Cactussen waren Vereniging bestaat'
vroeger alleen voor eliten
Nutricia bestaat
driekwart eeuw
Van stoomzuivelfabriek Wilhelmina tot concern
een halve eeuw
SPROEIEN
■MuMcis,
UITBOUW
Het kleinere materiaal
Den Haag De afdeling Delf- en Rijnland van de
Nederlandse vereniging van liefhebbers van cactus
sen en vetplanten viert dit jaar het vijftigjarig be
staan. Een halve eeuw van ervaringen uitwisselen op
het gebied van die stekelige planten. Een hobby ook,
die vele liefhebbers boeit. Wie heeft er in zijn huis
niet ergens zo'n plantje staan dat eigenlijk niet
zonder handschoenen is aan te pakken, omdat bij
ondeskundigheid de stekeltjes diep in de vingers
doordringen en een volmondig "au" tengevolge heeft
Trouwens, zelfs de secretaris van de afdeling, de heer
J. Snelleman, prikt zich nog dagelijks aan de cactus
sen. Daarom heeft hij altijd een pincet in zijn
broekzak. En Snelleman is toch wei een autoriteit
te noemen als het om cactussen gaat.
Een afspraak met hem is snel
gemaakt. Al vlug blijkt Snelle
man in een onstuitbare woor
denvloed bijna alles te weten
over zijn hobby. Het zoeken
naar een huisnummer is over
bodig. De aandacht wordt di
rect getrokken door de twee
vensterbanken op de begane
grond, Twee grote bloembak
ken staan achter het raam met
daarin tientallen lithops, voor
de buitenstaander bekend als
"levend steentje". Tijdens het
gesprek komt het om de haver
klap voor dat passanten even
halt houden voor de raam en
een blik naar bmnen werpen.
De secretaris is daar in de loop
der jaren wel aan gewend ge
raakt. "Meestal vraag ik de
mensen even binnen als ze zo
aandachtig staan te kijken",
vertelt W3.
In zijn achtertuin heeft Sneüe-
man een kasje gebouwd waarin
hij het grootste gedeelte van
zijn vrije tijd doorbrengt. On
der het glas, honderden soorten
cactussen; afmetingen; pink-
hoog tot bijna twee meter. Al
leen al met verwonderd staan
kijken ben je een uur zoet. En
dan heb je nóg niet alles gezien,
want tientallen planten (en wat
daar op lijkt) staan te groeien
in het bovenhuis. Ruim duizend
planten in één woning en een
niet te schatten hoeveelheid
stekjes. Je vindt het erg weinig
in de doorsnee-huizen.
Snelleman zegt niet de enige in
ons land te rijn die zoveel cac-
Formaat: van pinkhoogte tot twee meter
tussen heeft. "Als kind ben ik
er mee begonnen. In Brabant
was ik de allerjongste van de
vereniging, een broekie. Door
ruilen kun je je een aardig aan
tal planten eigen maken. Het
allerbelangrijkst echter is de ei
gen kweek", vertelt hij. Zijn
liefhebberij voor deze planten
noemt hij een besmettelijke
riekte. "Mijn moeder is altijd
mijn voorbeeld geweest. Nu
nog, met haar 87 jaar, weet zij
precies welke cactus het goed
of minder goed doet Je ziet,
overduidelijk een hobby voor
jong en oud".
Geschiedenis
Snelleman is in het bezit van
tientallen boeken waarin ruim
zesduizend cactus soorten staan
beschreven, De geschiedenis
heeft hij zelf zo'n beetje bij
elkaar gezocht. "3>e belangstel
ling voor deze plant dateert van
rond de zestiende eeuw toen de
eerste cactussen in Nederland
werden aangevoerd. Veel men
sen denken nog steeds dat deze
plant uit de Sahara komt. Dat
is beslist niet waar. De cactus
vindt rijn oorsprong in Ameri
ka. Alles wat er in Afrika aan
deze planten te vinden is werd
ingevoerd. In ons land vond je
in de vorige eeuw maar weinig
cactussen bij het "gewone"
volk. De meeste kwamen te
recht bij de elite, de groot
grondbezitters die er een oran
jerie op na hielden. Pas rond
1800 begon de cactus ook ter
rein te winnen bij de "minder
gesitueerden" weet Snelleman.
Daarom werd de vereniging ook
opgericht "Er bestond behoor
lijke belangstelling maar het
ontbrak aan een juiste voorlich
ting op dit gebied", vertelt de
secretaris.
