20
REGIO
Boerenland in
de verdrukking
'We doen alles wat
voor onze neus
.1
Bo*en
/uilen
Polderweg
weinig
rati luien
smsim
Uniek computerbedrijf in Nieuw-Beijerland
Spreekuur
Raad en Daad
Rotierdams Nieuwsblad
zaterdag
7 augustus 1982
Schiedam De eerste boeren gingen er weg, toen Rotter
dam en Schiedam een kolossale industrialisatie voor ogen
zagen. Dat is nu 20'n 25 jaar geleden. Boer Roodenburg ver
kaste naar Groningen, andere boeren hielden gewoon op
met boeren, want hun land brokkelde af en hun kinderen
konden er geen droog brood meer aan verdienen. En nu zijn
er nog maar een paar. Je hebt boer Ham, Tom heet ïe, je
heht Aric Poot en Jaap Poot, Jar. Kok zit er nog en boer
Van der Eijk is ook een bekende in Kcthel.
Een kwijnend boerenland en nog steeds onder de druk
van oprukkende industrie. De Polderweg.
Hij begint en eindigt zowat in ke slootje van Schiedam-Ke-
Rotterdam. En tussendoor tbel. Het begin is bij tie Schie,
loopt hij een d^ikke 1,3 kilome- waar de Rolbrug aansluiting
ter lang vlak langs de Polder
wetering, het meest authentie-
geeft op de randweg van de
Spaanse Polder naar de dorps
kern van Overschie. Daar is
tegenwoordig een nieuwe
jachthaven, aan de andere
kant staan wat eenzame pan
den, sloperijen en nog iets ver
derop het woonwagenkamp
van Schiedam. Een gure plek.
Vervolgens 350 meter niets,
dan pas komt de eerste boer
derij. Die staat leeg. Er is op
dit stukje al veel onteigend en
gesloopt.
Het einde is bij de Broekkade,
daar waar het moerasland
schap van de Oostabtspolder
begint. Die polder is bedoeld
als Rotterdams industriege
bied, nu ligt er nog havenslib
te bezinken. Maar in de noor
delijke punt komt bos. in to
taal 600 hectare tot aan het ge
huchtje de Kandelaar, waar
straks de stedelingen van
Delft, Schiedam en Rotterdam
kunnen recreëren. De recon
structiecommissie Midden -
Delfland wil langs de randen
van het stedelijk gebied zoveel
mogelijk bebossing, want al
leen dat lijkt de beste remedie
tegen constante stadsuitbrei
dingen.
Het stuk Oostabtspolder, waar
industrie komt, vormt de ge
hele noordelijke begrenzing
door Kor Kegel
foto's: Jaap Rozema
van de Polderweg. Dat is dus
de bedreiging van één kant.
Van de zuidelijke kant rukt
langzaam het Schiedamse in
dustriegebied 's-Graveland op.
Zolang het terrein van de ver
laten scheepswerf Gusto on
verkocht blijft, is hier in feite
de enige mogelijkheid voor
Schiedam om nog aan nieuwe
bedrijfsruimte te denken, afge
zien van een paar kavels kaal
slag in de buurt van de Mer-
wehaven. Langzaam breidt 's-
Graveland zich uit. En zo
komt de Polderweg langzaam
in de knel. De gemeente
Schiedam denkt de boeren-
stulpjes nog redelijk te kunnen
beschermen tegen het lelijke
Voor dit geitje is er straks
minder gras te eten. De in
dustrie rukt op en ook komt
er een verbindingsweg tus
sen de 's-Graveiandseweg en
Schiedam-Spaland langs zijn
weiland.
uitzicht, dat de industrie straks
zal bieden, door een groene
haag a 50.000 gulden te cree-
ren.
Asfaltïobby
Aad Verspeek, bewoner van
een fraai pand halverwege de
Polderweg, met nu nog uit
zicht op weiland en Prinses
Beatrixpark, vindt enerzijds de
bedreiging nog meevallen.
