Schiedam was niet zo moeilijk
als mij in '74 voorspeld was
Arie
Lems:
"■WÊk
tx
'M
BijdeVNG,
dan leef
ik mij
helemaal uit.
Zal 't geen ramp
vinden, tot mijn
65ste in Zaanstad.
Ze vielen flauw
in mijn kamer
om hun urgentie
aan te tonen.
Met wat ik tegen
Peek zei, heh ik
mijn leven bekort!
Knap, voor een
stad met zo'n
sociale
achterstand.
Vervelend om je
los te scheuren van
een stad
WOENSDAG 13 JUNI 1979-
or.;
S£r
'e,
ji
Dit zijn de'dagen, dat Arie Lems afscheid neemt Volgende
week verhuizen Elly en hij naar een tijdelijke woning aan de
Zaan, maar nu is het nog een handjes schudden aan de lo
pende band. „Wij merken nou hoe vervelend het is om je los
te scheuren van een stad, waar je toch in gegroeid bent".
„Het was aanvankelijk de bedoeling dat ik op 1 mei al in Zaanstad
zou beginnen, maar daar heb ik nee tegen gezegd. Dat was te plotse
ling. Weggaan moet je niet overhaast doen en nu kon Scheeres ten.
minste ook nog op vakantie... Maar het ma*kt zo'n vertrek wel
schrijnender. Iedereen claimt zijn eigen afscheid en daar hebben ze
natuurlijk ook recht op, maar daardoor ga je steeds beter beseffe.
dat het pijn doet om weg te gaan. Ook in het persoonlijke vlak. Niet
dat ik die contacten zal vergeten, maar het wordt natuurlijk spaarza
mer, hè, door de afstand, minder frequent".
Officieel is drs A. J. Lems tot morgenmiddag burgemeester van
Schiedam: na de speciale raadsvergadering is zijn plaats vacant.
„Schiedam is mij meegevallen. In die zin, toen ik hier kwam, zei men
tegen mij: Schiedam is een moeilijke stad, als je Schiedam kunt, kan
je alles. Dat hoor ik nog steeds wel zeggen, maar wie dat zegt, heeft
een sombere natuur. Het was niet zo moeilijk als mij voorspeld was.
Je hebt hier natuurlijk een hoop narigheid. Een eenzijdige sociale
structuur, gevolg van de positie die de scheepsbouw hier in de econo
mie inneemt. Een dreun in de scheepsbouw werkt dan ook door tot
in
de middenstand toe. Aan de andere kant zie je hier een bloeiend vere
nigingsleven, een actieve sportwereld, de muziek met name in de
Schiedamse Gemeenschap, zoals OBK, die in feite voortkomt uit het
maken van blaasinstrumenten bij de glasfabriek, en Sint Radboud,
een begrip dat de Limburgers bij hun immigratie naar hier met zich
meenamen. De sportvelden hier worden zeer intensief gebruikt".
„En als je die dingen ziet, dan
noem ik het knap voor een stad
met zo'n sociale achterstand, met
zo'n lastige bevolkingsopbouw
met veel 65-plussers en zonder
middenkader, knap. dat al die
clubs, die verenigingen, het zo
lang weten vol te houden".
Weerspiegelt die eenzijdige bevol
kingsopbouw zich in het veren
gingsleven?
„Ach nee, niet zo. Je hebt wel en
kele rood getinte clubs, opgericht
in de jaren dertig, de crisistijd,
maar dat is een beetje vervaagd
misschien. Toch bestaan ze ook
nog. Maar er zijn ook lichtpunt
jes, waarmee we de mensen in
Schiedam kunnen vasthouden.
Vrijdag heeft wethouder Zijde-
door Kor Kegel
veld in Woudnoek een eerste paal
geslagen. De binnenstad ligt te
wachten. Het kan betekenen, dat
het middenkader, waaraan het
hier nogal ontbreekt, sterker
wordt. De bevolking hoeft niet te
groeien, hetemaal niet zelfs, als
de bevolking qua opbouw maar
evenwichtiger wordt. Daar ligt
voor Scheeres ook een taak: als
wethouder voor financiën en eco
nomie probeert hij andersoortige
bedrijven aan te trekken, met een
grotere diversiteit in werkgelegen
heid. Ruimte is er, vergeet niet
wat we nog kunnen doen op de
terreinen van de voormalige
scheepswerven Gusto en de Nieu
we Waterweg, Maar zoiets gaat
natuurlijk langzaam, eigenlijk
moet je met tientallen terughalen
wat met duizenden wegging. Dat
is moeilijk".
