Wie krijgt de
kabel in handen?
DE
DUISTERE TOEKOMST VAN DE LOKALE OMROEPEN
DONDERDAG 19 FEBRUARI 1976
„live-uitzending" van de gemeenteraadsbsgroting Zoetermeer. Een landelijke primeur voor de LOZ
t<E!ks zaterdag om17 30 uur op kanaal 3 gaan vanuit tie studio aan de Fokkerstraat de programma's de kabel
Zoetenneer De meningen over de zin en onzin van
het experiment lokale omroep blijven verdeeld. Niet
alleen in Zoetermeer, waar het experiment bijna een
jaar draait, ook in Melick Herkenbos, Deventer,
Bijlmermeer, Goirle en Dronten.
Wdt voor de één betekent experimenteren met een
nieuw communicatiemiddel om de massa mondiger
te maken en bij te dragen tot de zo begeerde
democratisering is voor de ander een geldverslin
dend kneuterig, uitprobeersel, slechts gerechtvaar
digd door de zaak te overgieten met een sociaal
sausje van samenlevingsopbouw en communicatie.
De berichten, die uit de proef-
gemeenten pubkek voorden,
verhalen bijna uitsluitend
over de machtsstrijd van de
vrijwillige televisieamateurs
onderling. De lokale samen
leving op z'n smalst'
„Een logisch gevolg", roept
een aantal lieden die met de
beginselen van de sociologie
bekend zijn „Geef je de
mensen die tot nu toe nooit
iets te zeggen hebben gehad
het woord èn het versprei-
dmgsnuddel, dan moet dat
wel op gekrakeel onderling
uitdraaien
Andere, meer positieve berichten
over het verloop van de televi-
sieproeven in de zes gemeenten
waren tot dusver niet of nauwe
lijks voorhanden Een zaak van
gissen dus voor allen die, hetzij
actief of passief, iets met het
medium te maken hebben
SLUIER
Maar zie, tegen alle verwachtin
gen in is er een tip van de sluier
die over de onderzoekingsresul
taten ligt, opgelicht De aanlei
ding hiertoe is de veelbespro
ken en bekritiseerde medianota
van minister Harry van Doom,
diein deTueece Kamer aan de
orde kwam
Nog nat van de drukinkt lag daar
tot verrassing van velen het
met haast melkaargezette inte-
rimrapport van het Nijmeegse
wetenschappelijk team, deskun
digen op het gebied van de
massacommunicatie Het team,
dat in opdracht van de CBM
bewindsman belast is met het
wetenschappelijk onderzoek in
de Nederlandse proefgemeen-
ten Enige voorlopige cijfers en
conclusies had de minister no
dig voor de verdediging van
zijn geïntegreerd mediabeleid
Een meevaller voor alle lokale-
omroep-betrokkenen, want had
de minister bij de instelling van
het onderzoek met uitdrukke
lijk gezegd, dat de resultaten
geheim zouden blijven tot na de
beëndiging van het experi
ment17
Dr J Stappers, lector in de mas
sacommunicatie aan de rijksu
niversiteit in Nijmegen belast
o Keuze van beeld, geluid en aanwijzingen voor de cameramensen. Oe regiekamer van de LOZ
met de leidmg van het onder
zoek, heeft geen expliciete ver
klaring voor de ommezwaai
van de bewindsman Wel heeft
de tussentijdse rapportage tot
gevolg dat de onderzoeksplan
ning van de wetenschappers to
taal doorkruist wordt en dat
het rapport slechts 'n aantal
uitgewerkte gegevens bevat
ONDERZOEK LOZ
Höe vindt het wetenschappelijk
onderzoek in Zoetermeer
plaats*1 Voordat de Lokale Om
roep Zoetenneer vorig jaar op
15 maart haar eerste uitzen
ding de kabel instopte, werden
er een maand tevoren vijfhon
derd Zoeterraeerdere van zes
tien jaar en ouder thuis onder
vraagd door een studenten-pa
nel.
Elk gesprek duurde meer dan een
uur en bevatte zo'n 500 vragen
als hoeveel leest u', hoeveel
uur kijkt u televisie/luistert u
naar de radio7, van welke ver
enigingen bent u lid?, welke
zijn de problemen in uw plaat
st enz De gegevens van
deze enquête werden verwerkt
op ponskaarten en in de com
puter gestopt Over anderhalf
jaar knjgen dezelfde mensen
nog een dergelijke enquêtegolf
te verwerken
Naast dit onderzoek werden er m
juni en december van het afge
lopen jaar tweehonderd men
sen, voornamelijk telefonisch,
geenquêteerd Door gebrek aan
tijd en mankracht konden al
leen de resultaten van het jum-
onderzoek m het mtenmrap-
port worden verwerkt Verder
zijn er voor dit jaar nog drie
deels telefonisch deels mon
delinge enquêtegolven m Zoe
termeer te verwachten
STIJGING
Wat is tot dusver het resultaat?
