„Het is de bedoeling dat er
blaasinstrumenten van
achine komen" IP*
COTtmmrere,,igb,e Kankeren helpt nietmeedenken wel! 1
Fedde van
der Velde:
-groep
»aat met de
Sint op stap
alpartij in
achtertuin
Voor de
raad
ermee
De
communi
toren
WOENSDAG 25 OKTOBER 1978
SC 3
O O
Schiedam Als je het
kleine huisje van Fedde
van der Velde aan de
Huismansstraat 34
binnenstapt, worden de
neusvleugels geprikkeld
door de geur van
gezaagd hout en
versgezette koffie.
In tegenstelling tot het
lichte werkkamertje
aan de straatkant, is de
huiskamer donker en
taus. De twee
lapjeskatten zitten
versuft op stoelen die
waarschijnlijk al heel
wat jaren meegaan.
Aan het perzisehe
tapijtje kleeft zaagsel.
En tussen deze
sfeerbepalende
attributen zit een
verkouden Fedde.
Houtbewerker, lang
iwari haar, midden
twintig, vol plannen en
idealen.
„Tja, ik ben een
gebruiksmens. Ik maak dingen
die de mens van nut kunnen
zijn. Nu ik twee-en-een-half
jaar bezig ben, heb ik al
genoeg kandelaartjes en zo
jemaakt Het is nu de
jedoeüng dat er
blaasinstrumenten van mijn
machine komen. Maar die
iroduktie staat nog in de
onderschoenen, want een
enkel schalmeilje kost al meer
dan een jaar voorbereiding en
oefening."
De houten wanden zijn
behangen met
muziekinstrumenten, zoals
doedelzakken, een viool en op
het harmonium („de
astmatische stem van het
irotestantisme") liggen twee
lommels: een Noorse balk en
een Vlaams epinet „De balk
wend oorspronkelijk van
[renehout gemaakt, maar
letzelfde effekt heb ik kunnen
bereiken met kerse- en
vurehout, terwijl het Vlaamse
model bestaat uit essen en
sikkomoor (een harde
tropische soort)". De twee
vreemde taps-toe-lopende
instrumenten doen denken
aan citers. Een licht strijken
over.de dunne snaren, doet
een verrassend zuiver geluid
opklinken. „Ach, het is een
hobby van me."
kalme stem vertelt Fedde
zijn interesse in oude,
s niet meer bestaande
instrumenten. De
belangstelling heeft hij
omgezet in een actief
deelnemen aan de vele
repetities, optredens en het
zoekwerk naar oude
muziekstukken voor de
Schiedam se groep „Sni erken".
De vijf leden proberen de
originele Nederlandse en
Vlaamse volksmuziek op de
echte instrumenten in de
belangstelling terug te
brengen. En dat lukt aardig.
Na zijn niet-afgemaakte
middelbare school-opleiding
moest Fedde onder de
wapenen. Omdat hij „toch iets
moest doen", ging hij zijn geld
verdienen bij een
verzekeringsmaatschappij. Na
de werktijden begon hij een
beetje te prutsen met hout,
draaien op een machine.
„Maar het scheiden var. hobby
en werk beviel me niet.
Toevallig kon in een winkeltje
krijgen in het centrum van
Schiedam. En daar liep de
verkoop van kleine
handgemaakte dingetjes best."
Toch verhuisde hij naar de
Huismansstraat „Ja, het was
een grote troep op het laatst.
Die huizen waren geen cent
meer waard, en ik wilde ook
wat meer ruimte. Over een
tijdje hoop ik weer naar een
andere plaats te verdwijnen."
Doedelzak
Met een voorzichtig gebaar
haalt hij één van de drie
doedelzakken van de muur af.
,De doedelzak heeft eigenlijk
zijn bloei gehad in de
Middeleeuwen, Van een
volksinstrument groeide het
uit tot een hofspeeltuig.
Vivaldi heeft nog eens een
speciaal concert geschreven
voor een musette (een
ingewikkelde doedelzak) met
groot orkest" De verandering
die zich afspeel^ op zijn
gezicht is opmerkelijk. Hij
leeft op bij het vertellen over
zijn hobby, zijn vak. „In
Schotland bestaat het nog
steeds als militair instrument,
maar in andere landen wordt
het gezien als een boer ending.
