ïlO/STREEK
onden en I vd^lebben
weer eigen onderdak
olpa-bad
eer meer
in trek
Hichting opent nieuw Volksgebouw
Dieven zetten goede
voornemens opzij
Nog geen
goedkeuring
van taxi
verordening
Ook
Schiedams
begijnhof in
dissertatie
Twee jubilea
woensdag
6 januari !S22
VD/SC/WW
Hier vergaderen voortaan de FNV-bonden en de PvdA.
Vlaardingen Vrijdagavond opent de Stichting Volksgebouw
haar nieuwe onderkomen aan de Valerïusstraat. Daar kunnen
de Vlaardingse FNV-bonden en de plaatselijke PvdA vergade
ringen en spreekuren houden. Vroeger was zo'n eigen gebouw
voor de linkse sociaal-democratische organisaties nodig omdat,
zoals Ronald Ridderhof van de stichting zegt, „de arbeiders in
die tijd hun bek moesten houden.*" In het midden van de jaren
dertig werd het eerste Volksgebouw aan de Schiedamseweg, in
de volksmond de 'rooie schuur', in gebruik genomen. In 1979
werd dat afgebroken.
Het nieuwe onderkomen van
de stichting is aanmerkelijk
kleiner dan het eerste Volks
gebouw. Een winkelpand aan
de Valerïusstraat 53 werd om
gebouwd tot vergaderruimte.
Veel mensen kunnen er niet
in, een ledenvergadering is er
niet te houden. „Maar dat
soort bijeenkomsten komt zo
weinig voor, dat je daar niet
de grootte van je gebouw op
kunt afstemmen", zegt Ridder-
hof. „Op die basis is een
Volksgebouw niet te runnen."
Er staan wat tafels en stoelen,
er is een barretje, maar daar
staat niet zoals in het oude ge
bouw bij vergaderingen ie
mand achter om koffie en
drank te schenken. De mensen
in het Volksgebouw moeten
wat dat betreft voor zichzelf
zorgen en ook zelf kopjes was
sen en asbakken legen. De
mensen moeten voor zichzelf
zorgen en het gebouw moet
zichzelf betalen uit huur en
voor een klein deel uit de ren
te van het kapitaal van de
stichting. Dat geld komt uit de
verkoop van het oude gebouw;
de stichting is altijd al van
plan geweest een nieuw on
derdak te zoeken.
Na de verkoop van het oude
gebouw verhuisden de instel
lingen naar het parochiehuis,
waar het NKV altijd vergader
de. Dat gebeurde ten tijde van
de fusie van die bond met het
NVV. Maar voor de linkse
groeperingen was het verblijf
in dat parochiehuis niet hele
maal tot tevredenheid.
„Wij waren daar geen graag
geziene gasten", zegt Ridder-
of. „De deur werd openge
maakt, en verder moesten we
het zelf maar uitzoeken. De
verwarming was niet aan, je
kon geen koffie zetten. Dat
zijn natuurlijk geen leuke om
standigheden voor een bond
om zijn spreekuur te houden."
De behandeling van klachten
door de bond kan nu weer wel
in een verwanr.de ruimte en
met een kop kof he in de hand.
Elke maandag van zeven tot
acht uur houdt de industrie
bond van het FNV spreekuur
in het gebouw aan de Valerï
usstraat. Elke eerste maandag
van de maand zit er ook het
bureau voor arbeidsrecht, en
elke tweede en vierde maan
dag van de maand zijn in het
Volksgebouw belastingsconsu
lenten aanwezig. De bouw
bond geeft op donderdag van
zes tot zeven uur cheques aan
mensen die recht hebben op
een WW-uitkering, en heeft
daarna een spreekuur. Dins
dagavond worden mensen ge
schoold voor de vakbond.
Andere organisaties kunnen
de ruimte ook huren. Ridder
hof heeft tegen weinig groepe
ringen bezwaar. „Ja, een ras*
cistische club. dat kan natuur
lijk niet. Maar als SGP of
GPV hier willen vergaderen
heb ik daar geen bezwaar te
gen. Maar in de verkiezingstijd
hangen hier wel biljetten van
de PvdA. Die heeft per slot
van rekening de oudste rech
ten."
