EXTB
Scharrelei
'dierwaardig'
Legbattej-ij
Gekakel uit duizend kippekelen
mm
mmm
Nederlanders zijn per definitie zuinige mensen. Of dat
waar is, of in hoeverre deze uitspraak op waarheid
berust, zullen we in het midden laten. Wat wel waar
is, is het feit dat de Nederlanders zuiniger worden en
zuiniger gaan leven. De economische malaise tekent
zich ook in onze portemonnee af.
Alternatieve
produkten
Legbatterij
Misvormd
1
"y"
ssfS-l
Pootbeschacüging
mund*g
27 obtob«r 1580
vo/sc/ww
Zo gaan bijvoorbeeld steeds meer
mensen over op de aanschaf van
een gasinstallatie in hun auto om
minder geld voor brandstof kwijt
te raken. Ook worden veel min
der nieuwe auto's verkocht dan
voorgaande jaren om de eenvou
dige reden, dat het "oprijden" van
een wagen veel voordeliger is dan
liet jaarlijks of tweejaarlijks inrui
len voor een nieuwe. Dit zijn
slechts enkele voorbeelden.
Ondanks de bezuinigingen is men
de laatste jaren wel bereid meer te
betalen voor zogenaamde alterna
tieve voedingsprodukten. Dat zijn
produkten, die niet op de alge
meen gangbare wijze worden ge
produceerd. Onbespoten groenten
en fruit vinden gretig aftrek. Ook
de vraag naar scharreleieren en
de verkoop ervan laten nog steeds
een opgaande lijn zien, waarvan
het eind nog niet in zicht is.
Maar wat is nu de oorzaak van de
vraag naar deze alternatieve pro
ducten en in het bijzonder het
scharrelei? De een zal zeggen dat
deze produkten beter zijn voor de
gezondheid, een ander meent dat
de alternatieve produkten Op een
milieuvriendelijke(re) wijze voort
gebracht worden, terwijl een der
de van mening is dat deze pro-
duktiemiddelen dierwaardiger
zijn, met andere woorden dat het
het welzijn van het dier ten goede
komt. Als we deze meest genoem
de redenen bekijken, valt het op
dat ze alleen verbetering beogen,
óf van de gezondheid, óf van het
milieu, óf van het bestaan van het
dier. Vooral dit laatste argument
speelt natuurlijk een grote rol bij
de aankoop van scharreleieren.
De kippen moeten dus een beter
leven krijgen, maar wat schort er
dan aan het bestaan van de kip?
Alvorens hierover uit te wijden
eerst wat indrukken van een be
zoek aan een 'eierfabriek' in
Bergambacht-
Als je de kippenschuur binnen
komt, denk je meteen, dat je in
het magazijn van een grote fa
briek bent. Deze indruk wordt ge
wekt door lange, ongeveer twee
meter hoge stellingen, die in de
gehele lengte van de schuur zijn
opgesteld. Alleen het gekakel uit
duizend kippekelen brengt je te
rug in de werkelijkheid. Lopend
tussen de stellages zijn honderden
kippekoppen met misvormde sna
vels op je gericht,- die snel ver
dwijnen als je in hun buurt komt.
Als je het goed bekijkt blijken de
stellingen hokken te zijn. Hokjes
is een beter woord, want de mi
niatuurgevangenisjes zijn niet gro
ter dan 45 x 45 x 40 cm en in ieder
bedrijf worden vier (in sommige
nog economischer gevoerde be
drijven vijf) kippen gehuisvest
Bonderden hokken naast elkaar,
drie hoog, dus reken maar uit
hoeveel kippen je op die manier
in een nieuwbouwschuurfje kwijt
kunt Lange voergoten lopen voor
de hokken langs en de dieren
moeten hun nekken flink uitrek
ken om bij het voedsel te komen.
Aan de bovenzijde van de hokken
lopen waterleidingen met drink-
nippels, die de kippen laven als ze
er op drukken. De poep valt door
de bodem, die van ijzerdraad ïs
gemaakt °P een transportband.
Eens in de zoveel tijd wordt de
band opgerold boven een kruiwa
gen en weer schoon naar de hok
ken teruggevoerd.
