Natuurbe schermfng
met duidelijke
planologische taak
gr-aad M
l'oorase
dumets
DONDERDAG 9 JUNI 1977
Omvais|riJk
Recreatie
Planologie
Duinopziehters
Personeel
M&ge
reerea-
ti&ve
VD/Scmw 4
©Hst Groene Strand met op
de achtergrond de Maasvlakte
door TON CORBEAU
foto's Jaap R02EMA
Het miezert een beetje aEs
duinopzichter P.C. Miedema
met zijn kijker een stel
kluten volgt, die boven het
Groene Strand vliegen. Na
wekenlange droogte eindelijk
een beetje regen die de
menselijke uitspattingen op
de Maasvlakte op steenworp
afstand van het Groene
Strand in een mysterieuze
waas hult Ja, de horizon van
het Groene Strand bij
Oostvoorne bestaat uit
menselijk vernuft: de
38QKV-fioogspanningsleïding.
Het Groene Strand is een
natuurgebied vlak voor de
boulevard in Oostvoorne. Een
dat met die menselijke
troep' op de achtergrond.
Het gebied heeft een
oppervlakte van zo'n vijftig
hectaren. Je kunt het
misschien wel het best
typeren als een verzoetend
voormalig getijdengebied met
een ruige begroeiing terwijl
het gebied in ornithologisch
en botanisch opzicht zeer
waardevol is. Het is voor een
deel eigendom van de
Stichting Het Zuid-Hollands
Landschap, die het gebied
ook beheert. Dat beheer
wordt niet alleen gedaan
door mensen als Miedema.
De stichting gebruikt er ook
schapen en geiten voor. Het
Groene Strand verruigt zich
namelijk ontzettend snef door
onder meer welig tierende
brandnetels en distel3.
Beweiding met geiten en
schapen houdt deze
verrulging echter binnen de
perken.
Dat Groene Strand bij
Oostvoorne is een van de vele
natuurgebieden van de
Stichting Het Zuid-Hollands
Landschap. Het totale gebied
heeft een oppervlakte van
20'n duizend hectaren.
R. J. Willems,
beheersmedewerker, over het
Zuid-Hollands Landschap: „De
stichting beeft tot doel het
aankopen en veiligstellen van
natuurterreinen en het beheer
van die terreinen. Daarnaast
heeft de stichting nog een
belangrijke planologische
taak. Het werk van het
Zuid-Hoilands Landschap is
duidelijke provinciaal gericht.
Dit m tegenstelling tot
Natuurmonumenten die
landelijk gericht is".
„Voor het werk van de
stichting is de provincie in
drieën gedeeld. Er 2ijn drie
districten: Noord, Oost en
Zuid. Aan het hoofd van ieder
district staat een
beheersmedewerker", zegt
Willems, die vervolgt:
„Voorne-Putten ligt m district
Zuid. Dit heeft ongeveer de
helft van de oppervlakte van
de natuurgebieden binnen
haar grenzen". „Zuid" is
inderdaad omvangrijk Het
gebied loopt van Den Haag,
langs de oostkant van
Rotterdam tot het zuidelijkste
deel van de provincie
De duinen van Voorne bij
Oostvoorne vormen met hun
320 hectaren de grootste
moot. Verder heeft het
Zuid-Hoilands Landschap het
MiJden burg bos (34) ha) en het
Overbos (5 ha). Allebei in
Oostvoorne: De forten
Penserdijk en Noord dijk met
een oppervlakte van ieder vijf
hectaren, de Holle Mare bij
Zwartev/aai (12 ha), de
Kasteefgaarde bij Rhoon (8
ha), het Staeldumse Bos bij
Hoek van Holland met een
oppervlakte van 52 hectaren
en de vijf hectaren grote
Bremhof bij Loosduinen- Op
Goêrse hgt dan nog vlakbij
Ouddorp het
Scheurveiingengebied van
zo'n 200 hectaren waarvan vijf
hectaren eigendom van de
stichting. Verder houdt het
Zuid-Hollands Landschap het
toezicht en beheer van de
slikken bij Oostvoorne die van
Domeinen zijn.
