Eindelijk een
orgelrestauratie
die geslaagd Is
WOENSDAG 24 MEI 1978
üw
Wr-
Feike Asm®.
é®lgeïmkMgs
Fraaie resultaten
Grote beslissing
Het orgel speelt
Vernieuwing
Enorm blij
VD/SC/WW 3
Garrelsorgel Maassluis
terug in klassieke schoonheid
Maassluis Feike As-
i;peelt weer op zijn
rgol. Het imposante
cu-ie klaviers instru
ment in de Grote Kerk
van I>Iaassluis. Meer
dan tweeëneenhalf
jaar heeft hij het moe
ten missen bij kerk
diensten en voor con
certen, omdat het
fraaie Garrels-orgel
uit 1732 buiten spel
was door kerkrestau
ratie en orgel-renova
tie. Maar nu is het zo
ver: Feike Asma kan
zijn orgelbank weer in
bezit nemen, zich voor
zijn klavieren zetten
om er de 47 sprekende
stemmen te laten klin
ken, de 58 registertrek-
kers te bedienen, de
pedaaltoetsen te tre
den en met zijn tien
vingers de toetsen in
te drukken om te laten
horen hoe fraai, hoe
klassiek van Mank dit
gave historisch zo be
langrijke en beroemde
orgel nu weer is.
Niet alieen Feike Asma,
oak het college van
Kerkvoogden van de
Hervormde Gemeente
van Maassluis is ver
heugd dat de restauratie
van het orgel'in de Gro
te Kerk zich thans in het
eindstadium bevindt.
Zondag i juni zal Feike
Asma het weer bespelen
tijdens de kerkdiensten.
Donderdag S juni om
8.15 uor geeft hij ter ge
legenheid van de herin-
gebruikname een orgel
concert voor genodigden,
waarna Feike Asma za
terdag 10 juni de eerste
officiële orgelbespeling
geeft voor het publiek.
Dinsdag 5 juni wijdt de E.O.
een televisie-uitzending aan
het gerestaureerde orgei,
waarbij Feike Asma niet al
leen als concerterend orga
nist, maar ook als orgel-
bouwdeskundige zal optre
den om te laten horen hoe
mooi het orgei is geworden
en te vertellen wat er aan
het historische instrument in
de afgelopen jaren is verbe
terd. Daarna? Ja dan komen
er nog verscheidene radio
bespelingen en voortaan za
terdags om de twee weken
een orgelconcert, zo vertelt
me Feike Asma,
De 67-jarige toonkunste
naar, die vorig jaar zijn vijf
tig-jarig organistenjubileum
vierde, de organist Feike As
ma, die praktisch op elk
goed orgel in welke kerk
van Nederland ook heeft ge
concerteerd en tal van
grootse instrumenten tot ver
over onze grenzen „onder
zijn vingers" heeft gehad, is
intens ingenomen met het
fraaie resultaat van de in
grijpende restauratie, die
zijn Maassluise orgel heeft
ondergaan.
Sinds 1965 is hij organist in
Maassluis. „Ik het toen het
prachtige Batz-orgel in de
Lutherse kerk van Den
Haag achter me, omdat het
kerkgebouw gesloten zou
worden voor een langdurige
restauratie, maar allengs be
merkte ik dat wat klank en
techniek betreft ook het
Maassluise orgel noodzake
lijk verbeterd moest wor
den. De restauratie van 1963
had wat de windladen en
windvoorzieningen aangaat
beslist niet alle problemen
opgelost en daarom ben ik
al spoedig gaan ijveren voor
een werkelijk afdoende re
novatie. Het feit, dat de
toenmalige kijkadviseur
voor de Orgels, dr. Oussoren
daarvoor volop begrip toon
de, gaf me reuze veel steun.
En al spoedig waren de op
brengsten van de orgelcon
certen voor het restauratie
fonds bestemd. Maar, om de
mensen te laten merken, dat
er met het orgel iets moest
en ging gebeuren, gold als
grote inzet hiervoor in 1975
de uitbreiding van de dispo
sitie met een open Bazuin
van 32 voet, een machtig
klinkend pedaalregister
waarvan de langste pijp een
volle lengte heeft van tien
meter; een Tertiaan op het
Hoofdwerk en een Trompet
op het Bovenwerk.
Blij met die uitbreiding,
moest ik toch van lieverlee
en jammergenoeg constate
ren, dat de mankementen
van het orgel allengs erger
werden.
Maar niet alleen het orgel,
ook het kerkgebouw vroeg
in datzelfde jaar om een
grote opknapbeurt wat het
dak en het interieur betreft.
Dat betekende; het orgel
moest de kerk uit. Het
mocht niet te lijden hebben
van kalk, stof en al het on
gemak, dat een kerkrestau
ratie met zich brengt.
Door Jan Zwart
Nooit zal ik vergeten, wat
toen de kerkvoogdij heeft
beslist, zo zegt Feike Asma.
Hierin dezelfde kerkeraads-
kamer, waar je me nu inter
viewt, zaten we rond de ta
fel. We, dat waren de orge
ladviseurs dr. M. A. Vente,
drs. A. B. Wiersma de Rijks
adviseur van Monumenten
zorg, de orgelbouwer Pels
en de heren Kerkvoogden
Alleen het demonteren, de
opslag en latere montage
van het orgel zou zo'n 60.000
gulden gaan kosten.
Maar.... - vroeg toen de pre
sident kerkvoogd, doen we
daar wel verstandig aan?
mentenzorg, met name van
drs. Wiersma en dr. Ver.te,
dat verheugt Feike Asma al
evenzeer, want „man" - zo
zegt hij - „je moet eens we
ten hoe geweldig de samen
werking allengs is gewór
den; gewoonweg fantastisch!