„Als je kijkt naar die plannen
die ze vroeger hadden, dan zou
de Doenkade in Rotterdam
doorgetrokken worden, de 's-
Gravelandseweg zou over ons
heen aangelegd worden en
rijksweg 24 had de asfaltiobbv
compleet gemaakt. Daar zien
ze nu gelukkig van af."
Anderzijds wijst Verspeek op
de grond, die voor industriali
satie nog nodig is. Voor de
paar boeren, die er nog zijn.
blijft er automatisch minder
land over. Bovendien, zal*het
karakter van dit typische plat
teland geheel verloren gaan,
ook door een groene haag.
Eerst 't gas
Toch houden de bewoners van
de Polderweg ^Ich voorlopig
gedeisd, zegt Aad Verspeek.
Dit hele gebiedj<%in Kethel, in
clusief de kerkbuurt aan tie
andere kant van de Polder
vaart, beschikt nog niet over
aardgas. Aan stookkosten zijn
zij veel meer kwijt dan Schie
dammers en Rotterdammers,
die een paar honderd meter
verderop net binnen de be
bouwde kom leven. De ge
meente Schiedam stelt nu een
§PP
onderzoek in om te zien. of er
aardgaslcidingen aangelegd
kunnen worden. In afwach
ting daarvan hebben de 'Ke-
thellappers' hun acties, waar
mee zij zelfs op televisie kwa
men, een tijdje opgeschort.
Verspeek redeneert nu zo:
eerst het gas. dan zoveel moge-
Broekkade strijdt
tegen onteigening
lijk behoud van hei landelijk
karakter je kunt met alles
tegelijk willen.
Ons ideaal
Daar waar de Polderweg over
gaat in de Broekkade. die
doodloopt op de Oostabtspol
der. begint ook de Kerklaan.
Op de gevel van hei hoek
pand. waar de SRV-wagen al
tijd staat, prijkt met sierlijke
letters: 'Ons ideaal'. Geen
wonder, 't is een rustieke plek.
Hoelang nog?
Piet Baartmans is bewoner
van de Brockkade. familie van
de Baartmans die hel trans
portbedrijf in 's-Graveland
heeft en die dus bijdraagt tot
de uitbreiding van het indus
triegebied. Piet Baartmans
heeft zich al schriftelijk ge
wend tot de gemeentebesturen
van Rotterdam en Schiedam,
want in verband met de plan
nen voor bos cn industrie
dreigt de Broek kade verbreed
te moeten worden. Die kade is
nu nog eigendom van de tnci>
sen die er aan wonen, maal'
onteigening zit in de lucht.
Baartmans is ertegen, en al
zijn buren ook. Zij zijn al in de
pen geklommen, de pen van
het verzet. Zelf woont Piet
Baartmans nog vrij rustig,
maar hij ziel aan de Polderweg
hoe het na verbreding van de
Broekkade zal gaan. De Pol
derweg wordt steeds intensie
ver gebruikt door sluipverkeer
van Schiedam-Noord naar
Rotterdam en Overschie vice
versa, daar is het tegenwoor
dig met de rust op de oude
landweg wel gedaan. Hoe
meer industrie, des te meer
verkeer. Hoe meer bos. des ie
meer recreanten, dus óók: toe
nemende drukte
Daarom heeft Baartmans een
recreatief alternatief voorge
steld: „Maak van de Broekka
de een regionaal fietspad."
