UI!
5
Bob
Kemper, een modern
schouwspelschilder
'Theater'
brengt
klassiek
stuk
van Shaw
Metstip
Posthume expositie van Jan Cox
"hi Ax
vt
vrijdag
6 maart 1981
VD/SC/WW
Toonbeeld, een
wekelijkse pagina voi
informatie over kunst en
cultuur in de regio.
Samenstelling
J.H.Bakker,
Reacties graag voor
woensdag 12.00 uur op
het adres van deze krant.
Of telefoon 010
35.20.66.
'/SyCfi ,/t tttt
Dat Bob
zichzelf ook
uitgezonderd
acht van de
opdringende
techniek mag
blijken uit dit
zelfportret.
Natuur en tech»*5*»k: een begrippenpaar dat
al eeuwenlang, ;.cUs de oude Grieken wisten
er reeds var. kunstenaars en filosofen heeft
geïnspireerd. 3ok Bob Kemper, wiens expo
sitie in de Vlaardingse artoteek vanavond
wordt geopend, wordt door de strijd tussen
die twee, de natuurlijke en de door mens ge
maakte wereld gefascineerd. Het is die twee
kamp die zijn werk voor een belangrijk deel
beheerst.
Maar het thema heeft bij Kemper, geen fa
milie overigens van vader en zoon de teke
naars, een modem jasje gekregen. Het is de
techniek in haar hedendaagse vorm van
snelwegen, machinerieën en raffinaderijen
die langzaam maar zeker het ongerepte land
schap binnendringen en haar aanwezigheid
over alles uitspreid. In zijn woonplaats, het
dorp Portugaal, is hij van dat proces getuige
geweest. Maar ook in Mexico. Tabasco. „Je
hebt daar regenwouden als in Indonesië. Een
overweldigende sfeer. En dan opeens die
grote pijpen waar gassen in staan te bran
den." Ook daar de petrochemische industrie.
„Maar het is ook omgekeerd. Als je na een
jaar terug komt kan het ook zijn dat alles
weer door het regenwoud is overwoekerd."
Het werk van Kemper (1936) heeft een colla
ge-a chtige sfeer. Zijn beelden stapelen zich
over elkaar heen en vormen zo een composi
tie. Overal terugkerende elementen zijn het
landschap van een niet-Nederlandse, exo
tische soort overigens landmeetinstru-
menten, verwijzingen naar de vliegtuigtech-
nologie, kweekkassen en de mens als robot
uitgebeeld. Het zijn deze gegevens die hij tel
kens opnieuw in andere constellaties door
een vlecht. Soms in olieverf, soms in zeef
druk. De afzonderlijke beelden zijn voor het
merendeel herkenbaar afkomstig uit de we
reld van strip, tijdschrift en plaatsjesboek.
Voor wie de indruk mocht hebben gekregen
dat hier weer zo'n natuurverheerlijker aan
het woord: het moet gezegd worden dat een
terug-naar-de-natuur toontje in dit werk ge
lukkig ontbreekt. De boodschap van boek
weitpap en zelfgebreide oorwarmers dringt
zich nergens aan ons op. Het is zelfs zo dat
techniek en natuur elkaar soms verrassend
vrolijk treffen. De vrijheidssymboliek van
het vlindertje bijvoorbeeld keert terug in een
guitig vliegtuigje, een parachutespringer of
in de romantisch ouderwetse vliegeniers. De
technologie heeft de mens toch ook vleugels
geven, dezelfde vrijheid die de vlinder van
moeder natuur heeft meegekregen. Boven
dien is het kleurgebruik van Kemper nu niet
onbedingd somber of prekerig te noemen.
Zijn werk maakt vooral een levendige in
druk, een schouwspel.
Enigszins los van dit werk staat de serie ge
prepareerde krantefoto's die Kemper nu
voor het eerst tentoonstelt. Zelf ooit werk-
door Jan Hendrik Bakker
zaam geweest als fotojournalist heeft hij voor
de krantefoto een liefde bewaart, die artis
tiek nakomelingenschap tot gevolg had. Ver
werkte hij in zijn andere werk toch ook al
fotografische beelden, op dit zijspoor leeft hij
die bezigheid ten volle uit. Foto's uit de
krant knippen en bewerken met de viltstift,
het is een tijdsverpozing die vooral kinderen
kan boeien. Bob Kemper heeft dit „snorretje
tekenen", zoals hij het zelf noemt, op een
beeldend niveau getild.
