EXTRA
mm
tS&232%$?
Met de
Historische
Vereniging
naar België
Structuurplan
Resultaten.
4 dinsdag
16 septan bar 1990
VD/SC/WW
Een rij
glldehuizen uit
1621:
juweeltjes van
stadsherstel
Overal In de
stad vindt men
de bordjes
die aangeven
wie
verantwoor
delijk is voor
bet herstel van
het betreffende
gebouw
„erinri
aanhrc'i^' vw>
iinsï in I01*01**
besttmr
5j któtlsfte^f1
hetfnrUmhmfen
iicscficrrrHT
'Steenrijk' Brugge
houdt erfgoed levend
Schoonhoven Een
friteskraam, aangeleund tegen
het rijzige Belfort. Als je dat
ziet voel je even wat ergernis.
Toch symboliseren beiden wat
Brugge binnen een weergaloos
historisch decor te bieden
heeftrhet verhevene en het
gewone. Religieuze
kunstuitingen en praalstoeten
naast meer aardse genoegens,
variërend van "frites met" tot
copieuze Breugheliaanse
maaltijden.
Het maakt deze oude Hanzestad tot
een boeiende pleisterplaats. Brugge
is rijk aan bezienswaardigheden en
kunstschatten. Brugge zelf is een
kunstschat. Het staat propvol met
waardevolle woningen en gebou
wen- Het Brugse stratenpatroon is
door de eeuwen heen nauwelijks ge
wijzigd. Vanuit het hart leiden
bochtige straten naar de wallen, met
veelal uitstekend overeind gebleven
poorten en vestingwerken. De stad
wordt doorsneden door een web
van grachten, hier reien geheten,
waarlangs gedrapeerd de pittoreske
gevels in vele bouwstijlen- Brugges
geschiedenis, haar tijden van bloei
en verval zijn af te lezen uit het
straatbeeld.
Brugge is letterlijk een steenrijke
stad; niet budgettair, maar vanwege
de vele getuigenissen in steen uit
voorbije eeuwen. Dit zal wel zo blij
ven, want men getroost zich alle
moeite om dit bouwkundig erfgoed
gaaf te houden. Renovatie en res
tauratie zijn in de zestiger jaren met
elan aangepakt. Door die aanpak,
uniek voor Beigie, misschien wel
voor de wereld, heeft Brugge het
oog van die wereld op zich geves
tigd. Brugge beleeft weer grootse tij
den.
Bruggefde Noormannen noemden
haar Bryggja) ontstond rond de 9de
eeuw als een kleine nederzetting
aan het Zwin. Centrum was de gra
felijke burcht, de tegenwoordige
Burgplaats. De gunstige ligging aan
het Zwin was de oorzaak van een
ongemene bloei. De lakenhandel
speelde zich af tussen de stadswal
len van deze Middeleeuwse metro
pool. Ook politiek gezien speelde
Brugge een vooraanstaande rol. Na
1300 kreeg het zakenleven een meer
passief karakter. Brugge werd eert
markt. De verzanding van de
zeearm {15de eeuw) luidde het ver
val in van wat genoemd kan wor
den de "Europoort aan het Zwin".
Toch kreeg Brugge in dit herfsttij
grandioze luister als residentie van
de hertogen van Bourgondie. Zij
werd een praalstad, een artistiek
centrum zonder weerga. De opstand
tegen Maximiltaan van Oostenrijk
in 1488 betekende het definitieve
verval van de stad.
Vooral uit die laatste bloeiperiode
stamt een schitterende architectoni
sche erfenis. Daarna kwam de klad
erin. Er werd natuurlijk wel
gebouwd in diverse neo-stijlen en in
de 39de eeuw verrezen rijen arbei
derswoningen.
Van restaureren was in het begin
van de vorige eeuw geen sprake. De
rijke tijden waren voorbij. De mo
numentale patriciërshuizen stonden
verlaten of werden voor andere
doeleinden gebruikt. In de2c perio
de van verval veranderde "Brugge,
die scone" in "Bruges la morte".
Rond 1870 vormde zich een groepje
Bruggelingen, waaronder Guido
van Gezelle, dat zich inspande hun
stad nieuw leven in te blazen. De
restauratie van verschillende gebou
wen werd ter hand genomen, maar
van werkelijk behoud kwam weinig
terecht. Na de Tweede Wereldoor
log, toen ook Vlaanderen in de wel-
vaartsgolf werd meegezogen, vond
een ware exodus plaats naar de
nieuwbouwwijken, naar de door
zonkamer en de open keuken. Het
inwonertal (50.000) liep tot de helft
terug. Projektontwikkelaars beleef
den gouden tijden. Veel werd, zelfs
met rijkssubsidie!, met de grond ge
lijk gemaakt. Een ware slachting
vond plaats onder de vaak uit de
12de tot en met de 15de eeuw date
rende monumenten. Leegloop en
verkrotting gaan hand in hand.