PïdA-image
„We", zegt hij nog, als hij de
stad bedoelt die bij achterlaat.
Net geen vijf jaar is hij Schie
dammer geweest. Op 1 augustus
1914 kwam hij met de tram van
uit Rotterdam aan op de Broers-
vest, en voor die ene keer reed
de tram iets verder dan de gewo
ne eindhalte op de Koemarkt.
Arie Johannes Lems, toen nog 46
jaar, was bepaald niet onervaren:
onder meer had hij in de Rotter
damse raad de PvdA-fractie ge
leid, en een eerste mededeling
die hij in Schiedam deed was
dat bii als burgemeester-tussen-
de-partijen lid van de PvdA zou
blijven. Juist daarom had hij een
image weg te werken: als burger
vader-van-al lemaal kon hij moeï-
Ilijk nog uit de socialistische
hoek van leer trekken.
„Mijn rol werd een totaal andere,
en ik heb die nieuwe rol dan ook
heel anders moeten dragen. Ik
heb dat nog wel eens, hoor, in
VNG-verband, bij de vereniging
van Nederlandse gemeenten, als
ik dan eens een keer geen voor
zitter ben, dan leef ik mij hele
maal uit, een zalig idee is dat,
lekker ouderwets, spuien maar
wat je wilt Als voorzitter is dat.
heel anders, dan moet je van be
gin tot eind bij de tijd zijn. Maar
in het andere geval kan je je ge
makkelijker bewegen. Als je
maar voor twee punten bijvoor-
oeeid geïnteresseerd bent, heb je
het de rest van de tijd veel ge
noeglijker, want de voorzitter re
sumeert na afloop alles wel".
Heeft Arie Lems het gevoel dat
hij als burgemeester, als voorzit
ter van het Schiedamse gemeen
tebestuur, wat bereikt heeft?
„Er is één heel duidelijke veran
dering, De politieke meningsver
schillen worden veel zakelijker
benaderd. Toen ik hier kwam,
was er een heel nare stemming
vaak, terwijl zulke geschillen de
persoonlijke verhoudingen hele
maal niet hoeven te schaden. Ik
zeg niet dat dat alleen mijn suc
ces is geweest, maar ik ben er
wel mee begonnen om de mensen
buiten de sfeer van raad en com
missies bij elkaar te brengen. Het
ligt wel in mijn aard om daaraan
een bijdrage te leveren, in mijn
Rotterdamse tijd heb ik dat ook
ervaren, het moet menselijk en
humaan blijven! Anders ga je
ook mensen afschrikken namelijk,
om zich kandidaat te stellen bij
verkiezingen. Dan wordt het
moeilijk om er gemotiveerde men
sen voor te krijgen. Daar ben ik
wel somber over. Dat geldt voor
alle partijen, hoor, ik heb graag
solide mensen in zo'n bestuur,
maar geen mensen die er zitten
om hun vergoeding".
Of mensen die niets inbren
gen
„Nou, daar heb ik niet zo'n zicht
op. Ik weet vaak niet, wat de
mensen in een commissie of in
hun fractie allemaal doen. Men
sen die in de gemeenteraad zich
nooit laten horen, kunnen best el
ders veel werk verzetten".
Verknollen
„Die collegevergaderingen zijn na
tuurlijk een stuk makkelijker, dat
heb je met een klein gezelschap.