Bob Kemper exposeerde eerder, tijdens zijn
vele reizen, in Mexico, New York en op de
Antillen. In het verleden was hij verbonden
aan de groep rond Galerie Mokum. De expo
sitie in galerie Artoteek duurt tot en met 28
maart. Tijdens de opening vanavond om
20.00 uur zal de première van de korte film
'De Hefbrug' van Edward Luyken plaatsvin
den.
Het menselijk
gemoed
zonder franje
Het sleutelwoord voor zijn
werk lijkt geweest zijn: de
katharsis, de grote schoon
maak van de ziel. Schilde
ren uit lijfsbehoud, schilde
ren. ten einde het geloof in
de toekomst van de mens te
kunnen bewaren. Jan Cox
over zijn grote werk, de cy
clische weergave van Ho
merus' mythische oorlogs
verhaal De Ilias in vijftig
doeken: „Met doorheen dit
te gaan en uit te schilderen,
geïnspireerd op de Ilias, heb
ik nou ook leren aanvaar
den, of tenminste kunnen
aanvaarden, of tenminste
kunnen uitleggen, als ik het
zo misschien beter zeg,
waarom er oorlog is, wat
oorlog betekent en hoe rijk
de ondervindingen in dat
verhevigd ogenblik van
oorlog kuun voorkomen."
Maar ook» in datzelfde
vraaggesprek met Jo du
Bois in 1976: „In zekere zin
is dit een anti-oorlogscyclus.
Je weet wel wat ik op dat
ene doek heb geschilderd
(het laatste, de vernietiging
van Troje, jhb): 'tois neois
parachoorein', er is weer
plaats voor nieuwen. Als
door
Jan Hendrik
Bakker
zo'n gruwelijke oorlog ein
delijk voorbij is, denkTeder-
een dat zoiets ons niet meer
kan overkomen. Maar on
dertussen zijn ze alweer een
nieuwe oorlog aan het voor
bereiden. Ik denk dat dét
nu eenmaal een deel is van
ons menselijk lot Het slech
te en het goede blijven nu
belde in ons."
Dus ook de cyclus als vi
cieuze cirkel.
Jan Cox (1919 1980), een
Belgisch schilder, maar ei
genlijk toch meer een kos
mopoliet, in velerlei op
zicht. Van zijn werk is in de
Vlaardingse galerie Kunst+
vanaf morgen een postume
expositie te zien, die een
beeld geeft van de gedre
venheid van deze schilde
rende humanist. De opening
wordt verricht door Gerrit
Kouwenaar. Voor zover be
kend is het tevens de eerste
keer sinds lange tijd dat
Cox, zij het na een zelfgeko
zen overlijden, in Neder
land een eenmansexpositie
heeft. Voorafgaand aan de
opening vrijdagavond om
22.00 uur in filmhuis RV
een vertoning van de docu
mentaire, indertijd opgeno
men door de BRT, over het
leven en werk van Cox.
Jan Cox kan misschien het
best getypeerd worden als
randfiguur, iemand die zich
in artistiek opzicht immer
bewogen heeft in de marges
i
V'
i Jan Cox, onderdeel van de [liascyclus.
van de tijdgeest: nooit be
hoord tot een specifieke
stijlgroep, nooit fanatiek ge
lovig geweest, altijd gevaren
op eigen koers. Een koers
die pas achteraf, na zijn
dood een duidelijke lijn te
zien geeft, maar impliciet
toch al aanwezig moet zijn
geweest op het moment dat
Cox besloot naar de acade
mie te gaan.
Een centraal thema in zijn
werk is de oorlog: de eigen
oorlogservaringen onder de
nazi's en de literaire en his
torische omgang met dat
onderwerp. In de oorlog, is
Cox' mening, komen zowel
het goede als het kwade van
de mens in hun meest
Galerie Kunst*, Joh an Willem Frisoiaan 70, van
af zaterdag- 7 maart tot 29 maartschilderijen, te
keningen en grafiek van Jan Cox. Opening mor
gen 17.00 uur door Gerrit Kouwenaar. Verdere
openingstijden: alle zaterdagen en zondagen 13.00
tot 17.00 uur en na afspraak, tel. 010 74.82.66.
