Sin terklaas
■bIsSI
s
m
IMF
-fclëggÉW
'SÊt'mÊM
fètgwiPiss
mm
A 1 im
V onder mijn bedl
Be Gelaarsde Ivu
H&prmsesje
Toe-'
nemende
ver
schuiving
van
pakjes
avond
niet
veront
rustend
Een
boek
bespreking
door
Paula
Gomes
Kerstman 'concurr
met Sinterklaas
Delft Steeds meer mensen
laten het Sinterklaasfeest voor
wat het is en richten alle
aandacht op de kerstdagen.
Cadeaus worden niet meer op
grote schaal in de schoen
gedeponeerd, maar krijgen
veelal een plaatsje onder de
kerstboom. Kortgezegd:
Sinterklaas krijgt concurrentie
van de Kerstman. Maar lang
niet iedereen is het daarover
eens.
„Van die tendens is eigenlijk
al sinds de jaren zestig sprake1',
zegt mr. J. A. Lam (37)
secretaris van het 'Koninklijk
Nederlands Ondernemers
Verbond (KNOV) te Delft,
„maar", voegt hij daar
onmiddellijk aan toe. ..het
Sinterklaasfeest zal toch nooit
helemaal overgeslagen
worden. Het is een traditie die
hoe je het ook wendt of
keertniet valt weg te
- denken uit de Nederlandse
samenleving. Het bestaat al
eeuwen. De kerstman moet
zich bij wijze van spreken nog
waarmaken. De Sint is nog
steeds de goedheiligman. Een
kerstman past niet zo in het
godsdienstige gebeuren. Die
heeft voor veel mensen nog
iets heidens."
Warenhuis De Bijenkorf ziet daar
entegen geen duidelijk concurren
tiepositie vart de kerstman ten op
zichte van Sinterklaas. Een woord
voerder is zelfs meer geneigd om
deze veronderstelling naar het rijk
der fabelen te verwijzen. In ieder
geval, aldus De Bijenkorf, blijven
beide feestdagen hun eigen sfeer
'houden.
„Er. op de speelgoedmarkt Iaat de
Sint zich sowieso niet verdringen.
In het buitenland is de rol van de
kerstman duidelijk anders. Daar is
de kerstman wat hier de Sint is", al
dus de zegsman, die echter beaamt
dat het geven van cadeaus tijdens
de kerstdagen de laatste tijd wat
meer ingang heeft gevonden.
„Het accent ligt dan op de wat
duurdere cadëaus", aldus de Bijen
korf-woordvoerder, die. overigens
voor de. komende pakjesavond ver
wacht dat de mensen dit jaar het
nuttige wat meer met het aangena
me zullen verenigen. „Nuttige din
gen zullen voorrang krijgen en dan
denken we met name aan de mode
artikelen."
Ook een zegsman bij Vroom en
Dreesmann meent dat er van een
duidelijk waarneembare verschui
ving geen sprake is, maar erkent
net. .als De Bijenkorf dat het geven
van kerstcadeaus een toenemend
verschijnsel is. „Maar dat valt niet
duidelijk uit de verkoopcijfers te le
zen. Tenminste, niet in die van-
voorgaande jaren. Bij ons zijn beide
feestdagen nog pieken."
Haastfeest
Terug naar het KNOV. Waarom
dan toch die verschuivings-tendens,
van pakjesavond naar de kerstda
gen? Volgens het KNOV draait hel
in feite allemaal om de vrije tijd van
de consument. „Het Sinterklaasge-
beuren is echt een haastfeest gewor
den", zegt de KNOV-secretaris.
„Dat zie je in het hele detailhandels-
gebeuren ook. Pakjesavond is nog
niet voorbij of alle aandacht wordt
al weer op het kerstgebeuren ge
richt. Heel opvallend"
„Omdat het dus in feite maar om
één avond gaat, nemen veel mensen
niet eens de moeite om daar speciaal
voor naar het ouderlijk huis te gaan.
Vooral niet als dat ook nog eens op
een doordeweekse dag valt", aldus
de secretaris.
„En kijk eens naar de kerst, dat zijn
sowieso al twee vrije dagen. Veel
ménsen plakken daar een paar ex
tra vrije dagen aan vast. Vaak een
hele week. De kinderen hebben dan
ook vrij van school. Alle bedrijven
werken in een lager tempo of liggen
helemaal stil. Kortom: alle aandacht
kan tijdens die vrije week uitgaan
naar het gezinsleven. Het is een
soort rustpunt in hel jaar. Het ge
zinsleven en de 'gezelligheid slaat
dan centraal. De kerstdagen-worden
dan ook bij uitstek gebruikt om fa
miliebezoeken af te leggen."