De Stichting Volksgebouw
houdt vrijdagavond open huis
vanaf half acht. In het pand
aan de Valerïusstraat. dat ove
rigens al gebruikt wordt.
Schiedam Verschillende
dieven uit Schiedam hebben al
de eerste dagen van het nieu
we jaar alle goede voornemens
uit net oog verloren. Ten min
ste vijf van hen gingen al in
de fout.
De grootste buit werd bijeen-
gestolen in de winkel voor
luxe interieurverzorging 'de
Kandelaar' in de Gerrit Ver-
boonstraat. Inbrekers forceer
den er de vitrine en gingen
met ruim 4500 gulden aan
Makkummer aardewerk aan
de haal. Niemand schijnt iets
van de roof te hebben gezien.
Omwonenden merkten op dat
ook het vorig jaar tijdens de
jaarwisseling de interieurwin
kel is bestolen.
Bij de Hema verdwenen maar
liefst veertien digitale horlo
ges, die allen waren uitgestald
op een plateau in de zaak. De
klokjes werden normaal ver
kocht voor honderd gulden
per stuk. Daardoor is de Hema
in deze toch al moeilijke tijden
voor het concern nog eens
voor veertienhonderd gulden
benadeeld.
Uit een kelder In de Henri Po
lakstraat is een radio-cassette
recorder gestolen. De inbre
kers drukten een plaat weg en
namen het apparaat» dat een
waarde van 130 gulden verte
genwoordigde, met zich mee.
Een onbekende Schiedammer
die thuis vermoedelijk niets
meer te lezen had heeft een
inbraak gepleegd bij een siga
renmagazijn in de Lange
Kerkstraat. De rookartikelen
bleven ongemoeid, maar voor
tweehonderd gulden aan lec
tuur werd ontvreemd.
Kleuterschool de Ze\ ensprong
aan de Fahrenheitstr^at mist
kleurpotloden en viltstiften.
Men vermoedt dat het opvoed
kundig materiaal nu in het be
zit is van inbrekers.
Een 69-jarige Sehiedamse wa
tersporter kan voorlopig niet
meer varen, Zijn motorsloep
die lag afgemeerd bij de Schie
nabij de Rolbrug werd gesto
len, Het ding was ongeveer
850 gulden waard.
laardingen Het Kolpa-bad heeft de, in 1978 weer ingezet-
stijgende lijn in het aantal bezoekers ook in het vorig jaar
«rgezet. In totaal werd dat jaar 352.394 maal een bezoek
in het zwembad gebracht
at zijn er weer bijna 2000 meer als in 1980. Echt tippen aan
et beginjaar van de Vlaardingse gemeentelijke overdekte en
overdekte zweminrichting, 1955, zit er echter niet in. Toen
vam het bezoekersaantal namelijk dicht in de buurt van de
50.000. In de 26 jaar dat het zwembad nu bestaat werd in
1.971.147 gevallen de kassa gepasseerd.
De stijgende lijn werd ook In 1931 doorgevoerd: ruim
50.000 maal passeerde een bezoeker de kassa van het
laardlngse Kolpa-bad.
Vlaardingen De goedkeu
ringsprocedure van de Vlaar
dingse taxi-verordening is
flink vertraagd omdat de rijks
verkeersinspectie, die door het
college van gedeputeerde sta
ten om advies is gevraagd, nog
geen uitspraak heeft gedaan.
De goedkeuring van de nieu
we Vlaardingse verordening,
die oorspronkelijk voor 1 janu
ari gegeven had moeten wor
den, is daarom met twee
maanden verdaagd.
Door deze vertraging is de ge
meente Vlaardingen wat in de
problemen gekomen, omdat de
vergunningen van de in deze
stad opererende taxibedrijven
op I januari zijn afgelopen.
Vlaardingen had het afgeven
van de nieuwe vergunningen
willen doen aan de hand van
de bepalingen in de nieuwe
verordening. Dit voornemen is
door het uitblijven van de pro
vinciale goedkeuring in de
war geschopt.