Snelleman is trots op zijn vereni
ging. "We hebben thans 175 le
den en daarvan bezoeken er
ruim 100 de maandelijkse bij
eenkomst. "Welke vereniging
kan dat zeggen?" vraagt hij
zich af.
kend van cactussen. "Wat we
van deze plant weten is uitge
dokterd door amateurs. Er is in
ons land geen bioloog die iets
afweet van cactussen. Zo heb
ben we onlangs kunnen vast
stellen waarvoor de stekels
waarschijnlijk dienen. Onder
een electronisehe microscoop
zijn in de stekels heel kleine
gaatjes te zien. Dat kan er op
duiden dat de ca'tus van buite
naf water aantrekt Ik denk
hierbij aan de dauwdruppels".
Zo komen we automatisch op het
probleem "water geven". Som
mige mensen houden bij hoog
en laag vol dat een cactus eens
per twee weken een flinke slok
nodig heeft. Anderen hebben
het over een maandelijkse plas
water. Snelleman: "In de zomer
mogen ze flink wat water heb
ben, desnoods elke dag. Als je
een cactus weinig water geeft
komt het niet bij de wortels en
kan verrotting optreden. In de
door
Gërard Voüuron
winter gun je de planten een
rusperiode. Geen water geven,
maar eens per maand de plant
besproeien", is zijn tip.
De meeste cactussen die in de
huiskamers staan, zijn in eigen
land gekweekt "Het is moeilijk
om geïmporteerde cactussen
hier goed te houden. Zij rijn
teveel aan hun eigen omgeving
gewend", vertelt Snelleman.
Voorts komen we aan de weet
dat het cactuszaad meestal
wordt verspreid door mieren.
"Waarschijnlijk omdat er een
zoetige smaak aan deze zaadjes
rit". Waarom er zoveel cactus-
liefhebbers zijn weet Snelleman
niet. "De rage die enkele jaren
geleden begon is nog niet uitge
woed. Er wordt nog duizend
gulden uitgegeven voor de aan
schaf van wat cactussen".
Toch komt er volgens de secreta
ris een tijd dat er minder cac
tussen zullen worden gekocht.
"Het is een mode-verschijnsel,
te vergelijken met de kerstster,
de ehristusdoom en de bou-
vrier. In het begin loopt iede
reen hard om mee te doen". De
grootste verzameling cactussen
staat in het Succelentarium in
Wageningen. Vaak rijn het „erf
stukken" die werden nagelaten
door leden van de vereniging.
De cactussen worden in het
Succulentarium min of meer
wetenschappelijk begeleid,
"Daar is geen kans dat ze met
huid en haar worden opgegeten
door de twee enige dieren die
dit doen, de ezel en de geit".
De leden van de afdeling Delf- en
Rijnland komen maandelijks
bijeen in de aula van huize
Favente Deo aan de Loevestein-
laan in Den Haag. Belangstel
lenden zijn tijdens deze avon
den van harte welkom. De
eerstvolgende ontmoeting is op
SPT;
Zoetermeer Nutricia be
staat 15 jaar. Een mensen
leeftijd lang, die is gevuld
door magere jaren, vette en
alles wat daar tussen in zit-
Begonnen als klein stoom-
zuivelfabriekje in Zoeter
meer, is het na driekwart
eeuw uitgegroeid tot een be
drijf met 24 vestigingen in
binnen- en buitenland en
ongeveer 3500 werknemers.
„Den vierden maart negen
tienhonderdenéén compa
reerden voor mij, Willem
Hendrik Bilderbeek, nota-
ris, residerende te Dord
recht...."
Zo begint de acte van oprich
ting van de NV Verenigde
Bedrijven Nutricia, of NV
Maatschappij Nutricia
zoals bet toen heette.
De eerste directeur was de
heer M. D. M. van der Ha
gen, die al in 18S6 een melk-
verwerkend bedrijf was be
gonnen: de stoomzuivelfa
briek Wilhelmina. Enkele ja
ren later kreeg de fabriek de
poëtische naam „Inrichting
tot de bereiding van norma
le kindermelk M. van der
Hagen". Ook deze naam was
geen lang leven beschoren
Een broer van de heer Ml D.
