Nootdorp, geen dorp
meer In een notedop
VRIJDAG 13 JANUARI 1978
Verleden
VD/SC/WW 4
door
Willem Brouwer
king gesteld aan hen die
zich nieuw in de gemeente
vestigen. Misschien is het
mogelijk dat de mensen
die er al langer wonen een
exemplaar bij het gemeen
tehuis kunnen kopen.
Gemoedelijker
„Er was vroeger een
scherpere scheidslijn tus
sen de kerkelijke groepen,
maar het leven zelf was
gemoedelijker", vindt Pe
trus Jacobus van de San-
de. Hij woont samen met
zijn (tweede) vrouw in het
rusthuis Veenhage in
Nootdorp. Een leven van
hard werken heeft hem
niet onberoerd gelaten,
maar de geest van de
90—jarige is nog springle
vend. „We zijn van een
sterk geslacht; mijn broer
is 93 en nog krasser.
Laatst bij zijn bruiloft
moest de familie hem 's-
nachts om twee uur van
de dansvloer halen, want
hij had er nog lang niet
genoeg van. En het jong
ste broertje de man is
al een dikke tachtig
rijdt nog regelmatig met
z'n auto naar de stad".
Het meest opvallende aan
Van de Sande zijn z'n
ogen. die oplichten als hij
zich verliest in herinnerin
gen van aangename aard.
„Ja, hij is ondeugend af
en toe", licht zijn vrouw
toe. „Hij kan het nog
steeds niet laten de meis
jes te plagen".
Innerlijk is Van de Sande
een geheel ander mens.
Hij was een van de eerste
tuinders aan de Veenweg
op een stuk grond van
anderhalve hectare. „Vrij
wel allemaal plat glas;
voor het neerzetten van
een warenhuis was geen
geld. Werken zo lang de
zon scheen en soms nog
langer. Nu zetten de men
sen de kraan open en er
vloeit een kunstmatige re
gen. maar wij moesten el
ke liter water met de gie
ter aanvoeren, steeds tus
sen hoop en vrees of je
producten wel voldoende
Onderscheiding
Toch vond Van de Sande
nog voldoende tijd om
zich in te zetten voor zijn
medemens. Sociaal voe
lend als hij was trok hij
door Nootdorp om daar
waar nodig zoveel moge
lijk de heersende nood te
lenigen. „In het dorp heeft
men daar nauwelijks weet
meer van, want al mijn
tijdgenoten zijn gestorven,
mear vroeger werd er heel
wat stille armoede gele
den. Weduwen, die met
een huis vol kinderen wa
ren achtergebleven en on
voldoende verdienden om
hun kroost te kleden en
eten te geven".
Van de Sande heeft 37
jaar lang het geld beheerd
van het armbestuur van de
RK-kerk. „Tegenwoordig
hebben ze daar een ande
re naam voor, want er is
een groot verschil met
vroeger. De mensen durf
den uit schaamte niet bij
eten".
De parochie van Nootdorp
was destijds rijk aan bezit
tingen. Er was vooral veel
grond, die in een nog
vroegere tijd aan de kerk
was nagelaten. De heer
Van de Sande had maan
delijks de beschikking
over zo'n honderd gulden,
waar je in die tijd veel mee
kon doen. Van die grond
is niet zoveel meer over,
omdat een groot deel
moest worden afgestaan
voor de aanleg van het
vliegveld. Verder waren er
nog de opbrengsten uit de
collectes, waarvan eender
de bestemd was voor het
kerkbestuur, eenderde
voor het armbestuur en
een even groot deel voor
het studiefonds van pries
ters-missionarissen.
„En toch was het vroeger
gemoedelijker en gezelli
ger. De mensen hadden
ook meer tijd voor elkaar
en hielpen elkaar ook als
het nodig was, zonder er
een cent voor te vragen.
Nu is dat wel anders en
burenhulp vind je zoveel
niet meer. ik begrijp dat
wel, want het dorp is gro
ter geworden. Rond 1900
waren er zo'n 1800 inwo
ners en nu ongeweer
6400. Van de kinderen
hoor je dat sommige men
sen in de nieuwbouwwij
ken hun buren niet eens
kennen".
Destijds was tactig pro
cent van de Nootdorpse
bevolking katholiek; nu is
dat ongeveer zestig pro
cent. „Vroeger was er
toch wei een scherpe
„cheiding tussen katholiek
en protestant; als je iets
kocht bij een niet-geloofs-
genoot, dan deed je groot
kwaad. Nu trekken we sa
men op en dat is toch veel
beter", meent Van de San
de. Trots is hij op zijn
pauselijke onderscheiding
Pro Ecclesia et pontifice,
waarop de beeltenis van
Paus Johannes de dertien
de prijkt. Een blijk van
waardering voor zijn be
langeloze toewijding en
hulpverlening voor zijn
naaste.
hei hoofd een kroon van
sluisdeuren met een win
das en In haar hand houdt
zij een spiegel, waarboven
twee slangen dooreen
kronkelen. Dit duidt erop,
dat het hoogheemraad
schap waakzaam de wa
terspiegel in het oog moet
houden.