Bovendien wordt voorafgaand aan de tentoon
stelling vanavond om 22.00 uur in filmhuis RV,
Weeshuisplein 18, een BRT-documcntalre over
Cox vertoond.
Pygmalion is een mytlsch beeldhouwer uit het
Griekse denken. De man die verliefd werd op
zijn eigen creatie, Galathea. De grote Bernard
Shaw werkte de mythe met zijn eigen wrange
gevoel voor ironie om tot het gelijknamige to
neelstuk. En het stuk werd bijna even klassiek
als zijn Griekse oorsprong. Zo klassiek In ieder
geval dat op het theaterstuk van de Iers/Engel
se schrijver de musical 'My fair lady' werd ge
baseerd. Toneelgroep Theater vond dat het
weer eens tijd werd Pygmalionin reprise te
nemen. Donderdag 12 maart in de Vlaardingse
stadsgehoorzaal. Regie Istvan Body. Op de foto
Bea Meulman als het bloemen verkoopstertje
Eliza en Eric van der Donk als professor Hig-
glns.
scherpe uitingen naar vo
ren. Het is geen ontdekking
van hem zelf. Shakespeare
en Homerus hadden in de
oorlog al een inspiratiebron
van formaat ontdekt, terwijl
ook een modern schrijver
als Willem Frederik Her
mans meermalen zijn 'lief
de' voor de oorlog heeft
verklaard: het menselijke
gemoed zonder franje bloot
gelegd.
Jan Cox is misschien een
van die schilders wier leven
en persoon de wérkelijke
inhoud geven aan het werk.
Zelf kwam hij er ook on
verhuld voor uit dat auto
biografische elementen van
groot belang zijn voor zijn
kunst. Zoals zijn oorlogser
varingen meer dan twintig
jaar na dato 'De Ilias' tot
stand brachten. Enige aan
dacht voor zijn biografie is
dan ook niet zinloos.
Cox werd geboren in een
kleine galerie in Den Haag.
Zowel vader als moeder be
zaten belangstelling en ta
lent voor het artistieke. In
zijn jongensjaren ging hij
school op het Barlaeus
Gymnasium in Amsterdam.
Daar zoog hij de cultuur
van de klassieken gretig in
zich op en zou deze zijn le
ven lang meedragen. Later
verhuist de familie naar
Antwerpen. Cox studeert
een blauwe maandag aan de
kunstacademie te Gent,
maar besluit dan zich ook te
verdiepen in de kunstge
schiedenis. „Ongemerkt"
wordt hij doctorandus, hoe
wel hij de wetenschap altijd
als minder belangrijk dan
het schilderen zelf heeft ge
zien.
Tijdens zijn eerste tentoon
stelling in 1942 worden di
verse schilderijen door de
Nazi's verwijderd: 'ontaarde
kunst' heette dat toen. Na
de oorlog, als een korte vrij
age met de beweging van de
'jeune peinture Beige' ach
ter de rug is en hij ook inci
denteel in de Cobrabewe
ging geparticipieerd heeft,
vertrekt hij naar Amerika
om daar 'head of the pain
ting department at the
school of the museum of
fine arts' in Boston te wor
den. In de zeventiger jaren
keert hij terug naar Belgie
om zijn artistiek werk te
voltooien. In 1980 maakt hij
een eind aan zijn eigen le
ven.
Cox is in velerlei opzicht
een typisch Europees, ja-
zelfs Belgisch schilder ge
bleven. Ondanks de felle
beïnvloeding waaraan hij In
Amerika bloot heeft ge
staan. Meer ook dan iemand
uit de Cobra-beweging, vin
den we bij hem de surrealis
tische trekken die voor Bel-
fische schilders zo kenroer-
end zijn. En meer ook dan
alleen schilder, is Cox toch
vooral een man geweest
met een pijnlijk scherp be
wustzijn van het menselijk
leven.