Ik kijk daar vol tevredenheid op
terug. Met Collé en mevrouw Ta
verne is het altijd goed gegaan
om samen uit de problemen te
- 5!W
Tot morgen is
Arie Lems de
baas m het
Schiedamse
stadskantoor.
komen. De keren, dat er gestemd
moest worden over een of andere
zaak, zijn zeldzaam. Als iemand
iets verknold had, maakten wij
daar geen punt van. Met verknol-
len bedoel" ik, dat er soms iets
meer aan iemand werd toegezegd
dan gevraagd was, of meer dan
mogelijk was. Dat overkomt ons
allemaal wel een paar keer. en
dat hebben .wij dan ook steeds
samen gedekt. Je moet het in die
trant zien: als er nou twee clubs
zijn die een gebouw willen en het
is per ongeluk aan de ene al be
loofd, dan word je niet boos op
degene die het beloofd heeft,
maar dan probeer je die andere
club ondertussen op een. andere
manier te helpen. Tenslotte ne
men wij hier honderden beslissin
gen per week en dan kan er wel
eens iets fout gaan, en dat is
menselijk".
Voelde Lems als ouwe rot in het
politieke vak zich thuis tussen
die meestal jonge Schiedamse
wethouders? Kortom, is de sfeer
In de laatste jaren binnen het
college ook veranderd, net zoals
in de raad?
„Als ik dat nou bepaal tot de
mensen die gingen of kwamen,
dus Bolmers, Collé en Stroman
en Taverne, nee, dan niet, maar
bij Van der Wilk zat je wat moei
lijker. Een best man, hoor...
maar politiek niet zo sterk. Een
beetje vaag. Als je hem nou
vroeg of het A was of juist het
tegendeel van A, dan hakte hij de
knoop niet door, en werd er niets
gedaan. Het was de realiteit, die
het hem een beetje moeilijk
maakte. Bij anderen lag dat an
ders. Bolmers en Collé. en me
vrouw Taverne nu, werkten zich
rot en dat geeft waardering. Het
zijn ook totaal verschillende men
sen. dat maakt het zo boeiend".
En de vaste kern: Zijdeveld,
Scheeres en Posthoorn?
„"Wat zij doen, is hen gewoon op
het lijf geschreven".
Representatie
In Schiedam heeft Lems zich met
enkele problemen beziggehouden:
de integratie van het gemeente
ziekenhuis en Nolet, de huisves
ting, de buitenlanders, het woon
wagenkamp en de voorlichting
als meest in het oog springende.
Heel uiteenlopende zaken trou
wens.
„Ja, ik heb mij bij de portefeuil
leverdeling altijd flexibel opge
steld. Ik wil ook wel wat, liet ik
steeds weten, maar aan meepra
ten over welke taken ik krijgen
kon begon ik niet, voordat de
mensen bekend waren die in het
college werden gekozen. Aan de
meningsvorming daarover deed ik
niet mee".
Terzijde: „Ik ben een paar keer
bij vergaderingen van de PvdA-
afdeling Schiedam geweest, onder
meer toen Den Uyl kwam. Dan
laat je als partijgenoot je gezicht
zien. Maar ik zou nooit naar een
vergadering gaan, waar de kandi
datenlijst wordt opgesteld, dat
zou heel ontactisch zijn, dat dóé
je als burgemeester ook niet Als
je dan zwijgt, kan dat zelfs al op
een bepaalde manier opgevat
worden".
Dus ging Lems bij de laatste
portefeuilleverdeling pas meepra
ten, nadat bekend was dat CDA-
lijsttrekker Riet Taverne naast
hem en de PvdA'ers in het colle
ge zou komen te zitten.
„Ja, en toen nog, hoor, heb ik
even afgewacht Met het oog op
achterban en kiezers heb ik ge
zegd: jullie hebben de keus, maar
ik -wil wel graag iets dat ik kan.
Nou, ik kreeg gelukkig geen sport
en recreatie, dat bleef gelukkig
bij Posthoorn. Want hoor eens,
representatie kost al zoveel tijd,
en dan zou ik niet graag in de
weekends ook nog eens alle clubs
gaan aflopen en steeds maar
wedstrijden moeten bijwonen".
„Omdat ik steeds de integratie
tussen de ziekenhuizen had ge
daan, bleef ik dat doen, en daar
bij kreeg ik toen de volksgezond
heid, want dat ligt natuurlijk in
het verlengde daarvan. Maar in
ruil daarvoor moest ik wel perso
neelszaken en huisvesting inleve
ren. Van personeelszaken vond ik
dat jammer, dat heb ik steeds
met plezier gedaan".
