Jaap de Raat schrijft
tweede hoek over
Kethel en Spaland
Schiedam
opnieuw in serie
van Europese
Bibliotheek
VRIJDAG 17 NOVEMBER 1978
r y g n n Pc< ?<se fv.ïft f?.
SC/VD/WWS
Kethel ten tijde
van de overstroming
in 1903. Op deze plek
achter de Dorpskerk
is nu park Kethel.
Langs de Polder
weg stonden vele
turfschuren. Na het
turven en het droog-
malen van de daar
door ontstane plas
werd de Oost-Abi-
spolder de op één na
diepste van Neder
land.
Al eeuwen is er de
Dorpskerk. Al in 1929
werd zij gerestaureerd.
Bijdorp. Dorp bij Ke
thel. sinds '41 bij Schie
dam.
De Kethel-
poort uit 1858.
Schiedam Een week, nadat de
jongeren van het CDA bekend
maakten een actie te gaan voeren
voor het behoud van Kethel, is bij
de Europese Bibliotheek een boekje
verschenen met als titel: „Kethel
en Spaland in oude ansichten". Het
is geschreven door Jaap de Raat,
schilder/tekenaar uit Bijdorp, die
daarmee zijn tweede geschiedkun
dig werk aflevert over het vroegere
Kethel, in „grootvaders tijd" nog
een zelfstandige gemeente.
Het nieuwe boekje maakt deel uit
van de serie „In oude ansichten",
waarmee de Europese Bibliotheek
in Zaltbommel heel Nederland en
België als het ware bestookt Dui
zend deeltjes verschenen er al over
steden en dorpen in Nederland, in
België zijn ongeveer vierhonderd
delen verschenen - daar onder de
naam „In oude prentkaarten". Elk
deel laat zien hoe een plaats eruit
zag in de periode tussen pakweg
1880 en 1925. Dat maakt enigszins
duidelijk hoe belangrijk de serie
is, historisch gezien.
Niet voor niets werd Jaap de Raat
benaderd voor hetdeel over Kethel.
Als stamgast van het gemeentear
chief had hij met „In en om de
dorpskern van Kethel" al een waar
devol project kunnen maken, en
daarmee was zijn naam als ge
schiedschrijver van Kethel geves
tigd. Bi j dat vroegere Kethel hoorde
het ambacht Spaland en ook het
wijkje Bijdorp valt binnen dat vroe
gere landelijke gebied, waar nu de
flats en nieuwbouw van Groenoord
en Woudhoek staan. En waar vol
gens de gemeentelijke plannen nog
vijfduizend woningen bijkomen,
totdat dorp Kethel geheel ingeslo
ten zal zijn en ook Kethel-Noord
niet meer „eruit zal springen". Van
daar de actie van het CDJA en om
het karakter zoveel mogelijk te
behouden, waar dat nog kan.
Jaap de Raat heeft zich sinds zijn
eersteling nog uitvoeriger gedocu
menteerd. Nog steeds doet hij on
der de Kethellappers wetenswaar
digheden op en sinds zijn speur
werk begon is het oude gemeentear
chief van Kethel er in het schiedam-
se archief op de Korte Haven beter
bij komen te staan. Hij gaat In zijn
fotoboekje „In oude ansichten" pre
cies totaan de grenzen van het oude
Schiedam, dat in 1941 het grootste
deel van Kethel annexeerde (de rest
kreeg Rotterdam erbij). Het komt
erop neer, dat Jaap de Raat daar
verder gaat waar de Schiedamse
gemeentearchivaris drs. G. van der
Feijst was opgehouden in zijn deel
tje uit de serie van de Europese
Bibliotheek. Dat kwam al meer dan
tien jaar geleden uit en Van der
Feijst beperkte zich daarin tot het
Schiedam binnen de stadsgrenzen,
zoals deze voor de oorlog waren.
Het Schiedam van nu bezit dus
twee delen van de „In oude ansich
ten", van Van der Feijst over Schie
dam en van De Raat over Kethel
en Spaland.
Het formaat is handig. Jaap de
Raat heeft volgens het gebruik van
de Zaltbommelse uitgeverij zelf de
illustraties bij zijn tekst mogen
uitzoeken, en op elke pagina staat
één historische prent. Die truc is
bij uitgeverijen zeer beproefd, want
het geeft de indruk dat het doorbla
deren van zo'n boekje veel soepeler
gaat. Bij de serie Interbook Interna
tional, aan de Lange Haven in
Schiedam, is dan ook hetzelfde
kleine formaat terug te vinden: in
de reeks „Zo was..." zijn onder
meer Pemis, Hoogvliet en Schie
dam al getoond aan de hand van
oude foto's, die in het laatste geval
werden gesorteerd door Hans van
der Sloot. „Zo was Schiedam" ver
scheen vorig jaar.
Ook de voorouders van de bejaarde
en bebaarde Jaap de Raat komen
uit Kethel en van hen heeft hij zijn
voorliefde voor het platteland, het
dorp van toen, overgehouden. Zoals
De Raat Kethel kent, kent waar
schijnlijk niemand Kethel, en met
enige verbittering schrijft hij over
de annexatie door Schiedam,
Zo rolde het Kethelse leven „ge-
noegJyk" voort tot de twintigste
eeuw daar voorgoed een eind aan
maakt. De eerste wereldoorlog
breekt uit en de landman mag blij
zijn dat hij zijn lot niet voor een
koningskroon had omgeruild. In
vele landen rolden deze over
straat. Maar bij de volgende oor
log, die van 1940 tot 1945, is de
Kethelse landman aan de beurt.
Hij rolt van zijn voetstuk, omver-
geschoven door bulldozers. Zijn
gemeente, met bijna 2500 inwo
ners, wordt in 1941 geannexeerd
door Schiedam en deels door Rot
terdam. Daarna wordt zijn hoeve
onteigend en zijn land met heipa
len doorzeefd ten behoeve van
repeterende woonblokken en in
dustrie. Weg is dan ons landschap,
waar in de glorietijd zeven molens
driftig bet overtollige water in de
Schie en de omstreeks 1280 gegra
ven Poldervaart maalden...
Jaap de Raat houdt van de polder
(je ziet hem vaak door Midden-Delf-
land fietsen, met de baard achter
hem wapperend in de wind) en van
de dorpen waar iedereen elkaar
kent. En nog steeds kan de schrij
ver/schilder moeilijk wennen aan
rijksweg 20, die Bijdorp van Kethel
scheidt en waarop Jaap de Raat
vanuit zijn werkkamer aan de West
polderstraat uitkijkt.
„Kethel en Spaland in oude ansich
ten" komt nog deze maand in de
handel.
Ook m 1903 werd Hein van Dam eigenaar van een oude herborg, de Halve Maan.
bij de Poldervaart, die een internationale bekenheid kreeg: de zeelui uit Rotterdam kwamen
er nog op af, met hupse dames in hun kielzog. Of andersom?
Waar Karei Poortvliet nu zangzaad verkoopt, aan de Vlaardingseweg, woonde vroeger
Leen de Bruyn, de stem van Kethel, verslaggever van het Rotterdamsch Nieuwsblad.
De Dorpsstraat in
Kcthoi
de entrees
in het prille 1900 al aantrekkelijk.
v -
van Kethel waren