Verpaupering ligt op de loer.
Het heeft tot 1965 geduurd voordat
een aantal verontruste inwoners
zich bewust werd van de al te rigou
reuze vernietigingen. Zij richten de
Stichting Marcus Gerards op. Mede
oprichter en schepen{wethouder)
van Kuituur Fernand Traen zette
zich in voor de snelle restauratie
van een aantal monumenten. De
spectaculaire resultaten, gepaard
aan een gedegen voorlichtingscam
pagne, brachten een ware omme
keer teweeg in de publieke opinie.
Vanaf dat moment geraakte het
herstel van Brugge in een stroom
versnelling.
Burgemeester Michel van Maele
vertrouwde het nieuwe ambt voor
stadvemieuwing toe aan Andries
van den Abeeïe Met eerderge
noemde Fernand Traen bouwde dit
driemanschap voort op het initiatief
van de Stichting. Geholpen door
een groot aantal geleerden en prak
tijkmensen kwamen zij tot een
structuurplan voor BruggeS herstel.
Een gedetailleerde inventaris werd
opgemaakt, alles in kaart gebracht
en aan de hand daarvan gaat men te
werk. Het streven is honderd gere
noveerde en gerestaureerde wonin
gen per jaar, daarin de arbeiderswo
ningen betrekkend, want wil een
stad gedijen, dan moeten er mensen
wonen. De totale werkzaamheden
zijn gepland tot het jaar 2000, wan
neer men weer 35.000 mensen in de
stad hoopt te hebben.
De uitvoering beloopt de 7 miljard
franken, uitgesmeerd over vijfen
twintig jaar, wat neerkomt op 300
miljoen franken of 21 miljoen gul
den per jaar. Waar doen ze het van?
Voor herstel en onderhoud ont
vangt men van het Ministerie voor
Kuituur 60% subsidie. De provincie
doet er nog eens 20% bovenop. 2n
X i
<4-
tiiiimiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiii
"Nergens
vindt een ïo
intense en
directe
dialoog met
het verleden
plaats als bij
de zorg voor
en restauratie
van oude
gebouwen.
Bij iedere
steen voelt
men het oog
en bespeurt
men de hand
van de
onbekende,
vaak geniale,
steeds feilloze
ambachtsman
van zoveel
eeuwen
geleden."
Femand
Traen.
Schepen voor
stads
vernieuwing
en
monumenten
zorg.
uiiiiiiiiniiiiHiiiiiiiiiiiii
door
Rhine
överbeek.
Aan de
Spieghelrei
brengt da fa.
Woudenberg
uit Amelde een
pand In de
oorspronkelijke
staat.
Het Schoon-
hovense
gezelschap,
een en al
aandacht voor
de uitleg van
de stadsglds.
1973 is Brugge uitgeroepen tot
proetstad, wat weer aanzienlijke
rijksbijdragen oplevert Uiteraard
vormt ook het toerisme een voorna
me bron van Inkomsten.
Tegelijkertijd met het structuurplan
heeft men de zuivering van de reien
aangepakt. Een gigantisch karwei,
waarvoor de toenmalige burgemees
ter van Maele alle eer toekomt. Hij
slaagde erin alle kleinsteedse poli
tieke moeilijkheden opzij te schui
ven en het probleem van de al de
cennia lang toenemende vervuiling
van het Brugse water op te lossen.
Zeventien kilometer nieuwe riole
ring moest worden aangelegd. Op
de meest onmogelijke plaatsen werd
gegraven, rekening houdend met
historische kelders, funderingen en
wortels van eeuwenoude bomen. Al
die aktiviteiten moeten de Brugge
lingen heel wat ongemak bezorgd
hebben, maar het water is nu weer
volledig schoon.
Leden van de Historische Vereni
ging uit Schoonhoven, immer be
gaan met het bewaren van histori
sche waarden, brachten afgelopen
zaterdag een kort bezoek aan Brug
ge om zich een beeld te vormen van
de wijze waarop het stadsbestuur
het herstel van haar binnenstad
vorm heeft gegeven. De laatste ja
ren zijn meer dan twintig grote en
kleine monumenten weer voor ge
neraties geconserveerd. Lopend
door Brugge vind je schitterend ge
restaureerde pandjes naast verlaten
buurtjes, wachtend op herstel.
Straatjes beheerst door steigers en
hoogwerkers, die uittorenen boven
schilderachtige trapgeveltjes.
