i
STAD/STREEK
Dorp in rust en onrust
Anton Martineau zet
mens naast machine
BehoedzaamI
concert
9Orpheus9
IlliSllt
Patiënten
korter in
Noletziekenhuis
Oud-
Maaslander
schreef
50 jaar
dorps
geschiedenis
d
Regionale functie versterkt
maan flag
27 ©Wobt 1930
VD/SCZWW
a Teun van der KooIJ bij zijn
ouderlijk huls: de Karperhoe
ve aan de Zuid buurt.
door
Tinéfca
Diepenhorst
85» 5%* Mi
- w i.W?-
Maasland Teun van der Kooij kan tevreden zijn.
binnenkort .ligt zijn eerste boek in de winkel. Ruim
anderhalf jaar werkte de bijna tachtigjarige auteur" aan
.de geschiedschrijving van 'zijn dorp'. Volgende maand
zal, tijdens een feestelijke bijeenkomst, het eerste
exemplaar van „Dorp in rust en onrust" aan burge
meester van de Brink worden aangeboden.
De schrijver heeft zich, in reed naar den Haag om z'n ge-
zijn boek beperkt tot de»ge- Hjk Ma?r tijdens m'n
schiedenis van Maasland in
de tweede helft van de vori
ge eeuw: de jaren 1851 tot
1897.
Het is een beperking
die hij zich welbewust maar
wel met enige moeite heeft
opgelegd, „want", zo ver
klaart hij, „als ik eenmaal
over Maasland begin zou ik
nog veel meer kunnen
I schrijven. Ik heb uiteindelijk
j gekozen voor de tweede helft
i van de 19e eeuw, een voor
Nederland zo belangrijke pe-
I riode waar het de politieke,
kerkelijke en maatschappe-
Üjke ontwikkelingen betreft.
De schoolstrijd was in volle
g^ng', de Gereformeerde Kerk
scheidde zich af; conservatie
ven en liberalen bepaalden de
Vaderlandse politiek en het
land werd geteisterd door cho
lera en veeziekten. Dit alles
m n nee^slaS op het dorp
Maasland dat ik zo goed ken
en dat me zo na aan het hart
ligt
Anecdotes
Behalve de historische gege
vens waarvoor onder meer de
gemeentelijke archieven wer-
"J? geraadpleegd is het boek-
rijkelijk voorzien van persoon
lijke ervaringen en anecdotes
zoals1 die de schrijver werden
verteld door familieleden en
dorpsgenoten. Want een tijds
beeld kan niet alleen worden
weergegeven door notulen en
tuinders land, het aantal lid
maten der berken, de daglo
nen der arbeiders en ander cij-
jennateriaaL „Ik heb gepro
beerd erachter te komen wat
□ie oude Maaslanders voor
mensen waren, hoe ze leefden,
•wat hun gewoonten en eiger
J^digheden waren, wat hun
piwaer was en wat hun ver
bet vertelt de schrijver, die
levens ere-voorzitter, is van
^familievereniging die
rutm 3500 geregistreerde le-
«en uut, „Met al die 'van der
^ooijen is het eigenlijk begon-
jtk had al uitgeplozen dat
«le leden van deze uitgebreide
van 1600 tot ca. 1850
speurtocht in oude notulen en
verslagen ontmoette ik ook
andere mensen met goed
Maaslandse namen: de Van
der Lely's en de Noordammen.
Lezend werden ze opnieuw le
vend, met al hun goede en
kwalijke eigenschappen. Het
waren voornamelijk deze ver
tegenwoordigers van de „boe
renstand" die tot de eeuwwis
seling het leven in het dorp
bepaalden. Zij hadden zitting
in de gemeenteraad: zij waren
de kerkvoogden, zij drukten
hun stempel op het reilen en
zeilen van deze vrij gesloten
agrarische gemeenschap."
