UTAD/STIEEK
mm
Museum
volgende
week weer open
Oud-
Vlaardingen
in foto's in
streekmuseum
Anderson
Weinig commissies willen overdag vergaderen
Hoek Loos: van
stoomwagen
tot
miljoenenconcern
111 w'
1*' f' Sr ff*-.
i MlS rn!25Sr J*
lan rap en
s'n maat in
murthuis
)ost
mam
CDA-
voorzitter
wordt huzaar
College wil
meer toezicht
op kwaliteit
water
Bingo en
discopasjes
CDA
vindt...
Vogeltjesdief
krijgt verbaal
woensdag
28 o&ober 1981
VD/SC/WW
De 'gasboeren' van
de Havenstraat
Schiedam Het bedrijf
Hoek Loos opende on
langs een nieuwe show
room bij haar gebouwen-
:omplex" aan de Haven
straat. Erg lang werd bij
jie opening niet stilge
staan. Het is slechts een
jeel klein stapje in de
spectaculaire ontwikke-
ing die het bedrijf heeft
ioorgemaakt. Begonde
uit Zeeland afkomstige
Willem Adriaan Hoek in
1907 met een handjevol
jnensen een klein fabriek-
in Schiedam, nu biedt
jet Hoek' Loos-concern
werk aan elfhonderd
nensen. Het is goed voor
en omzet van 199 miljoen
julden per jaar; heeft ves-
igingen in heel Neder-
and, zit bovendien in Cu-
rai^o en Amerika. Lande
lijk wordt Hoek Loos ge-
jen als een middelgroot
jedrijf, in Schiedamse
jerspectieven spreekt
Tien van 'een kanjer'. Re-
jen om eens een kijkje te
lemen achter de scher-
nen van het Schiedamse
jedrijf.
)e geschiedenis van het mil-
jenenconcem gaat terug tot
iet jaar 1907. De 37-jarige uit
!eeland afkomstige Willem A.
loek ontwerpt in dat jaar een
lieuw en bijzonder type
loomwagen. De reacties zijn
mverdeeld ^positief: Schiedam-
- cll 'alïuciijkc pels uéstcucïï
ruime aandacht aan én zelfs
Ie 'vakpers* buiten Nederland
wbliceert foto's van Hoeks
rondst. Maar wat meer is: er
romen zes orders binnen voor
(oeks stoomwagen. De in
chiedam woonachtige ont
werper besluit dan een fa-
ffiekje te beginnen in een uil
ebroken branderij aan de
luitenhavenweg, Ondanks te-
[enslagen weet Hoek vijf
toomwagens af te leveren. In
913'doét hij een nieuwe uit-
inding: een autobrandspuit
iet een capaciteit van 1800 li-
ir per minuut en een opvoer-
óogte van tachtig meter.
Gevoelige klap
)e beginjaren van Hoek zijn
echter niet alleen tijden van
voorspoed. Het kleine bedrijfje
aan de Buitenhaven krijgt een
gevoelige klap als de benzine
motor de stoommachine ver
dringt en er dus voor de
stoomwagens van Hoek geen
belangstelling meer blijkt te
bestaan. Om de acht man per
soneel toch aan het werk te
kunnen houden, neemt Hoek
allerlei karweitjes aan en een
van de opdrachtgevers was het
bedrijf Oxygenium, een bedrijf
dat veel later door Hoek zal
worden overgenomen.
Die contacten met Oxygenium
leiden tot de uitvinding van
een nieuw type zuurstofcom
pressor. Het werken met zuur
stof leidt uiteindelijk bij de in
genieur tot het besluit zelf
zuurstof te gaan produceren.
De inmiddels naar het Hoofd
verhuisde onderneming wordt
uitgebreid met een zuurstoffa-
briek en dat is een ontwikke
ling die de richting van het
Schiedamse concern in belang-
door Richard Stomp
rijke mate heeft bepaald. Het
belangrijkste voordeel van de
Schiedamse zuurstof is meteen
al de prijs: het blijkt een stuk
goedkoper dan de invoer van
uit Duitsland en daaraan is
ook de flinke groei te danken
die de fabriek het eerste jaar
al doormaakte.
Buitenposten
Maar het belangrijkste pro
bleem bij zuurstof was in die
tijd het transport. Hoek lost
dat op door het stichten van
een groot aantal buitenposten.