Trouwens, bijna alle
muziekinstrumenten stammen
uit het cultuurrijke Azié. Via
de Grieken en Romeinen
kwamen ook de Europeanen
iets verder dan wat ritmisch
handgeklap. Langs
Scandinavië zijn er enkele
instrumenten uit Rusland naar
ons toegekomen. Alleen de
lier, die door de oude Grieken
en Romeinen gebruikt werd, is
in het Westen ontstaan.
Natuurlijk hebben de oude
speeltuigen wel hun
ontwikkeling en vervolmaking
in Europa meegemaakt. De
viool bijvoorbeeld is een
perfect instrument, volledig
uitgewerkt. De harp is het
beginontwerp geweest voor
vele instrumenten. We kunnen
ons toch niet meer voorstellen
dat het via clavich,
klavecimbel, spinet, virginaal
tot een piano is uitgegroeid?"
Terwijl hij zijn weloverdachte
verhaal vertelt, draait hij
langzaam een shaggie. De kat
knipoogt als Fedde zich van
een vuurtje bedient „We
hebben een innige verhouding,
die katten en ik. We begrijpen
elkaar, al wordt er dan heel
wat gescholden. Dat doen
goede vrienden ook."
Met één baspijp over zijn
schouder, de ander vóór zich,
de blaaspijp tussen zijn lippen
en het zelfgemaakte
sehalmeitje in zijn handen,
begint hij een vrolijk wijsje te
spelen. De sonore basgeluiden,
die een octaaf verschillen, en
de heldere klank van het
sehalmeitje vullen de ruimte.
Geen voorbeelden
„Het lastige, maar ook wel
uitdagende van het
doedelzak bouwen is, dat er
geen voorbeelden van de
bouw zijn. De laatste Vlaamse
Fedde op één van de hommels. Moos is nieuwsgierig.
bouwer werd in 1920 begraven
en helaas 2ijn er geen
technische tekeningen
achtergebleven. Een paar
Vlamingen zijn druk bezig
met hel reconstrueren van
enkele originelen, maar dat
gebeurt allemaal naar
aanleiding van verhalen en
nieuwere modellen. Ik leer
veel van Herman de Wit, die
al veel instrumenten heeft
gemaakt. Breughel schilderde
op zijn „Boerenbruiloft" al
een pijpzak. Ik koop in
Bologne de rieten
mondstukken, maar of het de
werkelijke klank is blijft
natuurlijk de vraag. Af en toe
ga ik eens een middagje zitten
„taarten" (experimenteren,
red.) met die dingen. In één
zak zitten drie rieten: een
dubbelbladig riet, dat net zo
werkt als het hoboriet en twee
enkelbladigen, die lijken op
die van de klarinet. Die
moeten allemaal met dezelfde
druk gaan. werken en daar
komt heel wat bij kijken.
Bovendien zijn ze
temperatuurgevoelig, dus erg
snel vals. Deze rieten zijn bij
alle soorten zakken
verschillend. De
Schaferpfeiffe uit Duitsland
heeft dan ook een andere
klank dan de Vlaamse
ruispijp of pommeur of de
Moeselzak uit Frankrijk. Deze
laatste komt niet bij de
Moesel vandaan, hoor, het
stamt af van het Franse
„muse au sac". Naast de
rieten is ook de zak
geluidsbepalend. Natuurlijk
moet deze luchtdicht zijn. Ik
smeer de binnenkant van het
leer in met een mengsel van
bijenwas, azijn, gelatine en
honing, maar het kan ook
gewoon met rubber." Dat het
vakmanschap is, is duidelijk.
Pcrfektie is zelfs vereist, en
daar is Fedde naar zijn
zeggen, nog niet aan toe. „Er
liggen nog heel wat jaren van
onderzoek en oefening vóór
me, maar ik heb me ingesteld
op een tien-jaren-plan.
Ik wil, hoe-dan-ook,
blaasinstrumenten maken, die
niet in de winkel verkrijgbaar
zijn. Er ,is een nieuwe
draaimachme besteld, waarop
ik het fijnere werk kan doen.