Talrijk zijn de bordjes Stadsherstel
Stad Brugge, Stichting Marcus Ge
rards of particulier initiatief. Met
hodisch gaat men verder, monu
ment voor monument, jaar na jaar.
De 48 klokken tellende beiaard is
eerst vorige week, na grondige res
tauratie, weer in het 83 meter hoge,
precies 1.19 meter uit het lood
staande Belfort op de Markt ge
plaatst. Rond die markt tref je ju
weeltjes van gevels aan, zoals een rij
gildehuizen uit 1621. De eerste in
baksteen opgetrokken woningen die
Brugge kende. Op de Burgplaats
zijn vele bouwstijlen in een kader
verenigd, Renaissance, Gothiek, Ba
rok en Classicisme. Daartussen een
pandje in modern Brugse stijl.Het
wordt voor de derde maal opgetrok
ken. Tweemaal eerder was men niet
tevreden met het resultaat. Een be
wijs hoe consciëntieus het stadsbe
stuur te werk gaat. In navolging
van Bcudewijn met de ijzeren arm
maakt men alleen gebruik van be
schikbare oude stenen. Niets gaat op
die manier Brugge uit Neon, staal
en aluminium worden van de ge
vels gehannen.
De in de minderheid zijnde wit ste
nen gebouwen worden gewassen en
met een plastic laagje bespoten om
de luchtvervuiling geen kans meer
te geven. Witte steen was vroeger
een kostbaar bouwmateriaal, alleen
weggelegd voor de zeer rijken. Van
daar de uitdrukking steenrijk".
Voorbeelden daarvan zijn het oude
tolhuis aan de Jan van Eijckplaats,
nu in gebruik als bibliotheek.Ook
de oude, niet meer als zodanig in
gebruik zijnde Walburgakerk aan
ae Maartenplaats, is in- en uitwen
dig in zijn oorspronkelijke staat te
ruggebracht.
In het Middeleeuwse handelscen-
trum.getuige namen als Engelse
straat en Franse Loskade, vindt
men de grote herenhuizen. Vele
staaltjes van perfekt vakmanschap
zijn hier te ontdekken, aan de
Spieghelrei bijvoorbeeld waar de
Firna Woudenberg uit Ameide reeds
vergevoraera is een pand in oude
glorie te herstellen. De prijzen van
17de eeuwse woningen zijn de laat
ste tija enorm gekelderd. Een ad
vertentie in de Frankiiir er z-eitung
lokte een groo aantal Duitse Kopers
naar Brugge. Zeer tot ongenoegen
van de chauvinistische Vlamingen,
die hun erfenis liever in eigen han
den zien blijven.
Brugge kent geen mopperende mid
denstanders. Enthousiast passen zij
hun winkelpuien aan bij de authen
tieke overgebleven lijnen. Een wel
zeer bijzonder projekt in dit ver
band is het Zilverpand.eeii in Stijl
opgetrokken woon- en winkelcen
trum met gezellige terrasjes rond
lieflijke binnenpleintjes.
Helaas treft men vlakbij ook wan-
produkten aan. \Vat te denken van
een gotisch geveltje, dat waarschijn
lijk om het te moderniseren van top
tot teen met oranje-bruine verf be
smeurd is. Of een pand in de oude
Burgstraat, waar men zich verga
loppeerd heetf met het aantal oor
spronkelijk aanwezige ramen. Ook
het restaurant, waar we een hapje
eten kan worden aangemerkt als
een zonde tegen de goede bedoelin
gen van Brugges bestuurderen.
Probleem van menige in dezelfde
omstandigheden verkerende stad is
het verkeer. In de binnenstad wor
den nog wel autoê toegelaten, al be
zint men zich op dit vraagstuk. Par
keergarages onder de historische
pleinen zouden een oplossing kun
nen betekenen. De koetsjes in de
stad en de watertrammetjes op de
reien zouden het vervoer over kun
nen nemen, zodat Brugge met recht
weer het Venetie van het Noorden
zou kunnen heten.
Burgemeester Frank van Acker
schreef het in zijn voorwoord van
een rapport over stadsvernieuwing
en monumentenzorg binnen zijn
stadsgrenzen:" Nooit mag het de be
doeling zijn een stad te bouwen tot
een museum." In Brugge is men
daar zeer goed in geslaagd. Dankzij
mensen met visie, durf en geest
drift, die letterlijk geen steen op de
andere laten om het ideaalbeeld van
hun geliefde stad te verwezenlijken.
Brugge bewijst dat de dynamische
mens van 1980 2ich thuis voelt en
ondanks tegengestelde beweringen,
kan funklioneren in een historisch
Bruges ia mor»e is verleden tijd.
Leve Brugge.
11
'ïVV