Er was eens een stuurgroep voor
alleenstaanden en tweepersoons
huishoudens.., Lems straalde
waarschijnlijk van geluk, toen
hij van huisvesting af was?
„Man, man, dat is een probleem
waarmee je blijft zitten, en dat
moet je als bestuurders absoluut
niet langer dan vier jaar onder
jouw verantwoordelijkheid heb
ben. Het punt is: je hebt te ma
ken met allemaal redelijke men
sen, want zij 'willen een dak bo
ven hun hoofd en dat is logisch.
Maar als je van de tien er één
aan een huis helpt, moet je de
andere negen in de kou laten
staan. En boos worden helpt hen
dan niet, net zoals het niets uit
haalt als ze in mijn kamer flauw
vallen en in huilen uitbarsten om
hun urgentie aan te tonen. Op
een hartverscheurende manier
proberen mensen soms duidelijk
te maken hoe ellendig rij eraan
toe rijn, hoe hard rij een huis no
dig hebben. Maar er is nu een
maal maar een aantal woningen
en voor toewijzing daarvan heb
je objectieve maatstaven nodig.
Maar maak dat die mensen eens
wijs!"
Slag om de arm
„Met andere dingen ging het be-
ter. Eind juni komt de gemeen
schappelijke regeling voor de zie
kenhuizen op tafel, en dan zijn er
nog maar weinig twistpunten
over. Nee, ik zeg niet welke, dat
hebben wij in de stuurgroep inte
gratie zo afgesproken. Dat zou
ook een te lang verhaal zijn. Bin
nen een half jaar is die gemeen
schappelijke regeling er niet ge
komen, nee. Dat was bij het
woonwagenkamp net zoiets. Ook
daar had ik het over een half
jaar gehad, terwijl ik best wist
dat het zeker een jaar zou duren
voordat een nieuwe locatie voor
het kamp zou kunnen worden ge
noemd. Maar dat wisten ze in het
kamp ook, hoor. Ik heb trouwens
in beide gevallen, de stuurgroep
integratie en het woonwagen
kamp, een slag om de arm ge
houden. Ik heb beide keren ge
zegd, dat wij ernaar zullen stré-
ven om alles binnen een half jaar
klaar te krijgen. En ik kan ook
aantonen, dat wij inderdaad ver
domd hard gewerkt hebben om
alles op tijd te fiksen. Maar bij
de ziekenhuizen werd de boel ge
frustreerd doordat wij zo lang
moesten wachten op de externe
adviseurs, en bij het woonwagen
kamp hebben wij lang op CRM
en de provincie moeten wachten.
Dólr lag het aan. Die termijnen
van een half jaar heb ik alleen
genoemd om duidelijk te maken;
dat wif ons best zouden doen!
Maar, dat weten ze wel in het
kamp".
„Ja, en dan de buitenlanders.
Daar hebben we wel wat narig
heid over gehad. Maar de rellen
hebben er wel toe geleid, dat er
nu een goed contact is tussen de
Turkse vereniging, die in '77, een
jaar na de rellen, werd opgericht,
en ons. Vooral Drenth onder
houdt nu de contacten en dat
gaat goed. Het is ook een vereni
ging op democratische grondslag,
hè, ik bedoel, los van de politiek,
en daar heb ik ook in '77 op aan
gedrongen. Dat maakt het contact
met de Turken voor ons veel een
voudiger. Op het moment zijn er
plannen om het tweede-generatie-
probleem aan te pakken".
Goed. Dat is allemaal leuk. Maar
aan de gemeentevoorlichting is
de laatste vijf jaar niets verbe
terd, ofschoon er al jaren wordt
geroepen om tenminste een twee
de voorlichtingsambtenaar.
„Dat is niet helemaal zo. De voor
lichting aan de buitenlanders is
een stuk verbeterd. We hebben
nu elke veertien dagen die infor
matie voor buitenlanders in Het
Nieuwe Stadsblad, die wij kopen.
Nee, niet het Stadsblad zelf, hoor,
want dat is onbetaalbaar, maar
die informatiepagina kopen we.
