STAD/STREEK
N
1
Analfabeten overwinnen schaamte
vaak moeilijker dan alfabet zelf
Blokje
rond^
'De gemeente zelf mag sociaal raadsman toch niet vervangen ?9
ïiXè&Y
-
K "-* '<"-T
4 vrijdag
6 maart 1981
VD/SC/WW
Rechtswinkel bang, dat
ambtenaar funest is
Schiedam Vandaag
was Hans Suyling er
voor het laatst. Dat zal al
even in de pen, want
hem staat een andere
baan voor ogen, even so
ciaal alleen in het gerief
lijker klimaat van Zeve
naar. En Schiedam nu?
„Wij zullen wel zien wie
er volgende week op het
spreekuur zit," zeggen
mr Hans Schoenmakers
en Metsie Kokee van de
stichting rechtswinkel
Schiedam, die gehuisvest
is in hetzelfde pand,
Broersveld 140, als waar
ook sociaal raadsman
Suyling zeven jaar heeft
gewerkt.
Wethouder Riet Taverne
deelde maandagavond
mee dat Hans Suyling
(35) voorlopig door een
ambtenaar vervangen zal
worden, omdat er nog
geen betere oplossing is
gevonden, maar bij de
rechtswinkel betwijfelt
men de goede werking
daarvan. Een ambtenaar
op die plek is wel het
laatste, dat de rechtswin
kel, de Schiedamse advo
caten Van Opijnen en
Dieleman, het bureau
voor rechtshulp Schie
dam en Hans Suyling
zelf voor ogen stond. Zij
hebben er zelfs voor ge
pleit het instituut sociaal
raadsman helemaaL van
de gemeente los te kop
pelen, omdat er dan het
gevaar niet meer is dat
de hulpverlener inge
kapseld wordt door de
instelling waartegen hij
juist zoveel klachten ont
vangt. De rechtswinkel,
het bureau voor rechts
hulp en advocaten Van
Opijnen en Dieleman
vonden bovendien, dat
er best een tweede raads
man bij kon komen voor
het vele werk. Het zit er
voor Schiedam nog niet
in. Overleg, overleg,
overleg. Wrang feitje:
Suyling komt als sociaal
raadsman in Zevenaar
terecht bij een van die
gemeente onafhankelijk
instituut èn inderdaad
een tweede beroeps
kracht...
Vrijwilligers
voor beroepswcrk?
„Het vertrek van Hans Suy
ling is niet zomaar op te van
gen. Het sociaal raadswerk
heeft hij zeven jaar gedaan,
dat vangt een ander niet zo
maar op, en als er een ambte
naar komt te zitten, zal het
door Kor Kegel
die man wel flink tegenval
len." aldus Hans Schoenma
kers.
Hij vreest dat de leemte die
ontstaat gevolgen zal hebben
voor instellingen zoals de
stichting maatschappelijk
werk, het bureau vooi
rechtshulp en de rechtswin*
kei zelf. „Het komt mij lo
gisch voor dat de menser.
straks naar ons toestappen, in
plaats van naar een ambte
naar, en zeker als zij bij amb
tenaren hun neus bebten ge
stoten. Maar wij zijn maai
een vrijwilligersorganisatie
En wij zitten al overvol. Als
de gemeente het instituut so
ciaal raadsman beschouwt als
een sluitstuk in de hulpverle
ning, dan moet zij dat goed
oplossen, niet door er een
ambtenaar neer te zetten.
Het zal erop neerkomen, dat
er meer mensen naar ons
gaan, maar dat is toch te gek?
Je kunt toch het werk voor
een beroepskracht niet laten
opknappen door vrijwilli
gers?"
Eerste hulp
Weinig goede woorden heeft
de stichting rechtswinkel
Schiedam voor het gevoerde
beleid over. De stichting, die
gisteren op de kop af vijf jaar
bestond, huist sinds januari
1978 in hetzelfde pand als
waar sociaal raadsman Hans
Suyling sinds augustus 1973
gewerkt heeft en zij hebben
in die drie jaar een goede in
druk kunnen krijgen van de
problemen, waarmee Schie
dammers bij de raadsman ko
men. Dat varieerde van het
invullen van belastingformu
lieren tot huisvestingszaken
en opstellen van bezwaar
schriften tegen besluiten van
de gemeente. Vooral dat laat
ste kwam nogal eens voor, en
Suyling zelf kreeg vaak te
maken met mensen die in
hun eentje zo'n beroepszaak
niet aandurfden. Omdat hij
zichzelf er toch in had ver
diept, begeleidde hij die men
sen ook verder en ging hij
mee, naar allerlei beroepsza
ken. Hans Schoenmakers en
Metsie Kokee vragen zich nu
af, of een ambtenaar daarbij
ook wel behulpzaam zal zijn.
