EXTR
m
Versterking
Voornse
Duinregel
m
iiistfi
Verzoek
Zuidwest
8
Gevaar
4 woensdag
25 november 19S1
VD/SC/WW
Westvoorne Het zuidwestelijke
deel van de Voornse duinen. Van
af het strand ten zuiden van de
Eerste Slag loopt een zanderig
wandelpad dwars door het aan
trekkelijke duinlandschap. De be
groeiing is fraai en afwisselend.
De stekelige duindoorns dragen
oranje bessen, waaraan de vogels
zich te goed doen. De blauwe zee
distel, wegedoorn. berberis, mei
doorn en tientallen andere soorten
duinstruiken staan ongeorgani
seerd door elkaar heen. In de ver
te ruist de zee. De oktoberstorm
spoelt het zeevvater tot ver op het
strand, maar in luwte van de
duinregel is het prettig wandelen.
Wat een heerlijk gebied.
Op bepaalde afstanden steken stok
ken met vlaggetjes boven het duin-
groen uit. Vreemde elementen in
een natuurlijke omgeving, maar
hun betekenis is nog veel erger. Ze
zijn de voorbode van een gebeurte
nis, die diepe sporen zal nalaten in
dit door velen zo geliefde gebied.
De unieke duinen van Voorne staan
aan de vooravond van een gedaan
teverwisseling, die even noodzake
lijk als rampzalig is. Ruim 28 jaar na
de watersnoodramp van 1953 moet
de hoogwaterkerende duinenrij van
Voorne alsnog tot de Deltanormen
worden opgehoogd en verbreed.
Noodzakelijk voor de veiligheid van
de bewoners van Voorne en voor
het behoud van het fraaie duinge
bied zelf. Maar ook rampzalig om
dat de ingreep zo rigoreus zal zijn,
dat het karakter van het fraaie
duingebied geheel verandert. Het
zal vele jaren duren voordat deze
duinstrook weer iets van zijn oude
aantrekkelijkheid zal hebben terug
gekregen.
De gehele Voornse duinregel, tussen
de Brielse Gatdam van Oostvoorne
naar de Maasvlakte en de Haring-
vlieidam bij Hellevoetsluis (negen
kilometer lang) moet wore!en opge
hoogd en verbreed. De verbreding
betekent ruwweg een verdubbeling
van het huidige profiel en de opho
ging omvat enkele meters.
Niet overal gebeurt de verzwaring
van de hoogwaterkerende duinregel
(ook wel zee reep of buitenduinen
genoemd) op dezelfde plaats. Het
karwei valt in drie delen uiteen.
Langs de noordwestkust tussen
Brielse Gatdam en strandpaal elf bij
de Punt van Voorne. wordt een bui
tenwaartse verzwaring uitgevoerd-
Het nieuwe zandlichaam wordt zo
doende aan de zeezijde tegen de
huidige duinregel aangebracht Er is
daarvoor voldoende ruimte want
het (auto) strand is breed genoeg.
Van het eigenlijke duingebied is
geen ruimte nodig. Daarom levert
dit gedeelte van de kustversterking
de minste problemen op.
Wandelpad
Het voor wandelaars zeer aantrek
kelijke Inspectiepad, gelegen direct
aan de binnenkant van de duinregel
tussen de Sfpkesslag en het A. X
Bootpad, zal niet door de werk
zaamheden worden aangetast Al
thans, niet direct Wel zullen dan
maatregelen nodig zijn om verstui
ving van het nieuw aangebrachte
zand te voorkomen- Bij net aan
brengen van tijdelijke voorzienin
gen in het verleden is dat niet
steeds gelukt Daarvan zijn langs
het Inspectiepad de sporen nog dui
delijk te zien. Gevreesd moet wor
den dat iets dergelijks opnieuw zal
gebeuren, want ondanks de voorge
nomen aanplant van helm. is ver
stuiving nooit volledig tegen te
gaan. Overigens mag worden ver
wacht dat bij snelle en goede ver
stuivingsmaatregelen de schade
langs het Inspectiepad beperkt zal
blijven.
Dit hangt ook af van in hoeverre
voldaan kan worden aan een ver
zoek van d? natuurbescherming om
bij de Brielse Gatdam en de Haring-
vlietdam het tracé van de nieuwe
duinregel zodanig te kiezen (door
een afbuiging), dat nieuwe vochtige
duinvalleien ontstaan. AU bij de
Brielse Gatdam zo'n afbuiging
wordt gemaakt, komt het nieuwe
zandlichaam ter plaatse verder van
het Inspectiepad af te liggen, waar
door hier eventuele verstuiving
weinig schade zal aanrichten.