Sint blijft
Hoewel er groeperingen zijn bij wie
de goedheiligman al lang in de ver
geethoek zit en het aantal kerst
man-volgelingen toeneemt, houdt
toch een groot aantal de Sint nog
aan als gulle gever. Secretaris Lam
daarover: „Maar voornamelijk voor
de kinderen. Het blijft gewoon een
typisch kinderfeest Daar kan men
moeilijk omheen. In geen enkel
land wordt Sinterklaas zo traditio
neel gevierd als in Nederland. Kijk,
KNOV-secretaris mr. J. Lam: Sin
terklaas is een haastfeest gewor
den..."
en met de kerst ligt dat accent meer
bij de ouders zelf, of liever gezegd,
het gezin in zijn totaliteit"
Maar ook bij veel volwassenen staat
de Sint nog altijd op de eerste
plaats. Al is hei alleen maar vanwe
ge het feit dat men op zo'n avond
broer, zus of een ander familielid
ten overstaan van de hele meute,
letterlijk en figuurlijk bij de neus
kan nemen. Want, al geeft men dan
misschien wat minder uit aan ca
deaus. er kan nog altijd extra aan
dacht worden gevestigd op het ma
ken van een surprise.
In veel gevallen steekt men daar
een zee van tijd In. De één zoekt
zijn heil in een eenvoudige verras
sing verpakt in kleverige stroop,
terwijl een ander er de voorkeur
aan geeft om met een ingenieus iets
voor de dag te komen. Een scherp
gedicht of een koddig rijm moet de
puntjes op de i zetten. Dat alles
oijeen is vaak een cadeau ap zich,
wat nog jaren wordt bewaard. Nog
langer soms dan het cadeautje dat
erin zat verstopt, het 'aardigheidje'.
Niet verontrustend
Hoe het ook zij. Öe vermeende ten
dens van de verschuiving van pak
jesavond naar de kerstdagen is voor
de detailhandel niet verontrustend.
Sterker nog, in vele branches ziet
men meer voor- dan nadelen. Het
feit dat men de zaken meer kan
spreiden wordt als 'prettig' ervaren.
Het cadeautjes geven met de kerst
vloeit volgens het KNOV duidelijk
voort uit 'een nieuw stuk welvaart*.-
In zijn algemeenheid worden er
echter geen super-de-luxe cadeaus -
aangeschaft, maar meer 'praktische'
geschenken. „Geschenken, die in
feite het hele gezin ten goede ko
men", zo legt mr. J, Lam uit. „Men
is dan duidelijk ook selectiever", is
zijn indruk.
Branches die de verschuiving van
pakjesavond naar de kerst jiet dui
delijkst merken zijn volgens het
KNOV ondermeer ae juweliers, de
zaken voor 'luxere' artikelen, in
mindere mate de textielbranche en
de parfumeriezaken. „Maar in feite
Is de kerst voor onze branche altijd
al de belangrijkste tijd geweest", al
dus een woordvoerder van de Alge
mene Nederlandse Juweliers Vere
niging. Ook de parfumeriebranche
verwacht dit jaar met de kerst weer
een grote omzet.
Speelgoedzaken
Voor de speelgoedzaken is„de kerst-
vooralsnog geen toptijd. Deze bran
che heeft in de Sinterklaastijd nog
steeds handenvol werk. Voor zover
ze verkopen in de kersttijd, gaat dat
in veel gevallen om duurzame ge
bruiksvoorwerpen. De meubelzaken
moeten het daarentegen juist wel
van de kersttijd hebben. „Want-
",zegt secretaris mr. Lam: „het ko
pen van meubilair is typikch een ge
zinszaak. En wil je met het hele ge
zin een keuze doen, dan heb je daar
rond de kerstdagen alle tijd voor.
Dat gebeurt dus ook steeds meer, sa^
men naar de meubeltoonzaal. Hond
die tijd doet men zichzelf dan een
geheel nieuw meubilair cadeau."