Dan hoeft dit weggetje langs
de Poldervaart niet verbreed
Op de Polderweg is het niet-j
altijd zo rustig fietsen als hier!
op de foto. Rechts rukt de,;
bebouwing van industriege-»'
bied 's-Graveland al merk-i'
baar op en dat gaat gepaard:
met toenemend sluipverkeer.;
te worden, bovendien zal het;
dan het eerste enige echte'
fietspad zijn in dit stukje Ke-'
thel. en zelfs in de hele drie-!
hoek tussen Schiedam. Delft
en Rotterdam. j
Maar Baartmans is een beetje
somber geworden. Hij merkt j
dat bos en industrie beiangrij-|
ker worden gevonden. „Zowel!
de gemeente Schiedam als dtj-
gemeente Rotterdam vindt dad
fietspad een uitstekend plan j
hoor. Maar Schiedam zegt dat!
het Rotterdams grondgebied k-
en verwijst dus door en Rot J
terdam zegt geen geld te heb
ben. Jongens, als die gemeen
ten nu toch eens een keer d«i
koppen bij elkaar steken!" j'
Baartmans en Verspeek vin
den allebei, dat dit gebied he
meest verwaarloosde deel var:,
Schiedam en Rotterdan i;
vormt. Omdat het voor beidi,i;
steden zo in een uithoek ligtJ-
„Maar boeren en buitenlui zijrl"
tegenwoordig óók burgers!" j!
Nieuw-Beijerland Eén keer
heeft een Nieuw-Bcijorlander
zijn nieuwsgierigheid niet
kunnen bedwingen en heeft
hij er een telefoontje naar het
bedrijf aan de Karweistraat 13
aan gewaagd. „Wat doen jullie
daar nou eigenlijk?" was zijn
duidelijke vraag. De naam
'ICT Novotech' had de man
blijkbaar weinig aanknopings
punten geboden. ICT doet
Amerikaanse invloeden ver
moeden, maar Novotech ver
wijst meer naar het Oostblok.
Directeur Quel 1 borst is niet
verbaasd, dat de mensen niet
welen wat zich in de loods af-
speelt. „We hebben geen ver
koopafdeling, die naar buiten
treedt en we adverteren
nooit", .zegt hij. „We doen ge
woon alles, wat voor onze neus
komt".
Op zich is het niets bijzonders,
dat een bedrijf van alles aan
pakt. Als één van die dingen
een miljoenen project in de gas-
Velden van Tsjecho-Slowakije
tó, dan blijkt dat er op Karwei
straat 13 in Nieuw-Beijerland
meer gebeurt dan menigeen
vermoedt. Leken zouden ICT
Novotech een computerbedrijf
noemen. In de wereld van de
automatisering ingewijden
hanteren het Engels cn spre
ken van een 'systemhouse'.
Deze term houdt in, dat het
bedrijf complete systemen af
levert; er worden computers
gebouwd, die zijn voorzien van
de programma's en eventuele
aanpassingen, zodat ze na afle
vering nog slecht moeten wor
den aangesloten, om een com
pleet productieproces te kun
nen 'besturen'.
Directeur ir. J. M. Quellhorst
kan diverse voorbeelden ge
ven van besturingssystemen,
die het bedrijf in de vier jaar
van zijn bestaan heeft ge
bouwd. Als 'input, output, mi
cro, mini' en andere techni
sche termen uit zijn vlotte be
toog worden geschrapt, blijft
er een helder verhaal over.
Het systemhouse ontwierp bij
voorbeeld voor een grote bak
kerij de besturing vanaf de in-
pakmachines tot de vrachtwa
gens van de afnemers van het
brood. Door de bestellingen in
te tikken zorgt de computer
ervoor, dat elke bakker van
eike soort brood dc juiste hoe
veelheid in zijn auto krijgt.
Zonder dal er een mensen
hand aan te pas komt, worden
lopende banden gestart en ge
stopt en gaan wissels over. Een
soortgelijk systeem maakte het
bedrijf voor een kippenslach
terij, waar het juiste aantal
kippen van een van tevoren
bepaald gewicht van de slacht
haak in een doos vallen. Goe
de herinneringen heeft de di
recteur aan zijn eerste project:
„De helderbierlijn nummer
twee" in de Heinekenbrouwe-
rij. „We moesten daar het pro
ces vanaf de filtratie tot aan de
fles regelen. Toen dit was vol
tooid, trokken we de wijde
wereld in".
