''Zonen van
het oude volk
in het
Westland9
k
SïflMïf
lÊÏ&ist*1
it
w»
Het mes in
onderhoud
van straten,
pleinen en
groen
voorziening
Proefafsluiting
vinden plaats
Foppenpolder
in november
in gemeente
raad
Rampenplan
is klaar
•NDERDAG 26 OKTOBER 1978
VD/SC/WW4
I De kroonluchter roals deze destijds in de synagoge
5*
De synagoge op het Heilige Geesthofje in Naaldwijk omstreeks 1900.
Naaldwijk telt drie
iplaatsen: een
blgemene, een
hooms-katholieke en een
loodse. Op deze laatste
Es echter al in seen
|arcn meer iemand
aven. Na Roosje
3ats, de weduwe van
evie van teeuwen, die
i 1926, of, volgens de
(joodse Jaartelling, in
86 ter aarde werd
steld, is er niemand
neer bijgekomen,
ïoewel, zoals er over de
geschiedenis van de joden in
het Westland zoveel niet met
zekerheid te zeggen valt, is
dit niet helemaal zeker.
Be joodse begraafplaats ligt
ban de Opstalweg en de
tenendertig grafstenen,
ommige verweerd en
onleesbaar, andere nog
helemaal intact, geven geen
■indicatie van het aantal
■mensen dat er sinds 1794 is
begraven. Het moeten er in
■ieder geval veel meer dan
■eenendertig geweest zijn.
I Omstreeks 1750 komen de
■eerste joden vanuit Duitsland
■naar het Westland. In de jaren
Sdaarna groeit hun getal
I gestadig, zo ongeveer tot het
begin van deze eeuw, maar
I daarna komt de trek naar de
I grote stad op gang. Rond 1920
I kan er van een echte joodse
I gemeenschap al nauwelijks
Imeer gesproken worden,
jToch hebben de joden in die
I anderhalve eeuw een
I belangrijke plaats ingenomen
I in het Westland. In Naaldwijk,
I maar ook in Monster, en de
I eerste tijd, m 's-Gravenzande,
I Er was een synagoge, een
I kerkhof, een joodse school en
I een joodse vakantiekolonie.
Over hun leven en werken
I tussen de Westlanders is tot
I nu toe weinig of niets
I gepubliceerd.
I £>e Westlandse Israëlitische
I gemeente leek heel lang een
I vergeten stuk geschiedenis.
I Volgend jaar echter verschijnt
I bij uitgeverij Kriiseman in
I Den Haag het boek "Zonen
I van het oude volk in het
I Westland". Schrijver is de
I heer J- G. de Ridder uit
Honseiersdijk, onlangs
I gepensioneerd als archivaris
van de gemeente Naaldwijk
en al tientallen jaren bezig het
Westlandse verleden in woord
en beeld vast te leggen. Zo
verschenen er van zijn hand
ondermeer "De kerkhistorie
van het Westland", "Uit de
historie van het Westland",
1 "Spokerijen in het Westland"
I en de hele reeks Naaldwijk,
Maasland etc. in oude
ansichten.
Aanleiding tot zijn boek over
j de joodse gemeente vormden
de veie notities en
mededelingen over joodse
families die hij, in archieven
op zoek naar gegevens voor
zijn andere boeken, steeds
weer tegenkwam- Hij werd
door het onderwerp geboeid,
prbeerde er meer van te
I weten te komen en merkte
toen dat eigenlijk niemand
daar ooit een gedegen studie
van gemaakt had. "Ik begon
me af te vragen hoe die
mensen hier terecht gekomen
waren, wat ze hier deden en
hoe ze leefden".
Oom Levie
Hij ging informatie
verzamelen, oude almanakken,
tijdschriften en
gemeente-archieven napluizen.
"Het is net een puzzel Je
moet allerlei losse stukjes in
elkaar passen. En er is -
natuurlijk veel waar je nooit
achter komt, zeker bij een
onderwerp als dit. Ik heb in i"
,ii~ - - r r
Een vergeten stuk
geschiedenis
'A X~« 1
gevolgd vanaf het moment dat
ze hier kwamen tot ze weer
wegtrokken, maar dan ga je
op zoek naar nabestaanden en
dan hoor je steeds hetzelfde -
oom Levie is* ui Sobibor
omgekomen, ook Solomon in
Treblinka en ga zo maar
door".
