UwAMWB-kaufnor naat verhul;
v~*
in
-
VRIJDAG 19 JANUARI 1979
SC/VD/WW7
KLAUS KINSKI IS&6CÜX ACJA\
V»TT Nöï*M EP Zöi»
Parijs Over de opnamen met ratten
voor de speelfilm 'Nosferatu, fantöme
de la nuit' is veel te doen geweest
Ondanks het enorm intensieve overleg
kreeg de 37-jange regisseur Wemer
Herzog van het Delftse gemeentebe
stuur geen toestemming om met 10.000
ratten in de Prinsenstad te filmen. De
Duitse cineast week daarna uit naar
Schiedam waar hij wel het vertrouwen
van liet college van b en w kreeg.
Hierdoor is de Schiedamse locatie aan
de Lange Haven in de film erg belang
rijk geworden. Op indrukwekkende
wijze verfilmde Herzog de aankomst
van de boot, die de pest en graaf
Dracula naar Wismar voert De scene
waarin de ratten via de loopplank de
kade opdraven is uitgebreid m beeld
gebracht maar de passiviteit en de
witte tn plaats van zwarte kleur van
de dieren maken de totale scene toch
minder aangrijpend dan Herzog had
gehoopt.
Mede daardoor heeft Herzog nog een
aantal ande.e opnamen met ratten
moeten maken waaronder ook in Delft
Nu de film in première is gegaan is
het overtuigende bewijs geleverd dat
de geruchten als zou Herzog vlak voor
zijn vertrek uit Delft met ratten hebben
gefilmd op waarheid berusten. Al past
Herzog montage-trucs toe om de rat-
ten-mvasie aannemelijk te maken,
door eerder genoemde oorzaak is het
gewenste effect met bereikt
Ratten ko
men over de
loopplank
haven
van Wismar
(Schiedam)
binnen.
KtLINO UW?
\v:cÜES iVUMtllO v-
Parijs De soms tientallen meters lange rijen van filmliefheb
bers voor de talrijke bioscopen behoren tot het dagelijks
terugkerende traditionele beeld van Parijs' belangrijkste straat
weg: de Champs Elysées,
Met een onafgebroken regel
maat stellen duizenden Fransen
vanaf twee uur 's middags hun
geduld op de proef voor het
bemachtigen van een bioscoop
kaartje (a raison van twintig
franc!) voor weer een nieuwe
opmerkelijke speelfilm.
Toch is het bijzonder dat afgelo
pen woensdag - op de dag van
de officiële wereldpremière - 's
middags handerden Parijze-
naars de snijdende kou trotseer
den om vooral ais één van de
eersten de nieuwe film van Wer
ner Herzog te gaan bekijken.
Nog voordat de 'publiciteitsma-
chine' goed op gang is gekomen
en de recensenten hun oordeel
aan het papier hebben toever
trouwd, konden veel filmlief
hebbers hun nieuwsgierigheid
niet bedwingen. Het publiek,
dat er voor zorgde dat een
eerdere film van de Duitse ci
neast, 'Aquirre', gedurende
twee jaar volle zalen trok, wil
de bijna volledig in Delft opge
nomen film'Nosferatu, fantöme
de la nuit' aan een kritisch
oordeel onderwerpen.
Nu het dan eindelijk tot de
wereldpremière is gekomen, is
voor Wemer Herzog een lange
periode vol spanningen afgeslo
ten. Want wie herinnert zich niet
de slepende conflicten tussen
het Delftse gemeentebestuur en
de Duitse filmmaker omtrent
het gebruik van 10.000 ratten
voor de opnamen, de heffing
van 16.500,- voor precario
rechten, het voorschot van
73.500,- voor het gemeente
werk en de 100.000,- als borg
som voor mogelijke schade aan
publiek eigendom.