Voorlopig draai ik één dag
per week allerlei soorten
pootjes en knopjes op
bestelling, repareer ik twee
dagen kasten en
experimenteer ik de rest van
de week. Een doedelzak is een
ondankbaar instrument om te
verkopen, maar een fluit
bespelen kan men al sneL
Daar is een grotere markt
voor." „Tja, het moet
bruikbaar blijven, hè? Maar
dat heb ik al gezegd."
„Binnenkort komt er gelukkig een betere draaimachine."
Een beetje doedelen in de achtertuin. De buren vinden het niet zo leuk.
Schiedam Nu al zijn de pad
vinders van de Taizé-groep be
zig met de voorbereidingen van
het Sinterkl a a s ge be urenTradi
tiegetrouw willen zij tegen 5
december bij zoveel mogelijk
verenigingen langs om daar met
Sint en Pieten de stemming erin
k brengen, en om inzicht te
«rijgen in waar dat allemaal
«air'gaan gebeuren, staat het
secretariaat van Taizé al vooi
verzoekjes en inlichtingen open
A- .van Oorschot, Hoogstraat
8flb, telefoon 262103.
Al vele jaren luistert de Taize-
ETMp bij veel verenigingen en
aadere instellingen het Sint Ni-
«Jlaasfeest op. Deze keer kar
dat-gebeuren met drie Sinter
«azen en zes Zwarte Pieten; op
vBrschillende dagen, van al
woensdag 29 november, zijn d«
Padvinders te „bestellen".
Schiedam Bij een wandtlin-
ctje in haar achtertuintje aan
e Geervlietsestraat is de 67-ja-
n£e; mevrouw A B. lelijk ten
gekomen. De verwondingen
Weken van dien aard dat ze met
jk GGD naar het gemeentezie-
*««huis moest worden ver-
Een rechterenkelfrac-
tUur constateerden de artsen.
Schiedam „We ontvangen graag gasten in
het centrum, maar dan verwachten we ook dat
i die gasten zich als zodanig gedragen".
Jan Hagendoorn, waarnemend voorzitter van
i de bewonersvereniging Schiedam- Centrum,
brengt in een gesprekje de ideeën van de
bewonersvereniging naar voren. Althans een
i deel van de ideeën, want het stadskantoor is
i de afgelopen weken letterlijk bestookt met
brieven waarin allerlei plannetjes naar voren
worden gebracht. Plannetjes die '.ariëren van
het uitdelen van parkeerbonnen met een stads
plattegrond, tot het openstellen van belangrijke
historische gebouwen voor het publiek. Op zich
allemaal bijzonder nette, soms zelfs complimen
teuze, brieven met een toon diebewonersvereni-
gingen niet altijd tegen de gemeente gebruiken.
Toch zit er een zekere tactiek achter de manier
van optreden van Centrum.
Jan Hagendoorn: „Wij vinden zelf dat we een
constaterende functie hebben. Als wij dingen
zien die niet kloppen, dan vertellen wij dat tegen
de betrokken instanties. Meestal gaat dat per
brief, maar wij gaan ook bijzonder regelmatig
een praatje maken op het stadskantoor. Door
met de instanties over bepaalde zaken te praten
kun je, hopen we, veel meer bereiken dan door
hard te schreeuwen dat er iets niet deugt".
De beleefde manier van optreden betekent
volgens Hagendoorn niet dat de bewonersvereni
ging er makkelijk mee accoord gaat als er niet
wordt geluisterd. „Alleen betekent dat niet
meteen dat we tot straatacties over gaan. Als
iets met praten niet lukt gaan we weer praten.
Als blijkt dat er helemaal niet wordt geluisterd
gaan we naar andere instanties toe. Dat doen
we liever niet, je kunt de vuile was beter binnen
Jg(i Hagendoorn: „Leeggehaalde bloem
bakken, vernielde auto's, reddingsboeien
in de gracht, verkeerd parkeren; moet ik
nog meer over onze gasten vertellen?"
Schiedam houden, maar het kan soms wel eens
noodzakelijk zijn. Pas als de voltallige ledenver
gadering beslist tot het voeren van actie, gaan
we daartoe over. De leden hebben het voor het
zeggen, je staat als bestuur in dienst van de
leden, ook al word je er niet voor betaald.