In 19J.3 wordt de eerste geo
pend in Amsterdam. In hoog
tempo worden er meer opgezet
en men overschrijdt daarbij
zelfs de landsgrenzen. Nog
voor de eerste wereldoorlog
wordt een zuurstoffabriek ge
sticht in Indonesia.
Inmiddels heeft de Schiedam
se fabriek een aantal opmer
kelijke uitvindingen op haar
naam staan. Zo werd een pers
luchtloco motief ontworpen
voor gebruik in de mijnen. In
totaal bouwde men er 120; de
eerste wordt in 1919 in de
staatsmijn Maurits gebruikt. In
de Tweede Wereldoorlog va
ren Nederlandse onderzeebo
ten met scheepscompresspren
van Hoek, die voor dat doel
speciaal zijn omgebouwd
Fusie met Loos
Veruit de belangrijkste onwik-
keling in de geschiedenis van
het bedrijf is de fusie met het
Amsterdamse familiebedrijf
Loos Co in 1971. Loos ver
kocht - oorspronkelijk Victoria
water en nam al snel de beslis
sing zelf de koolzuur te gaan
produceren die de belletjes in
het water veroorzaakt. Loos
legde zich echter vooral toe op
de handelskant, in tegenstel
ling tot Hoek die zich veel
meer met de productie bezig
hield. De fusie uit 1971 weml
door beide bedrijven dan ook
als een mooie aanvulling ge
zien.
Een jaar later wordt ook het
bedrijfje Eïga BV binnenge
haald: een klein ondernemink
je van de nobelprijswinnaar
professor Einthoven, Eiga pro
duceerde de eerste cardiogra-
fen in de wereld. Met Eiga
vergaart Hoek Loos een grote
know-how in de eleeironische
medische apparatuur. En nog
steeds is de de medische afde
ling een van de onderdelen
van het Hoek Loos-concern.
De jaren na de fusie worden
gebruikt om de bedrijven
langzaam in elkaar te schui
ven. Besloten wordt om de
twee commercieel sterke be
grippen Hoek en Loos te
handhaven in de naam Hoek
Loos. Hoek Loos is echter
nooit de officiële naam van
het bedrijf geworden. Nog
steeds staat het concern name
lijk genoteerd als N. V. W. A.
Hoek'5 Machine- en zuurstof-
fabriek op de Amsterdamse ef
fectenbeurs
Vloeibare zuurstof
Na 1966 doet zich in de zuur
stof industrie een belangrijke
ontwikkeling voor: In plaats
Of
fa**-* v '<\vrtsyi* -v
t*m '.-'A
van gasvormige zuurstof gaat
men vloeibare zuurstof produ
ceren. Die kan met tankwa
gens door het hele land wor
den getransporteerd en kan in
een plaatselijk overlaadstation
worden omgezet in gasvormi
ge zuurstof. Die ontwikkeling
maakt het transport veel een
voudiger. Hoek Loos bouwt in
die tijd. veel plaatselijke fa
briekjes om tot overlaadsta-
tions. De zuurstof wordt dan
in de luehtscheidingsfabriek in
IJsselstein geproduceerd, met
tankwagens vervoerd naar de
regionale o veria adstations,
daar omgezet in gasvormige
toestand en ter plaatse in ci
linders uitgevent Grotere
zuurstofverbruik eis zetten
echter zelf de vloeibare zuur
stof in gas om. Dat gebeurt bij
voorbeeld in ziekenhuizen: zo
heeft het Schielandziekenhuis
zelf een opslagtank die met
tankauto's wordt bevoorraad.
Concurrentie
Een nadeel van de vloeibare
zuurstof is dat de buitenlandse
concurrentie zeer sterk toe
neemt Geen enkele zuurstof-
producent buiten Nederland
dacht er voorheen ook maar
over om zijn product in ons
land te verkopen. Het trans
port in zuurstof flessen maakte
vervoer over grote afstanden
veel te duur voor de buiten
landers. Als de tankwagens
hun intrede doen verandert
dat de buitenlanders verwer
ven een deel van de markt
Nu neemt Hoek Loos deel in
twee Iuchtscheidingsfabrieken,
waar lucht wordt gescheiden
in zuurstof en stikstof en ar
gon. Een ervan is de Cryoton-
fabriek in Rozenburg die deze
gassen levert aan de industrie
in de Botlek. Een geheel eigen
fabriek heeft Hoek Loos in
IJsselstein.