Het is alweer bijna acht maan
den geleden dat Wemer Herzog
met zijn geselecteerde Duitsi-
Franse filmploeg in Delft neer
streek. Gedurende zes weken
trok de 37-jarige regisseur met
zijn hoofdrolspelers Klaus Kins-
ki, Isabelle Adjani en Bruno
Ganz langs de voor zijn film zo
belangrijke locaties in Delft,
Schiedam en Hellevoetsluis:
museum Tétar van Elven aan
de Koommarkt, de folterkamer
van het gemeentehuis, de Oude
Delft, de markt, de landtong in
Hellevoetsluis, uiteraard de
Lange Haven in Schiedam etc.
Het is bijna allemaal terug te
vinden in 'Nosferatu, spook
beeld van de nacht'.
Verhaal
Het verhaal, ontleend aan de
graaf Dracida-roman van Bram
Stoker van rond de eeuwwisse
ling en geïnspireerd vanuit de
eerste verfilming door de Duitse
expressionistische cineast Frie-
drich Wilhelm Murnau uit 1922,
is zo langzamerhand bekend.
Jonathan Harker (Bruno Ganz)
- krijgt van zijn werkgever Rein
heid (Roland Topor) de op-
s dracht een woning te verkopen
aan graaf Dracula (Klaus Kins-
ki) in Transsylvaniè. Ondanks
de waarschuwingen van zijn
vrouw Lucy (Isabelle Adjam),
die 's nachts wakker wordt door
nachtmerries en visioenen om
trent het avontuur van haar
man, vertrekt de jonge zaken
man uit Wismar (Delft).
Jonathan gaat eenmaal in de
omgeving van het kasteel van
Dracula ook niet in op de alar
merende berichten van zigeu
ners en vormt daardoor een
gemakkelijk slachtoffer voorde
dorstige vampier, die geheel vol
gens de traditie alleen 's nachts
zijn grafkelder verlaat Nadat
zijn oog is gevallen op een
afbeelding van Lucy in het me
daillon van Jonathan sluit Dra
cula de zakenman op en ver
trekt met spoed naat Wismar
cm. de bezorgde Lucy en haar
'intrigerende nek' te bestude
ren.
Terwijl Jonathan, geestelijk en
lichamelijk aftakelend, na zijn
ontsnapping te paard naar Wis
mar vertrekt om zijn vrouw te
waarschuwen scheept Dracula
zich met een groot aantal met
de pest besmette ratten in op
de boot Contamina (de Charlot
te Rhodes). Als de kale, extreem
lange en met lange oren en
nagels uitgeruste vampier in
Wismar aankomt is de beman-
ning van het schip gestorven.
Slechts doordat de stuurman
(Jacques Dufilho) zich heeft
vastgebonden aan het stuurrad
bereikt de boot zijn bestem-
-
r -v
*:ige
Afschrikwe
menselijk
Klaus Kinski overweldigend als 'Nosfe
ratu'.
Werner Herzog (rechts) met cameraman Jörg Schmidt-
Reitwein en art-director Henning von Girche.
isabelle Adjani en Bruno Ganz in het beiaardiershuisje
aan de Nieuwe Kerkstraat.
ming. De pest heeft genadeloos
toegeslagen,
De bevolking van Wismar, onbe
kend mot de gebeurtenissen,
gaat aan boord en neemt zo de
besmetting over. Graaf Dracula
zoekt 's nachts met zijn doods
kisten een onderkomen en
treedt in kontakt met Lucy, die
zich ontfermt over haar terug
gekeerde, zieke en bijna onher
kenbare echtgenoot Ze wordt
zich bewust van de dreiging die
van de vampier uitgaat Door
Dracula tot de ochtend te verlei
den weet ze zijn vernietiging ten
koste van haar eigen leven te
bewerkstelligen. De metamorfo
se van Jonathan besluit de film:
de vampieren-traditie duurt
voort.-
Locaties
Zoals gezegd zijn veel door Her
zog gebruikte locaties terug te
vinden in de film. Vooral de
woning van het jonge echtpaar
(het bexaardiershuisje in de
Nieuwe Kerkstraat), het tijdelij
ke onderkomen van Lucy (mu
seum Tétar van Elven aan de
Koommarkt), het marktplein
van Wismar (Delft) en vooral de
Lange Haven van Schiedam
vormen herkenbare, regelmatig
terugkerende decors. Doordat
Herzog m laatstgenoemde stad
wel met ratten mocht filmen is
de Schiedamse haven tot een
zeer belangrijke locatie uitge
groeid. De landtong bij Helle
voetsluis ziet er op de film
schitterend uit wanneer de
graaf zich vanuit het imaginaire
Transsylvaniè inscheept.