Nootdorp had door de ver
vening ook nogal met de
waterstand te maken, van
daar dat men mogelijk in
de wapenkeuze wilde uit
drukken dat men niet ar
geloos met het water kan
omgaan.
Geschiedenis is boeiend.
Wie meer oi/er Nootdorp
wil weten doet er goed
aan zich het boek „Kro
niek van Nootdorp van C.
Spoor, die het schreef in
opdracht van de gemeen
te, aan te schaffen. Het
boek wordt ter besehik-
zouden opbrengen om er
var, te kunnen leven".
Stijlvol ge
restaureerde
panden in
het hart van
Nootdorp.
scheef weggezakte leien.
Ook kan men zich afvra
gen waarom het kerkbe
stuur niet radicaal afre
kent met de ijzeren schei
ding tussen de Dorps
straat en het nu van over
wegend grint voorziene
kerkplein. Het zou, nu de
restauratie van het ge
meentehuis voltooid is,
een fraai hoekje in het
dorpscentrum kunnen zijn.
De omgeving daarte
genover staan enkele aan
trekkelijke panden bij
de kerk oogt ietwat som
ber, terwijl een krans van
jonge iepen vraagt om
gesnoeid te worden. Enke
le slruiken tussen het grint
doen hun best hpt begrip
groen in ere te houden,
maar meer dan een po
ging kan het niet zijn.
De Dorpsstraat kent meer
van die fantasieloze, plek
jes, zoals het plein in de
omgeving van de Rabo
bank. De inspiratie van de
ontwerper reikte niet ver
der dan een rechtlijnig
veld van gewassen grintte-
gels, waf sierbestrating,
twee stenen banken en vijf
jonge boompjes. Er schijnt
op de post omgeving ste
vig gesnoeid te zijn. Heel
wat leuker is de ingang
naar de nieuwbouw bij de
Prins Bernhardstraat met
aan weerzijden eerbied
waardige treurwilgen, die
in tegenstelling tot hun
naam voor een opbeuren
de aanblik zorgen. Verder
is het er een beetje rom
melig, want ook dit deel
van de Dorpsstraat wacht
nog op de acteciteiten van
de straatmaker en de
plantsoenendienst.
In zijn fraaie uitgave „Kro
niek van Nootdorp" be
schrijft dr. C. Spoor de
37ste predikant van Her
vormd Nootdorp hoe
voor het eerst in 1281 de
naam van Nootdorp in de
archieven opduikt, hl de
tijd van Graaf Floris de
Vijfde wordt ten behoeve
van lenen gesproken over
gronden „ouver den Vliet
jeghen die kerke van
Voorburgh achtien ghar-
den ends strecken an
Noitdorper wech
Met deze weg zal bedoeld
zijn de huidige Veenweg,
omdat deze parallel loopt
met de Vliet. Over het ont
staan van de naam Noot
dorp zijn verschillende
theorieën ontwikkeld.
Merkwaardig is hef dat de
naam in archiefstukken
van de 13de tot de 16de
eeuw op tenminste 21 ver
schillende manieren wordt
geschreven, uiteenlopende
van Noitdorp. Nooddorp
tot Noerdorp. Ds. Spoor
vindt de stelling die dr. J.
de Vries oppert gewaagd.
Deze vraagt zich af of
Nootdorp niet ontstaan is
uit Nantharthorpa, het
dorp van Nantha. In de
15de en 16de eeuw komen
spellingen voor, waarbij
Een prettig hoekje in Nootdorp met karakter.
Nootdorp is allang geen dorp meer in een
notedop, al heeft het onderdeel noot waar
schijnlijk niets te maken met de naam van
dit Zuid Hollandse veendorp. Het is in de ioop
van de geschiedenis uitgegroeid van een
handjevol mensen tot een redelijk welvarende
gemeente met circa 6500 inwoners. Aan de
ene zijde ingeklemd tussen een stevige kluit
warenhuizen en in oostelijke richting met een
riant uitzicht op het vlakke polderland.
nakker, „Kan het niet wat
zachter", vraagt iemand
en een bouwvakker ant
woordt snedig: „Hiernaast
heeft er niemand over ge
klaagd". De muziek blijft
luid.