Tja, wat de voorlichting verder in
Schiedam betreft... Die is niet
zo verbeterd. Maar ik denk dat
de wederzijdse verhouding tussen
de bevolking en de ambtenaren
verbeterd is, waardoor iemand
makkelijker aan informatie kan
komen. En ook gaan wij er tegen
woordig min of meer vanuit, dat
elke wethouder voor zijn eigen
voorlichting zorgt, over rijn eigen
takenpakket, al moet er één ie-
mand zijn die dat coördineert-
Overigens is de noodzaak van uit
breiding bij de voorlichting pas
vorig jaar zomer door de raad of
ficieel onderkend, via een motie.
En daarvoor zou geld in de meer
jarenbegroting worden gevoteerd.
Dat gaat nu in augustus gebeu
ren. Dus eerder kon er moeilijk
iets gebeuren".
Terug naar 1974. Zoals Siem Ros-
man, nu CD A-fractievoorzitter,
een dag na de bekendmaking van
Lems' vertrek naar Zaanstand,
heeft hij in die zomerdagen van
vijf jaar terug al aan zien komen
dat Schiedam rijn nieuwe burge
meester niet lang zou houden.
„Te ambitieus om lang te blij
ven", zei Rosman. Nu is Arie
Lems 50. Zaanstad is vast niet
zijn eindhalte
„Nou, kijk eens, het weggaan uit
Schiedam doet pijnlijk aan, heb
ik al gezegd, al is het ook plezie
rig om weer ergens helemaal op
nieuw te beginnen. Toen ik naar
Schiedam kvam, had ik mij voor
genomen: ik zal het geen ramp
vinden om hier tot mijn 65ste te
blijven. Ikzelf hoefde ook niet zo
nodig weg. Sinds november vorig
jaar ben ik benaderd voor Zaan
stad, telkens door een andere vra
gensteller, en telkens zei Lk nee.
Op 21 maart van dit jaar heb ik
nog pertinent geweigerd, ik zei
van: ja, als je hier nou een jaar
of acht zit, dan kan je misschien
eens een keertje solliciteren, om
te voorkomen dat je te routine
matig bezig gaat zijn. Maar men
bleef aandringen, mijn verant
woordelijkheid jegens de partij
werd geprikkeld, en ik kreeg ten
slotte 24 uur bedenktijd. Voor de
zoveelste keer hebben wij toen
zitten dubben, want ja, het veran
dert wel even je leven, en ik was
net weer getrouwd en mijn vrouw
leerde Schiedam juist kennen.
Nou, dan toch maar, heb ik uit
eindelijk uitgeroepen, in de hoop
dat het mij niet al te kwalijk zou
worden, genomen. En gelukkig is
het door iedereen erg sportief ge
pikt. Mooi. Al met al, net zomin
als ik Schiedam als een tussensta
tion beschouwde, doe ik dat
Zaanstad. Ik zal het ook geen
ramp vinden, als ik tot mijn 65ste
in Zaanstad zou blijven. Al hoop
ik, dat dat ook geen ramp wordt
voor de mensen die je dient".
In politieke kringen wordt wel
gezegd: tegen de tijddat André
van der Louw Den Üyl opvolgt,
wordt Lems burgemeester van
Rotterdam
„Ik ben toch hartstikke gek, als
ik daarop ga lopen speculeren?
Het leven is een kwestie van de
vreugde opdoen aan de arbeid,
waarmee je berig bent, niet aan
wat je gaat doen, genieten van
het nu! Je weet, ik hou van lek
ker eten en drinken, let wel, ik
zeg niet véél, maar lekker, al gaat
dat vaak samen. Maar als je aan
een heerlijke soep begint, moet je
niet denken aan het vlees dat je
krijgen gaat, maar dan moet je
van die soep genieten. En als je
het vlees eet, moet je dat proe
ven, en niet denken aan wat je
déórna neemt. Zo is het met een
carrière ook. Bovendien ben ik
realist genoeg om te weten, dat je
net zo goed morgen tegen een
boom op kunt knallen.
Ik heb trouwens mijn leven al be
kort!"
Een grapje. Tijdens Lems' instal
latie in Schiedam was in de zaal,
naast de net gepensioneerde
Harm Roelfsema, ook oud-burge
meester Peek aanwezig, en Lems
zei toen tegen Peek: „Ik hoop,
dat ik ook nog eens de komst
van de opvolger van mijn opvol
ger kan meemaken". Maar Lems
gaat eerder weg dan hij zelf had
verwacht.