Sprak in 1973 bij het Veld
kamp marktonderzoek 42% van
de ondervraagden zich duide
lijk positief vóór de lokale om
roep uit, twee jaar later, pal
vóór de eerste LOZ-uitzending
was dit percentage gestegen
tot 57%. Ais stijgingsoorzaak
noemt dr. Stappers het tijds
verschil tussen beide onderzoe
ken, Bij de laatste opinie pei
ling behoorde lokale omroep al
tot de reele mogelijkheden.
Hoewel 85% van de onder
vraagden toen wel iets wist
over lokale omroep, vond de
helft dat er toch met voldoen
de informatie was gegeven om
zich een duidelijk beeld te vor
men
Dr Stappers „Het valt op dat
men bij alle experimenteerge
meenten van te voren met dui
delijk heeft kunnen maken wat
men wilde Er is vooraf weinig
public relations gepleegd ter
wijl dat toch makkelijk door
stickers of affiches had kunnen
gebeuren
Verder besteedde over het alge
meen de regionale pers weinig
aandacht aan het gebeuren Dat
kan uit concurrentie overwe
ging zijn gebeurd, of omdat
men „dat amateuristische ge
doe" met au sensux wilde ne
men"
Vlak voor de eerste LOZ uitzen
ding verklaarde 88% van de
ondervraagden dat zij zou ky
ken, 10% wilde zelfs aküef mee
werken en 50% zou aan diè
programma's willen meedoen
waar men iets van af wist Na
dertien LOZ uitzendingen bleek
dat 70% een of meer uitzendin
gen had gezien Dit percentage
ligt iels lager dan m de ovenge
gemeenten
Hoe hoog waarderen de LOZ-kij-
kers de inhoud van de pro
gramma's? Bij gebruikmaking
van het tien-puntensysteem
krijgt Zoetermeer een 6,26. On
geveer hetzelfde cijfer is gege
ven in de overige gemeenten
Stappers; „Dit is het cijfer dat
3e had moeten verwachten. Je
mag het geen laag cijfer noe
men. Ais we het vergelijken
met de landelijke omroep dan
worden dan gaat je waarde
ringscijfer een stuk de hoogte
door-
Joke M de Gruijter
zit je daar aan een gemiddeld
waarderingscijfer van 7,1.
Maar wat zit daar allemaal
bij? Alle populaire en amuse
mentsprogramma's, interland
wedstrijden, Mies Bouwman,
Carrelï enz. Het cijfer 6,26 is
het best te vergelijken met de
landelijke informatieve pro
gramma's, die zitten ook in die
buurt.
Duidelijk is wel dat de waarde
ringscijfers voor de program
ma's worden gedrukt door de
vele klachten over het slechte
beeld en geluid De kijkers zijn
verwend met de
van Hilversum
Kan er al geconcludeerd worden
waaruit het trouwe kijkers-po-
tenbeel van de LOZ bestaat'
Na het optellen en aftrekken
van reeksen cijfertjes komt
men tot de volgende bevinding
Vrouwen waai deren de LOZ-
uitzendingen hoger dan man
nen Jongere kijkers tot en met
19 jaar geven de hoogste waar
dering en mensen met een lager
opleidings- en beroepsmveau
hebben meer met de LOZ-pro-
gramma's op dan de mensen
die een stukje hoger op de
maatschappelijke ladder zitten
Als gunstige tijdstip voor de
uitzendingen geldt voor alle lo
kale omroepen de zondagmid-
Er ligt nèg een aantal cijfers op
tafel over het verloop van het
lokale omroep-experiment On-
derzoekingscijfers die echter
uitsluitend betrekking hebben
op de kijkdichtheid en summier
over de programma-waarde
ring Daarmee zijn de groepen
die het verschijnsel kabel-tv on
der de noemer communicatie,
democratisering, samenlevings
opbouw en het aanzwengelen
van activiteiten rangschikken,
met gelukkig Want hoe wordt
gemeten in hoeverre lokale om
roepen de mensen activeren en
die informatie geeft, die ze an
ders met zouden krijgen, zodat
de gebruikers en ontvangers
van het medium hun sociale
vaardigheden beter gaan hante
ren' Het onderzoekingsinstituut
kan die gegevens, naar men
zegt, pas aan het eind van de
expenmenteerpenode verschaf
fen
RUZIE
Minister van CRM heeft door de
inwerkingstelling van het ex
periment, dit informatiever-
schaffende medium uit handen
van een exclusieve groep ge
haald en het naar de basis van
de samenleving getranspor
teerd. Maar getuige het gehar
rewar en de vele ruzies in de
gelederen van de amateur-tele
visiemakers blijft voor velen
de vraag leven of deze nieuwe
groep van „machtshebbers"
adequaat van het medium ge
bruik weet te maken.