Maar of dit plan doorgaat is nog niet
zeker. De afbuiging van de nieuwe
duinregel zal een flink stuk van het
autostrand vergen en daar heeft de
gemeente Westvoorne bezwaren te
gen. Dit ook omdat door een afbui
ging van de duinregel het strand
voor auto's moeilijker bereikbaar
zal worden. Door verkleining van
het autostrand worden de recrean
ten bovendien meer in de richting
van het sluftergebïed gedreven, dat
nu op natuurlijk wijze ontstaat.
Groene Punt
Rond de Punt van Voorn, ook wel
Groene Punt genoemd, zal vanaf
'strandpaal negen een vloeiende
overgang worden gemaakt van de
buitenwaartse naar een binnen
waartse verzwaring van de duinre
gel Deze overgang eindigt ongeveer
ter hoogte van strandpaal elf- Bij
deze verzwaring zal de achterste be
grenzing van de huidige duinregel
niet worden overschreden.
Vraag is ook hier in hoeverre de
zeer aantrekkelijke Schapen wei van
de nieuwe situatie schade zal onder
vinden. Deze moerasachtige duin
vallei met zijn aantrekkelijke plan-
iei heelt in het verleden al de
ge gevolgen ondervonden van
versterkingen van de
duinregel. Door verstuiving kwam
toen het lage gebied enkele meters
onder het zand te liggen. Die kans
tóch nu weer voordoen, tenzij
verstuivingsmaatregelen
Overigens is het
tracé ter
worden genomen, Overij
oorspronkelijk gedachte
boogie van de Schapenwei zal zoda
nig gewijzigd, dat het nieuwe zand
lichaam er nu tien tot vijftien meter
vandaan zal blijven.
De ernstige gevolgen van de kust-
Het zuidweste
lijke duinge
bied van
Voorne, dat
de meeste
schade van de
Deltawerken
zal ondervin
den.
Dvimoom
Sjefcefboelh-
door
Wlm
Hulbers
Ingreep rampzalig
maar noodzakelijk
versterking zijn ie verwachten in
het zuidwestelijke duingebied vanaf
strandpaal elf bij de Punt van Voor
ne tot de Harmgvlietdam bij Helle
voetsluis. Hier zal een binnenwaart
se verzwaring plaatsvinden van de
buitenste duinregel. Het nieuwe
zandlichaam, dat een kruinbreedte
gaat krijgen van vijftig meter,
wordt aan de binnenkant van de
bestaande duinregel gestort. Dit be
tekent dat op rijn minst 25 hectare
duingebied (vijf kilometer maal
vijftig meter) alszodanig verloren-
gaat: het wordt onderdeel van de
nieuwe duinregel.
Maar volgens het bezwaarschrift
van baronesse Snouckaert van
Schauburg wordt de situatie nog
veel ongunstiger. Ze is eigenaresse
van 26.3 hectare duinterrcin, gele
gen tussen Eerste Slag, Stekelhoek
en Duinzoom.
In het duingebied tussen de strand;
palen dertien en vijftien heeft dé
baronesse laten afpalen, waar de
binnenwaartse grens van het nieu
we zandlichaam zal komen.
Volgens het bezwaarschrift blijkt
dan dat twintig tot dertig procent
van het fraaie duingebied, dat hier
een breedte heeft van vijfhonderd
tot achthonderd meter, door de
nieuwe duinregel zal worden inge
nomen.
Bedolven
Tijdens de vergadering van de coör
dinatiecommissie dijkverzwaring zei
de raadsman van de baronesse dat,
gerekend vanaf de duinvoet (plaats
op strand waar duinerij begint), on
geveer 160 meter duin terrein geheel
onder het zand zal komen te liggen.
Binnen dit gebied ligt de fraaie
duinbegroeiing, maar ook verschil
lende zeer aantrekkelijke duinval
leien en dat alles zal geheel verlo
ren gaan. Alleen al op het terrein
van de baronesse zullen minstens
drie mooie, grote duinvalleien on
der het zand worden bedolven. Eén
van deze valleien is de vroegere
verbinding tussen de zee en de Lye-
ee put, die vermoedelijk al dateert
van ver voor 1600. Maar ook andere
duinvalleien in het gebied tussen de
Punt van Voorne en de Haringvliet
dam zullen reddeloos verloren gaan.
Buffer
Tijdens de vergadering werd niet
tegengesproken dat de nieuwe duin
regel een breedte van 160 meter zal
krijgen. Het zal er ook niet ver van
daan zijn. Uit de drie ingewikkelde
nota's die over dit onderwerp zijn
verschenen blijkt, dat de huidige
duinregel een gemiddelde breedte
heeft van minstens vijftig meter en
een hoogte'van acht meter boven
NAP. Daar komt een nieuw zandlü
chaam tegenaan van eveneens vijf
tig meter breedte, is al honderd me
ter. Aah de zeezijde moet bovendien
een extra hoeveelheid zand worden
foto's Jac
ques Zorg
man
De duindoorn,
met rijn door
vogels aange
vreten besjes.