Zaterdag speelt de Schie-
dams/Rotterdamse funk-rock-
formatie pjn Point m sociëteit
't Honk, aan de Schie 11. te
Schiedam. De groep bestaat al
vier jaar, maar opereert pas
sedert zes maanden in de hui
dige samenstelling: drumms:
Joop Zandwijk (ex-Muff Stuff),
basgitaar en zang: Kees Bloe-
mendaal, sofogitaar: George
Vink, toetsen: Tom van der
Hoff (ex-Funny Face) en 2ang:
üenise Wijngaarden.
Het zuivere stemgeluid van de
zangeres wordt aangewend om
een gevarieerd repertoire te
brengen, dat van gevoelige
ballades tot 'heavy func-rock'
loopt, terwijl ook aan onverval
ste rock-and-roll aandacht
wordl besteed. Dit alles moet
leiden tot twee sets van een
uur, waarbij een eigen 'lam
penman' voor toepasselijke
lichteffecten zorgt.
De avond in sociëteit 't Honk
begint zaterdag om 20.30 uur.
Diezelfde avond ook een op
treden van de Vlaardingse
popgroep The Longjohns in
sociëteit 't Lemmet. Frisse snel
le powerpop. Aanvang 21.00
uur. vooraf het debuut van een
andere plaatselijke groep, The
Redband.
Eveneens zaterdagavond
popmuziek: in de Vlaardingse
sociëteit De Sokkel een optre
den van de zesmansformatie
Jada. De groep is ai wat ouder
dan vandaag. Eerder werd ge
werkt onder de naam Flails.
Twee saxofonisten, organist,
drummer en nog wat gitaren.
Aanvang 21.00 uur. Leden
ƒ3.50. met-leden f5,-. Sociëteit
De Sokkel is gevestigd in een
zijvleugel van de Ichtuskerk,
Van Maerlantlaan 4, Vlaardm-
gen. Een stad verder, in Schie
dam. zondagavond in cafe De
Quibua, aan de Lange Haven,
de groep Dust. Aanvang 21.30
uur.
Zaterdagavond 22.00 uur.
Spectrum, een met onverdien
stelijke regionale popgroep in
het Schledamse QTJ, Nieuw-
straat 12. In B'Bwana, Hollaan
12, Vlaardingen. vanavond al
een optreden van Headline. De
groep kreeg landelijke bekend
heid vla VPRO en VARA, maar
In feite is en blijft hel vooral
een Rotterdamse groep. Insi
ders schrijven het gezelschap
in het Rotterdamse een eende
re positie toe als die van de
Euromast: Headline steekt met
kop en schouder boven de an
dere groepen uit. De bezetting
van da groep bestaat uit zan
geres Lydia Bremer, gitarist-
/componist Fred Sleutelaar,
bassist Frans Vermeulen en
drummer Cor van der Beek.
Aanvang 22.00 uur. toegang
ƒ6.-.
Films ook in overvloed dit
weekeinde. Allereerst vana
vond in Ozobleu, Pres. Sleyn-
straat 2, Maassluis 'De vijf
commando's'. Een oorlogsfilm
die speelt in Zuld-ltalié na de
mislukte Invasie van de geal
lieerden. Met John Garco,
Margaret Lee en Klaus Kinski.
Aanvang 20.00 uur, toegang
ƒ3,50. Morgenavond in filmhuis
RV, Weeshuisplein, Vlaardin
gen 'Aria voor een atfeet'. Van
de Poolse regisseur Filip Ba-
Ion. Aanvang 20.00 uur, toe
gang ƒ6,- voor met-leden en
ƒ3,- voor donateurs. Tegelij
kertijd begint bij de Vlaarding
se filmliga, Hoflaan 12, een se
rie neo-rea!istische films. Gis
teren werd de spils afgebeten,
zondagavond een film van
Rossellmi, Een film over de
verzetsbeweging in Italië.
Wordt beschouwd als hoogte
punt van het neo-realisme.
Aanvang 20,30 uur. Toegang
ƒ3,50.
Kfaus Kinski
Clown Woudi voor volwasse
nen, vanavond In De Teerstoof,
Nieuwstraat 12. Schiedam,
aanvang 21.00 uur, toegang
ƒ10,-. Woudi treedt de volgen
de dag bovendien ook weer op
voor de kinderen. De avond
aansluitend daarop, zaterdaga
vond 7 maart, Sieto Hoving.
'Zolang de voorraad strekt'.
Aanvang ook 21.00 uur en een
kaartje kost ƒ14,-.