Voor het beheer van deze
gebieden heeft de stichting
acht fuii-time en vijf part-time
krachten in dienst. Het werk
van de stichting is zeer
omvangrijk, Willems: „De
kwestie bijvoorbeeld hoe we
Miedema, opzichter met
educatieve taak
ons zorgvuldig beschermd-
Alleen het konijnenoverschot
wordt door ons afgeschoten".
De konijnen in de terreinen
van het Zuid-Hollands
Landschap veroorzaken een
aanmerkelijke schade. Willem:
„Om achter de omvang van
de schade te komen hebben
we bepaalde proefstukken,
afgeheind en met afgehemd".
Ook de Vlaamse gaaien,
nestrovers bij uitstek, worden
kortgehouden. Vooral de
Vliegenvangers hebben als
nestkastbroeders veel last van
de gaaien. Willems: „In het
Mildenburgbos om maar een
voorbeeld te noemen is er
door het optreden van de
gaaien mets van het broeden
van de Vliegenvanger terecht
gekomen"
De recreatie in de terreinen
van het Zuid-Hoilands
Landschap is een niet
bepaald uit te vlakken iets
Willems:" In de duinen bij
Oostvoorne komen per jaar
zo'n honderdduizend
recreanten. Ze hebben een
zeer belangrijke recreatieve
functie. Het bezoekerscentrum
ons visitekaartje -beleefde
vorig jaar wat het aantal
bezoekers betreft een
hoogtepunt: 18000. De
reacties op het
voorlichtingscentrum zijn erg
positief. We kunnen het ook
merken aan de verkoop van
natuur-lectuur"-
Van de recreatie is het maar
een kleine stap naar het
vandalisme"in de terreinen.
Willems: „Vergeleken bij het
Staeldumse bos valt het
vandalisme op Voorne erg
mee. Toch zijn er regelmatig
vernielingen zoals het
ingooien van ruiten, het
uittrekken van planten, het
afbreken van takken en het
vernielen van de borden. Ook
het vernielen van de
bedrading komt regelmatig
voor".
Praktijkvoorbeelden zijn met
moeilijk te vinden. Een
wandelingetje met opzichter
Miedema door het Overbos
heeft a! direct resultaat.
Enkele zware bielsen
bruggetjes over greppels zijn
finaal uit elkaar getrokken en
in de greppel gedonderd.
Toch blijft het Zuid-Hollands
Landschap in het teken van
de recreatie staan. Een van
de gronddoelstetlmgen:
Natuurbescherming in
verhouding met recreatie, zo
optimaal mogelijk. Men wil m
de gebieden zoveel mogelijk
recreatie als verantwoord is
toestaan. Door het beheer is
het hier in de natuurterreinen
mogelijk een zeer hoge
recreatieve bezettingsgraad
per hectare te hebben en dat
is alfeen mogelijk door het
naleven van
toegangsbepalmgen
waar de recreatiedruk per
hectare niet bepaald gering te
noemen is. Miedema en
collega's hebben een
begeleidende controlerende
taak, hoewel er nog altijd
mensen zijn die hen alleen
maar zien als bekeuring
uitdeJende-koddebeiers Nee,
het is een vak waar veel
misverstand over bestaat,
in werkelijkheid hebben ze
een educatieve taak. Per jaar
ietden zij zo'n honderd
verschillende excursies door
de natuurgebieden. Verder
houden zij lezingen voor
instellingen zo als
bijvoorbeeld de
volksuniversiteiten Dan het
eigenlijke toezicht. De
opzichters zijn onbezoldigd
ambtenaar van het korps
Rijkspolitie Ze kunnen dus
optreden wanneer dat nodig
mocht zijn. Naast het in de
gaten houden van alles wat
leeft en bloeit in de natuur
begeleiden ze werkkampen.
Ze onderhouden de externe
contacten met de
omwonenden, controleren de
pachtcontracten en servituten
en bestrijden het schadelijk
wild.