Uit een onderzoek, dat het KNOV
vorig jaar hield onder een aantal
vakorganisaties, bleek dat veel on
dernemers vorig jaar na de kerstda
gen in ieder geval in een 'welgevul
de* kassa konden kijken. Opvallend
was, dat ook in de banketbakkersza
ken een duidelijke verschuiving
viel waar te nemen van Sinterklaas
naar kerst.
Sint Nicolaas en de kerstman lijken eikaar te hebben gevonden. Zij felici
teren elkaar met hun gemeenschappelijke goedheid. Steeds meer men
sen prefereren gebruik te maken van de goedgeefsheid van de kerstman,
maar de situatie is zeker niet zo dat het Sinterklaasfeest ook maar op
enigerlei wijze in de knel dreigt te komen.
moet er aan
Wanneer Sinterklaas een boek
wil geven, hoeft hij maar naér
een boekwinkel te gaan. Aan
de uitgevers zal het niet
liggen. Er kwam zoveel op de
markt dat het moeilijk zal zijn
een keuze te maken.
Er zijn verrassend veel
sprookjes bij. De tegenstanders
ten spijt. Ze zijn onwerkelijk.
Je mag kinderen geen leugens
vertellen. Ze zijn wreed. Je
mag kinderen niet
schokken.Maar een feit
blijft dat kleuters al vele
generaties lang met sprookjes
zijn opgegroeid. Heeft dat
blijvende beschadigingen
teweeg gebracht? Ouders
kunnen voor het antwoord
hierop bij zichzelf te rade
gaan. Voorstanders menen dat
sprookjes onmisbaar zijn voor
de belevingswereld van het
jonge kind. Elementen
bevatten, die als kiemen met
het'kind meegroeien tot
begrijpende gedachten. Hoe
dan ook. Voor het geval
Sinterklaas voorstander is en
een sprookjesboek cadeau wil
geven, zal ik hier enkele
nieuwe uitgaven noemen.
Zo verscheen bij de uitgeverij Lem
niscaat die niet bang is voor een
sprookje „De gelaarsde kat" (23 gul
den 50). Opnieuw verteld door de
bekende Deense kinderboeken
schrijver Svend Otto. Behalve het
titelverhaal van Perrault, staan er
ook sprookjes van Grimm in, zoals
Sneeuwwitje en De wolf en de ze
ven geitjes, maar ook twee minder
bekenden. Allemaal rijk geïllu
streerd.
Ook bij Lemniscaat kwam „Ik l)en
Doornroosje en jij de boze fee" (17
gulden) van Monika Laimgruber.
U-f?
ftWif
Het aardige van dit boek is, dat het
lezertjes aanmoedigt het sprookje op
te voeren. Het toont hoe kinderen
aan de slag gaan met hei maken
van kostuums en decors. En einde
lijk is het zover. Het publiek zit
klaar. Het doek gaat op.
Kleine toneelliefhebbers zijn hier
door op een idee gebracht. Natuur
lijk kunnen ook andere verhalen
worden nagespeeld. Bijvoorbeeld
„Het prinsesje dat altijd wegliep"
(Lemniscaat 16 gulden 50) met heel
mooie feeërieke tekeningen van
Frangoise Trésy. Het prinsesje heeft
zeven brave zusjes. Zij alleen wil
steeds wat anders en weet telkens
weer te ontsnappen. Tot woede van
de koning. Maar hij kan haar niet
tegenhouden. Het prinsesje ver
dwijnt... voorgoed. Waarheen? Dat
wordt aan de fantasie van de klein
tjes overgelaten.
Wie is bang?
Een krokodil onder je bed is ook
niet iets wat in het dagelijks leven
voor komt. Iets om bang van de
worden. Maar in „Er ligt een kroko
dil onder mijn bed" (Lemniscaat 16
gulden) van Ingrid en Dieter Schu
bert is juist een krokodil naar. de
mensenwereld gestuurd om bange
kinderen die niet kunnen slapen op
hun gemak te stellen. Dat gaat hem
heel goed af. Natuurlijk geloven de
ouders daar niets van. Die zien niet
eens een krokodil. Een aardig boek,
vooral vanwege de vele grappige il
lustraties. Er is en plaat bij die uit
legt hoe je zelf een krokodil kunt
maken van eierdoppen, papier en
verf. Om onder het bed te leggen
voor als je een keertje bang bent
Wie weet hoe het helpt.