Uiteraard zijn er naast de be
kende hoofdpersonen een aan
tal Nederlandse acteurs te her
kennen. Hun aandeel is na de
laatste montage (aanvankelijk
duurde 'Nosferatu' drie uur
maar dit is teruggebracht tot
1.55 uur) tot een minimum te
ruggebracht Tim Beekman, Lo
van Hensbergen, Rijk de
Gooyer en de Delftse Margriet
van Hartingsveld zien hun korte
teksten in het Duits en Engels
(er zijn twee versies gemaakt)
bondig nagesynchroniseerd en
Johan te Slaa is uit de film
verdwenen.
En dan de film zelf. Hoewel de
eerste reacties hier in Parijs
veel positieve kanten voor Her
zog bevatten (na de tweede mid
dagvoorstelling volgde o.a. een
bescheiden applaus) is het nog
lang niet duidelijk of de filmma
ker nu inderdaad zijn grote
internationale doorbraak zal
maken. Voor de liefhebbers van
'horror-pictures' bevat 'Nosfe
ratu' wellicht te weinig bizarre
humor en sinistere effecten ter
wijl de Herzog-kenners de stijl
van de maker van 'Jeder für
sich und Got gegen Alle' slechts
met moeite kunnen terugvin
den.
Verbaasd
Wie Herzog tijdens de zes weken
in Delft heeft gevolgd moet
enigszins verbaasd constateren
dat de Duitser de accenten tij
dens de definitieve montage
heeft verlegd van de reactie van
de bevolking op de pestepide
mie en de slachtoffers makende
vampier (het oorspronkelijk
door de regisseur uitgewerkte
thema) naar graaf Dracula zelf.
Niet de chaos, paniek en daar
opvolgende bijna anarchisti
sche féést-uitspattingen van de
normaal zo harmonieus functio
nerende burgermaatschappij
staat centraal maar veel meer
de hartstocht van de vampier
en het gevoelsleven van Lucy,
De filmmaker een half jaar
geleden: „Met 'Nosferatu' wil ik
aantonen dat de moderne maat
schappij dreigt vast te lopen
door een steeds verder doorge
voerd normen en waarden-sys
teem waarbinnen de mensen
vergrijzen en vereenzamen. Het
is uiteindelijk Dracula die het
menselijke element in de men
sen terugbrengt doordat ze in
Graaf Dracula zoekt met zijn doodskist een onderkomen op de begraafplaats van Wismar.
hun ongebruikelijke situatie
niet geconditioneerd kunnen
reageren".
Dit aspect komt in de film te
weinig tot uitdrukking. Als Dra
cula in Wismar actief wordt is
reeds driekwartdeel van de film
heen. En dan nog wordt slechts
op bescheiden schaal de reactie
van de bevolking m beeld ge
bracht De grote marktscènes
met de honderden figuranten
zijn ongelukkig gemonteerd en
komen slechts kort op het doek.
Herzog, wegens de voorberei
dingen van zijn rueuwe speel
film 'Fitz Gerraldo' (met Jack
Nicholson) in Australië en dus
niet bereikbaar voor commen
taar, moet het uitgangspunt
voor 'Nosferatu hebben gewij
zigd of in zijn mogelijkheden
zijn beperkt doordat de opna
men wellicht met aan de ver
wachting beantwoordden.