Het college van B en W heeft
daarom vorige week besloten,
de taxi-vergunningen nog op
basis van de oude regelmg te
verlengen tot 1 juli 1982. Na
die datum zullen de bepalin
gen van de taxi-verordening
pas in de taxi-vergunningen
kunnen worden opgenomen.
Schiedam Ook het vroegerjj
begijnhof in Schiedam komt
voor in een dik boek over deze
vorm van kloosterlijk leven,
dat gepubliceerd is door de As-
sense uitgever Van Gorcum.
Het Sehiedamse begijnhof was
een van de weinige veertiende
eeuwse vrouwenoorden die in
Holland en Zeeland voorkwa
men, Andere hoven stonden in
Delft, Dordrecht, 's-Graven-
zande, Haarlem, Middelburg,
Leiden en Zierikzee. Het
Sehiedamse begijnhof zou de
Reformatie niet overleven.
Het boek is geschreven als dis
sertatie over de begijnhoven
gedurende de middeleeuwen,
van de hand van Florence W.
J. Koom. Het kost 35 gulden.
Keelde schreef geschiedenis
over Sehiedamse arbeiders
Schiedam Op 11 november overleed Bfernar-
dus) Kedde. Er Is reden om bij dit overleden als
nog stil te staan, omdat met Kedde in 1981 een
stadsgenoot heenging die èn politiek èn voor de
Sehiedamse geschiedschrijving het nodige heeft
Kedde, die op 15 juli 1898 te Deventer geboren
werd, kwam in 1931 in Schiedam wonen. Onder
de indruk van de sociale ellende onder de arbei
dende bevolking was hij al jong communist ge
worden. Voor ae communistische partij was hij
actief in Amsterdam, terwijl hij ook als propagan
dist onder de mijnwerkers in Limburg gewerkt
heeft Ook in Schiedam bleef hij politiek actief.
Op 3 september 1935 werd hij communistisch
raadslid, wat hij tot 5 september 1939 zou blijven.
In datzelfde jaar werd hij lid van provinciale sta
ten van Zuid-Holland. Hoewel hij een minder
harde confrontatiepolitiek voerde dan zijn frac
tiegenoot Willem Collé, schroomde hij bepaald
niet om tijdens de crisistijd voortdurend op de
hres te staan voor de arbeidende klasse en de tal
loze werklozen daaronder.
Zo pleit hij voor lage tarieven voor warm voedsel
«n bestrijdt hij burgemeester en wethouders als
dezen menen, dat niet vaststaat, dat ondervoe
ding in Schiedam voorkomt. Kedde: „De grond
prijs voor warme voeding wordt door burgemees-
tor en wethouders gesteld op twaalf cent per liter,
Als we aan de hand daarvan gaan uitrekenen wat
dan wel een warme maaltijd voor een gezin moet
kfsten, komt men vanzelf tot de conclusie dat
warme voeding voor de gezinnen van werklozen
van hen met lage inkomens, veel te duur is.
Het gevolg daarvan moet logisch zijn, dat zich in
derdaad ondervoeding voordoet, wat ook inder
daad het geval is." Zijn gedachte werd echter niet
overgenomen. Dat gold ook voorstellen tot huur-
verlaging, verhoging van de lonen in de werk
verschaffing enzovoorts.
Sen hele rel was in 1938 het verbod door de
fooms-katholieke burgemeester Van Haaren van
een openbare vergadering van de 'Afdeeling Rot
terdam en omstreken van de Nieuw-Malthusiaan-
schen Bond'. Deze bond was een soort voorloper
van de NVSH en voorstander van geboortebeper
king en het gebruik van voorbehoedsmiddelen
iets wat volstrekt taboe was In rooms-katholieke
kring.
Van Haaren meende op grond van zijn taak als
burgemeester om te waken voor de handhaving
van de goede zeden de vergadering te moeten
verbieden. Van meerdere kanten kwamen pro
testen. Toen Kedde vond dat vragen van hem
d'ck/r Van Haaren onvoldoende beantwoord wer
den, vroeg hij een interpellatie aan in de gemeen
teraad. Voor dit middel om in de gemeenteraad
een lid van het college van burgemeester en wet
houders nader door te vragen, is echter toestem-
door Herman Noordegraaf
ming nodig van een meerderheid van de gemeen
teraad. Die was er niet, zodat de interpellatie niet
doorging.