Wie stelt zich een ambtenaar
voor, die helpt bij bezwaar
schriften tegen zijn eigen ap
paraat?
Nu was dat een taak, die so
ciaal raadsman Suyling zich
zelf stelde. Zo wordt dat ten
minste vaak gezegd in poli
tieke kringen. En bij herha-
Metsie Kokee en mr Hans Schoenmakers van de stichting rechtswinkel Schiedam: „Je kunt
het werk voor een beroepskracht toch niet laten opknappen door vrijwilligers?"
Iing kreeg Suyling dai te ho
ren van de interim-commis
sie, die herri met een mooi
woord begeleidde maar in
feite toezicht op hem hield,
en die bestond uit wethouder
Taverne, directeur van de so
ciale dienst Gérard Smits en
ambtenaar Van Marsberger.
Het was ook bij de opzet van
het instituut sociaal raads
man in 1973 de bedoeling, dat
Suyling zijn dienstverlening
voor het publiek zou beper
ken tot een eerste contact en
dan verder zou doorverwij
zen. Alleen, in de praktijk er
voer Suyling dat hij er beter
aan deed veel mensen zelf
verder te helpen, beter dan
die mensen met hun proble
men weer eens naar iemand
anders sturen.
Hans Schoenmakers en Met
sie Kokee: „Hans Suyling
trad vaak op tegen de ge
meente, maar daar is hij
voor. Als mensen bij de ge
meente zijn stukgelopen en
bij hem om hulp komen, dan
moet hij ze helpen. Dat deed
hij ook, maar de interim-
commissie heeft hem daar
heel bewust in willen beper
ken. Heel opzettelijk is ge
probeerd zijn taakinhoud te
rug te schroeven in de nieu
we verordening, die eraan
komt. Ik hoop alleen niet dat
dat lukt."
Wethouder Taverne heeft
maandagavond gezegd, dat
een ambtenaar voorlopig de
spreekuren van de raadsman
zal waarnemen, omdat an
ders het publiek voor een
dichte deur komt, Metsie Ko
kee interpreteert dat aldus:
„De spreekuren moeten open
blijven om de loop erin te
houden." En Hans Schoen
makers: „Dat was misschien
nog het meest afschuwelijke
van de hele avond, toen Ta
verne dat zei. Het lijkt wel
een commerciële instelling!
Om de loop erin te houden...
het gaat niet om de loop. het
gaat erom dat de mensen een
beetje behoorlijk geholpen
worden,"
Meer zaken
De rechtswinkel is niet zo
optimistisch als de gemeente,
waar het de rechtshulp be
treft. „Alle uitbreiding die er
in de hulp is, wordt alleen
veroorzaakt door een groter
aantal zaken. Bezuiniging,
waardoor minder mensen iti
de toekomst naar een gratis
advocaat kunnen, betekent
echter enge vermindering
van de advocatenhulp." Vol
gens Hans Schoenmakers is
ook daarom een grotere aan
loop bij de rechtswinkel in
plaats van bij de sociaal
raadsman onwenselijk.
Bovendien komt subsidie
voor de rechtswinkel nooit zo
snel los. Voor 1980 heeft de
stichting de gemeentelijke
subsidie van 3000 gulden nog
niet gehad. Extra tegenvaller
is dat een aantal medewer
kers van de rechtswinkel
Schiedam zich na de zomer
zullen vestigen. Van vijf af
gestudeerden staat al vast dat
zij weggaan: mr Schoenma
kers zelf, de Schiedamse ju
risten Rob van Emden en
Diana Bomans en hun Rot
terdamse collega's Wil Um-
mels en Hans Bijlsma. Voor
zover bekend blijven negen
medewerkers over voor de
gratis rechtsbijstand via de
rechtswinkel Schiedam: mr
Jos van Waas en Kees Ter
mijn uit Vlaardingen, mr
Anke Faber en Leo Buchers
uit Schiedam en drs Jan Ott,
Metsie Kokee, Elise Braven-
boer. Hans Karstel en Gerard
Poot uit Rotterdam.