Hard werken
Kun je in deze wel van de
goeie ouwe tijd spreken? is de
vraag die zich opdringt. „Als
boerenzoon, die rond de eeuw
wisseling werd geboren kan ik
voor een deel putten uit mijn
herinneringen" zegt de heer
van der Kooij na enig naden
ken. „Het was voor alle men
sen in het dorp, boeren en
knechten, een periode van
hard werken en leven met een
beperkt en gesloten wereld
beeld. Men wist niet beter, dus
men aanvaardde. Als zesde
kind uit een gezin van dertien
is het nodige afgepraat vóór ik
mocht doorleren en zelfs toen
dat beslist was ging dat met de
nodige onderbrekingen, omdat
m'n hulp thuis op de boerderij
niet gemist kon worden. De
standsverschillen waren groot
en soms onoverkomelijk. Een
boerendochter mocht niet
trouwen met de vader van
haar twee kinderen omdat hij
„maar" een arbeider was; een
boer verwekte het ene kind na
het andere bij zijn huishoud
ster maar trouwde niet met
haar. Daartegenover stond dat
voor bijna iedereen in de
meest primaire levensbehoef
ten was voorzien: ieder had
een dak boven z'n hoofd en
brood op de plank, dit in te
genstelling tot de buurgemeen
ten Vlaardingen en Maassluis
waar men van de visvangst af
hankelijk, was. Wanneer in
Maasland een boerenzoon met
een boerendochter trouwde
bestond zo'n huishouden met
een uit zes mensen: het nieuw
bakken echtpaar plus twee
meiden en twee knechts. Deze
laatsten behoorden eveneens
tot het gezin; dat was hun ba
sis, en ijzeren wetten schreven
voor dat de boer en boerin
verantwoordelijk voor hen
waren".
De heer van der Kooij, al sinds
2ijn jeugd weg uit het dorp,
voelt zich na zijn geschied
schrijving sterker dan ooit met
Maasland verbonden. „Ik
werd uiteindelijk accountant"
zegt hij, „maar in m'n hart ben
ik altijd een boerenjongen ge
bleven.
Schiedam De gemiddelde verpleegduur van patiënten in
het Noletziekenhuis is korter geworden dan die van alle an
dere ziekenhuizen in Rotterdam en omstreken. Gemiddeld
ligt een patiënt 14,5 dagen in het Nolet; in 1977 waren dat
nog 16 dagen. Hoewel het aantal verpleegdagen in Nolet met
ruim 7000 daalde tot 81.564, namen de activiteiten toe. Be
stuur en directie hebben het dan ook niet verantwoord
feacht het aantal verpleegkundigen in 1979 verder in te
:rimpen. Dat blijkt uit het jaarverslag over '79, dat dit week
end is verschenen.
moreerd dat afscheid moest
worden genomen van oud-
burgemeester Arie Lems, die
een stuwende kracht wordt
genoemd in de stuurgroep
voor de integratie, terwijl op
jubeltoon bezongen wordt dat
Lems' opvolger John te Loo
zich in verheugend korte tijd
had ingewerkt Overigens
werd ook het overlegteam van
Nolet zelf tijdelijk gehandicapt
door het vertrek van drie be
stuursleden, te weten mr A. F.
A. van Velzen die er sinds
1946 bij was, waarvan de laat
ste 27 jaar als voorzitter, en
penningmeester Jan Pels Rijc-
ken en dokter L. H. Ge^rdes.
Nolet is tevreden pret het vo
rig jaar tot stand gekomen
Economisch is het voor Nolet
geen gemakkelijk jaar ge
weest, en onder meer komt dat
door het aanwenden van eigen
middelen om het personeel op
sterkte te houden het zie
kenhuis telt 450 arbeidsplaat
sen. Nolet heeft wat dat be
treft ernstige kritiek op het
centraal orgaan voor zieken
huistarieven, dat het perso
neelsbestand van veel belang
rijke medische diensten afhan
kelijk stelt van het aantal ver
pleegdagen en niet van de
werkzaamheden die verricht
moeten worden. „Dat is een
principieel onjuiste normstel
ling," menen directie en be
stuur van het Noletziekenhuis.
Als immers het personeel hard
werkt om patiënten beter te
kunnen helpen en zo hun her
stel te bevorderen, zou dat ten
koste gaan van het personeels
bestand. „Daardoor zou men in
principe steeds minder men
sen kunnen inzetten voor ge
lijkblijvend of zelfs toenemend
werk, aldus de top van het
ziekenhuis.
Nolet is van origine een katho
liek ziekenhuis. Uit het jaaro
verzicht blijkt dat. een derde
deel van de patiënten rooms-
katholïek was. Het aantal op
namen was vorig jaar 5622.