„Dus: of het is geen kunst om te
krijgen wat ik tegen Peek zei, 6f
ik heb niet zo lang meer. Dus
met wat ik tegen Peek zei, heb ik
mijn leven bekort
Maar voorlopig liggen er andere
dingen in het verschiet, Morgen
het definitieve afscheid van
Schiedam, zaterdag de installatie
in Zaanstad, volgende week de
verhuizing.
„EUy en ik gaan voorlopig naar
een gestoffeerde woning, een deel
van het meubilair gaat mee, en
dat voorkomt in ieder geval dat
je dagelijks dat hele eind op en
neer moet. Die afstand maakt
meer dingen moeilijk. Elly komt
er hier net in, en dan is het al
jammer dat zij meteen al weg
gaat, maar daarbij geeft zij ook
een leuke baan van 27 uur in de
week op. En dan heb je het weer,
dat de man bepaalt waar het ge
zin naar toegaat. Eigenlijk is dat
tegen mijn opvatting in. Maar het
was een democratisch proces, wij
hebben er thuis echt openhartig
over gepraat".
Wat klinkt dat mooi
„Ja, 't is inderdaad plezierig dat
je democratische toestanden,
waar het werk vol van is, ook
thuis in eigen kring kunt bele
ven":
„Of rij in Zaanstad ook gaat wer
ken er is wel iets aangeboden,
net zoiets als zij nu doet. Maar
wij zien er allebei heil in, dat het
werk niet vermengd raakt of
dreigt te geraken met de taken
van een burgemeestersvrouw. Ais
zij wat gaat doen, dan liever bui
ten de gemeente Zaanstad!"
Het buis aan de BK-laan?
„Staat te koop".
Zeker niet onder de voorwaarden
van het PvdA-bestuur in Schie
dam? Kortom, nietspeculeren!
„£h, nee, die voorwaarden heeft
het bestuur ingetrokken. Volgens
mijn contract daarover met de
gemeente mag ik het huis gewoon
verkopen. Nieuwe voorwaarden
stellen zou discriminerend zijn".
Die Burgemeester Knappertlaan
is in het westen. Is Lems, zij het
niet actief, nog lid van de bewo
nersvereniging aldaar?
„Ja, en dat blijf ik tot 1 augustus
1980. Nee, kom nou, ik ga niet
meteen weg, niet op stel en
sprong. Maar langer blijven, zoals
de Ooievaars vroegen, doe ik ook
niet. Aan sommige dingen moet
je echt een eind maken. Per slot
van rekening ga ik mij in Zaan
stad ongetwijfeld ook in allerlei
toestanden storten, en dan ben ik
van genoeg dingen lid en rijn de
activiteiten in Schiedam voor
mijn opvolger".
Wie dat zal worden, laat zich
nog raden. „Het is ook mij onbe
kend wie de kandidaten zijn",
zegt Lems. Maar wie het ook zijn
zal, voor die mart of vrouw volgt
een persoonlijk advies van Arie
J. Lems tot besluit:
„Doe alsjeblieft ook iets, dat niet
met Schiedam te maken heeft
Zorg voor een nevenfunctie, een
taak ergens anders. Dan haai je
steeds een frisse neus, en boven
dien bewijs je de stad er een gro
te dienst mee, want je laat ermee
zien dat Schiedam ook mensen
kan leveren die in landelijk ver
band iets presteren. En verder
moet je, als je hier komt, eerst
zes weken de kat uit de boom
kijken, maar dat is een voorwaar
de die ik mijzelf ook stel voor
Zaanstad, In Schiedam ook ge
daan. Eerst het hele introductie-
programma volgen, en daarna af
wegen wat nuttig is, niet je met
een laten meeslepen door leuke
ambtenaren. Je moet je niet over
eten! Ik kwam hier 1 augustus
'74, maar tot half september van
dat jaar ben ik op stap geweest,
langs alle gemeentelijke diensten,
langs zoveel mogelijk ambtenaren
enzovoorts. Die tijd heb je echt
nodig".