Signalement:
Naam: Lady
Eas: Duitse herder
Leeftijd: ongeveer acht jaar
Kleur: zwart
Geslacht: mannelijk
Alweer een hele tijd verblijft de door ons zo genoemde
Lady in de Hargahoeve. Ze had nog geen naam, toen
ze bij ons werd binnengebracht en wij vonden deze
naam wel bij haar passen. Ze is ook een beetje 'lady
like' in haar manier van doen. Tijdens de wandelingen
luistert zij perfect als zij geroepen wordt en ook in an
dere situaties toont zij zich zeer gehoorzaam. Het is na
tuurlijk normaal dat een hond op deze leeftijd zich rus
tig en gehoorzaam gedraagt. Het wilde is er wel uitge
groeid en dan blijft er een zekere natuurlijke kalmte
over.
Lady begint nu aan haar
verblijf in de Hargahoeve
te wennen en beschouwt
het als haar eigen domein.
Zo reageert zij bij vreem
den nogal luidruchtig en
toont zij zich een ware
waakhond. Geen vreemd
geluid ontsnapt aan haar
waakzaamheid en zij rea
geert er uiterst alert op.
De leeftijd speelt hierbij
geen enkele rol en als een
furie werpt zij zich op het
zoveel mogelijk produce
ren van lawaai. Het ware
karakter of liever gezegd
het ouderwetse karakter
van de Duitse herder, die
daardoor juist zo. populair
is geworden.
Toch raak ik een beetje
gedeprimeerd, wanneer ik
aan haar denk. Ze is niet
zo jong meer en dat zou
wel eens kunnen gaan be
tekenen, dat we voor
Lady geen nieuw huis
meer kunnen vinden. Die
gedachte vind ik heel
akelig, maar er komt een
tijd dat Lady niet langer
haar kennel kan bezetten
om eventuele nieuwe
honden ook een kans te
geven. Die bittere gedach
te is moeilijk te verdrin
gen als je regelmatig ziet
dat de mensen haar vol
komen negeren vanwege
haar leeftijd. Het is in de
hondenwereld natuurlijk
wel heel raar geregeld dat
je zo enorm afhankelijk
bent van mensen. Een
mens die kan beslissen
over leven en dood van
een ander levend wezen.
Een mens die het zo regelt
dat het voor een hond een
gunst is om te mogen le
ven, terwijl het eigenlijk
een recht moet zijn voor
ieder dier. Een mens die
je met onbewuste hard
heid een stempel geeft
van 'te oud'. Hoe fijn zou
het niet zijn, als er voor
honden en katten en an
dere afhankelijke huisdie
ren een soort bejaardente
huis zou ontstaan, waar zij
in alle rust hun oude dag
kunnen slijten en nage
nieten van het boeiende
en toch wel geweldige le
ven. Tot die tijd zal voor
ieder dier de strijd om het
leven door blijven gaan
omdat het maar dieren
zijn. Juist daarom vind ik
het zo fijn om als een
soort spreekbuis te kun
nen dienen voor, al die
asielhonden en asielkat
ten. Om op die manier
hun gevoelens een beetje
te verwoorden en tevens
een kleine kans te wagen
op een beetje geluk op
deze voor iedereen be
stemde aardbol.
Misschien ga ik er wel een
beetje te diep op in, maar
dat komt dan doordat je
iedere week weer pro
beert een tehuis te vinden
voor een asielhond door
middel van Blokje Rond.
Na al die afleveringen
weet U wel zo'n beetje
hoe ik erover denk. Daar
om is het ook zo fijn te
weten dat er bijna iedere
week weer door vele
mensen naar een oplos
sing wordt gezocht. Ook
worden andere mensen
attent gemaakt op een
hond van deze week.
Lady is ook zo'n hond, die
alle hulp nodig heeft om
die laatste jaren te kun
nen genieten. Lady is een
fijne hond, waarvan wij
niets weten, omdat zij ge
vonden is. Ze is waaks en
reageert verschillend op
andere honden. De ene
keer gaat het wel en de
andere keer moet ze niets
van vreemde honden heb
ben. Het liefst zie ik Lady
geplaatst in een gezin met
wat oudere kinderen en
geen andere hond. Een
tuin betekent voor haar
een onmeetbaar geluk,
maar de zekerheid van
een goede baas is haar nog
meer waard.
Ik hoop dat mijn mistroos
tige gedachten ongegrond
zijn en dat voor Lady ein-.
delijk de kans komt om
het asiel op een goede ma
nier te verlaten.
Vlaardingen In ons land
zijn naar schatting een kwart
miljoen analfabeten, volwas
sen Nederlanders die proble
men hebben met lezen en
schrijven. Tot voor enkele ja
ren was dat een vergeten
groep. Niemand bekommer
de zich eigenlijk om hen en
de mensen zelf stonden ook
niet te trappelen om hun
handicap aan de grote klok
te hangen. Het kwam niet bij
hen op om aandacht te vra
gen.