Gasvelden
Dat 'de wijde wereld' kan vrij
letterlijk worden opgevat. Na
de relatief eenvoudige op
drachten heeft ICT (Industrië
le Computer Toepassingen)
steeds grotere ingewikkelder
projecten aangepakt. In ons
land kreeg het bedrijf een op
dracht voor de besturing van
een zinkelektrolysefabriek in
Budel. De klapper was echter
het project in de aardgasvel
den van Tsjecho-Slowakije.
Voor vijf gasvelden (vier met
28 bronnen en één met 52)
moeten grote besturingseenhe
den worden ontworpen cn ge
bouwd. Daarnaast wordt ge
werkt aan de apparatuur voor
de centrale controlekamer. In
middels zijn al drie veldsla-
tions geplaatst. Als alles een
maal staat opgesteld worden
alle gebeurtenissen op de gas
velden geregeld en gecontro
leerd door de 'kasten' uit
Nieuw-Beijerland. Momenteel
staan de laatste twee veldsta-
tions nog in de loods aan de
Karweistraat. De werknemers,
stuk voor stuk computerex
perts, hebben de computers
opgebouwd en zijn nu bezig
met allerlei testprogramma's.
Uniek
Het unieke karakter van bet
'systemhouse' wordt niet be
paald door de projecten die het
inmiddels heeft aangepakt, of
het feit dat daar imti 'toevallig'
een gasvcld in een Oostblok
land bij zit. Het zit 'm voorna
melijk in de werkwijs binnen
het bedrijf en de manier waar
op de opdrachten worden 'bin
nengehaald'. ICT heeft alles
bij elkaar (inclusief het kan
toor in Zutphen, waar plannen
worden gemaakt en program
ma's worden ontworpen)
slechts 33 personeelsleden.
door Henk Zwijnenburg
„We beginnen aan de projec
ten zonder enige ervaring op
dat bepaalde gebied", vertel^
de directeur. „We hebben,
nooit eerder iets met gasvel
den te maken gehad; we zijn
er gewoon met een dolle kop
ingestapt", zegt Quellhorst
nonchalant. Op deze manier
beconcurreert net systemhouse
de gerenommeerde computer
reuzen. „Als we de opdracht
hebben, is de grote gok: kun
nen we het, of kunnen we het
niet".
Het bedrijf vertrouwt simpel
weg op de steeds groeiende
vakkennis van de - meest jon
ge - computerdeskundigen. Zij
zijn voor het merendeel afge
studeerd op de HTS in Twen
te. Deze herbergt Nederlands
eerste en volgens de directeur
beste opleiding computertech-
•niek. „Het is bijzonder bevre
digend werk; je leert met elk
nieuw project weer meer op je
vakgebied".
Essentieel voor ICT noemt de
directeur de volledige vrijheid,
„De financiële zelfstandigheid
stelt ons in staat om zelf beslis
singen te nemen", meent
Quellhorst, die met zijn mede
directeur het bedrijf opzette
door beider vakantiegeld bij
elkaar te leggen. „Vanaf dit
kneuterige begin hebben we
de zelfstandigheid kunnen be
houden met het gevolg dal we
risico's kunnen nemen, die an
deren wellicht te groot vin
den".
De genoemde kneuterigheid
komt ook naar voren als
Quellhorst vertelt, hoe hel be
drijf aan zijn weinigzeggende
naam is gekomen. „Wc had
den al diverse namen bij de
Kamer van Koophandel inge
diend, maar ze werden telkens
om verschillende redenen af
gekeurd. Toen hebben we
maar een lijst mei zo'n twintig
namen opgestuurd; dan kon
den ze er zelf één kiezen". Een
Het testen en controleren
van één van de vetdstations
voor Tsjechoslowakije in vol
le gang.