Het aantal sterfgevallen in het
ziekenhuis liep terug tot 171.
Per dag lagen gemiddeld 223
mensen in het ziekenhuis. De
betalende instanties waren in
81,6 procent de ziekenfondsen
en in 18,4 procent de particu
liere verzekering.
Fusie
De regionale functie van het
Noletziekenhuis aan de Stad
houderslaan in Schiedam is
vorig jaar versterkt. Het aantal
opnamen bleef op het hoge ni
veau van de laatste jaren, en
van alle opgenomen patiënten
kwam bijna een kwart (om
precies te zijn: 23,7 procent) uit
Vlaardingen en Maassluis.
Onder andere daarmee heeft
het te maken, dat een verte-
;enwoordiger van het Holyzie-
:enhuis in Vlaardingen tegen
woordig het fusieoverleg bij
woont tussen de twee Schie-
damse ziekenhuizen, de Nolet-
stichting en het gemeentezie
kenhuis aan de BK-laan. Op
directie- en bestuursniveau
heeft men periodiek overleg.
In goede sfeer is de intentie
uitgesproken tot nauwere re
gionale samenwerking te ko
nten, waarbij elk ziekenhuis
bereid leek een deel van de ei-
*en autonomie in te leveren.
Dat is wel logisch, maar zacht
gezegd opmerkelijk is het toch
dat zulks in goede sfeer ge
beurde. Het fusieoverleg tus
sen de twee Schiedamse zie
kenhuizen is onder andere
door het ontbreken van zulke
intentieverklaringen lange tijd
zeer stroef verlopen.
Geen kwaad woord heeft No
let echter over voor de fusie
besprekingen, zoals zij in 1979
zijn verlopen. Er wordt geme-
door Kor Kegel
concept voor de gemeenschap
pelijke regeling, dat juridische
basis en statuten van het fusie
ziekenhuis vastlegt zo staat
vast dat het nieuwe ziekenhuis
een zelfstandig publieksrech
telijk orgaan wordt en het
enige wat niet boterde was de
toekomstige directiestructuur.
Eind 1979 leidde dat tot een
impasse in het overleg en toen
de Schiedamse gemeenteraad
de knoop doorhakte, zorgde
dat dit jaar nog voor een in
tern conflict in de PvdA, maar
het overleg tussen gemeente
en Noletziekenhuis kon toen
in elk geval weer doorgaan.
Nieuwbouw
Dat er ideeën bestaan over een
nieuw te bouwen ziekenhuis
in Schiedam, welk gerucht totI
nog toe door niemand beves
tigd werd, blijkt nu wel uit het
jaarverslag van Nolet Daarin i
staat namelijk dat na de fusie
met het gemeenteziekenhuis
een oplossing moet worden ge
zocht voor vervanging van het
in 1928 gebouwde ziekenhuis
van de NoletsLichting aan de
Dr Noletstraat, aan de achter
zijde van het huidige hospitaal
Het gaat hier overigens wel
met name om poliklinische ac-,
commodatie.
In het jaarverslag over '79
worden verbeteringen opge
somd, waarmee volgens be
stuur en directie vooruitgelo
pen wordt op landelijke ont
wikkelingen. Een vrij unieke
onderzoeksmethode, die in
Schiedam tot stand kwam, is
de 24-uurs EEG-registratie.
Ook kwamen er keuzemaaltij-
den voor dieetpatiënten. Het
takenpakket van het Noletzie
kenhuis werd uitgebreid met
de specialismen altergologie en
revalidatie. Er kwamen een
tweede radiodiagnost en neu
roloog bij. Met het gemeente
ziekenhuis werden nieuwe
werkafspraken gemaakt voor i
de cardiologie. Er kwam de
vacature voor een tweede psy
chiater. En de activiteiten na
men toe in de specialismen
longziekten en cardiologie, fy
siotherapie en echo-onderzoe-
ken.
iiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiuirtiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiuiiiiiniiiiiiiiiiminiKuiuiiiiiiiiiiiiiuimiimmimiuiuiuuujiiuiininiiiiiuunniiiiiui
zonder uitzondering
v, D®lfland woonden. Ook in
J^^asland waren ze sterk ver
tegenwoordigd. Spittend in de
|emeente-archieven kwam ik
leerde ik groot
vader kennen. Het was een
merkwaardig man, die oude
jymen van der Kooij. Hij
het tegen de toenmalige
r^gemeester op te nemen; hij
•Prong op het losse paard en
Anton Martineau overhandigt een van zijn werken aan drs Jörg F. Zutter, educatief medewerker van het stedelijk
museum in Schiedam, die de expositie In Kunst+ opende.
