verkleining @n verfijning van de natuur Voor paar honderd gulden een beukenbos op tafel DONDERDAG 26 JANUARI 1978 Legende Geduld Misvatting VD/SC/WW4 /ft*'SS. Een Facus Forest, ofwel een beukenbos. Gevormd door vijf bomen van elk twintig jaar oud. Het aantal bomen van de „bossen" zal altijd oneven zijn, omdat In Japan alle even getallen onder de dertien ai» ongeluksgetal gelden. Hazerswoude - Daar sta je. In Je handen houd je een compleet beukenbos, waarvan de bomen twintig jaar oud zijn. Het zij met enige moeite, maar het Is te tillen. Het klinkt ongelooflijk; In leder geval ziet het er we! zo uit De bomen zijn niet hoger dan veertig centimeter, maar zijn verder In al hun geledingen gelijk aan hun grote broers. We spreken over Bonsai, de uit Japan afkomstige methode om minlboompjes te kweken. Het ziet er naar uit. dat de mini-boompjes langzaam maar zeker een plaats gaan veroveren in de Nederlandse tuinen en huiskamers. Veelal zal het nog gaan om een vorm van exclusiviteit, want de boompjes zijn niet goedkoop en worden veelal betaal naar leeftijd. Dat betekent dat een boompje van zes a zeven jaar oud 65 gulden kost, terwijl bijvoorbeeld een esdoorn van 180 jaar en zestig centimeter hoog makkelijk een bedrag van 2500 gulden opbrengt. De heer E. H. de Groot uit Hazersv/oude, de grootste importeur var mini-boompjes in Europa, toont de groeiende populariteit treffend aan. „Van mijn laatste zending van drieduizend boompjes zijn er inmiddels al 2500 verkocht. Het loopt als een trein". Als inv en exporteur van bloemen en planten reisde de heer de Groot al vele jaren naar Japan. Vijf jaar geleden werd zijn aandacht getrokken door de opmerkelijke mini-boompjes, die in de Japanse samenleving evenzeer gemeengoed zijn als in Nederland de plantjes op de vensterbank. „In het begin stond ik er wat huiverig tegenover. Tenslotte wordt zo'n boom kunstmatig helemaal vervormd", zegt hij, „Maar je realiseert je later wei, da wij in feite vaak hetzelfde doen. Wij leiden planten ook op bepaalde manieren fangs de schuttingen of pergola's. Bomen snoeien we ook op maat als ons dat uitkomt". Daar komt bij, dat Bonsai, wat letterlijk- „boom m pot" betekent, in Japan wordt gezien als een vorm van kunst. Het uitgangspunt is dat de kunstenaar zijn levend materiaal vanaf de ontkieming zodanig begeleidt en vormt, dat uiteindelijk een harmonieus geheel ontstaat. Speciale draaitafels tonen aan dat het werk uiterst precies wordt uitgevoerd, Stukje bij beetje componeert de kunstenaar zijn boom. Hij snoeit, verpot, geleidt de takken en knijpt met draad op de juiste plaats de sapstroom af. Hij voegt een rots toe aan het geheel of creëert een heuvel als ondergrond. Deze creatieve uiting, die een groot gevoel voor verhoudingen vraagt en esthetisch inzicht, is in Japan verheven tot kunstvorm. Sommige „kunstwerken" zijn meer dan driehonderdvijftig jaar oud; overgegaan van vader op zoon en nu zelfs toegevoegd aan het cultuurgoed van Japan. Sommige beroemde boompjes haten bijvoorbeeld een cataloguswaarde van meer dan 70.000 gulden. Een boompje van meer dan honderd jaar oud mag tegenwoordig dan ook niet meer geëxporteerd worden zonder ministeriële beschikking. Over het ontstaan van deze merkwaardige cultuurvorm bestaan verschillende verhalen. De aardigste geschiedenis, die echter wet als legende betiteld wordt, vertelt, dat Bonsai ontstaan is uit een oude bergbekiimmersgewoonte: Wie een hoge bergtop beklommen had, nam een bewijs mee. Bij bergbeklimmers In Zwitserland gold de Edelweiss als hef bewijs V2n de prestatie. In Japan was het een boompje, De lage temperatuur, de harde en vrijwel onvruchtbare bodem plus de aanhoudende kille winden vervormden deze boompjes op grote hoogte zo zeer en beïnvloedden de groei zo sterk, dat de natuur in feite door Peter van den Hout een vorm van Bonsai creëerde. Een dergelijk boompje in huis, vormde dan ook een begeerlijk statussymbool. Vooral bij de rijken, maar die kwamen er zelden toe om bergen te beklimmen. Soms kregen ze echter toch een dergelijk boompje ir> huis door mensen in opdracht naar de toppen te sturen. Voor veel geld en veel moeite kregen ze dan ook zo'n kleinood in bezit Slimme lieden kwamen echter op een beter idee en sloegen vakkundig hun slag uit deze gang van zaken. Met kunstmatige ingrepen kweekten zij boompjes met hetzelfde uiterlijk en verkochten deze aan het „betere" volk. Op deze wijze zou Bonsai gestalte hebben gekregen. De boeken vertellen echter, dat Bonsai oorspronkelijk is ontstaan in India en via China in Japan terecht kwam, waar het werd