'snelle' naam is niet belangrijk
voor het systemhouse. „We le
veren nooit producten direct
aan de eindgebruiker. We zijn
een toeleveringsbedrijf voor
grote industrieën. Quellhorst
zegt om deze reden ook hele
maal geen behoefte te hebben
aan adverteren, zoals andere
bedrijven dat doen. „We wil
len simpelweg niet worden
vergeleken met andere soft-
w are -co w boys
Tol 16 augustus 1982 zal er i
het kantoor van het Rottei
dams Nieuwsblad geen spreel
uur Raad en Daad worden ge
houden. Daarna kunnen d
maandagochtenden voor 10.U,
uur weer telefonisch (01(
14414) afspraken worden gt
maakt voor het spreekuur va.
Raad en Daad, dat 's middaj
vanaf 14.00 uur in het gebou*
van het Rotterdams Nieuw;
blad wordt gehouden.
zondag 8 aug
Hervormde Gemeenten.
Centrum: Laurenskerk, 10.30 uur
mw. ds. K. van Bergen. Laurerjspas-
toraat; 17.00 uur ds. H.J. Lam te
Sommelsdijk.Prinsekerk: 10.00 uur
ds. H.G. van Duijl te Den Bosch, Pau-
luskerk, Mauritsweg 20: 10.30 uur
'.prol. w. Verdonk te Oegstgeest. Op-
standingskerk. Lisplein: 10.00 uur ds.
J.W. van Swïgchum. Hel Trefpunt:
10.30 uur ds. N. Kleermaker.
Delfshaven: Oude Kerk Aelbrecht-
skolk: 9.00 uur ds. J.T. Cazander uit
Oude Tonga, 10.30 uur ds. W.H. den
Ouden uit Hillegersberg, 17,00 uur
ds. M. Kleermaker. 19.00 uur ds. G-J.
van den Bogerd uit Rhoon. kerkdienst
voor ledereen m.m.v. mevr. H.A.
Broere-van der Leye, zang. Emmaus-
kapeL* 9.30 uur ds. W. Vos.
Kralingen: Hoflaankerk: 10.00 ds.
O.J. van der Ploeg.17.00 uur ds. J.F.
Zeemeyer. Oosterkapel: 9,30 uur ds.
E.L. Ruitenberg. Laankerk: 10.00 uur
kand. p. Damsteegt, 17.00 uur ds.
J.F. Mantz uit Rozenburg. Immanuel-
kerk: 9,30 uur ds. J.F. Zeemeyer.
Hillegeraberg: Hillegondakerk; 10.00
uur ds. D.H. Bosma uit IJsselmonde.
19.0D uur dr. F. de Graaft uit Hattem.
Messïaskerk: 10.00 uur ds. G.M.J.
Winter uil Doorwerth. Oranjekerk:
10.00 uur ds. J. van der Wal, Salva-
torkerk: geen dienst. Nassaukerk:
geen dienst. Afexanderkerk: 10.00
uur ds. J. van der Velde uit Woerden.
17.00 uur ds, W.H, van Koeten. Goe
de Herderkerk: 10.00 uur prof. dr.
E.l. Smelik. Bergkapel; 10.30 uur ds.
W.H. Stenfert Kroese uit Blllhoven.
Servicecentrum varenhof; geen
dienst. Zevenkamp: 1Q.O0 uur ds. W.
van der Zwan. St. Franciscus Gast
huis: 9.00 uur ds. T.D. van Soest.
Overschie: Grote Kerk: 10.00 uur ds.
W.H. Doornmk. Adventkerk: 10.00
uur geen dienst.
Rotterdam-Zuid: BetJehemkerk: 9.00
uur ds. H. Gmmering uit Baarn. Car-
nissehuis: 10.00 uur ds. J. van Vliet.
Johanneskerk: 10.30 uur ds. J.G,
Kooren. Maranathakerk: 10.00 uur
kand. P. Buitelaar, 17.00 uur ds. J.
Smit uit Hilversum. Morgensterkerk:
9.00 uur ds. J.G. Kooren. Open Hof
Middelharnisstraat: 10.30 uur ds. H.
