Consumenten
bond
onderzoekt
"Wonen in
Nieuw
Nederland":
Geen werk
Winkels duur
Geen keus
Door het geluid.
Baarsveen niet fraai
Rijnmond ongezond
met dat „sociaal isolement" wel
mee. Ze blijken in ieder geval niet
minder contact met buren te heb
ben dan de rest van Nederland en
kinderloze gezinnen doen daarbij
niet onder voor de kinderrijke ge
zinnen. Zelfs blijkt uit de cijfers
dat de contactmogelijkheden beter
zijn dan in de (flat)wijken van de
jaren zestig.
Werk is er nauwelijks in de
groeikernen. Gemiddeld werkt
bijna zeventig procent in een
andere plaats. Dat is dus foren
sen. De forens verkiest de auto
boven het openbaar vervoer.
Hij doet dat ook als de open
baar-vervoersvoorzieningen
goed zijn en de au to ver bindin
gen slecht. Maar vaak zijn de
twee allebei slecht. Er wordt
dan ook nogal wat tijd zoekge-
bracht in de files. Want van de
dagelijkse reizigers pakt 68 pro
cent de auto, 25 procent de fiets
en 14 procent bus of trein.
Voor Hellevoetsluis geldt: „Bijna
alle bewoners gaan met de auto
naar het werk, veelal in Rotter
dam. Ze staan daarbij regelmatig
in de file in de eigen woonplaats
of bij Spijkenisse". Ook de Spijke-
nissers gaan met de auto naar Rot
terdam (industriegebied Botlek-
Europoort, red.). Ze schuiven dan
in de file waar de Hellevoeters al
inzitten. Maar de bus heeft vrij
baan en de metro is in aantocht.
De frequentie van het openbaar
vervoer van en naar Hellevoets
luis geldt als matig (maar zou ge
leidelijk worden opgevoerd). De
Consumentenbond noemt het to
taalbeeld droevig en vindt het een
„planologische absurditeit" dat
„mensenmassa's die wonen in ge
bieden zonder werkgelegenheid
en zonder goede verkeersvoorzie-
ningen zich dagelijks naar hun
ver weggelegen werkplaats spoe
den".
Blijven er nog twee harde behoef
ten over: recreeren en winkelen.
Cafes, cafetaria's en terrasjes zijn
schaarse artikelen in een buiten
wijk. Buurthuis, jongerensoos en
wijkcentrum blijken eveneens
dungezaaid. Geen wervelend uit
gaansleven dus, al is dat geen
nieuws. Wel dat weinig bewoners
het echte stadse uitgaansleven
missen. Ze hebben zich er of mee
verzoend en wachten betere tijden
af of ze nemen actief deel in het
vaak opbloeiend verenigingsle
ven.
De behoefte aan een park is groot.
Een grote boom zie ie niet vaak in
een nieuwbouwwijk. De natuur
houdt geen gelijke tred met de
bouw. Voordeel is dat het open
baar groen op de bevolking kan
worden afgestemd. In Hellevoets
luis (met Breda en Groningen het
laagste percentage tevredenheid
scorend) is net veertig procent te
vreden over het groen in de wijk,
tegen een landelijk gemiddelde
van zeventig. De ontevredenheid
gaat vrijwel steeds gepaard met
het ontbreken van een wat groter
park of bos in de omgeving. De
voorzieningen die er zijn worden
vaak niet bezocht omdat ze naar
de mening van de bewoners te
ver weg liggen. „Effe een omme
tje door het groen" is er zelden bij.
Het bewonersoordeel over het
winkelen in en rond de nieuw
bouwwijk is niet positief. In Hel
levoetsluis: „ongezellig, duur, wei
nig keus". In Spijkenisse: „duur
en weinig keus". Over de gezellig
heid daar ook geen juichkreten,
maar minder uitgesproken nega
tief dan in Hellevoet.
Al met al kleven er aan het wo
nen in de nieuwbouwwijk nogal
wat nadelen. De harde woning
nood zal voor velen de doorslag
geven. Je kunt nu eenmaal niet
zonder een dak boven het hoofd.
Getuige daarvan ook de cijfers
over keuzemogelijkheden. Twee
derde zegt geen keuzemogelijk
heid van woonplaats te hebben
gehad. De helft had geen keuze
aangaande woning en straat. Een
derde van hen vindt dat toch nog
„redelijk". De huurders hebben
ook minder keuzemogelijkheden
dan de kopers en vinden dat nog
het minst erg. Niet zozeer onver
schilligheid als „allang blij dat
men een huis heeft" lijkt daarvan
de oorzaak. Spijkenisse wordt ge
noemd als één van de zes gemeen
ten waar men opvallend weinig
keuze heeft bij woning en straat.