Willems: „Wij bestrijden
alléén het schadelijk wild. Als
bepaalde terreinen wildvrij
gemaakt moeten worden dan
proberen we dit eerst met een
gazenheining. De konijnen
vormen een probleem. De
natuurlijke vijanden van deze
dieren zoals wezel, hermelijn
en de stootvogels worden bij
Beheers
medewerker
R. J. Willems
aan de terreinen komen.
Daarvoor voeren we een
aankoopbeleid. De provincie
is in een aantal invloedssferen
verdeeld om de taken die de
verschillende
natuurbeschermingsinstanties
uitvoeren, af te bakenen,
waardoor onderlinge
concurrentie en verwarring op
dit gebied worden voorkomen.
Er is tussen Staatsbosbeheer,
Natuurmonumenten en onze
stichting steeds overleg".
„Ook Voorne is in die
invloedssferen verdeeld. Het
2uid-Hollands Landschap
voert m het noordelijk deel
van met name het duingebied
haar inkoopbelesd, terwijl
Natuurmonumenten dat in het
zuidelijk deel doen.
Staatsbosbeheer opereert
vooral op Putten, meer
landinwaarts dus", aldus
Willems.
Naast het aankoopbeleid
waarvoor het Zuid-Hollands
Landschap de medewerking
van Gedeputeerde Staten en
CRM nodig heeft voor de
financiën, heeft de stichting
een belangrijke taak op
planologisch gebied, Willems:
„Een vaste kracht houdt zich
daar vooral mee bezig. Hij
volgt de staatscourant en de
verschillende regionale bladen
zeer nauwkeurig en vist daar
de streekplannen,
bestemmingsplannen en
structuurplannen uit die ter
inzage liggen. Dan wordt
bekeken of er bij deze
plannen sprake is van
aantasting van de natuur. Er
wordt bijvoorbeeld ook
gekeken naar ontgrondingen
en wateronttrekkingen. Is daar
inderdaad sprake van dan
wordt de zaak nader
bestudeerd en gekeken wat er
aan gedaan kan worden".
Het Zuid-Hollands Landschap
is duidelijk een
belangengroep. En volgens
Willems wordt als
belangengroep met vnj veel
resultaat opgetreden. Op
Voorne-Putten zit men op het
ogenblik met de
ruilverkaveling. Iets waar
Willems helemaal niet om zit
te springen. Erg belangrijk in
deze kwestie vindt Willems
dat de boeren en
natuurbeschermers dichter bij
elkaar gekomen zijn. Men
heeft nu begrip voor eikaars
standpunten. Een andere
belangrijke zaak op Voorne is
de ontwikkeling van het
Slufterplan en het
Oostvoornse Meer. Vooral die
Slufter is landelijk gezien van
enorme betekenis. Ook de
zuidoever bij Oostvoorne,
waar de'gemeente denkt aan
de aanleg van een jachthaven
om de schepen dichter onder
de kust te krijgen, is voor het
Zuid-Hollands Landschap een
zwaar wegend punt. ,,Het
Zurd-Holiands Landschap is
daar zeer attent op", zegt
Willems.
Niet alleen wat het
aankoopbeleid van
natuurgebieden betreft, is er
sprake van een goeie
samenwerking tussen het
Zuid-Hollands Landschap en
Natuurmonumenten. WiJJems;
„De activiteiten worden zoveel
mogelijk samengebundeld en
er wordt gestreefd naar een
zelfde beheerswijze. Voor
Natuurbescherming: het gehele jaar intensief werken
de verschillende
waterschappen. Er worden bij
ons geen sloten uitgebaggerd
in het broedseizoen terwijl de
bermen met eerder gemaaid
worden dan de zaden zijn
afgeworpen".
Dan komt het bijhouden van
de paden en de afrasteringen.