Ontroerend
Dat neemt echter niet weg dat
'Nosferatu' toch een aantal
schitterende beelden bevat. Niet
alleen hebben cameraman Jorg
Schmidt Reitwein en art-direc
tor Henning von Girche opmer
kelijk werk verricht, de beelden
waann Lucy zich bijna liefde
rijk overgeeft aan de naar liefde
hunkerende en dan menselijk
reagerende vampier behoort
door het spel van Kinski en
Adjani, het camerawerk en de
belichting tot één van de meest
ontroerende scones ooit door
een Duitse filmmaker vastge
legd.
Klaus Kinski, die aanbiedingen
van Fellini en tn het verleden
ook Visconti afsloeg, is als graaf
Dracula inderdaad wat Herzog
ervan verwachtte. Zelden
bracht een regisseur een acteur
m beeld die tegelijk onbeschrij
flijk a fschnkwekkend en mees
lepend menselijk kan zijn. De
lange schaduwen, kenmerkend
voor de oorspronkelijke versie
van Mumau, heeft Herzog dan
ook nauwelijks nodig om de
spanning op te bouwen.
Alles bij elkaar is 'Nosferatu'
een boeiende en soms indruk
wekkende film, die echter niet
helemaal beantwoordt aan het
door Herzog vorig jaar opgeroe
pen beeld. Het Nederlandse, en
vooral Delftse, Schiedamse en
Hellevoetsluise publiek, kan
zich daar - waarschijnlijk in
april - zelf van overtuigen.
ADVERTENTIE
Fijn, wat een ruimte
'i Werd krap jan de Parkweg 216 in
Schiedam Veel tc krap Steeds meer men
sen ueten de ANWB te vmJcn voor steeds
meer diensten cn artikelen op "t gebied van
verkeer, vakantie cn vnic lijd Daar was
*t ANWB-huis tn Schiedam duidelijk met
op berekend We /ijn dan «Hik reuze blrj dat
we u zeer binnenkort kunnen ontvangen m
een nieuw, veel ruimer kantoor.
Vanaf22januari:
welkom op de 's-Gravelandseweg 565
Stapt u er, zodra het kantoor open is.
eens binnen Iedere dag kunt u terecht van
8 45 - 16 45 uur en zaterdags van 8 45 -
12 00 uur Negen ANWB-nienscn staan
voor u klaar Om uw gids te zijn bij 'I
voorbereiden van uw vakantie, om u weg
wijs tc maken m 't ANWB-scrvicipakkct
op hu lp ver lening s ge bied Kortom, om u Ie
helpen Wilt u liever bellen'' Hel nieuwe
teleliHvrnummer^^TN is 010-734333.
Bezoek nok
de gezellige A\\\ B-avond
Ter gelegenheid van dc opening van
't kantoor organiseert dc ANWB op dins
dag 23 januari a etn zeer gevarieerde
avond Met films, dia's en stapels voor-
lithnngsmjteriual Plaats van handeling
Passage the Jier. Passage 9-II. Schiedam
Aanvjng 8 uur Dc toegangskaarten kunt u
gratis uthalen op hel ANWB-kantoor
Hou *m vnj. die avond
Gratis kaart voor wie nu lid wordt
Als u zith in de periode van 22 janu
ari t/m 3 februari als ANWB-hd laat
inschrijven op het nieuwe kantoor, omvangt
u gratis een loenstenkaart van dt Randstad-
West Geeft u een ander als lid op. dan
ontvangt u beiden zo'n kaart Bovendien
krijgt iedereen die «ets komt kopen of
bestellen een Jeuk presentje
Zie en wordt gezien!
Van 23 t/m 26 januari bestaat er
gelegenheid om uw verlichting te laten
controleren Gratis1 Deskundigen van de
ANWB controleren dan de afstelling en
steller» deze. waar nodig, bij U ziet da»
beter cn wat zeker zo belangrijk is. men
/iet u beter
Op dinsdag 23 jatuian van 12 00 - 19.30
uur Op woensdag, donderdag cn vnjdag
van 9 00 - 19 30 uur Uw AN'WB-kantoor
weet er meer van
