Tuin om
in thuis
te voelen
Posthoorn wil sparen
voor kunst in de stad
F
S^erk Schiedamse
nmstenaars te koop
Frans Halsplein
wordt speelplein
ommer
teer
OP ZOEK NAAR IDEEEN:
DE VLAARDINGSE HEEMTUIN
VRIJDAG 21 JULI 1978
SC/VD/WW 3
Vlaardingen Het is maar
1,2 hectare. En toch waant
de niets vermoedende bezoe
ker, die voor de eerste keer
even de heezntuin komt bin
nengewandeld, zich plotse
ling in een uitgestrekt na
tuurgebied. Acht jaar gele
den was het nog een kale
schapenweide; nu groeit en
bloeit de inheemse flora er
zo weelderig dat zelfs een
schuw vogeltje a!s de bas-
rietzanger zich in dc luren
heeft laten leggen. Normaal
Wil het diertje de ruimte
hebben. Het vertoeft het
liefst aan de rand van grote
rietvelden.
Maar hier, op die paar vier
kante meter van de heem-
tuin. blijkt hij zich ook prima
thuis te voelen. Met klinken
de, vrolijke uithalen soms
daarbij de karekiet imiterend
zit hij midden in de stad
te getuigen van zijn aanwe
zigheid. Langsra2end ver
keer. een straaljager die over
komt denderen, hij trekt er
zich niets van aan. Maar het
is niet alleen de bosrietzan-
gér die zich hier blijkbaar op
zijn gemak voelt. Ook het
zoogdier „mens" vergaat het
alsof hij middenin de natuur
staat Het is maar één van de
funkties van heemparken:
ontspanning voor de haastige
mens in een sfeer van beslo
tenheid en korttakt met de
natuur. Niet de belangrijkste,
maar wel een erg aangename
funktie.
i BEHOUD
Heemtuinen, wat zijn dat
voor dingen? In elk geval
geen op maat geknipte Keu
kenhof. Heemtuinen zijn par
ken, vaak speciaal aangelegd
om inheemse planten, die
met de ondergang bedreigd
worden, te behouden. Wat
wij in de loop der tijd bijna
vernield hebben, moeten wij
nu weer zien goed te maken.
Dat gebeurt dan door de
kunstmatige aanleg van mi
lieus waar plantensoorten,
die met uitsterving bedreigd
werden, weer een beetje op
adem kunnen komen. Maar
wil je dat goed doen, dan
kun je niet zomaar een zeld
zaam plantje ergens in een
rozenperkje poten en dan
maar hopen dat het lekker
wil groeien.
O nee, wie wel eens in de
Vlaardingse heemtuin aan de
Marnixlaan is geweest, weet
dat daar veel meer voor
komt kijken. Er dient een
complete omgeving gescha
pen te worden, die zo natuur
lijk mogelijk is, ongekunst
eld, cn waar de diverse plan
ten harmonisch naast elkaar
kunnen bestaan. En niet al
leen de planten trouwens,
ook dieren moeten er zich op
hun gemak kunnen voelen.
De natuur is nu eenmaal een
complex geheel, waarin alles
met alles te maken heeft.
Om zomaar een paar voor
beeldjes te geven: de Vlaar
dingse heemtuin staat vol
met orchideeën, bepaald niet
een plantje dat je zo overal
kunt plukken, Orchideeën
zijn planten die in zogenaam
de symbiose leven met een
schimmel. Symbiose wil zeg
gen: de schimmel heeft de
orchidee nodig voor zijn
voedsel en de orchidee de
schimmel, de één kan dus
niet zonder de ander. Net
twee aan elkaar verslingerde
echtelieden. En zoals ook zo
vaak gebeurt bij dit soort
mensen, de dood van de één
wordt al rap gevolgd door de
dood van de ander. Begrijpe
lijk daarom dat de schimmel,
een teer en kwetsbaar soort
dat een speciale grond nodig
heeft, in de heemtuin een
vorstelijke behandeling ge
niet.
Ander voorbeeld: het plantje
„look zonder look" is voor
zijn voortplanting afhanke
lijk van één bepaalde vlin
der: de zogeheten oranjetip-
vlinder. Geen oranjetipvlin
der, dan ook geen look zon
der look. Alles hangt met
alles samen. Een heemtuin
moet zo opgezet worden, dat
het raderwerk van moeder
Natuur zo getrouw mogelijk
wordt nagebootst. Dat dat in
Vlaardingen aardig lijkt te
lukken, blijkt uit het vrolijke
gek winkel van onze bosr iet
zanger.