Landelijk gezien is Hoek Loos
een groot bedrijf, maar inter
nationaal is de onderneming
niet meer dan 'peanuts'. Om
alle ontwikkelingen in de in
dustrietak toch goed te kun
nen volgen sloot Hoek Loos in
1974 een know-how-overeen-
komst met twee Duitse 'hui
zen': Linde AG, en Messer
Griesheim GmbH. De Schie
dammers profiteren dan van
de research van die bedrijven
en hoeven geen uitgebreid ei
gen lab te onderhouden.
Ook in 1974 vestigde Hoek
Loos zich op Curagao. onder
andere door het overnemen
van de handelsonderneming
Verus. Vorig jaar startte Hoek
Loos in Amerika, waar men in
Atlanta het bedrijf Welding
Products Of Georgia overnam.
Dit jaar kwam daar een twee
de Amerikaanse vestiging bij:
de Southern Oxygen Supply
Company. De twee Ameri
kaanse vestigingen opereren
De stoomwagen waarmee
Willem Hoek destijds de
grondslag legde voor het hui
dige miljoenenconcem.
nu gezamenlijk onder de naam
Holox.
Een expansieve sprong naar
het buitenland, die voorname
lijk ten doel heeft het bedrijf
te verbreden en sterker te
staan in moeilijker wordende
tijden. Maar door die verbre
ding zal Hoek Loos nooit grote
klappen maken in de om2et
Men noemt de firma zelf een
zeer stabiel bedrijf waar pie
ken en dalen in de bed rijf som-
zet al lang tot het verleden be
horen.
chiedam Zonder groot
?est, maar met de nodige re-
lame, gaat volgende week bet
tedelijk museum van Schie-
am weer open. Twee maan-
Gaardingen De toneel-
roep Fakkel speelt aanstaan-
e zaterdag in buurthuis Oost
et stuk 'Jan rap en zijn maat'
an Yvonne Keuls. Het gaat
ver de ervaringen van de
:hrijfster in een opvangcen-
nm voor jongeren. Niets is
erzonnen, Yvonne Keuls
eeft alleen wat dingen veran-
ert om herkenning te voor-
otnen. De voorverkoop van
aartjes voor dit realistische
»eelstuk, die 3.50 kosten, is
de ontmoetingsruimte van
et buurthuis aan de Ooster-
traat 86.
den lang is het dicht geweest,
omdat de centrale verwarming
vervangen moest worden. Dat
karwei is nu bijna geklaard.
Het heeft voor de museumstaf
een leuke periode betekend,
omdat eindelijk eens een lange
achterstand in het werk kon
worden ingelopen. Een duide
lijk voorbeeld daarvan is de
voorbereiding van de Salon
van de Maassteden, eens een
geruchtmakende expositie in
Schiedam die elke twee jaar
terugkeerde. Reeds in februari
zal de nieuwe Salon be
doeld om het vermoeide mu
seum nieuw leven in te blazen
gehouden worden, maar op
het moment dat de verwar
ming van het gebouw aange
pakt moest worden zat direc
teur Hans Paalman nog met de
handen in het haar. Veel tele
foontjes, veel correspondentie,
en meer van dien aard, be
moeilijkten volgens Paalman
een kwieke, energieke opzet,
te meer omdat daar veel ande
re werkjes bij kwamen. De
museumcommissie verwacht
dan ook in de eerstvolgende
vergadering na de rustperiode
uitgebreid door Paalman op de
hoogte te worden gesteld van
alle vorderingen met de Salon.
m Een van de oude foto's die Ie zien zijn op de expositie, die eind volgende maand van start
gaat. Dit is de smederij van W.Vink in de Hoogstraat, ongeveer op de plaats waar momenteel
de Nieuwe Vlaardingse Courant gevestigd is. Voor de oude smederij staat een zogenaamde
'travailie': een houten apparaat waar de paarden in vast werden gezet wanneer ze werden
beslagen.
fcardingen Slechts
en zeer beperkt aantal
aadscommissies voelt er
•ts voor, om de maande-
ijkse of tweewekelijkse
'ergaderingen naar de
liddag te laten verhui-
en. Discussie over dit on-
erwerp 'in de diverse
ommissies heeft tot nu
se als resultaat gehad, dat
slechts twee van die ad
viesorganen zich unaniem
of vrijwel unaniem achter
een dergelijke proefne
ming hebben gesteld. Al
leen de commissies voor
economische aangelegen
heden en personeelszaken
willen er in overgrote
meerderheid aan meewer
ken, In de verkeer- en
vervoerscom missie waren
twee leden tegen zo'n>
plan.