T-
aangebracht als extra bescherming
van de eigenlijke, nieuwe duinregel.
Hoge golven bij storm halen dan
eerst deze buffervoorraad weg en
tasten niet meteen de eigenlijke
zeereep aan. Tevens is extra zand
nodig om het nieuwe zandlichaam,
een wat natuurlijk verloop te geven
door variaties aan te brengen m het
profiel. Ook voor de verdere land
schappelijke afwerking van het ge
heel is nog wat extra zand nodig.
Alles bij elkaar en gezien ook de
schuine afloop die het zandlichaam
aan beide kanten al krijgen (talud)
zal de'totale breedte niet ver van de
160 meter afzijn. Dit betekent wel
dat de nieuwe duinregel tussen
Groen Punt en Haringvlietdam (vijf
kilometer) een totale oppervlakte
gaat krijgen van tachtig hectare en
dat is ruim drie keer zoveel als de
eerder genoemde 25 hectare.
Verlies
De technici achter het duinverzwa-
ringsplan betogen dat er geen duin
terrein verloren gaat Strikt geno
men is dat natuurlijk zo. Er ver
dwijnt niets van de landkaart. Maar
wat wel degelijk verloren gaat is het
karakter van de strook duingebied,
dat deel gaat uitmaken van de nieu
we hoogwaterkering. De duinbossen
en duinvalleien in dat gebied zijn
ten dode opgeschreven. Ze verdwij
nen geheel onder het zand.
Wel zijn er plannen om te proberen
een deel van de duinstniiken tijde
lijk in depot te zetten en later te
herplanten op de nieuwe duinregel.
Een lofwaaraig streven, maar af het
lukt "valt nog te bezien. Het heeft
slechts kans van slagen wanneer de
duinstruiken, met een grote hap
grond er bij, tijdelijk kunnen wor
den neergezet op een plaats waar de
omstandigheden hetzelfde zijn, dus
aan de binnenkant van de huidige
duinregel. De ruimte ontbreekt om
dit op grote schaal toe te passen. Bo
vendien is de begroeiing op vele
plaatsen zo dicht dat er haast geen
beginnen aan is. Gezien ook de
moeite, tijd en zorg die deze metho
de vergt, zal hier niet al te veel van
verwacht mogen worden. Wellicht
zal het met helm nog wel lukken,
maar met de tientallen andere soor
ten duinbegroeiing lijkt dit een
moeilijke zaak, uitgezonderd mis
schien de duindoorn en kruipwilg.
Behalve de duinbossen cn duinval
leien, die direct onder het zand ver
dwijnen, lopen ook verder landin
waarts gelegen begroeiingen gevaar
door verstuiving.
Mislukt
Wat verstuiving kan betekenen
heeft de baronesse gemerkt, nadat
in 1974 de duinregel dis tijdelijke
maatregel werd verbreed en opge
hoogd. De aangeplante helm om Eet
zand vast te houden mislukte twee
maal. Pas de derde inplant sloeg
aan. Maar nog steeds vinden er ver
stuivingen plaats en de desastreuze
gevolgen hiervan zijn nog duidelijk
zichtbaar. Ten bewijze werden tij
dens de vergadering twintig foto's
overhandigd. Ze tonen duidelijk aan
welke schade er ver landinwaarts
door verstuivingen kunnen ont
staan.
Verstuivingen doen zich overal in
het duingebied- voor. Met name de
vochtige duinvalleien ondervinden
er de grootste schade van. Als daar-
ip een soms enkele meters .dikke
zandlaag terecht komt is-lage be
planting ten dode opgeschreven,
Maar wat erger is: er is in wezen
geen duinvallei meer. Er is een
nieuwe, hogere bodem gekomen die
veel droger is dan in de oude situa
tie, De levensomstandigheden voor
de begroeiing verandert dan geheel.
Waardevol
De Voornse duinen danken hun
grote waarde vooral aan het feit dat
er al tientallen jaren geen drinkwa
ter wordt gewonnen. Daardoor is de^
grondwaterstand vrij hoog. De
duinvalleien staan *s winters vaak
onder water en zijn zelfs zomer? nog
behoorlijk vochtig. Daardoor is een-
bijzonder mooie en zeldzame plan
tengroei ontstaan, die uniek is in ge
heel West-Europa. De grote rijkdom
aan plant- en dierensoorten hebben
de uiterst waardevolle Voornse dui
nen een internationale betekenis
gegeven.