In een andere schuur waar de
transportband ontbreekt valt de
mest op de grond en wordt onge
veer eens in de twee maanden
weggehaald.
De eieren, kunnen niet door de
mazen van de bodem vallen en
blijven dus in het hok- Om te
voorkomen, dat de kippen de eie
ren kapot trappen of leeg eten
heeft men de onderzijde maar hel
lend gemaakt zodat het ei direct
na het leggen uit het hok, buiten
het bereik van de kippen rolt
Het is gewoon een verademing als
je buiten gekomen bij de buren
een toom loslopende kippen langs
de slootkant hun kostje bijeen ziet
scharrelen.
Ëen van de eerste dingen die op-
vallen zijn de misvormde snavels
van de kippen. De bedrijven die
jonge kippen of kuikens leveren,
ontdoen de dieren als ze een dag
of vijf oud zijn van hun fnavel-
punt Bij de ene kip valt dit haast
niet op, maar bij de ander is de
halve snavel verdwenen. Deze in
greep is "noodzakelijk" om zoge
naamd kanibalisme tegen te gaan.
Daar de vieren met z n vieren in
een klein hok zitten, irriteren ze
elkaar sneb Ze kunnen op geen
enkele andere manier afreageren
dan door naar elkaar te pikken,
waardoor flinke wonden ontstaan,
die steeds groter worden. Als kip-
Scharreh
klppen
hebben het
beter als
kippen in een
legbatterij.
door
Aat
Kasbergen
iiöK-alAl
WmÊmmÊmÊ
s.
'V>>,
ÉÉMfó&r j
A V
'V/i*''W -
fi >0vv
1.UIHLUI4I.|
jJB- .Mt
Sw
•SE?»..
V
i :^w
pen eenmaal bloed hebben ge
proefd, blijven ze pikken en de
aangevallene kan niet weglopen.
Door de snavelpunt te verwijde
ren hebben ze meer tijd nodig om
te eten en dus minder om elkaar
te pikken en als ze elkaar met
hun stompe snavels pikken is het
ongevaarlijk.
De jonge dieren zien er goed uit,
maar de oude daarentegen verke
ren vaak in een erbarmelijke
staat. Hun borst is vrijwel hele
maal kaal, want om uit de voer-
goot-te kunnen eten moeten ze
hun kop tussen de ijzeren spijlen
van hun hok doorsteken. Ten ge
volge van deze onnatuurlijke aan
slag op hun veren krijgen ze de
kale vurige plekken. De pluim
veehouder hield zijn dieren onge
veer een jaar, waarin ze ongeveer
tweebonderdtachtig tot driehon-
Een moderne
legbatterij.
derd eieren voor hem legden. Na
dat jaar worden ze als soepkippen
verkocht. Sommigen behoefden,
zo vertelde hij me, niet meer ge
plukt te worden, zo weinig veren
hadden ze op hun lijf.
Een ander veel voorkomend ver
schijnsel in legbatterijen zijn poot-
beschadigingen. Het gewicht van
de kip kan door de bodemvorm
(ijzeren spijlen) niet goed over de
poot verdeeld worden, waardoor
er vergroeiingen of afwijkingen
kunnen ontstaan. Ook de kans,
dat de poot door de spijlen zakt en
beschadigd is aanwezig.
Een ziekte onder de kippen kan
catastrofale gevolgen hebben om
dat de dieren zo dicht op elkaar
zitten en de ventilatie vaak niet
afdoende is. Zo vertelde de pluim
veehouder dat hij last had gehad
van B.C.-14/ een ziekte die on
schuldig is, maar het leggen van
windeieren veroorzaakt (eieren
met een dunne of helemaal geen
kalkschaal), waardoor ze onver
koopbaar worden. Zonder.medi
cijnen werd deze ziekte bestreden.
In plaats van het gewone fijnge
malen voer, waar alle benodigde
bestanddelen inzitten, kregen de
dieren van de ene op de andere
dag haver. En dit enkele weken
lang. De dieren raakten door deze
verandering zo de kluts kwijt, dat
ze geen eieren meer legden, wat
ook de bedoeling was. Daarna
kregen ze weer hun oude voedsel,
zodat ze langzamerhand weer in
hun ritme kwamen en hun, nu
gezonde eierproduktie weer her
vatten.