De visie van Stappers „Er is zo
een aantal factoren voor het
ontstaan van deze ruzies te noe
men In de eerste plaats is het
een feit dat èUe proefgemeen-
ten zich hebben verkeken op de
praktijk van het televisiema
ken Men heeft geen ervaring
Lr komt een aantal mensen bij
elkaar, met verschillende per
soonsstructuren, cue pas m een
later stadium merken dat het
werken met dit medium anders
uitpakt dan men 2ich had voor
gesteld
Verder is lokale omroep bedoeld
om in de openbaarheid te tre
den Je komt daarom met alies
wat daar binnenin gebeurt ook
meer in de openbaarheid De
tv-amateurs proberen wel zo
snel mogelijk van de professio
nals te leren en zich verder te
bekwamen, maar voordat deze
zaak uitgekristalliseerd is en re
delijk loopt, heb je minstens
een jaar nodig Wij als onder
zoekingsteam vragen ons af, ge
zien deze lange itdoopUjd en ui
vergelijking tot de lokale om
roepen m het buitenland, of
deze experimenteerperiode van
twee jaar niet veel te kort is
DOOFPOT
Wat gebeurt er als het totale
omroep experiment rond au
gustus 1977 ten einde loopt?
Komt dan elke dorpsgemeen
schap die een CAI-kabel in de
grond heeft in aanmerking
voor z'n eigen omroep je" Wor
den de aanvragen regionaal op
gedeeld of verdwijnt de hele
zaak in de doofpot, waar men
slechts kan constateren dat er
ruim drie miljoen verevperi-
menteerd is? Op de CRM-bure-
len liggen al weer 25 nieuwe
aanvragen voor een lokale
zendmachtiging te wachten.
Uit welke middelen moeten
straks al die stations worden
betaald?
Gezien de gedwongen bezuiro-
gmgspohtsek van de regering
hjkt het weinig aannemelijk dat
ais er prioriteiten m het uitga-
venvlak gesteld worden dat
dóór de voortzetting eq uit
breiding van de lokale omroe
pen onder zullen vallen
Omroep instituten, commumeatte
adviesbureaus, kabel industrië
len, de pers en vele anderen
vragen zich misschien af of de
minister een juiste keuze heeft
gedaan om het lokale experi
menteerterrein door amateurs
te laten omspitten' Dr Stap
pers Als het experiment met
amateurs 20u mislukken, kan je
het altijd opnieuw met profes
sionals proberen In het omge
keerde geval had dat met ge
kund Men had voor deze proef
periode trouwens geen vaste
professionals kunnen inschake
len, omdat ze de kans zouden
lopen na twee jaar op straat te
worden gezet
Trouwens waarom zou aan het
eind van dit experiment niet
kunnen blijken dat bijvoor
beeld het amateurisme in de
omroep bij grotere steden met
en bij kleine steden wèl ge
wenst is' Er valt bijvoorbeeld
ook te denken aan het lokale
omroepsysteem dat ze m Enge
land hanteren Daar wordt ge
werkt met een professionele
staf van technici en journalis-
ten Voor de bevolking die een
boodschap heeft worden dan de
zendtijd en apparatuur ter be
schikking gesteld waarbij men
van de professionele adviezen
gebruik kan maken
KNOOP
Hoe ziet het toekomstbeeld voor
de Lokale Omroep Zoetermeer
er uit' Wordt de bewoners te
gen het eind van de proefperio
de massaal gevraagd of zij een
eigen omroep willen, óf hakt
de gemeenteraad de knoop
door? Als het op zelf betalen
aankomt meldt nu het tussen
tijdse onderzoek dat 62,3% be
reid is om te betalen, 21% is
er op tegen, 16,2% weet het niet
en de rest had geen antwoord.
Dr Stappers „Ik zie ruet in waar
om de bevolking straks via een
referendum dit besluit zou moe
ten nemen De uitkomst van
20*n referendum is trouwens
erg afhankelijk van hoe je de
vraag stelt Een lokale omroep
is een middel om meer mensen
te bereiken Vooral geïsoleerde
mensen Als het waar is dat
2oetermeer een slaapstad ts,
dan kan dit medium voor velen
een wegwijzer zijn naar meer
kontakten
De beslissing, al dan met lokale
omroep, is hetzelfde als er een
besluit voor een nieuwe leeszaal
of bibliotheek De bevolking
wordt daar toch ook met per
referendum over gevraagd' Ik
geloof met dat een gemeentebe
stuur prioriteiten moet geven
op basis van populariteit Als
de lokale omroep m staat is iets
voor een groep mensen te doen
ook al 15 dat een minderheid
moet je het dan met doen'
TOEKOMST
Zal het medium lokale omroep
straks dienen als verfijnd tech
nologisch hulpje om de samen
leving leefbaarder te maken'
Wie krijgt er toegang tot de
kanalen en brengt de informa
tievoorziening tot stand. Blijft
het informatiemonopolie door
broken of kunnen de televisie-
amateurs straks het resultaat
van hun bewerkte omroep veld
jes overdragen aan anderen.
Aan de kabelexploitanten, de
NOS, de dagbladen, de lande
lijke omroepen, Philips, Sony,
Siemens, de lokale of provin
ciale overheden?
Kortom de vraag blijft Wie krijgt
straks de kabel m handen'