M. van der Hagen had ken
nis gemaakt met een vinding
van dr. Alexander Back
haul, een professor uit'Got-
tingen. De Duitser had een
methode ontdekt om uit
koeiemelk een preparaat te
vervaardigen dat in samen
stelling de moedermelk be
naderde. Dit zuivelprodukt
mocht ook in Zoetermeer
worden vervaardigd. Eén
van de voorwaarden was
dan echter wel dat het Zoe-
termeerse bedrijf zijn naam
veranderde in Nutricia, naar
de naam van het laborato
rium van de Duitse prof,
De ontwikkeling van het Zoe
termeerse bedrijf verliep de
eerste jaren stormachtig. Al
in 1902 ontstonden er ex
portmogelijkheden. Ook het
verkooppakket werd danig
uitgebreid. Er kwam bij
voorbeeld volle-half-volle,
magere- en karnemelk op de
markt
Eén van de produkten van de
beginjaren was ook de Base-
dowmelk, speciaal voor
mensen met schildklieraf
wijkingen. Voor de produk-
tie van deze melk hield Nu
tricia er een compleet gei
tenpark op na. Alle geiten
waren gethyreoidectom eera,
wat er simpel gezegd op
neer komt dat de dieren een
schildklieroperatie hadden
ondergaan, waardoor ze jo-
diumhoudende melk gaven.
De geiten hebben bij Nutri
cia kunnen .grazen tot de
oorlog begon. De werkne
mers van het Zoetermeerse
bedrijf vonden het toen
raadzamer het geitenvlees
zelf te nuttigen, voor de
Duitsers het deden.
Uit de vooroorlogse tijd doet
nog een aardig verhaal de
ronde. Nutricia kreeg het in
1909 aan de stok met het
koninklijk huis: Koningin
Wilhelmina was in verwach
ting 'en bestelde bij het Zoe
termeerse bedrijf een weeg
schaal. De directie van Nu
tricia zag hierin een prachti
ge mogelijkheid om reclame
te maken in het blad „De
Prins". „Doe net als de ko
ningin,..." Een boze brief uit
Den Haag was het gevolg.
Het woord oorlog is al enkele
malen gevallen. Nutricia
In de twintiger jaren vertoonde het fabrieksgebouw ai meer het aanzicht van
wat het nu is.
Nutricia Zoetermeer in
1905
jaren werd voortgezet, kon
m de meeste gevallen de
werkgelegenheid worden be
houden.
De laatste jaren echter doen
zich niet alleen binnen het
Nutricia-concern, maar bin
nen het gehele Nederlandse
bedrijfsleven ontwikkelin
gen voor, dïe de vraag
rechtvaardigen hoelang de
ze werkgelegenheid nog
voor de volle honderdpro
cent kan worden gegaran
deerd. Ook Nutricia zelf riet
weinig reden tot juichen.
Het 75-jarig jubileum wordt
dan ook slechts in beschei
den kring en zonder ophef
gevierd.
sterifiseerioKaal, eveneens uil de beginjaren
heeft in die tijd zo lang mo
gelijk gepoogd de zaken
draaiende te houden, al ging
het soms met veel pijn en
moeite. In 1944 echter was
er gebrek aan alles: werk
krachten, machines, grond
stoffen en steenkool. Met de
grootste moeite werd de pro-
duktie, die nog uitsluitend
op de kindervoeding was ge
richt op gang gehouden.
door
Henri Beltman
vervoerssituatie in die dagen
was, bleek wel uit het feit
dat hel: Groot Ziékengast-
huis in Den Bosch eiwitmelk
per vuilniswagen uit Zoeter
meer liet halen.
De oorlog was voorbij, en het
bedrijf, dat een maand voor
de capitulatie nog door een
bom werd getroffen, moest
weer worden opgebouwd.
Exportmarkten moesten
worden heropend.
Het kantoorpersoneel
verkeerde in de oorlog in
de bevoorrechte positie
met paard en wagen van
Den Haag naar Zoeter
meer te worden vervoerd.
Het
Na het wegvallen van de ver-
voersgelegenheïd werd het
Zoetermeerse kantoorperso
neel, dat in Den Haag woon
de, met paard en wagen
heen en weer gereden. Ten
slotte werd ook dat te ge
vaarlijk door de véle be
schietingen van de wegen.
Het kantoor werd toen eerst
in het voormalige Hotel Bel-
levue in Den Haag onderge
bracht, later in een pand in
de Piet Heinstraat eveneens
in Den Haag, Hoe slecht de
De zaken werden ook weten
schappelijker aangepakt,
Het laboratorium van Nutri
cia werd uitgebreid met een
research-afdeling. De eigen
lijke expansie van Nutricia
kwam in de jaren zestig pas
goed op gang. Van de Heine-
ken/Amstelgroep werd Pre-
sewen BV in Breda overge
nomen. Later kwamen er
nog onder meer SVZ in Et-
ten-Leur en Grootenbroek,
Remia in Den Dolder en
Luycks in Diemen bij.
Door deze uitbouw, die ook in
het begin van de zeventiger