Maar het is niet alleen het
behoud van zeldzame en met
uitsterving bedreigde plan
tensoorten, dat tot de taak
van de Vlaardingse heemtuin
behoort. Zo heeft ook tot
taak de méns voor de natuur
te behouden. En soms bete
kent dat: de mens voor de
natuur winnen. Vandaar al
die schootkinderen, onder
wijzers cn onderwijzeressen,
die regelmatig de tuin komen
bezoeken. Vanuit de heem
tuin worden allerlei voorlich
tingsbijeenkomsten voor
scholen en andere groepen
georganiseerd. Rondleidin
gen geen probleem. De man
nen van de heemtuin zijn er
graag toe bereid. Als men
van te voren maar even con
tact opneemt.
PAARDESTAART
Met de aanleg van de Vlaar
dingse heemtuin is in 1969
begonnen. Daarvóór werd de
grond gebruikt als dierenwei
de. Hun uitwerpselen hadden
er een stikstofrijk geheel van
gemaakt. De oude veen
gronden. ondergeslibt tijdens
de St. Elisabethsvloed, eeu
wen geleden, werden weer
naar boven gehaald en ble
ken na al die jaren nog een
prima voedingsbodem te le
veren.
Nu, anno 1978, staat dc tuin
er weelderig bij. Het is volop
lente. De bomen en struiken
dragen een dik en overvloe
dig groen. Alleen de bejaar
denflat „De Valkenhof" kijkt
even boven de haag uit. Voor
de rest wordt de horizon uit
sluitend door levende natuur
gevormd. Het geeft de bezoe
ker een gevoel van beschut
ting. Is dit nou Vlaardingen.
de stad die bekend staat om
zijn onzuivere lucht?
Ja, dit is Vlaardingen. En
van de luchtvervuiling heeft
de heemtuin wonderwel wei
nig te verduren gehad. Het
St. Janskruid en de blaadjes
van de berk vertonen nog
wat schade aangebracht door
smog, maar do heemtuin
blijkt er verder toch redelijk
van af te komen. Ze draagt
zelfs haar steentje bij tot ver
schoning van het milieu.
Aan de rand van de tuin. is
het water, dat vanuit de We
tering binnenstroomt, troebel
en ranzig. Maar middenin de
tuin kan de bezoeker tot op
de bodem kijken en daar een
bedrijvig siootleven aan
schouwen. De watervegetatie
werkt kennelijk als een filter.
De.groene kikker doet er zijn
voordeel mee; het kwakertje
dat in de vijftiger jaren de
landelijke avonduren moeite
loos vol concerteerde en nu
niet of nauwelijks meer ge
hoord wordt. De heemtuin
heeft er nu drie van en hope
lijk zijn er meerdere op kom
st.
Tot slot dat merkwaardige
plantje, waar de heemtuin
vol mee staat: de paardes-
taait. Het heeft ook al met
luchtvervuiling te maken.
Een klein onschuldig dinge
tje lijkt het maar. hooguit
twintig centimeter. Toch wer
den zij in die tijd dat hier op
aarde de dinosaurussen met
hun familieleden rondlum-
melden en de atmosfeer vol
kwaadaardige gassen zat, al
gauw een meter of twintig.
Een klein aandenken aan die
knapen van bomen ligt nu bij
de kolenboer opgetast: steen
kool. Maar het plantje be
staat nog steeds. Het heeft de
eeuwen overleefd, Jdein, taai
en oneetbaar voor dieren als
het is. Maar laten we het
klein houden! Want het is zo
goed als zeker dat wanneer
het plantje weer in lengte
begint toe te nemen, de mens
hier op aarde zijn langste tijd
heeft gehad.
lien
Schiedam Uit de Citroën
*an de 27-jarige A. A. K.
is een zwarte koffer met
privé-bescheiden gestolen
met een waarde van onge
veer 165 gulden. Van de
auto, die geparkeerd stond
de Marconistraat, is een
portier geforceerd.