Bijna honderd mensen zijn lid van de bewoners
vereniging Schiedam Centrum. Dat is toch
gauw vijf procent van de in het Centrum
aanwezige bevolking. "Vergeleken met andere
wijken is dat toch een zeer respectabel aantal.
In Oost is bijvoorbeeld maar één procent lid.
Toch doet ook de daar gevestigde bewonersver-
eniging erg veel voor de bewoners. Hoe komt
het aantal leden in Centrum zo hoog?
Verzamelplaats
Jan Hagendoorn: „Het centrum is een verzamel
plaats van individualisten, alleen de woonplaats
hebben ze gemeen. Bijna al die zo verschillende
mensen hebben ergens toch wel een teer plekkie
in het hart: het centrum. Ondanks het ontbreken
van elke homogeniteit in bebouwing of bevolking
bh jkt die gebondenheid aan het centrum telkens
toch aanwezig. Vandaar dat wij een behoorlijk
aantal leden hebben".
Alle leden betalen tien gulden contributie per
jaar; daarvoor ontvangen zij dan de bewoners
krant (gestreefd wordt naar vier keer per jaar),
waarin alle kopij en correspondentie van de
vereniging is opgenomen. Op die manier kunnen
de bewoners precies volgen wat er door de
vereniging voor hen wordt gedaan. Ook als de
bewoners iets willen ondernemen kunnen zij
rekenen op hulp en steun van de vereniging.
Eén van de punten die het meeste zorg vraagt
is het gedrag van de gasten in de binnenstad.
„Leeggehaalde bloembakken, vernielde auto's,
reddingsboeien in de gracht, verkeerd parkeren,
met grote snelheid rijden over bijvoorbeeld de
Lange Haven.moet ik nog meer vertellen?
Het is echt niet zo dat we geen bezoekers willen
ontvangen; we hebben nu eenmaal een historisch
centrum dat de moeite waard is. We zouden
wel graag zien dat de mensc-n die komen zich
als gasten gedroegen. En dat gebeurt nog nauwe
lijks.
„Daarbij snap ik niet dat alle recreatie, alle
culturele zaken allemaal in het centrum moeten
worden gevestigd. Ook in de andere wijken zou
een heleboel te doen moeten zijn. Neem nou
de ondernemers, ik snap met dat ze zich op
zo'n klein stukje grond in het centrum willen
vestigen, je kunt er geen kant opbouwen, alleen
de hoogte kun je in. 3n het buitenland is dat
veel beter geregeld. Daar zitten de zaken die
een hoop verkeer aantrekken aan de rand van
de stad.
Bestemmingsplan
Bijzonder belangrijke problemen spelen zich
binnenkort af in de binnenstad. De bewonersver
eniging moet een mening vormen over het
nieuwe bestemmingsplan binnenstad, over het
nieuwe bestemmingsplan voor het Schienokoge-
tued en over de discussienota van Chris Zijde
veld. Deze zaken zijn volgens de vereniging zo
ingrijpend dat alle loden erover moeten worden
geraadpleegd. Binnenkort zullen alle leden dan
ook een brief ontvangen waarin hun mening
over deze zaken wordt gevraagd. Alle reacties
zullen worden verwerkt tot één reactie van de
gezamenlijke bewoners vereniging. Dat zou een
goede manier zijn om alle bewoners bij beslissin
gen te betrekken?
„Tja, misschien wel, je haalt er ook een heleboel
werk door op je hals, alle antwoorden moeten
weer worden verwerkt. Of die manier ideaal
Is? Ik weet het nietwat is wijsheid.
—««miniiiiiiiittiiintiiinifi tiiinniii n i mii miiiiti iimiii iitimiii i is tuin inni ifiiiiiiiiiiim iiiiiiitiiitiiiiiiiiviiiiiiiiin [itiuititiiimiiiiiiiHitiin iiiidiiiiiiiniiiiiiiiiiuiiiiiiin iiinmiiiiiiiiiiiiiiiiitiintfluuiimiiiiiiiijiiiinuiiiuiuiiiiiiuuiitiiiiiiiiiinntuiniuiEnniiiuiiifitiiiiiuitituiiiiiiuiiiuuniutaiitiituïs
Siem Rosman,
tievoorzitter CDA.
frac-
Een onbegrijpelijk op
schrift. Opzoeken in een
woordenboek Helpt Uniet.