Ommering uit Baarn, 17.00 uur ds. L.
van Oudheusdan uit Hoogerheide,
herv/ger. dienst. Credokerk; 17.00
uur herv/ger. dienst. Oude Kerk:
10.00 uur ds. J. Vermaas. Chr. Triom-
fatorkerk: 17,00 uur ds. J. Vermaas,
Vredeskerk: 10.00 uur ds. L. de Wit.
Sonneburgh: 10.30 uur dhr. D. Hart
kamp.
IJsselmonde: Adr. Janszkerk: 10.00
uur ds. P.H. Quartei. De Hoeksteen:
10.00 uur ds, J. Mettau, avondmaal.
Pelgrimskerk: 10.00 uur ds. M.N.
Schrale. Nieuw Sonneburgh: 9.30 uur
dienst. Zomerlandkerk: 9.30 uur ds.
W.A Jelsma. Groene Tuinkerk: 9.30
uur mw. ds. J. Koapmans-Schotanis,
17.00 uur ds. W.A. Jelsma, herv/ger,
dienst.
Diensten voor gehoorgestoorden:
Rehobothkerk Noordsingel: 10.30 uur
dhr. 8. Bruining. Ger. Kerk Breeplein:
9.45 uur geen dienst.
Ziekenhuizen; Oijkzigtziekenhuis:
9.30 uur ds. P-R. Evaraars. dienst van
woord en tafel. Bergwegziekenhuis:
10,30 uur ds. P.R. Everaars. Van
Damziekenhuis: 10.15 uur mw, ds.
J.A. Meulendljk. Dr. Daniel den Hoed
kliniek: 9.30 uur ds. P.N.8. Pool. Geri
atrische Kliniek Pascalweg: 19.30 uur
ds. P.N.B. Pool. Havenziekenhuis:
10.00 uur mw. ds. Sïisling-Bikker. Ika-
zia Ziekenhuis: 10.30 uur ds. M.C.
Don. Reuma-Centrum Beethovenlaan:
14.45 uur ds. De Ruiter. St. Clara Zie
kenhuis: 14.45 uur ds. J.F. Mantz.
Sint Franciscus Ziekenhuis: 9.00 uur
ds. T.D. van Soest. Zuiderziekenhuis:
10.45 uur ds. P.N.B. Pool.
Gereformeerde Kerken:
Rotterdam-Centrum: Bergsïngelkerk:
9.00 uur ds. R.W. Biewinga te Kame-
rik, 17.00 uur ds. A.J.G. Dronkert te
Gouda. Statensïngeikerk: geen
dienst. Nieuwe Oosterkerk: 10.00 uur
spreker onbekend. Kerkzaal Eudokia:
10.30 uur ds. R.W. Biewinga te Kame-
rlk. Kerkzaal Atrium: geen dienst.
Studentengemeente Doopsgezinde
Kerk Noordmotenwerf; eerstvolgende
dienst 29 augustus. Jeugdhaven 't
Ruim, Van Speykstraat: 11.45 uur ds.
B, ter Haar.
Delfiihavsn: Kerk Duyststraat: 10.30
uur ds. J.M. Snoek. Zaal Burg. Mei-
neszstraat: 17.00 uur ds. F. van Zu-
them. De Rustenburg Mathenesser-
laan: 9.00 uur ds. F. van 2uthem.
Kralingen: PrU-Rege: 10.00 uur drs.
F. v.d. Bos te Gouda. Hoflaankerk:
17.00 uur ds. J.F. Zeemeyer, H.G.
Kralingseveer: 10.00 uur spreker on
bekend, 17.00 uur ds. J.F. Mantz.
Rotterdam-Zuid: Breeplelnkerk: 9.30
uur ds. P. Reedijk, 17.00 uur ds. R.P.
Ytsma te Bteiswijk.