Bij dat opsporen van
nabestaanden heeft hij veel
hulp gehad uit Israël The
iewish agency in Jeruzalem
heeft moeite gedaan en in het
Joods historisch archief in Tel
Aviv heeft men nagetrokken
of er misschien in Israël zelf
afstammelingen van die
4 -**■»*.
vertelt de heer de Ridder,
"zelfs op de televisie een kort
stukje uitgezonden met de
oproep of mensen die mij
zouden kunnen helpen, wilden
schrijven".
Uiteindelijk lokaliseerde hij na
veel omwegen een paar
nabestaanden hier in de
omgevmg. Ook via via kwam
hij op het spoor van de laatste
Naaldwijkse Van Tijn, nu een
getrouwde vrouw in
Amsterdam, maar toen, vlak
voor de oorlog, een baby die
uit wanhoop aan niet-joodse
vrienden werd gegeven en de
jaren 40-45 inderdaad
gezin. "Ik heb haar gesproken;
ze was toen net als ik op zoek
naar gegevens over haar
familie".
Synagoge
Vandaag de dag is er in het
Westland bijna niets dat
herinnert aan de vele joodse
families die er hebben
gewoond. De oude kapel in
Naaldwijk die in 1807 door de
joodse gemeente werd
aangekocht - Lode wijk
Napoleon heeft daar destijds
toestemming toe verleend - en
als synagoge werd ingericht.
Niets doet denken aan de
erediensten die er tot 1920
werden gehouden. Eén
kroonluchter is bewaard en
hangt nu in het
Gemeentemuseum in Den
Haag, de rest van de
inventaris is naar de synagoge
in Den Haag gegaan. Het
archief ook, maar is in
verband met de
jodenvervolging in de oorlog
gedeeltelijk vernietigd.
De grafstenen op het kerkhof
zijn de enige tastbare
herinneringen. De lange
Hebreeuwse teksten - de heer
de Ridder heeft ze door een
De joodse begraafplaats
in Naaldwijk, De grafsteen
op de voorgrond is van "de
eerbare heer Abraham,
zoon van de eerbare Jozef,
de grafsteen daarnaast, van
"de dochter van de heer
Feibel, vrouw van de heer
Abraham".
Jeruzalem laten vertalen -
spreken van trouw, deugd
rechtschapenheid.
Opmerkelijk is dat de
Hebreeuwse teksten
naam van de overledene
vermelden, niet de eigen
naam. "Men hoopte op die
manier de engel des doods te
omleiden. Sommige graven
dragen ook een Nederlandse
tekst en daarin wordt dan wel
de officiële naam genoemd -
men ging er kennelijk van uit
dat de boze geesten geen
Nederlands konden lezen en
dat het daarom niet nodig was
de namen te camoufleren",
legt de heer de Ridder uit
Het kerkhof stamt uit 1794.
Het jaar daarvoor was de
joodse gemeente een
zelfstandige gemeente
geworden. Het eerste waar
men zich toen voor heeft
ingezet was een eigen
begraafplaats. Voor grafstenen
hadden de meeste joodse
families geen geld, reden
waarom er maar zo weinig
zijn. De eerste immigranten
waren vanuit Westfalen en het
Ruhrgebied naar het Westland
gereisd om aan de
vervolgingen in Duitsland te
ontkomen. Hoewel
oorspronkelijk marskramers,
gingen ze in Nederland
handelen in huiden en lappen
stof, werden pettenmaker of
huisslachter en gingen dan
langs de boeren.
Tolerant
"Het Westland is altijd een
gebied geweest waar een soort
gemoedelijkheid heerst",
meent de heer De Ridder. "De
Westlanders waren ook toen
nogal tolerant Je leest in die
oude archieven heel weinig
over conflicten tussen hen en
de joden. Men verdroeg elkaar
blijkbaar heel goed. De
Westlanders kochten veel bij
de joden, de handel floreerde
in die tijd best". Later komt
daar de klad in. De joden
houden op zaterdag sabbat en
komen niet aan de deur; wel
op zondag, maar dan hebben
de Westlanders hun vrije dag.