Een bord aan de toren
muur kondigt zowel de
diensten van de Hervorm
de Kerk als de Gerefor
meerde Kerk aan, een
eensgezindheid die mis
schien noodgedwongen is,
doch op de buitenstaan
der positief overkomtEen
ijzeren hek sluit het kerk
hof af, waar de zerken aan
het oog worden onttrok-
Nootdorp heeft zijn nieuw
bouw gesitueerd tussen
twee buurten van een an
dere structuur, met als
centrum de Dorpsstraat en
de restanten van wat eens
een monumentale kerk
meet zijn geweest. Alleen
de toren met zijn typische
puntdak, geheel eigen
voor de streek, herinnert
aan een verder verleden.
In de andere buurt domi
neert de RK-kerk aan de
Veenweg. De Dorpsstraat
was de laatste tijd moeilijk
berijd— en begaanbaar.
Borden adviseerden de
automobilist een uiterste
snelheid van 15 km per
uur in acht te nemen.
Enerzijds voor de eigen
veiligheid, maar wellicht
ook om de voetganger in
deze zich nat aandienende
herfst tegen opspattend
water uit de rijkelijk aan
wezige plassen te be
schermen.
Na de voltooiing van het
raadhuis, dat op zichzelf
een juweeltje is geworden
en past in het karakter van
het dorp, is de gemeente
ertoe overgegaan een deel
van de Dorpsstraat te her
straten. Dat werd tijd. zal
de bevolking gedacht heb
ben, want men kon er ge
ruime tijd moeilijk uit de
voeten. Er ligt in Nootdorp
meer werk op de straatma
kers te wachten, want ook
de straten in de nieuw
bouw zijn royaal van kui
len en gaten voorzien en
vragen erom voor de win
ter invalt geëgaliseerd te
worden.
In de Dorpsstraat is aan
nemer C. van Tilburg be
zig Beetje het optrekken
van een nieuwe woning in
aangepaste stijl. Jonge va
klieden geven daaraan ge
stalte en tijdens het werk
galmt de muziek van Hil
versum drie over de straat
en de aangrenzende dode-
Het somber ogende
kerkplein zou best bij het
prettige karakter van de
Dorpsstraat getrokken
kunnen worden, zonder
ijzeren hek.
ken door een uitbundig
pronkende lijsterbes. Ei
genlijk zou dat hek er niet
moeten zijn. Het kerkbe
stuur zou ertoe kunnen
overgaan het hof te ont
sluiten, want niets is de
mens nader dan het misle
de van het leven en de
dood. Zoveel werkelijke
rust is er niet meer; onze
kerkhoven zouden best
een bijdrage kunnen leve
ren om da leverde mens
daarin tegemoet te komen.
Een rustpunt met een
bankje hier en daar, want
achter grafzerken moet
men niet meer zoeken dan
monumenten die gedach
ten symboliseren.
De toren is nog niet zo
heel lang geleden geres
taureerd, maar men moet
er zo langzamerhand weer
even naar gaan kijken. Op
sommige plaatsen is het
voegwerk minder gaaf en
hier en daar ook op het
dak van de kerk zitten
Het wapen van de ge
meente bestaat uit een
blauw veld, waaropstaan-
de twee door elkaar kron
kelende slangen van goud,
men kan het wapen thans
ook vinden op een gevel
steen van zandsteen, die
pas in het gemeentehuis is
aangebracht Merkwaardig,
die twee slangen. Sommi
ge Nootdorpers denken
dat het palingen moeten
zijn, maar dat moet toege
schreven worden aan de
dorpsfantasie. De slang is
het zinnebeeld van de lis
tigheid en de voorzichtig
heid. Men vindt de slan
gen ook terug bij de
schilddragers twee
vrouwenfiguren van het
wapen van Delfland. Een
van de figuren draagt op
gedacht is aan Nooddorp,
een dorp dat ten noorden
ligt van iets anders. Pij-
nacker misschien? Van
oudere datum zijn de spel
lingen met een t. Het mid
deleeuwse woord noot of
not is onder andere de
opbrengst van de grond
en het vee. Volgens ds.
Spoor zou Nootdorp kun
nen betekenen „het dorp,
dat vee opbrengt", of „het
dorp dat de opbrengst van
de grond voorbrengt".
Heel lang heeft de Lange-
landseweg in Nootdorp de
naam „notwech" gedra
gen. Een „notwech" was
een weg tot vervoer van
vee en landbouwproduc
ten. Volgens ds. Spoor is
het geen al te gewaagde
veronderstelling om bij de
ze plek in het ontgin ge
bied onder de rook van
Delft en Den Haag te den
ken aan het dorp dat vee
en landbouwproducten
voortbrengt, kortom Noot
dorp.