Maar een dikke zandlaag maakt een
eind aan de vochtigheid en daarmee
aan de plantengroei die juist daar
door was ontstaan. In de nieuwe
droge bodem zal op den duur wel
een nieuwe vegetatie ontstaan, maar
zeker niet van het zeldzame karak
ter dat er nu is.
En er zijn nogal wat duinvalleien in
het Voornse duingebied. Het zijn
vroeger allemaal stukken strand ge
weest, die door de natuurlijke vor
ming van een nieuwe duinerij van
de zee werden afgesloten en be
groeid raakten. Het overgrote deel
van het Voornse duingebied bestaat
uit drie achter elkaar gelegen dui-
nerijen (één nieuwe als de huidige
zeewering en twee oude verder lan
dinwaarts), met daartussenin de
duinvalleien als de oude strand
vlakten. De bekendste duinvalleien
zijn VHegyeldvallei, Gentianen val
lei, Bitterlingvallei, Gamandervallei
en Schapenwei, maar de meeste zijn
naamloos.
De fraaie düin-
begróeiing,
die voor een
deel verloren
zal gaan. 1
Het zijn vooral de duinvalleien die
de meeste schade V8n verstuiving
kunnen oplopen. En omdat langs de
gehele Voornse kust, van Brielje
Gatdam tot Haringvlietdam, eeó ho
gere en bredere nieuwe dumbegd
wordt gemaakt, staat de Brielse
Dijkring voor de zware taak dit ge
vaar zoveel mogelijk te bezweren.
De toezeggingen van deze zijde, ge
daan tijdens de verschillende, bij
eenkomsten, zijn hoopvol. Van de
mislukte beplantingen in het verle-
'den is veel geleerd, waarmee men
nu zijn voordeel kan doen. Direct
na de aanleg van de nieuwe duinre
gel wordt helm geplant om het zand
vast te houden. Dat gebeurt over de
gehele breedte van het nieuwe
zandlichaam. Wellicht dat daarnaast
een deel van de oude begroeiing
kan worden herplant, maar de rest
moet vooral op natuurlijke wijze
ontstaan. Er zullen ook kweekproe-
ven worden gehouden wat er op het
nieuwe zand het best en snelst
groeit.
Voor de verbreding en ophoging
van de Voornse duinregel is negen
miljoen kubieke meter zand nodig.
Dit zand zal afkomstig zijn van de
Maasvlakte waar een nieuwe, onge
veer 25 meter diepe haven v^ordt
gegraven. Het zand wordt samen
met water, via een pijpleiding 'naar
de Voornse duinen gepomt. Het is
nog niet bekend of de specie meteen
op de bestaande duinenrij wordt ge
pompt of eerst in depots wordt ge
bracht om het water er uit te laten
lekken. Van groot belang voor het
snel aanslaan van de nieuwe' be
planting is de kwaliteit Van' het
zand, maar daarover is nog niets be
kend. Dat kan pas worden onder
zocht als in de najaarsvergadèring
van de Brielse Dijkring het duin-
versterkingsplan definitief wordt
aangenomen.
Anders
Maar reeds nu staat vast dat het op
te hogen duingebied geheel van ka
rakter zal veranderen. Ten «entë
duurt het tientallen jaren voordat
het nieuwe duingebied weereen
aantrekkelijke begroeiing heeft.
Ten tweede is dat wel grotendeels
een andere begroeiing dan ér nu is.
Een aantal van de huidige struik
soorten stamt nog uit de tijd dat de
kust verder de zee inïag. Daarn^is
een paar honderd meter strand en
duinen door de golven weg
Hoewel dus de zee dichterbij kws®
hebben deze soorten zich Kufinen
handhaven, maar in de nieuwe situ
atie zullen zij weinig kans meer ras*
ken.
Ten derde geldt in de natuur vaik
dat andere omstandigheden een an
dere begroeiing tot gevolg hMf
Het duidelijkst uit zich dit in
duinvalleien, waar de vochtige bo
dem heeft gezorgd voor een bepaal
de plantengroei. Wordt deze bode®
droog door een Laag zand, damp*®*
de begroeiing zich aan.
Overigens zijn de gevolgen van
nieuwe situatie moeilijk te overzie®
Zo zal het hogere en bredere id®0*
we zandlichaam meer regenwater
vasthouden dan de huidige kleiner®
duinregel. Dat zou een verhoging
van de grondwaterstand kupnw
betekenen, met gevolgen voof de
begroeiing op de nieuwe duinfego
en wellicht ook voor de naaste om
geving. Maar voorlopig is dat, no|
koffiedik-kijken.