Is men eenmaal inwoner dan
weet „de overheid" die nieuwe
bewoner wel te vinden. De over-
heidstarieven per jaar verschil
len per gemeente sterk. Helle
voetsluis is de op één na duur
ste gemeente van alle onder
zochte groeikernen. De eigenaar
van een nieuwbouwwoning be
taalt aan onroerendgoedbelas-
ting, riolering, reinigingsrecht,
kabel-tv, water, waterschapslas
ten en zuiveringsheffing het lie
ve sommetje van 1484,57. Al
leen Zwolle is duurder, maar in
Almere betaalt de nieuwkomer
nauwelijks zevenhonderd gul
den. Het grote verschil zit voor
al in de onroerend goedbelas-
ting. Of met andere woorden: de
bewoner mag de opbouw van
z'n vaak incomplete wijk uit ei
gen zak meebetalen. En dat is
misschien nog de meest schrij
nende conclusie van dit in het
maart-nummer van de Consu
mentengids gepubliceerde on
derzoek.
wQd»fl
maart 1881
VD/8C/WW
Hellevoetsluis
vanuit do lucht
met
rechtboven De
Struijten.
Volgens de
Consumenten
bond nog
nauwelijks
„weonrijp" en
duur wonen.
(Luchtfoto
Sijthoff
pers/Henk
van
Westering)
'Vergietbouw'in Spijkenisse
en Hellevoet is peperduur
Woningbouw
in Spijkenisse.
De bouwcijfers
worden
gehaaid, maar
ze tochten
zo.
Winkelen in
een groeikern
als Spijkenisse
of
Hellevoetsluis:
dure winkels,
weinig keus en
echt gezellig?
Nou, nee.
Den Haag „Wonen in nieuw
Nederland" ofwel: hoe is het
wonen in een nieuwbouwwijk?
Om op die vraag een antwoord
te krijgen onderzoekt de Consu
mentenbond als eerste in Ne
derland het leefklimaat in wat
Solitlci, bestuurders en bouwers
e laatste jaren uit de grond
hebben gestampt. Aan de hand
van ervaringen van bewoners
in vijftien groeikernen en
groeisteden werd een zo objec
tief mogelijk beeld geschetst.
De uitkomst: wonen in een
nieuwbouwwijk is geen lot uit
de loterij. Woningen met gebre
ken. geluidsoverlast, gebrekki
ge voorzieningen en slechte ver
bindingen werden vaak als
klacht gehoord.
Ook twee groeikernen op Voome-
Putten maakten deel uit van het
onderzoek. In Spijkenisse werd de
wijk Baarsveen doorgelicht, in
Hellevoetsluis werd De Struijten
aan een nader onderzoek onder
worpen. De ervaringen daar wij
ken niet af van het landelijke
beeld. Hoewel, Spijkenisse heeft
nogal wat uitschieters in negatief
opzicht: er mogen dan wel veel
woningen worden gebouwd, het
aantal klachten is zo groot dat de
Consumentenbond er de term
„vergietbouw" voor heeft uitge
vonden. Verder wordt de opzet
van de wijk door de bewoners on
plezierig genoemd, de luchtver
ontreiniging scoort hoog en het
oordeel over de winkelcentra is
ook niet juichend. Dat laatste
geldt nog sterker voor Hellevoets
luis. Verdr is wonen in deze groei
kern een dure zaak, terwijl elders
geconcludeerd wordt dat een wijk
als De Struijten eigenlijk nog nau
welijks woonrijp is. Het groen ont
breekt ook in De Struijten, brie
venbussen daarentegen zijn er in
ruime mate.
Om de diverse aspecten van de
nieuwe wijken in Nederland eens
op een rij te zetten werden behal
ve Spijkenisse en Hellevoetsluis
wijken in Capelle, Zoetermeer,
Nieuwegein, Huizen, Aïmere, Le
lystad, Purmerend, Alkmaar.
Hoorn en Houten onderzocht. De
groeisteden Breda, Zwolle en Gro
ningen deden ook mee in het on
derzoek. Behalve enquêteresulta
ten van de bewoners in de wijken
(Baarsveen 71 en De Struijten 91)
werd ook het nodige informatie
materiaal nageplozen en werd ge
sproken met de gemeenten en de
provincie. Mede ook omdat het
onderzoek bedoeld is „voor al die
politici, bestuurders en geïnteres
seerden, die op één of andere ma
nier betrokken zijn bij bouwen en
wonen in „Nederland".