Toen later de SDAP op het verbod terugkwam,
bracht de vertegenwoordiger van de Rooms-Ka
tholieke Staatspartij hulde aan Van Haaren voor
diens fier optreden tegen de mensonterende
Nieuw-Malthusiaanse propaganda, die in strijd
zou zijn met Gods wetten. Keddes hekeling van
wat hij zag als dictatoriale tendensen vond bij de
meerderheid van de raad dus weinig weerklank.
Tijdens de oorlog zat hij als fel anti-Nazi gevan
gen. Eerst in Schoorl, daarna in het Polizeiliche
Durchgangslager te Amersfoort en vervolgens in
het Seminarie in Haaren (Noord-Brabant), waar
toen ook andere Sehiedamse gijzelaars zaten. Die
gevangenschap zou zijn gezondheid blijvend na
delig beïnvloeden.
Na de oorlog werd hij weer gemeenteraadslid (op
19 november 1945) en later fractievoorzitter van
de CPN. Met deze partij kreeg hij echter steeds
meer moeite, wat leidde tot het bedanken voor
het lidmaatschap zowel van de partij als van de
gemeenteraad (5 augustus 1951). Hoewel in zijn
ontslagbrief aan de gemeenteraad officieel medi
sche redenen als oorzaak van zijn bedanken wer
den aangegeven, is zijn toenemende moeite met
de CPN waarschijnlijk de hoofdreden geweest.
Het werd hem niet in dank afgenomen door die
partij, getuige de reacties in De Waarheid. Kedde
werd lid van de Partij van de Arbeid.
Hoewel alleen al het feit dat hij communist was
een vrij geïsoleerde positie met zich bracht, was
Kedde een gewaardeerd raadslid.
Nu komen we bij de tweede episode: in 1950 was
Kedde in het kader van de sociale werkverschaf
fing tewerkgesteld op het gemeentearchief, waar
hij later in officiële dienst zou treden en dat bleef
tot 1954.
Hoewel niet omvangrijk heeft Kedde het nodige
over Schiedam gepubliceerd. Hij bleef, geen com
munist meer zijnde, toch zijn sympathie voor de
arbeidersbeweging behouden: de positie van de
arbeiders was in zijn artikelen een terugkerende
rode draad. In het blad De Sehiedamse Gemeen
schap publiceerde hij in de loop der jaren een
twintigtal kleine artikelen, onder andere over
volkswoningbouw, volkstuinen, onderwijs, cultu
reel leven, sport en dergelijke, waarbij dus, zoals
gezegd, meestal ook de betekenis daarvan voor de
arbeidende klasse aan de orde kwam.
Daarnaast publiceerde Kedde twee kleine boek
jes. De eerste daarvan handelde over 'De opkomst
van de arbeidersbeweging in Schiedam' (1956).
Kedde begint met dat roerige jaar 1B54, toen
Sehiedamse arbeiders demonstrerend en ruiten
ingooiend in opstand kwamen tegen de erbarme
lijke omstandigheden waarin ze leefden. De over
heid greep krachtdadig in en met versterking
van de Delftse schutterij en infanterie, het mili
taire paarde volk uit Leiden en een kanonneer
boot op de Maas bedwong de Sehiedamse schutte
rij het oproer. Plaats werd weer gemaakt voor de
nederige onderdanigheid van de arbeiders. Die
onderdanigheid zou jarenlang, zo beschrijft Ked
de, echte arbeidersaetie onmogelijk maken. Orga
nisaties van arbeiders zouden lang weigeren met
de vuist op de tafel te slaan. Pas op 6 juli 1896
kwam de eerste omvangrijke staking tegen ar
beidsomstandigheden waar mannen 72 uur per
Schiedam Tien jaar geleden verscheen
In Schiedam een hoekje: 'Herinneringen
aan een groot Schiedammer', Het ging over
M, C, JU. de Groot en de schrijver was
B. Kedde. Van diens hand verscheen vijf'
entwintig jaar geleden het boekje 'De op
komst van de arbeidersbeweging in Schie
dam'. Twee jubilea zouden nu te vieren
zijn, ware het vlet dat Kedde onlangs
stierf. Hij was een bijzonder man.