JVee bromfietsen en één
Dam zijn gestolen aan de
Rotterdamsedijk. De brom
fietsen waren van het merk
fündapp en hadden een
*aarde van respectievelijk-
2500 gulden en 1800 gulden.
Je Zündapp van 1800 gui
nea is inmiddels terugge
vonden door de politie in de
Van Couwenhovenstraat en
«eer overgedragen aan de
Ögenaar.
De Schiedamse kunstenaars
hoeven niet opnieuw drie jaar
te wachten op een gesprekje
met de betrokken wethouder.
Al op donderdagmiddag 28
september zien zij elkaar weer,
nadat drie weken geleden ook
al een bijeenkomst plaatshad
in het stedelük museum.
Dat pleit voor Herman Post
hoorn, al moet niet over het
hoofd gezien worden dat hij
inmiddels alweer twee jaren
wethouder is. Dus word het
wel eens tijd, dachten de kunst
enaars zo een maandje gele
den, met in het achterhoofd de
toezegging van Posthoorns
voorgangster, de tegenwoordig
politiek uitgerangeerde Clara
Stroman, dat die bijeenkom
sten vaker zouden worden ge
houden. Die toezegging dateert
van 2? maart 1975. Ook toen
cfaiedam In het najaar wordt in het stedelijk museum een
weken durende verkooptentoonstelling gehouden van werk
Schiedamse kunstenaars. Van deelname aan deze expositie
geen enkele kunstenaar uitgesloten, want selectiecriteria
?*den op last van cultuurwethouder Herman Posthoorn niet
oanteerd.
I» kunstenaars voelen daarvoor zelf wel, maar om het nieveau
beetje hoog te houden wordt wel van elkander verwacht
het- geëxposeerde werk zo verantwoord mogelijk moet zijn.
e verkooptentoonstelling zal vermoedelijk druk bezocht worden,
ia-het weekeinde tussen de twee weken, dat zij gehouden
t,„vindt ook de jaarlijkse dahliatententoonstelling plaats
oervoor is altijd brede belangstelling.
praatten de kunstenaars met
de wethouder en museumdirec
teur Hans Paalman, en daar
bleef het bij.
Echter, nu Posthoorn gezeteld
is en ingewerkt, vat hij nieuwe
problematiek aan: de kunste
naars. Hij wenste wel bedaard
daarmee te starten, want de
bijeenkomst was besloten
jammer, drie jaar geleden kon
elke geïnteresseerde er nog bij
zijn, nu zat louter Ton de Vos
als lid van de museumcommis
sie er bij, min of meer als
ongenode gast.
Wat heeft zo'n praatje nou voor
zin? Welnu, dat komt voort uit
de vaak gesignaleerde droeven-
is omdat „er nou nooit eens
wat in Schiedam gebeurt" (ci
taat Jan Wolffers, 1975, toen
nog in Schiedam wonend en
bijna woordvoerder van zijn
kunstbroaders). En in die leeg
te kunnen het allicht de kunste
naars zijn, die met een ideetje
aankomen.
Inderdaad dat bleek 27 juni.
toen in het museum bijeen wa
ren: directeur Hans Paalman
plus assistente Josine Bokho
ven en educatief medeweker
Dingenus van de Vrie, Wethou
der Posthoorn met op de val
reep nog Baka des Bouvrie als
ambtenaar cultuur, en zéstien
scheppers: Jaap Zwier, Daan
Padmos. Marjo van Soest-Ver-
zijden, Theo Wiegman, Brou
wer, Jaap de Raat, Goof Smit,
Harr Wiegman, Ad van Otter-
loo. Van Belle, Diet Wiegman.
Albert Slot, Gerard van Soest,
Sjef Henderickx, Albert Verka
de en Cees Bouw. En dan De
Vos dus.
Een paar „nieuwe" gezichten,
en met die veranderingen zijn
ook de suggesties en kritiek
rüet meer zoals drie jaar gele
den. Alles lost immers zichzelf
op. Wat niet wil zeggen, dat
Posthoorn er beter aan doet
om het clubje weer een paar
jaar te laten wachten.