Dat de dieren niet alleen lichame-,
lijk, maar ook geestelijk bescha-'
digd worden spreekt voor zich, al
is het moeilijk uit te zoeken hoe
erg dit is. Een paar voorbeelden.
Van nature is een kip geen diert
dat uren lang op een plaats blijft
zitten (behalve 's nachts), maar
bedrijvig heen en weer loopt en
onvermoeibaar in de grond en
tussen de planten zijn kostje bij el
kaar scharrelt. Maar...deze moge
lijkheid wordt haar in een legbat
terij onthouden.
In normale omstandigheden ,zal
een normale kip. om haaf ei te
leggen, een rustig donker hoekje
opzoeken. Ook deze mogelijkheid
ontbreekt in een legbatterij. Daar
om probeert ze onder een andere
kip of tussen een paar kippen in
te kruipen, waar haar kooigeno
ten, gezien de beschikbare ruimte
niet van gediend zijn. Met venijni
ge pikken wordt ze veijaagd en
legt het ei tenslotte open en bloot.
Het dier kan in zo'n geval-lettor-.
lijk en figuurlijk het ei niet kwijt.
Scharrelei
Mede dankzij de consument, die
steeds meer naar scharreleieren
ging vragen, hebben verschillende
pluimveehouders hun produktie-
methoden gewijzigd, al moet niet
'verwacht worden, dat het kakel
verse eitje is gelegd door een kio,
die vrij op een boerenef kon rond
wandelen. Het grootste deel van
de scharreleieren wordt gelegd
door kippen, die in strooischuren
gehouden worden. De vloeren
van deze schuren zijn, zoals de
naam zegt, bedekt met zaagsel,
zand stro of ander strooimateriaal.
De dieren hebben nu de ruimte
om zich vrij door de schuur te be
wegen. Om eieren te leggen kun
nen ze zich terugtrekken in don
kere legkestjes, die langs de wand
zijn opgesteld.
Bij de verkoop van alternatieve
produkten bestaat de kans, dat de
consument bedrogen wordt. Ook
eieren uit de legbatterij worden
soms als scharreleieren verkocht
Op die manier streek de produ
cent de paar extra centen op, die
voor de scharreleieren betaald
worden zonder'enige kosten er
voor te maken. Moeilijk is het
niet De pluimveehouder die ik
bezocht, vertelde eens bij wijze
van grap legbatterij - eieren voor
scharreleieren te hebben ver
kocht. De vrouw, die deze "schar
releieren" gekocht had, vertelde
een week later npoit andere meer
te willen hebben. Het was slechts,
een grapje met tien eieren, maar
als het er honderdduizenden wor
den loopt het de spuigaten uit
Daarom biedt de minister van
Landbouw en Visserij de consu
ment nu ook de garantie dat hij
ook inderdaad krijgt waar hij om
vraagt. Sinds 17 januari 1979 is er
een Landbouwkwaliteitsbesluit
gekomen voor scharreleieren. De
koper kan er nu van opaan, dat
hij ook echte scharreleieren krijgt
Dat is overigens de enige garantie,
die de koper heeft Het woord
scharreleieren zegt namelijk niets
van de kwaliteit,geur, kleur en
voedzaamheid. Tot nu toe heeft
wetenschappelijk onderzoek zo
iets nog niet uitgewezen. Wat de
consument wel weet is, dat de
kippen waar hij zijn eieren van
krijgt los kunnen lopen in een
schuur en de beschikking hebben
over scharrelmateriaal, terwijl de
beschikbare minimumruimte per
kip minstens 1250 vierkante centi
meter moet bedragen. Dat zijn er
nog acht per vierkante meter.
Op het ogenblik wordt nagegaan
of er nog meer verbeteringen
voor de scharrellrip dienen te ko
men, al zal het van de consument
afhangen of ze effectief zullen
zijn, want die moet, uiteindelijk de
meerprijs van de verbeteringen
moeten betalen.