uitgediept tot een vorm van kunst. Daarnaast bestaat het verhaal dat de aantrekkingskracht voor deze boompjes terug te voeren is op de duidelijk voorbeeld van „boom In pot" Bon' sal). Dit la een den van 55 jaar oud In da zogenoemde hang- of cascade-vorm. Op do stam zijn duidelijk do Insnoeringen te zien van de draden, die de boom klein gehouden hebben. Deze littekens verdwijnen echter vanzelf, zij het paa na enige tientallen jaren. De boom wordt geleld mat IJzerdraad. Zeker bij jongere bomen heeft het IJzerdraad ook de funktie om de sapstroom af te knijpen. De heer E. H. de Groot (links) en Aad Benschap, de vertegenwoordiger voor Nederland, houden een esdoorn vast van 85 jaar oudDe boom kost 1500 gulden. bijzonder kleine huistuintjes van de Japanners (vaak niet groter dan een bij twee meter). Hoe dan ook, vaststaat dat Bonsai In Japan vanaf de twaalfde eeuw werd Hi "-Vy - '/JS& beoefend en Is uitgegroeid tot een kunstvorm, waarbij de kunstenaar op creatieve wijze ©en harmonieuze verfijning van de natuur tot stand probeert te brengen. Het kweken van deze boompjes is in feite simpel, maar vergt veel geduld. Belangrijk is, dat het boompje in de pot blijft. De wortels krijgen daardoor geen kans zich volledig te ontplooien. In de loop der jaren vullen ze de pot volledig, maar krijgen door het ruimtegebrek niet genoeg zuurstof. De sapstroom naar boven neemt zodoende af. Het opgroeiende boompje zeil wordt ook stevig in zijn groei belemmerd. Met (ijzer)draad worden stam en takken zozeer afgebonden, dat zij evenmin kans krijgen uit te groeien. Tezelfdertijd gaat de kunstenaar de takken en de stam leiden,, eveneens met draad en soms zelfs met een soort klem. Hierdoor blijft het boompje niet alleen klein, maar krijgt ook de vorm die de kweker beoogt. Pas na zes jaar is deze opvoeding voltooid. De pot is volledig gevuld met wortels, zodat da sapstroom altijd miniem zal worden gehouden. De draden zouden verwijderd kunnen worden, want door de uiterst gerings aanvoer van levenssappen zal de boom nu niet meer uitgroeien. De zaak is in evenwicht en kan nu gekoesterd worden. De boompjes zijn precies gelijk aan hun normale soortgenoten, die In de vrije natuur een meer dan tienvoudige hoogte bereiken. Niet alleen verschijnt bijvoorbeeld bij de appelboom op de juiste tijd de bloesem aan de takken, zelts de (uiterst minieme) appeltjes ontbreken niet „Wel te eten, maar smaken doen ze niet", aldus de heer De Groot Hij stelt, dat iedereen Bonsai kan kweken Wel is belangrijk, dat de juiste pot wordt gebruikt. In de bodem moeten een of meer gaten zitten en in de rand van de onderzijde diepen luchtinkeplngan te zijn gemaakt. Het is een misvatting, dat de mini-boompjes een soort kamerplanten zijn. Integendeel, net als da echte grote bomen moeten ze buiten staan. Af en toe kan men het boompje binnenhalen, soms zeifsp?,?,Japanse voor de duur van twee maanden. In Japan is het dan ook de gewoonte om de fraaiste Bonsai-boompjes alleen binnen te halen bij speciale gelegenheden, als er bezoek komt of als men een feest geeft. Voor de japanse „moederdag" is bijvoorbeeld een speciale Bonsai-kweek, bestaande uit drie miniatuur-gewassen, die geloot, hoop en liefde uitbeelden. Op deze dag wordt deze kweek door alle Japanse gezinnen binnenshuis gehaald. Uit deze speciale kweek blijkt al, dat het niet altijd gelaten wordt bij één boom. Soms schept de kweker een bos, soms zelfs een landschap, waarbij huizen en vijvers niet ontbreken. Deze laatste categorie heet Bonkei, wat iandschapsvorming betekent. Een dergelijk samengaan van leven en dood materiaal treffen we ook aan In Madurodam, waar Bonsai werd toegepast bij de boomaanplant van deze miniatuurstad. „Het aardige van Bonsai Is, dat het niet door grote kwekerijen wordt gedaan. In Japan zijn het veelal particulieren, die hef als hobby beoefenen. Vaak verkopen ze hun werk pas al3 ze niet meer te eten hebben", aldus de heer De Groot, die zeil ook Ie begonnen met experimenteren. Want allo boompjes en bossen met een minimum leeftijd van zes jaar Importeert hi| rechtstreeks uit Japan. Toch wordt er In Nederland ook gekweekt. Er bestaat aan Bonsai-vereniging, die desgewenst alle Inlichtingen kan verstrekken over hel zelf-kweken van miniatuur boompjes. Belangstellenden kunnen zich wenden tot de afdeling Zuid-Holland, per adres de heer D. Gcekoop, Plet Moeskopstraat 7 In Gouda, teL 01820-21739.

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Rotterdamsch Nieuwsblad / Schiedamsche Courant / Rotterdams Dagblad / Waterweg / Algemeen Dagblad | 1978 | | pagina 4