VERFRAAIING
Klachtjes over de ateiierruimte
in t.wee schoolgebouwen, zoals
„wij balen er van elke dag
hetzelfde koppie te moeten
zien", zijn van voorbijgaande
aard. Per slot van rekening
heeft iedereen dat op zijn
werk. Maar een blijvende, en
veel belangrijker wens is grote
re inspraak op het gebied van
stadsontwikkeling en stadsver-
fraaiing. De huidige advies-
door
Kor Kogel
commissie, die in 1970 door
burgemeester en wethouders
werd ingesteld, geeft in den
regel alleen af en toe een tip
voor versiering van nieuwe ge
bouwen (bij voorbeeld het
tweede stadskantoor, gebouw
's-Graveland), maar daarmee
houdt het eigenlijk op. Plant
soenen en wijken, waar het
artistieke element vaak ont
breekt, worden zo goed als ver
geten.
Dat komt door de zwakke fi
nanciële basis. Bij een nieuw
gebouw ordt van de bouwkos
ten een procent besteed aan
kunst, en dan is het geld op-
Posthoorn heeft de kunste
naars laten weten, dat hij een
reserve wil vormen door bij
elk project van het gemeente
lijke grondbedrijf een bedrag
te heffen voor kunst En aan
gezien niet elk project zich
leent voor een brokje decora
tie, kan er gespaard worden.
Vooral van Jaap Zwier cn
Daan Padmos kwam kritiek op
het gemeentelijk bezig-zijn. „Er
is nooit een echt beleid ge
weest, en hoe kunnen kunste
naars dan een standpunt bepa
len over cultuurbeleid?" was
ongeveer de strekking. Als er
opdrachten aan kunstenaars
werden verstrekt, gebeurt dat
vaak op een ondoorzichtige
manier (bekend wordt niet
waarom kunstenaars uit de
boot vallen) en steeds blijft een
aantal kunstenaars buiten be
schouwing. Dat moet niet.
vindt bij voorbeeld Zwier. „Als
meer kunstenaars er bij be
trokken worden, gaat meer hel
idee leven dat er gezamenlijk
werdt gewerkt aan de opbouw
van de stad."
Een bureau kunstzaken zou bij
dc gemeente moeten worden
ingesteld, was een voorstel.
Dan is er tenminste iemand
van de overheid, die het hele
veld overziet en bij wie aange
klopt kan worden als een
kunstenaar een aardigheidje
heeft bedacht.
Posthoorn zegt zelf behoefte te
hebben aan meer gegevens
over het werk van Schiedamse
kunstenaars. Nou, zeggen de
kunstenaars, zorg er dan voor
dat er meer atelierbezoek
plaatsvindt Zoiets is echter
niet een werkje voor de wet
houder, maar voor de museum
directeur, is de indruk.
Verder kwam uit de bijeen
komst te nadrukkelijk naar vo
ren, dat er pas een bruikbaar
opdrachtenbeleid voor stads-
verfraaiing is te verwachten als
de kunstenaars zelf ideeën aan
dragen. Posthoorn verzamelt
deze dan wel.
De bewoners ontvingen kort
geleden eerste informatie van
de gemeente over de aanstaan
de herinrichting. Hierbij wer
den de uitgangspunten van de
gemeente aangegeven en werd
de inspraakprocedure uitge
legd.
Om van het Frans
Halsplein een speel
plein te maken zal het
ingrijpend worden ge
wijzigd
Schiedam Het gebied tussen de Van Ostadelaan, Van
Ruysdaellaan, Rembrandtlaan en de Jan Steenstraat zal
worden opgeknapt. De bedoeling hierbij is het terugdrin
gen van de verkeersfunctie en het benadrukken van het
verblijfskarakter van de buurt.
Het gaat bij de herbestrating
om het Frans Halsplein, de Al-
bert Cuypstraat, de De Genes-
tetstraat, Van Dijckstraat, Piè-
ter de Hooghstraat en de Jan
Steenstraat tussen de Rem
brandtlaan en de Van Ostade
laan. plannen zullen mede
gebaseerd zijn op een even
wichtige spreiding van het aan
tal parkeerplaatsen over het
hele gebied, waarbij de ge
meente streeft in de smallere
straten ruimte vrij te maken
voor het spelen en het stallen
van fietsen. De brede straten
zullen daardoor wat meer par
keerplaatsen dienen te krijgen.
Vooral het Frans Halsplein rat
nogal ingrijpend worden ge
wijzigd; het zal meer dan nu
het geval is een speelplein
dienen te worden.