Er is iedere keer weer vrij
veel schade. Ook met de
bebordingen. De mensen zijn
moeilijk op de paden te
houden. Door middel van
luchtfoto's worden de
sluippaadjes ontdekt. Iedere
keer weer worden er
karrevrachten
duindooorntakken aangevoerd
om die sluippaadjes af te
grendelen. Verder moet ook
steeds het buitendijkse
gebied, dat nogal van de
recreatie de lijden kan
hebben, bijgehouden.
Willems verder over het
onderhoudswerk: „De
beplanting moet steeds weer
worden onderhouden. We
hebben een eigen kwekerij.
Verder moet het dode hout
worden weggehaald. Dit geldt
ook bij stormschade",
Bovendien komt daarbij het
erosieprobleem dan nog. Het
maaisel dat van de
verschillende weiden in het
natuurterrein afkomt wordt
gedeponeerd op stuifplekken
en mulle wandelpaden. Men
heeft vooral last bij de
duinovergangen die kwetsbaar
zijn. Het aanstuiven van de
duinen vraagt ook de nodige
aandacht Mede door de
gunstige ligging van de
duinen van het Zuid-Hollands
Landschap kan men de
duinen door het plaatsen van
takkenschermen op hoogte
krijgen. Voor het strand m de
nabije omgeving van
Rockanje moet men hierbij
gebruik maken van machines.
De voorjaarsactiviteiten van
de bosarbeiders bestaan
vooral uit het in orde maken
van de recreatieve
voorzieningen zoals de
kampeerterreinen, de
spartelvijver en de
wandelpaden In de
zomermaanden heb je het
hooi- en maaiprogramma.
Willems: „Dat gaat door tot m
oktober. De graslanden
worden steeds weer gemaaid
terwijl wij deze graslanden
niet bemesten. Hierdoor
verschralen ze met als gevolg
dat er een rijke bloemen- en
plantengroei ontstaat". Ir» de
zomermaanden moet ook veel
gedaan worden aan de
brandpreventie
De voornaamste taak van de
duinopzichters, opzichters
liever gezegd want ze
bevinden zich niet uitsluitend
in het duingebied, bestaat uit
het toezichthouden. Er zijn in
de natuurgebieden nu
eenmaal
toegangsvoorwaarden die
nageleefd moeten worden,
zeker in de terreinen van het
Zuid-Hollands Landschap
leden van Natuurmonumenten
en,begunstigers van het
Zmd-Hollands Landschap
bestaat er op Voorne een
unieke situatie. Men mag er
in eikaars gebieden wandelen.
Terwijl dit elders niet het
geval is. Een ander opvallend
verschil tussen beide
natuurbeschermingsinstanties
zijn de toegangsbepalingen
voor wandelaars in de
gebieden. De terreinen van
het Zuid-Hollands Landschap
worden door de mogelijkheid
om een dagkaart te nemen
veel intensiever bezocht. „Je
zou kunnen zeggen dat de
beheerskosten per hectare
voor ons dan ook hoger
liggen", aldus Willems.
Het personeel van de
stichting werkt in een zeer
omvangrijk gebied, dat veel
zorg vereist. Er moet veel
werk verzet worden om de
gebieden zo optimaal
mogelijk te beheren. Neem nu
bijvoorbeeld de bosarbeiders.
Zij hebben een omvangrijke
taak met een duidelijke
verdeling van de
werkzaamheden in de
verschillende seizoenen.
Willems: „In de
wintermaanden houden zij
zich een groot deel van de
tijd bezig met het
dunningswerk. Dit is
noodzakelijk voor het
instandhouden van de bossen.
Wordt dat niet gedaan dan
worden de bomen te iel, de
stammen te slap en de
kruinen te zwaar, waardoor
de bomen gevoelig voor wind
worden. Het dunningswerk is
verder nodig om een goede
ondergroei in de bossen te
verzekeren".
„Een ander belangrijk karwei
m de wintermaanden is het
zogenaamde slootwerk. De
greppels moeten in die
periode worden bijgewerkt.
Het is een intensief werk dat
voor een groot deel met de
hand moet gebeuren. Wij
hebben een duidelijk ander
slootbeheer dan bijvoorbeeld