Bovendien komt er meer
concurrentie en lijkt de stad
betere perspectieven te bieden.
In 1920 wordt de synagoge
voor het laatst gebruikt Voor
het boek "Zonen van het oude
volk in het Westland" bestaat
in joodse kringen veel
belangstelling. De publicatie
wordt mogelijk gemaakt door
een subsidie van het
wetenschappelijk fonds van
het provinciaal bestuur van 4
T TT.lt. J
Vlaardingen De dienst ge
meentewerken van de gemeen
te Vlaardingen heeft voor vok
gend jaar een flinke veer moe
ten laten, in haar uitgaven. Dit
lichtte wethouder Bas Goud-
riaan toe in de vergadering van
de commissie van verkeer en
vervoer bij de behandeling van
de begroting. Zo blijkt in het
onderhoud van straten, pleinen
en plantsoenen het mes er voor
bijna negenhonderdduizend
gulden ingezet te zijn. Volgens
de wethouder was dit niet te
voorkomen en stond men voor
de keus in de onderhoudskosten
te bezuinigen of de onroerend-
goed-belasting te verhogen.
Meevaller voor de gemeente
Vlaardingen zijn de inkomsten
verkregen uit de Beneluxtunnel,
een bedrag van 4,3 ton. Bas
Goudriaan zegde de commissie
toe binnen het beraad van het
college van b en w een aanzien
lijk deel van deze meevaller
voor de post verkeer en vervoer
te zullen opeisen.
Over het verkeerscirculatieplan
en de parkeernota verklaarde
hij, dat beide rapporten begin
van het volgende jaar aan de
raadsleden ter kennisgeving
zullen worden voorgelegd waar
na de gehele inspraakprocedure
van start kan gaan. Verder ver
klaarde hij zijn idee, dat voor
de bevoorrading van de winkels
in de binnenstad slechts vracht
wagens van een maximaal ge
wicht van zes ton mag worden
toegelaten, te zullen doorzetten-
Vlaardingen Aan de winke
liersverenigingen Holiërhoek
„Van Hoogendorplaan" en
„Frederik Ilendriklaan" zal
worden medegedeeld, dat de
gemeente haar plannen van
proefafsluitingen voor straten
gelegen nabij de vestigingen
van deze ondernemers zal door
zetten.
Hiertoe heeft de commissie van
verkeer en vervoer besloten.
Wethouder Bas Goudriaan
meent, dat voldoende inspraak
en voorlichting aan deze plan
nen vooraf zijn gegaan. Hij ver
klaarde, dat rond 1980 de resul
taten van de proefafsluitingen
zullen worden bekeken worden
omgezet tot een permanent ka
rakter. Voor wat de Van Hoog-
endorplaan betreft verklaarde
hij dat het plaatsen van verkeer
slichten tot 1983 wegens geldge
brek wordt uitgesteld.
Maasland In de raadsverga
dering van november, komen
burgemeester ea wethouders
met een voorstel inzake de wij
ziging van het bestemmings
plan Foppenpolder.
Inmiddels heeft het gemeente
bestuur tal van reakties van
ingelanden en organisaties bin
nen gekregen. Afgelopen maan
dagavond hebben burgemeester
en wethouders ook een gesprek
gehad met de ingelanden.
Ook de reconstructiecommissie
Midden-Delfland heeft de Fop-
penpolder op de agenda staan.
Maasland Het ontwerp voor
het rampenbestrijdingsplan^
voor de gemeente Maasland is
klaar. In de eerstvolgende ver-
gadering van het senioren con-
vent zal dit ontwerp worden *r'
besproken, waarna de gemeen- *4
teraad zich er over zal kunnen J
buigen.
In het kader van de rampenbe-
strijding heeft het college in het
inventaringsprogramma voor
1979 de aanschaf van een nood- w*
stroomaggregaat opgenomen.
Een dergelijk apparaat is on-
misbaar, als het op bestrijding?1*"