In tegenstelling tot de titel juist
veelzeggend is „De zwijgzame prin
ses" (Kosmos 16 gulden 90) van
Evelyne Passegant en uit het Frans
vertaald door Josephine Vonk. Net
als haar moeder heeft deze prinses
een afkeer van alle pracht en praal
die haar. omringt. Hoe mooier de
prins dié met haar wil trouwen zich
Üc sdidwtiuzikaiHcn van Ifcxucu
en <k zeven
j«v lx turn witjeOimiulik -
tArrrrtatttio!
opdoft, hoe meer ze zich letterlijk
en figuurlijk voor hem afsluit. Pas
wanneer hij al het moois heeft afge
legd en uitgedaan, en zo vóór haar
staat krijgt hij haar te zien, ook
zoals ze is, naakt. Een romantisch
eind dat de kleuters tevreden zal
stemmen, ook al zal de diepere bete
kenis voor hem verloren gaan. De
suggestieve schilderingen van Rita
van Bilsen maken de uitgave tot
een wonderlijk geheel.
Bij Gottmer kwam een serie van
vier bijzonder mooie bundeltjes met
fantastische vertellingen, die van
wege de kunstzinnige uitvoering
ook ouderen zullen bekoren. Au
teurs van wereldformaat zorgden
voor de. tekst. Zo kwam Voltaire
met „De hond en het paard" (10
gulden 50). James Joyce met „De
kat en de duivel" <10 gulden 50).
Leo Tolstoj met Babin de dwaas" (10
gulden 50) en de sprookjesschrijver
bij uitstek Hans Andersen met „De
Chinese nachtegaal" (1! gulden 50).
Goed vertaald. En zeer de moeite
waard.
Vanaf zeven jaar maar eigenlijk ook
al voor alle leeftijden is „Boom"
(PIoeg5ma 16 gulden 90) van Allison
Reed. Een kijkboek waariji wordt"
aangetoond hoe uit een vrucht een
boom ontstaat. Het gaat hier niet om
een gedetailleerd verslag, er is geen
tekst. Wel pagina grote fascinerende
en poëtische tekeningen. Sprookje
sachtige werkelijkheid voor grote
en kleine natuurliefhebbers.
Dierenverhalen
Sinterklaas zou ik ook willen wijze
op de uitgave waarin dieren cen
traal staan. Bijna alle kinderen hou
den van dieren en vinden het leuk
er boeken over le hebben.
„De vijf poesjes" van Mini Vang 01-
sen (Leopold 15 gulden 90) is een
aardig premeboek met een ontroe
rend verhaal over een zwerfkat die
moeder wordt, een huis vindt en
vijf jongen krijgt. Hier gaat het ook
om het groeiproces. De jongen wor-
DOORNROOS.'
aborëfeê
den groot en moeten het huis verla
ten. De moederpoes .blijft.
„Laura" van Philippé Dumas (Kos
mos 15 gulden 90) vertelt over twee
kinderen en hond die vol streken
zit en zo lastig wordt dat hij eigen
lijk niet te houden is. Dan redt ze de
twee kinderen van een angstig
avontuur op zee. De reddinfsma-
noeuvre is wel wat onwaarschijn
lijk, maar de kleintjes zullen het een
boeiend verhaal vinden. Honde-
trouw komt er tn voor. En de span
ning om een dier dat eerst uit huis
moet en dan mag blijven.
Er is een dieren- en een mensenwe
reld. Maar soms warden ze door el
kaar gehaald. Wie bijvoorbeeld %ve*
ten wil wat er in een klein burgclijk
gezien omgaat, hoeft „Een dag uil
het leven van Ringelore Krul" van
Tatjana Hauptmann er maar op na
te slaan (Ploegsma, 25 gulden), de
geschiedenis van het kleine stoute
varkentje en zijn moeder. Een hu-
moristisch kijkboek zonder tekst.
Heel groot. Met platen waarbij ver
nuftige uitsnijdingen voor een extra
effekt zorgen.
Toch geloof ik dat ik voor hetzelfde
geld de voorkeur zou geven aan
„Het groot dierenboek" (Ploegsma,
25 gulden). Ook een behoorlijk for
maat kijkboek. Openklapbaar, zodat
het als een boog om het kind heen
kan worden opgezet. Bijna honderd
jaar geleden verscheen <le eerste
druk. Dit aan de kleding van de
bezoekers aan de dierentuin te zien.
Wat niet veranderd is, zijn de die
ren en het plezier dat de kleintjes
aan de uitgave zullen beleven. Het
is of ze zelf voor dc kooien staan.
