6
EXTRA
GRENSWIJZIGING
Splitsing alleen
is onvoldoende
Doel
Zuid-Holland
Voordelen
Rijnmond
Tempo
Farce
vrijdag
16 januari 1981
VD/SC/WW
ZUID-HOjlttUP
De splitsing
van de provincie heefl tot ge-
volg. dat een politieke verschuiving plaats
zal vinden in beide gedeelten
Berekenin-
gen geven g
lobaal de volgende zetelverde-
ling aan:
Kieuw
Z-H P.ijnmond
Huidig Z-H
PvdA
2-1 35
34
CDA
23 15
23
VVD
17 11
17
D'G6
-4 3
5
SGP
2 3
3
PPR
1
1
totaal
71 67
83
Herindeling
Zuid-Holland
nog omstreden
De voorgestelde splitsing van de. pro
vincie Zuid-Holland brengt nogal wat
verschuivingen met zich mee. Het ei
land Goeree-Overflakkee gaat bij de
provincie Zeeland behoren, de gemeen
ten Driebruggen en Woerden gaan
naar de provincie Utrecht en Hillegom
komt in de provincie Noord-Holland
terecht. De provincie Zuid-Holland
raakt in totaal zeven gemeenten kwijt
De nieuwe provincie Rijnmond krijgt
er twee bij; de Gelderse gemeenten Vu
ren en Herwijnen.
De grens tussen het verkleinde Zuid-
Holland en Rijnmond loopt ten noor
den van de gemeenten aan de Nieuwe
Waterweg en Rotterdam, volgt de Lek
tot Everdingen. Bij Herwijnen loopt
de grens verder over het Hollandsch
Diep en het Haringvliet
Na de scheiding ontstaat een provincie
Midden-Holland van 1.117 vierkante
kilometer waarop 1.464.000 inwoners,
en een provincie Rijnmond van 1.801
vierkante kilometer met een bevol
king van 1.601.000 zielen. De provincie
Rijnmond heeft dan het grootste aan
tal inwoners van Nederland. Midden-
Holland volgt op de tweede plaats.
Drs. J. H-
Boone:
„Wetsontwerp
is klap in het
gezicht..,"
Den Haag „Dit wetsontwerp over de splitsing van
de provincie Zuid-Holland is een klap in het gezicht.
Ik ben enorm teleurgesteld dat er na alle gesprekken
zoiets uit de bus komt. Wanneer de huidige provincie
alleen maar wordt gesplitst, zonder dat er wezenlijk
taken van het rijk worden overgedragen, moet je jezelf
toch wel afvragen waar je mee bezig bent. Met alle
geld, energie en inzet wordt het resultaat dan toch
negatief. Het openbaar lichaam Rijnmond heeft in de
loop der jaren allerlei bevoegdheden er bij gekregen,
die de oude provincies niet hebben. Moet Rijnmond
dat straks gaan inleveren? Dan zijn we nog veel verder
van huis en kunnen we de splitsing van Zuid-Holland
maar beter achterwege laten." Gedeputeerde van
Zuid-Holland drs. J. H. Boone is wel voorstander van
een provinciale herindeling, maar alleen als alle
andere hervormingen van het binnenlands bestuur
ook worden verwezenlijkt.
..Wij voelen ons als provinciaal be
stuur verantwoordelijk voor veran
deringen in de structuur van onze
provincie", aldus Boone. De huidige
taakverdeling over provincies, ge
meenten en rijk klopt niet. Daar
voor is een bestuursreorganisatie
noodzakelijk. Wat de minister nu
echter voorstelt is alleen het maken
van een extra provincie, zonder dat
er inhoudelijke voorstellen worden
gedaan over de reorganisatie van
het binnenlands bestuur. De plan
nen zijn veel te mager: het invullen
van noodzakelijke veranderingen in
het bestuur wordt allemaal naar de
bijzondere wetgeving gesehoven, die
nog gemaakt moei worden. Het plan
voor de splitsing van Zuid-Holland
mist ook de financiële onderbouw,
noodzakelijk om mei de juridische
mogelijkheden ook werkelijk iets te
kunnen beginnen."
De eerste doelstelling bij de reorga
nisatie van hel binnenlands bestuur
is het opnieuw verdelen van taken
en bevoegdheden over de verschil
lende overheidsorganen. Enerzijds
moet dit opnieuw verdelen de cen
tralisatie terugdringen, door de pro
vincies meer rijkstaken toe te delen,
anderzijds moet op die manier de
regionale problematiek worden aan
gepakt. die is ontstaan doordat veel
taken de gemeente zijn ontgroeid.
De reorganisatie van het binnen
lands bestuur moet betere mogelijk
heden verschaffen voor benutting
van het instituut 'provincie'.
Bij de bestuursreorganisatie neemt
de schaal van de provincie een be
langrijke plaats in. In technische zin
kan het taken- en bevoegdheden-
pakket wel door grote provincies
worden behartigd, maar hel is niet
wenselijk dat op tè grote afstand
van de burgers belangrijke bestuur
lijke beslissingen worden genomen,
meent de minister van binnenland
se zaken in zijn voorstel tot wijzi
ging van de provinciale indeling.