Die moeite kunt U zich be
sparen. Een raadslid komt
nogal wat vreemde woor
den tegenVaak vaktaal uit
diensten en bedrijven. Ik
loop al wel een paar jaar
mee in de raad, maar eerlijk
gezegd wist ik tot voor en
kele weken ook rüet wat een
communi tor is. Heeft het
bovenstaande iets met een
aktueel onderwerp te ma
ken, zult U zich wellicht
afvragen. Toch wel Op de
oktoberagenda van de ge
meenteraad stond onder
punt 26 vermeld de vervan
ging van een onderdeel van
een comminutor. De ge
meenteraad vond (hamens
U) goed dat 57.000 gulden
hiervoor wordt uitgegeven.
Vandaag 14 dagen geleden
bezocht de raadscommissie
Ruimtelijke Ordening
(R. O.) de dienst gemeente
werken, afdeling riolering.
Door medewerkers „uit het
veldwerd de commissie
geïnformeerd. Wist LTdater
in de Schiedamse straten
zo'n 166 kilometer riool ligt?
En dat er zo'n 26 gemalen,
grote en kleine, in bedrijf
zijn om het hele riolerings
systeem te laten functione
ren? Dat de begroting van
1978 voor onderhoud en
doorspuien ruim 800.000
gulden beloopt? Dat een en
twintig personeelsleden dag
in dag uit in de weer zijn
om het geheel draaiende te
houden. Plus nog de manu
ren via opdrachten aanne
mers. Het was prettig te
ervaren hoe enthousiast en
met kennis van zaken de
betrokken ambtenaren ver
telden van hun werk. Al het
rioolwater gaat naar de ri
vier, naar het zogenaamde
oppervlaktewater. Daarbij
zitten we dan met het mi
lieuprobleem. Zolang er rio
lering bestas t wordt het wa
ter al verontreinigd. Met z'n
allen dragen we dagehjks
een steentje bij aan verdere
verontreiniging. Het water
dat wij in het gemaal zagen
was dood. Het is zwart,
smerig en het stinkt. Helaas
zal het nog wel even duren
tot de gemeente rioolwater
aan een zuiveringsinstalla
tie kan aanleveren. Zo'n
installatie is in voorberei
ding. Aanvankelijk was de
gemeente, samen met om
liggende gemeenten, hier
mee bezig. Deze taak is
echter aan de gemeenten
onttrokken. Sedert 1974 zijn
de waterschappen met deze
zorg belast.
Gemeenten hebben echter
ook nog genoeg te doen. Het
verlenen van vergunningen
aan bedrijven voor het lo
zen op het riool. Het opne
men van waterpartijen in
bestemmingsplannen ten
behoeve van het tijdelijk
„bergen" van regenwater
enz.
Terug naar de riolering.
Zonder goed werkend riole
ringssysteem kan een ge
meenschap met leven. We
moeten het afval dat wij
produceren kwijt. Het vele
regenwater dat valt moet
weer weggepompt.
Bij de aan vang van de rond
leiding herinnerde de wet
houder R.O. er aan dat
Schiedam laag ligt ten op
zichte van de zeespiegel.
Beneden NAP zogezegd.
Dat betekent letterlijk
pompen of verzuipen.
En wat heeft de communi-
tor met dit gegeven van
doen Wel dit. In het gemaal
Marconistraat heeft de
commissie zo'n apparaat
zien werken. De drie com-
munitoren van dit gemaal
zorgen ervoor dat door mid
del van ronddraaiende
trommels meegevoerde
stukken afval in het riool
water, worden fijngemaakt
Dat voorkomt verstoppin
gen. Zo kan men blijven
pompen en krijgen we geen
natte voeten of erger. Een
klein wieltje in een groot
raderwerk Punt 26 van de
raadsagenda. Niet specta
culair. Toch wel belangrijk.