De voornaamste vraag ter beant
woording was: hoe bevalt het de
mensen in de jongste generatie
nieuwbouwwijken. Gekozen is
dan ook voor wijken die nog geen
vijf jaar oud zijn in gebieden waar
ook in de toekomst nog veel zal
worden gebouwd. Geprobeerd
werd inzicht te krijgen in hoever
re de twee veelgehoorde stand
punten werkelijk gedeeld worden:
enerzijds het „ideaal, want licht,
ruim, groen en mooi huis", ander
zijds „een hel. want leeg, saai, fi
les, eenzaamheid". Opvattingen
die ook samenhangen met de me
ning over de noodzakelijke over
loop van grote, nabijgelegen ste
den. De voorstanders daarvan
staan doorgaans positiever tegeno
ver de nieuwbouwwijk dan dege
nen die de leegloop van de grote
steden een ramp vinden.
Dat de woningbouw zelf natuur
lijk het belangrijkste onderdeel
van die leefbaarheid vormt ligt
voor de hand. De klachten over
de woningen zijn omvangrijk.
„Veel nieuwbouwhuizen worden
slecht opgeleverd. Bewoners kla
gen over scheuren, kieren, slechte
isolatie en vocht. Ze betalen het
gelag in de vorm van hogere
stookkosten en geluidsoverlast",
zo is de algemene conclusie.
De klachtenpercentages lopen uit
een, maar Breda, Groningen en
Spijkenisse scoorden hoog: circa
75 procent van de bewoners had
klachten. De huurders hebben
doorgaans meer klachten dan de
kopers. De duurdere huurwonin
gen leverden minder klachten op
dan de goedkope. Lekkages van
daken, vloeren en leidingen le
verden in het algemeen achttien
procent van de klachten. In Spij
kenisse was dat tien procent, m
Hellevoet 19 procent. De slechte
isolatie leverde tien procent
klachten gemiddeld. Spijkenisse
was met 31 procent absolute kop
loper. In Hellevoet was dat veel
beter: slechts vijf procent. Tocht,
kieren en scheuren leverden zo
wel in Hellevoet als Spijkenisse 21
procent van alle klachten op. De
afwerking en problemen met
vocht waren in Spijkenisse en
Hellevoet niet beter of slechter
dan in andere gemeenten, al wa
ren er in Hellevoetsluis slechts
drie procent klachten over vochti
ge wanden.
Al met al huizen waar de wind
doorheen giert en wanden van
bordkarton. In Spijkenisse heb
ben de bewoners dan ook op
twee na van alle gemeenten de
meeste last van geluidsoverlast
van binnen en buiten het huis.
Hellevoetsluis houdt de middel
maat, hetgeen mede veroor
zaakt kan zijn door de controle
van de gemeente daar op akoes
tische isolatie. Bewoners heb
ben vooral last van wc-spoelin-
gen. wasmachines, geluidsin
stallaties en heen en weer ge
loop van andere bewoners.
De Consumentenbond is niet blij
met deze „tochtige" uitkomst en
velt dan ook een hard vonnis:
„Vergietbouw jaagt de stookkos
ten omhoog. Een overheid die
zich sterk wil maken voor ener
giebesparing laat een behoorlijke
steek vallen door de kwaliteit van
de huizenbouw zo uit de hand te
laten lopen".
De geluidshinder in de wijken zelf
laat ook hier en daar te wensen
over. Soms zodanig dat van plano
logische blunders wordt gespro
ken. „In woonwijken hoort het
stil te zijn" is het uitgangspunt,
Spijkenisse en Hellevoetsluis ge
ven geen aanleiding tot opvallen
de geluidsoverlast door de omge
ving.
Maar hoe slaat het met de voor
zieningen in de wijk voor al die
nieuwe bewoners. „Willen groei
kernen hun functie van opvang
centra naar behoren vervullen
dan dienen zij hun bewoners bete
re woonomstandigheden te bieden
dan de concurrerende gebieden.
Ze zullen aantrekkelijke wonin
gen moeten bevatten in een goed
verzorgde omgeving", zo is het al
gemene uitgangspunt, ook van het
ministerie. Wat mag er dan niet
ontbreken? Een station, een
zwembad, een algemeen zieken
huis, een stedelijk centrum en
goede wegverbindingen. Daar
ontbreekt nogal wal aan in de on
derzochte kernen en voor Helle
voetsluis is dan ook (met Houten)
de conclusie: „Ze missen veel gro
te voorzieningen en lijken dus nog
niet erg woonrijp". Het alarmeren
van een ambulance kan een pro
bleem zijn als er geen alarmnum
mer is. In Hellevoet bleek dat het
geval. Basis- en kleuterscholen
zijn vrijwel altijd aanwezig al is de
afstand soms te ver. Hellevoetsluis
is volgens opgave van de gemeen
te de enige kern waar de peute-
ropvang ontbreekt. Een biblio
theek of bibliobus bereikt vrijwel
iedereen en medische voorzienin
gen als huisarts en/of gezond
heidscentrum in opbouw geven
ook niet direct klachten.