Met de provinciale herindeling
wordt begonnen in Zuid Holland-
Over andere provincies valt in een
later stadium de beslissing.
De taken van de provincie 'nieuwe
stijl' worden volgens de plannen
van de minister niet gering: naast
enkele overheidstaken die worden
gedecentraliseerd, behoudt de pro
vincie haar huidige werkzaamhe
den. Bovendien krijgt zij planning,»
coördinatie en sturing van hel be
leid van meerdere gemeenten.
Door provinciale schaalverkleining
kan beter worden aangesloten bij de
bestuurlijke, sociale, economische
en culturele samenhangen van ge
bieden, en de beheersing van de
provincie op allerlei ontwikkelin
gen, zoals bijvoorbeeld milieuhygië
ne. neemt toe. Het toekomstig pro
vinciaal takenpakket past beter bij
provincies die naar inwonertal en
oppervlakte kleiner zijn dan een
aantal huidige provincies.
De scheiding heeft financieel forse
consequenties: de voorbereidingen
kosten 22.5 miljoen in drie jaar, de
overgangskosten bedragen 55 mil
joen in tien jaar en de meerkosten
31 miljoen per jaar. Een rijksbijdra
ge aan het openbaar lichaam Rijn
mond. nu 15 miljoen gulden per
jaar. komt le vervallen.
Het standpunt van provinciale sta
ten van Zuid-Holland is dat split
sing onder bepaalde voorwaarden
acceptabel is. De twee belangrijkste
eisen zijn. dat:
Alleen gesplitst mag worden bij
een totale reorganisatie van het bin
nenlands bestuur (dus ook het over
dragen van bevoegdheden naar de
provincie).
Inzicht wordt gegeven in de fi
nanciële gevolgen van de splitsing
voor de provincie.
Wat de beslissing van provinciale
staten over de voorgestelde splitsing
nu zal zijn. weet Boone nog niet. ..Ik
wil niet vooruitlopen op de advie
zen. die we nog inwinnen voordat
in april de definitieve beslissing
wordt genomen. We vragen alle ge
meenten in Zuid-Holland om een
reactie, de andere provincies wor
den gehoord, er worden hoorzittin
gen gehouden en er zijn vele be
trokkenen waarvoor eventueel pro
blemen moeten worden besproken."
Op het ogenblik is het tamelijk on
zeker of er verder nog iets zal gé-
beuren op hei gebied van de reorga
nisatie. De 'functionele* reorganisa
tie. de overdracht van bevoegdhe
den naar provincies, is nog niet be
gonnen. Daardoor is de versterking
van de positie van de provincie on
duidelijk. En wanneer niet de juri
dische bevoegdheden èn financiële
middelen aanwezig zijn. heeft de
provincie in de praktijk als over
heidsorgaan niet zo veel te beteke
nen.
Er zijn ook verschillende argumen
ten. die voor de splitsing van Zuid-
Holland pleiten. Ten eerste is het de
grootste provincie, met veel regio
nale problematieken. Speciaal voor
die regionale problemen werd in
1964 de Rijn mond raad ingesteld. 3n
de praktijk blijkt echter, dat er geen
plaats is voor een vierde bestuurs
laag, naast rijk, provincie en ge
meente.
Volgens de minister van binnen
landse zaken is het, vanwege het
feit dat Rijnmond al bestaat, het
makkelijkst om met de splitsing van
provincies te beginnen in Zuid-Hol
land. De minister werkt volgens een
door
Frank
Gevers
De voorge
stelde split
sing van Zuid-
Holland.
ben aan de Raad van State verzocht
hun advies over het nieuwe wets
ontwerp 20 lang aan te houden, dat
het eindoordeel van provinciale sta
ten nog in de beslissing over de her
indeling kan worden meegenomen.
De minister maakt gebruik van een
onderzoek uit 1973 voor een kosten
raming van de splitsing en de daar
uit voortvloeiende kosten. Het on
derzoek uit 1973 was in die tijd re
delijk diepgaand, maar de uitvoe
ring van de plannen is zo veel later,
dat de provincie Zuid-Holland aan
het Instituut voor overheidsuitga
ven opdracht heeft verleend om een
studie te doen naar de werkelijke
kosten. Het moet nu immers moge
lijk zijn om personeelsformaties en
de daaruit voortvloeiende kosten
heel concreet en gedetailleerd te be
rekenen.
De oprichting van het openbaar li
chaam Rijnmond werd in november
1964 officieel een feit. Aanvankelijk
bestond het uit 24 gemeenten, maar
het werden er al snel 23. Begin 1979
werd dat aantal door samensmelting
nog verder teruggebracht tot 16. De
burgemeesters van deze gemeenten
hebben de minister van binnen
landse zaken halverwege 1980 ge
vraagd spoed te zetten achter het
omvormen van Rijnmond tot een
provincie.