Herman Noordegraaf, gemeenteraadslid,
dominee en vorser in de lokale historie,
verdiepte zich in het leven van deze Schie
dammer als communistisch raadslid de
voorganger van de twee Collé's en
schreef bijgaand artikel.
week vooral 's nachts moesten werken voor een
weeksalaris van zeven gulden. En Kedde be
schrijft dan hoe langzaam de arbeidersbeweging
aan kracht wint tot in 1913 een zekere consolida
tie bereikt wordt. En hier eindigt het boekje dan
ook. De toen nog in Schiedam actief zijnde Wil
lem O'Duys schreef in het blad De Sehiedamse
Gemeenschap (1956, blz. 213); „Voor iedereen die
belang stelt in de stad Schiedam en haar historie
is dit boekje een schier onuitputtelijke bron van
kennis en men kan er de heer Kedde slechts
dankbaar voor zijn, dat hij de gang van zaken zó
duidelijk en zó rijk gedocumenteerd voor ons uit
de doeken heeft gedaan."
Het tweede boekje gaat over iemand die Kedde
erg bewonderde, namelijk M. C. M. de Groot
('Herinneringen aan een groot Schiedammer',
1972). De Groot (1860-1935) neeft inderdaad veel
voor Schiedam betekend. Zelf zeer gefortuneerd
was De Groot een progressief liberaal, die streef
de naar verbetering van de toestand van de ar
beidende klasse. Hoewel geen socialist en aan
hanger van klassenstrijd en revolutie stond De
Groot wel allerlei concrete maatregelen voor om
de sociale wantoestanden tegen te gaan.
Hij was de drijvende kracht achter het Volkshuis,
dat het ook de arbeiders mogelijk moest maken
zich te ontwikkelen. Het Volkshuis was op de
Lange Haven 131, waar nu de bibliotheek geves
tigd is. Toen het Volkshuis niet meer liep. schonk
De Groot in 1917 het pand aan de gemeente op
voorwaarde dat daarin de openbare leeszaal en
bibliotheek zou komen.
Ook was De Groot betrokken bij sociale woning
bouw (woningbouwvereniging Volkshuisvesting),
hij de coöperatieve drukkerij Eendracht (met
winstdeling en bcdrijfsmedebezit), de oprichting
van een verbruikerscoöperatie en de oprichting
van de eerste arbeidsbeurs in Nederland (1902).
Dit laatste is nog gememoreerd onlangs bij de o-
pening van het nieuwe arbeidsbureau in Schie
dam. (Over die arbeidsbeurs schreef Kedde nog
een apart artikel in het Sociaal Maandblad Ar
beid in 1962.)
De Groot was ook nog gemeenteraadslid van 1891
tot 1911, waar hij tegen de reactionaire meerder
heid herhaaldelijk fel optrad (onder andere over
de progressie van belastingen, sociale woning
bouw en erfpacht). Mede op zijn aandringen
werkten de liberalen samen met de SDAP om bij
het toen nog aanwezige districtenstelsel de con
fessionele partijen te bestrijden. Zo kon Piet de
Bruin in 1907 als eerste socialist in de Sehiedamse
gemeenteraad komen.
Hoewel De Groot bepaald geen socialist was, ver
moed ik dat Keddes bewondering voor deze fi
guur uit twee omstandigheden voortsproot; De
Groots bewogenheid met de arbeidende klasse en
het feit dat De Groot geen typische partijman
was, maar een eigen persoonlijkheid met een ei
gen visie. Het boek over De Groot zou Keddes
laatste publicatie zijn.
Terugkijkend op Keddes leven kunnen we zeg
gen, dat hij zowel geschiedenis mee heeft helpen
maken (als politicus) als beschreven heeft (als ar
chiefmedewerker). Vandaar dit artikel.