Het verschuiven van de com
missievergaderingen van de
avond naar de middag is geop
perd als mogelijkheid om geld
te besparen. Als commissies
's avonds vergaderen dan
moet er stadhuispersoneel
overwerken, terwijl ook de
verwarming en verlichting
van het stadhuis niet kan wor
den uitgeschakeld. Veel com
missieleden hadden echter on-
overkom enlij ke bezwaren
omdat het voor geïnteresseer-
leringen bij
te wonen.
Op dit moment is van de com
missies voor stadsontwikkeling
en volksgezondheid nog niet
hekend, welk standpunt daar
is ingenomen. De verwachting
is dat volksgezondheid wel
licht wel, maar stadsontwikke
ling zeker niet aan de proefne
ming zal willen meedoen.
Als er inderdaad een experi
ment met middagvergaderin
gen wordt gehouden, dan zal
dit pas gebeuren bij de aan
vang van de nieuwe raadspe
riode, in september volgend
jaar.
Vlaardingen Hond er-
cien foto's van oud Vlaar
dingen worden vanaf eind
november geëxposeerd in
het streekmuseum van
Jan Anderson aan de Ke-
thelweg 50. De expositie
wordt mogelijk gemaakt
dankzij een subsidie van
de culturele raad. Met de
tentoonstelling, die een
goed beeld zal geven van
hoe Vlaardingen er in
vroeger jaren zo ongeveer
uitzag, wordt tevens het
vijfjarig bestaan van het
streekmuseum gevierd.
De foto's, die op de tentoon
stelling te zien zijn, zijn in de
loop van de afgelopen jaren
door Jan Anderson verzameld
en gereproduceerd. Het is voor
het eerst dat een expositie van
die omvang in de stad kan
worden getoond.
Het eerste lustrum van het
museum, dat is ontstaan van
uit de hartstochtelijke histori
sche hobby van de Vlaardin-
ger Anderson, wordt begin
volgend jaar wat extra luister
bijgezet door de opening van
enkele nieuwe, interessante
onderdelen van de permanen
te expositie van het museum.
Aan de al bestaande oude win
keltjes worden er drie toege
voegd: een oude smederij, een
antiek banketbakkerswinkel-
tje en de drogisterij. Voor de
laatste twee historische win
keltjes hebben zich de Damco-
fabriek van bakkerijgrondstof
fen en de farmaceutische in
dustrie van Tendo-Haco als
sponsor aangemeld. Voor de
smederij is onder andere een
grote houten blaasbalg aange
kocht en voor de drogisterij
een antieke gaper.
Het streekmuseum heeft het
de afgelopen maanden nogal
druk gehad met activiteiten
voor derden. Zo werd veel ma
teriaal buiten het museum
geëxposeerd, waaronder het
antieke wasgerei op de ope
ningsexpositie van het Oost
wijkproject 'Wat was, is, wordt
Oostwijk' en de antieke bak
kerswinkel in een stand op de
consumentenbeurs Femina. In
opdracht van de Rabo-bank
zijn er filmopnamen gemaakt
voor een reclamefilm, terwijl
de afdeling decorbouw van de
NOS opnamen heeft gemaakt
voor vier uitzendingen over
onderwijs.
Het komende weekend zal het
streekmuseum zowel op zater
dag als op zondag geopend
zijn. Belangstellenden kunnen
van 14.00 tot 16.00 uur terecht
Dit weekend is voor het laatst
de schildersexpositie te bezich
tigen. Ook het bekende bord
van Neptunus, waarin Cor
Docter in de KN-rubriek Rot
terdam Centraal al enige ma
len aandacht heeft besteed, is
dan te zien.