De Rijnmond-gemeenten zijn altijd
voorstander van de vorming van
een provincie Rijnmond geweest,
mits aan een aantal voorwaarden
wordt voldaan. Die voorwaarden
zijn onder meer een behoud van de
eigen bevoegdheden, die Rijnmond
in de loop der jaren heeft verwor
ven, en een inzicht in de financiële
kant van de splitsing van Zuid- Hol
land.
De betrokkenheid van het openbaar
lichaam Rijnmond bij de gang van
zaken in het gebied is groter dan bij
een gebruikelijk provinciaal bestuur
het geval is. Zo heeft een groot deel
van de gemeenten in Rijnmond zijn
bevoegdheden op het gebied van de
ruimtelijke ordening, de buitenste-
delijke recreatie en het milieubeleid
overgedragen aan het openbaar li
chaam. Het behoud van deze be
voegdheden zal in de definitieve be
sluitvorming over de splitsing van
Zuid-Holland zeker een grote rol
spelen.
Veel belangrijker voor Rijnmond is
echter het tempo, waarin de split
sing tot stand komt. Terwijl in Den
Haag veel aandacht wordt geschon
ken aan de indeling van Zuid-Hol
land. de grenzen van de nieuwe ge
bieden en de discussie over een
twee- of driedeling, is het belang
rijkste voor Rijnmond dat er een
goed bestuurbare provincie uit de
bus komt. Zestien jaar als een vier
de bestuurslaag tussen provincie en
gemeenten wordt als veel te lang
ervaren. Ook de financiële afhanke
lijkheid van de gemeenten past niet
in een provinciaal beleid. De be
stuurlijke hervorming van het Ne
derlandse bestel, waarbij meer be
voegdheden aan de provincies wor
den gedelegeerd door het rijk, is
voor Rijnmond erg belangrijk.
„Ik begrijp best de snelheid", aldus
Boone. „waarmee Rijnmond de za
ken wil doordrukken. Ons stand
punt is echter altijd geweest, dat het
twee provincies 'nieuwe stijl* moe
ten worden met een veel uitgebrei
der takenpakket, zoals Rijnmond
dat nu al gedeeltelijk heeft. Er moe
ten provincies ontstaan die hun taak
aankunnen, anders heeft de split
sing van Zuid-Holland geen zin."
Een van de problemen, waar het
provinciebestuur ook nog mee wor
stelt. is de weg waarlangs de minis
ter het binnenlands bestuur wil re
organiseren. Er is in het wetsont
werp gekozen voor een 'groeimo
del'. Beginnen met de splitsing van
Zuid-Hol land, dan kijken wat er
verder moei gebeuren. Het risico
van deze werkwijze is, dat de reor
ganisatie na de splitsing verder
blijft steken. „Er is geen zicht op het
eindmodeF, aldus Boone. „Ik heb
echter wel begrip voor de financiële
en organisatorische problemen,
waar de minister mee kampt."
„Nieuwe provincies moeten straks
wat kunnen gaan doen. Bepaalde
zaken, zoals bijvoorbeeld de buiten-
stedelijke recreatie, wachten nu al
veel te lang", meent Boone. „Daar
voor zijn op het moment allerlei ge
meenschappelijke regelingen in het
leven geroepen, waaraan verschil
lende gemeenten deelnemen. Zoiets
moet straks door de provincie 'nieu
we stijl' sneller en makkelijker wor
den overgenomen."
De minister heeft daarmee wel aan.
de wettelijke verplichting vaidaan
om de provincie te horen, maar
neemt niet de tijd om het antwoord
af te wachten. De hele procedure
verandert daardoor in een farce, en
dat is bij de provincie in het ver
keerde keelgat geschoten. Er is veel
kritiek op de handelwijze van de
minister. Gedeputeerde Staten heb-
planmatïge aanpak: hier beginnen
en verder zien we wel hoever het
met de reorganisatie komt. Het
wetsontwerp omvat grotendeels een
overgangsregeling.
Door de gemeenten in Zuid-Holland
is in de afgelopen jaren heel ver
schillend gedacht over splitsing. Met
name de Rijn mond-gemeenten heb
ben altijd verklaard voorstander te
zijn. In de regio Den Haag heeft
men meestal gevonden, dat Zuid-
Holland in drie nieuwe provincies
moet worden verdeeld. Naast Rijn
mond en een provincie Haaglanden
met als hoofdstad Den Haag bete
kende dat nog een aan de oostzijde
gelegen provincie Midden-Holland.
Op 14 december namen provinciale
staten in Den Haag een motie aan.
waarin werd besloten de splitsing
alleen goed te keuren in het kader
van een totale reorganisatie. Zij
vroegen een gesprek aan met de mi
nister, dat in oktober 1980 plaats
vond. Het wetsontwerp van de mi
nister volgde in november, met
slechts tot half februari de tijd voor
de betrokkenen om te reageren.