Het tekort aan tandartsen is een
landelijk probleem, dus ook in de
kernen. De nieuwe wijken zijn
ook rijkelijk voorzien van kinder
speelplaatsen. Voldoende ver
scheidenheid in sportverenigingen
is niet overal aanwezig. De ac
commodatie en het trapveldje is
veel vaker aanwezig. Spijkenisse
en Hellevoetsluis vielen ook niet
in negatieve zin op aangaande het
aangeven van straatnamen, huis
nummers en het vinden van nieu
we adressen. Als Is het straatver
loop en de huisnummering vaak
buitengewoon verrassend. Parke
ren is meestal ook geen probleem,
al vonden bewoners van Spijke
nisse dat hun gasten de auto wel
erg ver van de definitieve bestem
ming moeten plaatsen. De kron
kelige straatjes en doodlopende
wegen, kenmerkend voor veel
nieuwe wijken en ook wel de
„nieuwe kneuterigheid" genoemd,
blijken bij de bewoners toch meer
waardering te krijgen dan het
„recht toe recht aan" van vroeger.
Algemeen wordt één punt als ver
slechtering aangemerkt: de huizen
staan te dicht op elkaar.
Mogen de meeste bewoners wel
tevreden zijn over de opzet van
hun wijk, de uitzondering be
trof Spijkenisse. De bewoners
van Baarsveen waren minder
lovend. De Consumentenbond
vraagt zich af waar dat door
komt. „In Spijkenisse blijken
veel goedkope huurwoningen te
staan. Zou in Spijkenisse het
geld ontbroken hebben om de
wijk wat fraaier op te zetten",
zo wordt afgevraagd. Gewezen
wordt op de wijk Gondel in Le
lystad die het hoogst scoort in
waardering en die eveneens een
groot aantal goedkope huurwo
ningen telt
In 't algemeen vinden veel bewo
ners de straten iets eigens hebben,
iets persoonlijks. Ze vinden het in
ieder geval een verbetering met
vroeger. Maar de woondichtbeid
is het zwakke punt van de bouw
van eind jaren zeventig begin
tachtig.
De PTT staat trouwens ook niet te
trappelen om de bewoners van
nog nat beton en grote hopen
zand zich snel te laten thuis voe
len. Een brievenbus bij de hand is
een kwestie van geluk. In Helle
voet hebben ze dat: daar staan er
maar liefst vier. Telefooncellen
schitteren door afwezigheid of ze
staan veel te ver van de woningen
af. Ook moeten de bewoners vaak
lang wachten op een telefoonaans
luiting. In Spijkenisse moeten ze
daar gemiddeld twee weken op
wachten, in Hellevoetsluis vier
weken. „De PTT houdt onvol
doende rekening met de belangen
van deze klanten", is de conclusie.
Hoe moet die nieuwe bewoner
aan z'n informatie komen over al
les en nog wat Via de gemeente
lijke voorlichting. In het alge
meen moet dat beter. Maar Spij
kenisse en Hellevoetsluis doen het
prima. De eerste gemeente krijgt
een acht, de tweede een negen
voor het juist beantwoorden van
%'ragen en het beschikbare infor
matiemateriaal.
Hoe gezond is het wonen in een-
groeikern en een nieuwbouwwijk.
In 't algemeen: hoe noordelijker
men woont des te gezonder, zeker
gezien de luchtverontreiniging en
het zwaveldioxide-gehalte. Want
aangenomen wordt dat het S02-
gehalte in de lucht een goede
graadmeter is. Zoniet in Rijn
mond. In de wijken van Spijke
nisse en Hellevoetsluis blijken
stikstofoxides en koolwaterstoffen
minstens zulke belangrijke ver
vuilers. Met de kwaliteit van het
drinkwater valt het in deze twee
groeikernen wel mee. De indruk
van de Consumentenbond is dat
.juist waar de grondstof voor het
drinkwater het slechtst is (Spijke
nisse, Capelle en Hellevoetsluis),
is de kwaliteitsbewaking waar
schijnlijk het best".
En de gierende eenzaamheid in de
nieuwbouw. Ook dat lijkt mee te
vallen. Bijna tachtig procent van
de bewoners zegt „niet meer of
minder contacten" met anderen in
de buurt te willen hebben. Ken
nelijk zijn ze wel tevreden met de
contactmogelijkheden en valt het