Dan wil de fantasie wel op gang ko
men. Want met dieren kun je pra
len, dat weet ieder kind.
Dromen over liefde
Als Sinterklaas uit is op een lees
boek voor kinderen van een jaar of
tien, dan stuit hij natuurlijk al gauw
op het laatste nieuwe boek van
Guus Kuyer „De tranen knallen uit
mijn kop" (Querido 16 gulden 50)
voor acht jaar en ouder. Met hele
tere illustraties van Mance Post.
Ditmaal gaat het over Jonathan, een
jongetje dat droomt op klaarlichte
dag. Dromen die ieder* kind zou
kunnen hebben als het maar net als
Jonathan ook een verhalenboompje
had. Het staat allemaal in korte
hoofdstukjes die vlot lezen. Het zijn
ook maar korte dromen, want tel
kens wordt Jonathan weer tot de
werkelijkheid teruggeroepen. Jo
nathan hoort tot de jongens die ver
liefd zijn op hun schooljuffrouw.
Maar zij is nu juist degene die hem
steeds weer letterlijk uit dc droom
komt halen. Gelukkig dat het ver
halen boo mpje die dingen laat ge
beuren zoals hij dat wil. Held zijn.
Vertroeteld worden. Ik denk dat
Guus Kuyer weer in de roos gescho
ten heeft. Zijn kracht 2it hem hierin
dat hij nooit iets beoogt, nooit mora
liseert. Hij weet kinderen te obser
veren en feilloos neer te zetten in
herkenbare situaties. Met een kni
poog naar het kind. Van: iedereen is
en moet maar blijven zoals hij is.
Boeiend genoeg.
Van Simone Schetl de gouden grif
fel winnares van dit jaar is ook
weer een nieuw bock verschenen
„De nachtkinderen" (Elsevier 14
gulden 90) voor tien jaar en ouder.
Hierin gaat het om de geschiedenis
van twee eenzame oude mensen,
dokter Zalinger en de dame Serieze.
Beiden leven met hun herinnerin
gen. Bij dokter Zalinger dienen die
zich aan in de vorm van de kleine
Anna Serieze. Bij de dame Serieze
in die van kleine PeePee Zalinger.
Beiden vragen de oude mensen om
verhaaltjes. Die verhaaltjes gaan
dan over heel vroeger toen PeePee
een matrozenpakje aanhad en Anna
een geruite jurkje met pofmouwtjes,
en een wit schortje erover. Van toen
ze dachten dat ze met elkaar zouden
trouwen. Dat is niet gebeurd. Bei
den zijn ongetrouwd gebleven. Maar
met die verhaaltjes... je weet het
maar nooit. Een boek voor romanti
sche zieltjes. De stijl is wat plecht
statig komisch. En zo is ook de en
scenering, als van een kolderiek to
neelstuk, waarbij de waarheid best
een beetje geweld mag worden aan
gedaan. Zo steekt de dame Serieze
in deze verlichte tijd iedere avond
nog een nachtkaars aan. En maakt
ze voor ccn grote klantekring gekke
hoeden met bloemen en vruchtjes
en hele toestanden, waar in werke
lijkheid geen mens mee zou willen
lopen. Maar wat mij betreft mag
het. Het aardige is dat het hier om
twee oude mensen gaat, maar door
de verhalen de jeugdjaren weer
naar boven brengen, zullen de tie
ners zich met hen kunnen identifi
ceren.
Het leeftijdsverschil valt weg.
Ook in „Pitjemoer" (Bruna 12 gul
den 90) voor negen jaar en ouder
van de Vlaming Henri van Daele is
de hoofdpersoon een oude man. De
jeugd wordt hier nog meer met het
oud worden geconfronteerd. Een
warm geschreven verhaal, dat 2al
aanspreken, omdat de jongeren zich
best in Pitjemoer zullen terugvin
den. Lekker eigenwijs zijn, doen
watje zelf wil, tegen de draad in als
je maar plezier hebt. En dat heeft
.pitjemoer. Ook al begrijpen de men
sen er niets van en ergeren de kin
deren zich. Pitjemoer heeft een
heerlijk leventje. Op zijn vlaams.
Het boek zal ongetwijfeld jong en.
oud dichter bij elkaar brengen. Iets
dat Sinterklaas, de oudste kinder
vriend van de wereld, zeker graag
zal zien.
door
Anton Stig
rrtjdq)
21 imwmMmt sa»
VD/SC/WW