Hier in Maassluis is bewe
zen, dat een historisch orgel
van voorname allure geres
taureerd kan worden met
behoud van dat deftige ka
rakter. Wat zijn er in de
loop van de jaren in ons
land prachtige instrumen
ten verknoeid bij restaura
tie; wat hebben ze een na
zorg en misère opgeleverd;
begrijp je, dat ik daarom zo
intens blij ben met wat de
orgelbouwers Pels en Van
Leeuwen uit Waardenbuxg
hier gepresteerd hebben?
Het heette aanvankelijk,
dat ze deze opdracht niet
aan zouden kunnen, maar
het tegendeel in de meest
positieve zin hebben ze ge
lukkig bewezen-
En dan, na z'n grote verhaal
over de orgelrestauratie
gaat Feike Asma naar zijn
orgel; de eiken orgeltrap in
de toren op om achter het
orgel op de orgelgaanderij
te komen, waar hij de orgel-
bank bezet en de orgelmotor
aanzet
Dan trekt hij zijn registers.
Zijn vingers gaan over de
toetsen, zijn voeten raken
het pedaal
Het orgel speelt. Milde flui
ten mengen zich tot akkoor
den.
Een fraaie solostem zingt
door de kerk, begeleid en
ondersteund door stemmen,
door orgelklanken die zich
allengs wijzigen als de kleu
ren van het schilderspalet
Feike Asma improviseert.
Zijn orgel zingt. De geluiden
worden sterker en voller
worden de klanken, die het
eiken kerkgewelf strelen en
de lege schemerige kerk
ruimte vullen.
Feike Asma heeft zijn orgel
terug, zijn geliefde dierbare
instrument, dat nu weer
klassieke schoonheid laat
uitklinken.
Ik hoor Psalmmelodieën in
de bewerking van zijn oud
leermeester Jan Zwart
Hoor: Feike Asma speelt Wi-
dor; de tintelende Toccata
uit de Vijfde Symphonie.
Nu is de kerk vol klank.
De internationaal vermaar-
Feike Asma (foto
links) aan de klavie
ren van het impo
sante orgel van de
Grote kerk Maas
sluis, dat een ingrij
pende restauratie
heeft ondergaan en
nu weer z'n klassie
ke schoonheid heeft
herkregen. De res
tauratie van het be
roemde Garrels-or
gel (foto rechts) be
vindt zich in het
eindstadium. Een
stemmer be2ig met
de behandeling van
het pijpwerk.
de orgelmeester is blij, in
tens bh] dat Maassluis zijn
historische Garrels orgel
weer terug heeft.
Blij zijn ook de vele orgeï-
minnaars in den lande, die
straks Maassluis weer weten
te vinden om de orgeluren
te beleven, waarop Feike
Asma hen zal vergasten op
zilveren orgelklanken uit
gouden orgelraonden.
Komt dan straks toch niet
de volledige restauratie aan
de orde? Zullen we dan
maar niet meteen beslissen
tot algehele renovatie van
ons orgel?,.. Ondanks de
vraag: wie zal dat betalen,
is er diezelfde avond de gro
te beslissing gevallen, bin
nen twee uur nog wel.
Man, daar was ik gewoon
weg ondersteboven van. En
dr. Vente zei me, dat hij zo
iets nimmer had meege
maakt. Begrijp je nu, dat ik
zeg, dat ik in Nederland nog
nooit een kerkvoogdij hen
meegemaakt, zoals we die
hier in Maassluis hebben.
Zoveel begrip en zoveel
doortastendheid.
En zo werd - gelukkig met
medewerking en steun van
Monumentenzorg - de alge
hele restauratie van m'n or
gel een feit Sinds de demon
tage in september 1975 heb
ik er niet meer op gespeeld.
Ook werd ik vrij gesteld van
het begeleiden van. de kerk
diensten op het hulporgeltje,
'k Moet zeggen, dat die taak
door de tweede organist
Jaap Kroonenburg tot grote
tevredenheid van iedereen
hier in Maassluis, is vervuld
Wat er allemaal aan het or
gel is gebeurd?
Ten eerste is de" wlndtvoor-
ziening van de magazijnbalg
af tot en met de kanalen
geheel vernieuwd. Ten twee
de is de registermechaniek
weer puntgaaf gemaakt, zo
dat we hier gelukkig een
restauratie hebben, die dien
de tot verbetering. Je moet
weten, dat er tegenwoordig
ook de malligheid wordt uit
gehaald om bij restauraties
de fouten van vroeger te
gaan „historiseren", maar
gelukkig hebben we dit in
Maassluis niet gedaan. En
verder, de Sexquialter van
het Rugwerk kreeg er een
extra koor bij, zodat het nu
een 3 sterk register is; werd
de Quint 1 1/2 voet weer een
Quint 3 voet (ook op het
Rugwerk); en is de Quinta-
deer 16 voet net als vroeger
bij Garrels weer een 8 voets
register geworden. Ook is de
Mixtuur op het Pedaal, die
in 1963 tot 8 sterk werd uit
gebreid, weer 5 sterk gewor
den uit zoals Garrels het in
1732 had gedisponeerd. En
tenslotte alle Tongwerken,
de Trompetten, Dulcianen,
en Voxhumana hebben weer
de normale bekerlengte ge
kregen en nieuwe tongen,
zodat ze gelukkig niet meer
om de haverklap kunnen
ontstemmen.
Dat zijn orgel weer stralend,
tintelend, deftig en voor
naam homogeen klinkt, Fei
ke Asma is er enorm blij
om. En dat al dat werk hier
voor is geschied met instem
ming en goedkeuring van de
Rijksinstanties en Monu-