Schiedam Het CDA in
Schiedam raakt binnenkort
zijn voorzitter kwijt. Daar ziet
het althans naar uit, nu de pas
afgestudeerde jurist mr Wer
ner van Katwijk (Schiedams
jongste partijvoorzitter) is op
geroepen voor de militaire
dienst- Hij zal volgende week
in Amersfoort als huzaar gaan
dienen. Niettemin heeft hij
een verzoek ingediend om na
zijn onderofficiersopleiding
dichterbij Schiedam geplaatst
te worden, zodat hij eventueel
zijn voorzitterschap van het
CDA-Schiedam met de dienst
plicht kan combineren.
Het zit erin dat voorlopig vice-
voorzitter Wout van Haften
zoveel mogelijk de leiding van
de partij zal waarnemen., Van
Haften is een echte 'Kethel-
lapper', wonend in de Dorps
straat, in het centrum van een
wijk waar de confessionelen
enorm veel aanhang hebben.
Mr Werner van Katwijk is een
zoon van het Zuidhollandse
CDA-statenlïd J. van Katwijk-
Hij heeft in Schiedam de jeug
dafdeling van de christen-de
mocraten, het CDJA, geleid en
werd nadien de jongste partij
voorzitter die de Schiedamse
politiek kent Dat is hij op dit
moment nog steeds. Iets ouder
is PvdA-afdelingsvoorzitter
Hans Bakker, enkele dagen
geleden 25 jaar geworden.
Vlaardingen Burgemeester
en wethouders maken zich
zorgen over het toenemenen
van botulisme in de Vlaar
dingse wateren tijdens de zo
mermaanden. Het college gaat
bekijken of met de beschikba
re middelen meer toezicht kan
worden gehouden op singels
en duikers. Benw antwoor
den dit op vragen van de
PvdA-ers Kees van der Windt
en Henk Krabben, die het bo
tulisme een voor de volksge
zondheid bedenkelijke zaak
vinden.
Het gemeente doet er, zo blijkt
uit die antwoorden, zoveel mo
gelijk aan om de kwaliteit van
het water op een behoorlijk
peil te houden. Het regelmatig
baggeren van de singels is
daarbij heel belangrijk. Maar
er is te weinig geld beschik
baar om alle singels voortdu
rend op de juiste diepte van
1,25 meter te houden.
Ook door het water vrij te
houden van beplanting kan de
kwaliteit van het water wor
den bevorderd. Maar, schrij
ven benw: „De waterpartijen
in onze gemeente hebben visu
eel ook grote waarde. Aange
zien deze aspecten vaak met
elkaar conflicteren moet een
maatschappelijk aanvaardbaar
compromis worden gezocht."
Schiedam De wijkvereni-
ging Groenoord en omstreken
slaat vanavond weer aan het
cijfertjes doorkrassen. Bingo
derhalve. Dit gaat gebeuren in
Boerderij Landvreugd aan de
Sweelincksingel. De aanvang
is 20.15 uur.
Voor de jeugd van elf tot zes
tien jaar draait zondagmiddag
vanaf twee uur weer disco
Ohio. Ook dit vindt plaats in
Boerderij Landvreugd en is
georganiseerd door de afdeling
sociëteit van de wjjkvereni-
ging Groenoord.
Schiedam In zaal Beatrix
aan de Lange Kerkstraat
houdt vanavond het Schie-'
damse CDA een openbare le
denvergadering, waarop de
achterban zich zal kunnen uit
spreken over alle mogelijke
wensen die er zijn. Voorzitter
Werner van Katwijk hoopt dat
er punten zoals modernisering
van kernwapens en ook de
musical Ipi Tombi aan de orde
komen, maar hij wijst erop dat
zulks geheel aan de leden zelf
ligt De CDA-avond, die om
acht uur begint, staat in het te
ken van het motto 'ik vind...'.
Vlaardingen Een 45-jarige
Vlaardinger is maandagmid
dag door de politie betrapt op
het illegaal vangen van be
schermde vogeltjes. De man
was, zonder in het bezit te zijn
van de vereiste vergunning,
op de Maassluissedijk bezig om
met behulp van een vangnet
en een zogenaamde klepkooi
vogels te vangen. Op het mo
ment dat de vangmaterialen in
beslag werden genomen had
de man al een lijster en een
pimpelmees van hun vrijheid
beroofd. De pimpelmees bleek
overigens al dood te zijn.
De illegale vogeltjesdief heeft
wegens zijn activiteiten een
proces verbaal gekregen.
