gen hekken, trappen, afraste
ringen en paaltjes een b^urt.
Ook meer natuurpaden staan
op het programma, verdeeld in
blauwe en rode routes, de eer-
ste voor trimmers, de laatste
voor wandelaars. Langs de ro
de paden worden bij bijzondere
bomen, planten of struiken
kaartjes gehangen met gege
vens over soort, naam, bloeiwij-
ze en andere karakteristieken.
Het is niet alleen verboden om
van de paden af te gaan, bin
nenkort komt er ook een ver
bod voor auto's, want de bos
baas heeft het al herhaalde ma
len meegemaakt, dat hele bo-'
men en stukken grond achter
in de kofferruimte van een auto
verdwenen.
Naarmate de middag zijn einde
nadert, de zon aan kracht ver
liest en de wind opsteekt wor
den de onderwerpen van ge
sprek ook somberder. De ge
zichten van Jan en Herman
betrekken als wij het defensie
gebied, dat meer dan de helft
van het hele bos beslaat, ter
sprake brengen. Herman: „Het
héle defensiestuk is tien hecta
re groter dan bet recreatieve
gedeelte en het hele bos is ne
gentig hectare. Zeventien jaar
geleden kwamen de militairen
erin.
Ze pachtten het van de toenmali
ge eigenaar, de familie Van
Rijckevorsel. Volgens het mi
nisterie wordt het terrein ge
bruikt voor munitie-opslag.
Stemmen fluisteren, dat er zelfs
atoomkoppen worden bewaard.
Anderen beweren, dat de pre
sentjes, die de koningin op haar
verjaardag krijgt, hier liggen.
Wat er nou aUemaal van waar
is, kan me niet schelen, maar
één ding is zeker, Vredeling
moet het bos zo snel mogelijk
ontruimen".
Veel hoop heeft Weterings echter
niet op een snelle ontruiming.
De besprekingen tussen de
Stichting Het Zuidhollands
Landschap en het ministerie
van defensie duren al vier jaar,
want toentertijd schonk de fa
milie Van Rijckevorsel het bos
aan de Stichting, die het direct
voor natuurwetenschappelijk
onderzoek en openbare doe
leinden ging bestemmen. Maar
niet alleen de Stichting pro
beert defensie eruit te krijgen,
ook de actiegroep Leefbaar 's-
Gravenzande en diverse politie
ke partijen werken aan het pro
bleem. Het ministerie geeft ech
ter niet toe, tenzij een gelijk
waardige vervangende ruimte
wordt gevonden.
De plattegrond van het
openbare gedeelte van het
Staelduinse Bos; ten oosten
van de Oude Hooislag, de
weg, die uiterst rechts van
noord naar zuid loopt, ligt'
het militair terrein, dat meer
dan de helft van het bos in
beslag neemt.
Een tweede probleem is van de
(golf) baan. Ongeveer zes jaar
geleden kwam de Rotterdamse
Golfclub met het plan om het
openbare gedeelte van het bos
te kappen en zodanig te bewer
ken, dat de leden van de club
een model-baan met achttien
holes ïouden krijgen. Wete
rings: „Ze kwamen met een
dragline de boel weghalen, be
spottelijk gewoon, want de aan
nemer had niet eens een ver
gunning. De in die tijd nog
bestaande Kabouters kwamen
en hebben het zaakje even mooi
gesaboteerd. Ze gingen gewoon
voor die dingen liggen".
In mei van dit jaar gaf het be
stuur van de golfclub te ken
nen niet langer meer aan
spraak op het bos te maken. 1
Een derde, meer „plezierig", pro
bleem is de verwezenlijking van
een informatie-centrum in de
stenen schuur bij de vierhon
derd jaar oude boerderij.
Het plan voor een info-centrum
is ook al jaren oud. De realise
ring ervan hangt af van de
besprekingen tussen de Vereni
ging en de Stichting, bespre
kingen, die steeds maar weer
stranden op een verschil van
mening inzake de bestemming
van het bos.'Zoals Weterings
opmerkte, de vereniging wil
het bos eeti recreatieve functie
geven en de stichting staat een
meer wetenschappelijk doel
voor ogea Bouwplannen lig
gen echter al op tafel van de
hand van een architect in
dienst van de gemeente 's-Gra
venzande. Hij berekende de
kosten op bijna anderhalve
ton. Een aantal deskundigen
uit de kring van de „Vrienden"
kwam echter op SO.OOO gulden
na het schrappen van de in het
plan opgenomen- verwarming
en zolderverdieping. De vereni
ging beschikt momenteel over
een kwart ton, voornamelijk
voortgekomen uit een aantal
acties, zoals een oud papier-,
een oliebolienactie en een auto-
en bromfietsraily. Koe het aan
bieden van informatie in zijn
werk moet gaan is nog niet
zeker, maar nuttige suggesties
zijn er wel. In ieder geval zijn
er voorbeelden te over van al
bestaande info-centra op dit
gebied.
Weterings stelt voor om
maar naar binnen te
gaan, de wind wordt nu
echt fris. Hij haalt wat
dozen met oude foto's
van het bos uit de tijd
van zijn grootvader te
voorschijn en laat de
verbouwïngsplannen
voor de schuur zien.
Bosbaas Jan besluit ech:
ter maar op te stappen
en op onze laatste vraag
of er op Wereld Milieu
dag nog iets is gedaan
antwoordt hij: „Voor mij
is het iedere dag milieu
dag".