Liever lieten zij de buitenwe
reld in de waan dat zij wèl
konden lezen en schrijven. Pas
toen een jaar of vijf geleden de
eerste studies over analfabetis
me in Nederland verschenen
stortten de hulpverleners zich
op deze groep achtergestelde
landgenoten.
Op basis van de landelijke cij
fers zijn in Vlaardingen bijna
vijftienhonderd volwassenen
die niet kunnen lezen en
schrijven. Zijn er landelijk ge
zien meer vrouwen dan man
nen analfabeet, in Vlaardin
gen is dat andersom. Het ver
moeden bestaat dat dat komt
door de visserij. Veel jongens
gingen al op zeer jeugdige leef
tijd mee naar zee en waren
daardoor niet in de gelegen
heid de lagere school af te ma
ken.
Ook in Vlaardingen was het
aan het eind van de zeventiger
jaren dat activiteiten op poten
werden gezet om de analfabe
ten lezen en schrijven te leren.
In '78 begonnen twee vrijwilli
gers voor het eerst met een
cursus. Aanleiding daartoe: bij
het project 'ouders op herha
ling', waarbij volwassenen de
lagere schoolkennis vanaf de
derde klas kunnen ophalen,
bleek dat een aantal van die
ouderen eigenlijk heel slecht
of helemaal niet lezen en
schrijven konden. Hoewel er
toch voldoende belangstelling
was, raakten de cursussen na
dat eerste jaar in het slop.
Froukje Bos, onderwijzeres
aan de prof dr V.H.Rutger-
school, bleef als enige begelei
der van het alfabetiseringspro
ject over en deed alle moeite
om de cursussen weer nieuw
leven in te blazen. Zij vond
enkele andere enthousiaste be
geleiders en in 1979 werd voor
het eerst subsidie aangevraagd.
Momenteel zijn er 13 begelei
ders en staan er zo'n 35 cursis
ten ingeschreven bij het alfa
betiseringsproject dat is onder
gebracht bij het plaatselijk
educatief centrum. Daarnaast
bestaat een project dat zich
richt op buitenlanders in
Froukje Bos-
:„Mensen
houden vaak
angstvallig ge
heim dat ze
niet kunnen
lezen en
schrijven."
Vlaardingen die niet kunnen
lezen en schrijven. Alle mede
werkers van het project zijn
vrijwilligers, maar Froukje
Bos die net project coördineert
heeft goede hoop dat binnen
niet al te lange tijd een subsi
die wordt verstrekt voor een
part-time coördinator. Nu, na
enkele jaren zijn de vrijwilli
gers best tevreden over de al
fabetiseringscursussen en de
belangstelling die ervoor be
staat
„Vorige week kregen we zelfs
twaalf aanmeldingen", vertelt
Froukje Bos. „Al die mensen
informeerden naar de cursus
naar aanleiding van een tele
visieprogramma van de IKON,
waarin werd ingegaan op de
problemen van een analfabeet.
Dat was juist wat die mensen
nodig hadden. Op de tv kon
den ze zien dat ze niet alleen
staan en dat er nog veel meer
mensen zijn die er problemen
mee hebben."
Hoewel het onderwijzen van
lezen en schrijven en schrijven
aan volwassenen beslist geen
makkelijke opgave is, beschou
wen de medewerkers van het
alfabetiseringsproject dat toch
niet als hun moeilijkste taak.
Veel moeilijker achten zij het
de mensen er van te overtui
gen dat zij geen schaamtege
voel hoeven te hebben omdat
zij niet kunnen lezen en schrij
ven, Want, zo wordt gerede
neerd die mensen kunnen er
zelfs nauwelijks iets aan doe
dat zij analfabeet zijn. Meestal
is het een ongelukkige samen
loop van omstandigeheden dat
zij niet kunnen lezen en schrij
ven. Vaak zijn het mensen die.
op de lagere school niet goed
mee konden komen en dan
maar met het uitdelen van
schriften en bloemetjes water
geven werden beziggehouden.
Froukje Bos zegt dat ze soms
wel eens de indruk heeft dat
het onachtzaamheid van de
onderwijzers is geweest, maar
voegt daar gelijk aan toe dat er
vroeger met erg grote klassen
werd gewerkt en er daardoor
niet zo veel aandacht aan de
leerlingen kon worden be
steed. Ook onder kinderen die
al op zeer jeugdige leeftijd
moesten gaan werken, komt
analfabetisme veelvuldig voor.