Vlaardingen In Kunstis zaterdagmiddag de tentoonstel
ling geopend van schilderijen, gemaakt door Anton Marti
neau. In deze te kleine expositieruimte aan de Johan Willem
Frisolaan 70 hangt een aantal werken, gemaakt met verschil
lende materialen: olieverf, pastel en was co. Op het eerste ge
zicht is er een groot verschil tussen de olieverfschilderijen en
de andere tekeningen, maar later blijkt toch een nauwe sa
menhang.
De eerste zijn stemmiger van
kleur en zien eruit alsof er
lange, tijd aan gewerkt i*. nog
eens overheen geschilderd, en
nog eens ook de omgeving,
de achtergrond, speelt een be
langrijke rol terwijl de an
dere tekeningen veel vlotter,
sneller gemaakt lijken: felle,
mooie kleuren en grove lijnen
en vlekken geven een onstevig
maar met slordig effect
Grote overeenkomst in al de
schilderijen is de mens, of ma
chinemens. Martineau stelt de
mens centraal in zijn werk,
maar onlosmakelijk verbon
den met de machine. Er is
voor hem geen ontkomen aan.
Maar hij laat de moed niet
zakken, geen donkere onder-
gangsvoorepellingen, geen
dood. Zijn schilderijen zijn de
kleurige synthese van gevoel
en verstand. Een mengeling
van mens en machine, een fi
guur met armen van platen en
schroeven of zelfs een machi-
nehoofd, komische monsters
die leven, bewegen en ontwik
kelen. Een opbeurend bericht
je in een donkere tijd.
A.M.
Schiedam Het Koninklijk
Schiedams Mannenkoor
'Orpheus'heeft haar eerste
najaarsconcert in de Haven-
kerk onder leiding van diri
gent Richard Stam gegeven.
Hieraan werd meegewerkt
door het Haags Vocaal En
semble en de pianiste Marie-
Thérèse van Krieken. Het
koor bestaat volgend jaar 115
'jaar, geniet internationale
bekendheid en drijft op een
aantal zangers die veel routi
ne hebben.
Dat werd merkbaar in de
uitvoering van werken van
Palestrina, Morley en vooral
in de vier gebeden van Fran-,
cis Poulenc. Hiervan is 'Seig
neur, je vous en prie* de be
kendste en het werd duide
lijk dat het koor beschikt
over een warme middenbe
zetting, die een behoorlijke
praktijkkennis demonstreer
de.
Toch zou het niet ongewenst
zijn versterking te zoeken in
de eerste tenorpartij en de
lage bassen. Mede daardoor
vermoedelijk hield Richard
Stam het programma wat
aan de behoedzame kant,
doch als geheel blijft 'Orp
heus' een vereniging die het
moeilijke werk niet schuwt.
Dirigent Richard Stam
maakte een veelbelovend de- -
buut met de Schiedammers,
maar ontlokte aan de Schie
damse mannenkoorkenner
bij uitstek, Jan de Vogel (85),
de opmerking: „Sommige ak
koorden kan hij best wat
mooier door laten klinken."
Dat gebeurde wel via het
Haags Vocaal Ensemble. Ook
hier wat minder goede mo
menten in het lage register,
maar verder een boelende
voordracht in werken van
Sweelïnck (psalm 138 en 142)
en een glasheldere sopraan
in 'vier latijnse Madrigalen'
(doorgecomponeerd. koorlied
met klankeffecten) van.
Svend S. Schultz, niet de
meest bekende componist
binnen het madrigalisme.
Complimenten voor de pia
no-soliste en de duidelijkheid
van het programmaboekje.
'Orpheus' heeft ook hiermee
zijn educatieve taak begre-
peen en kan terugzien op een
geslaagd concert
V.&IL