„Veel van die mensen zitten er
geweldig mee. Zij denken dat
zij voor dom uitgemaakt zullen
worden en laten het daarom
maar zo. Doorgaans houden ze
het angstvallig geheim."
Froukje Bos is zelfs mensen te
gengekomen die het ook te
genover hun man of vrouw
niet wilden bekennen, bang
dat ze zijn om de bons te krij
gen. Ook bestaat er bij sommi
gen angst dat wanneer het uit
komt zij hun baan zullen ver
liezen. Zij vertelt dat analfabe
ten vaak de meest fantastische
trucs uithalen om hun omge
ving niet te laten merken dat
ze niet kunnen lezen en schrij
ven, Smoesjes als ik heb mijn
leesbril niet bij me gebruiken
analfabeten bijna dagelijks.
Ook zijn er velen die zich ie
dere dag weer achter de krant
verstoppen, om maar te laten
zien dat zij wel degelijk kun
nen lezen. Zelfs bespeurt
Froukje Bos vaak nog angst bij
mensen die al te kennen heb
ben gegeven de cursus te wil
len volgen. Als coördinator
van het project is zij de eerste
persoon, waarmee de cursisten
te maken krijgen. „In zo'n eer
ste gesprek bepaal ik zo'n
beetje het niveau waar de cur
sist aan toe is, leg ik uit hoe de
cursussen worden gegeven en
laat ik de mensen uitvoerig
over hun problemen vertellen.
Voor sommigen ben ik de eer
ste aan wie ze verteller, dat ze
niet kunnen lezen en schrij
ven. Dat is meestal een gewel
dige opluchting. Laatst had ik
met een vrouw afgesproken
dat die bij mij thuis in Delft
langs zou komen om over de
cursus te praten. Ik vroeg toen
nog of het geen probleem was
om het te vinden. Die vrouw
verzekerde me dat dat niet zo
was. Maar een half uur voor
de afspraak belde ze me dat ze
plotseling was verhinderd."
„We hebben een tweede af
spraak gemaakt, maar weer
liet ze weten dat ze niet kon
komen. Toen bleek dat ze er
ontzettend tegen opzag. Ze had
er moeite mee iemand anders
te bekennen dat ze niet kon
lezen en schrijven. Daarbij
kwam nog dat ze absoluut niet
kon lezen en dus geen wijs
kon worden uit straatnaam
bordjes. Ik heb haar toen voor
gesteld van de trein te komen
halen en toen verliep alles
naar wens. Nu volgt ze de cur
sus en maakt ze al aardige
vorderingen met lezen en
schrijven."
De cursussen worden nu nog
individueel gegeven, meestal
bij de begeleiders of bij de cur
sisten thuis. Maar er bestaan
plannen om binnen niet al te
lange tijd de cursussen in
groepjes van drie tot vijf per
sonen te gaan geven. Voordeel
daarvan is dat de cursisten
steun bij elkaar kunnen vin
den. Allemaal kampen ze met
dezelfde problemen en in die
lesgroepjes kunnen ze zich aan
elkaar optrekken, waardoor
het zelfvertrouwen beter
wordt ontwikkeld. Froukje
Bos vertelt dat er bij de cur
sussen vooral wordt uitgegaan
van de eigen ervaringswereld
van de cursisten. „Dat werkt
veel makkelijker ais met les
boeken, die eigenlijk voor kin
deren zijn bedoeld. Momenteel
werken we met een fotoboek
dat is gemaakt door een alfa
betiseringsgroep in het oosten
van het land. Daarin staan af
beeldingen van borden die je
bijvoorbeeld tegenkomt op het
station en bij het arbeidsbu
reau, allemaal herkenbare si
tuaties. Die woorden worden
door de cursisten herkend
doordat z.j ze in het dagelijks
leven tegenkomen. Overigens
hebben wij ook plannen om
zelf zo'n boek samen te stellen-
Het is onmogelijk aan te geven
hoe lang het duurt voordat de
cursisten kunnen le2en en
schrijven. Dat hangt af van
hun capaciteiten. De één leert
nu eenmaal sneller dan de an
der, net als op school. Maar er
zijn al een aantal mensen die
door de cursus het zesde klas
niveau van de lagere school
hebben bereikt en nu al weer
een andere cursus volgen. Na
jaren kunnen die mensen ein
delijk gaan doen wat ze altijd
wilden.
Voor inlichtingen kan men
zich wenden tot de stichting
•welzijn, teL35.65.44.