Lombardijen: Petrakerk: 10.30 uur
ds. L.E. van Loo uit Heerjansdam. De
Elf Ranken: geen dienst-
Terbregge/Ommoord/Zevenkamp:
Messiaskerk: 10.00 uur ds, H. Huting,
gecomb. dienst. Open Hol: 9.30 uur
ds, R. Alers. Varenhof: geen dienst.
Zevenkamp Gebouw D.G.S.W. Roer
20: 10.00 uur ds, Wv.d. Zwan.
Alexenderatad; Verrijzeniskerk: 9.30
en 17.00 uur: ds. H.M. Matter te
Baarn.
IJsselmonde: Groene Tuinkerk: 9.30
uur mevr. Koopmans-Schotanus,
17.00 uur ds. W.A. Jelsma, H.G. Zo
merlandkerk: 9.30 uur ds. W.A. Jels
ma. 17.00 uur ds. P. Steegman.
Overschie: Maranathakerk: 10.00 uur
ds. E.J. Nyhuis te Quwerkerk, 17.00
uur spreker onbekend. Advenlkerk
17.00 uur ds. B. Koekkoek.
Chariois: Bethelkerk: 9.30 uur dr. Y,
Feenstra. 16.30 uur ds. J. Vlaardin-
genbroek. Waelesteln: 9.30 uur dr. J
Vlaardingenbroek.
Feijenoord: Kerkgebouw Pr. Hendrik-
laan: 10.30 uur dr. J. Vlaardingen
broek. 17,00 uur geen dienst.
Heyptaat: Jullanakerk: geen opgave
ontvangen.
Hillegersberg/Schiebroek: Mei-
doornkerk: 9.30 uur ds, R. Kleinsma
te Zoetermeer. Vredevorstkerk; 9.30
uur dhr. P. v.d. Kraan. 17.00 uur ds.
J, v.d. Wal. Nassaukerk: 17.00 uur
dhr. P. v.d. Kraan. Oranjekerk: geen
bericht ontvangen,
Zuldwijk: Credokerk: 10,00 dhr. M.A.
Lodder te Ten Post, H.G. Masselïnk.
Morgensterkerk: 10.0Q uur ds. J.G.
Kooren, H.G.
Pandrecht: Chr. Trlomfatorkerk; 9,30
uur geen dienst, 17.00 uur drs. L. van
Oudheusden te Hoogerheide.
Berkel en Rodenrijs: De Ark: 9.30 en
17.00 uur ds. J. Snijder.
Katholieke Kerken:
Oud-Katholieke Kerk
Paradljskerk. Nieuwe Binnenweg:
zond 9.30 uur. Parochie van H.H.
Laurentlus en Maria Magdalena No-
Delstraat: zon 10.15 uur.
Hoorns-Katholieke Kerk
Centrum: Bosje: zat. 19.00 uur, zond.
10.30 en 12.00 uur. Eendrachtskerk:
zat. 18.00 uur (Spaans), zond. 10.00.
11.30 (Spaans) en 12.45 uur, Jozef-
Paradijskerk; zat. 17.30 uur, zond.
11.00 uur. Steiger: zat. 18.30 uur.
zond. 10.30 en 12-15 uur. Una Sancta
(Karei Doormanstraat): zond. 10.30
en 11.30 uur. Schipperscentrum:
zond. 11.00 uur. Araunagemeente in
de Doopsgezinde Kerk Noordmolen-
werf: zond. 8.45 uur. Zusterkapel
Eerdrachtstraat zond. 11.00 (Ita
liaans), 11.00 uur(Hongaars). Aposto
laat ter Zee: zat. 20.00 uur, zond.
10.00 en 22.00 uur.
Wast: Anionius Abt. Mathenesserduk
459: zat. 18.30 uur. Kapel Franciscus-
college: zond. 10.30 uur (Franse Mis).
Laurentlus en Elizabeth (kathedraal):
zal. 19.00 uur. zond. 09.45, 11.30 en
13.00 uur (Kroatlsch). Oud-Mathenes-
se (H.Hart): zat. 17.00 uur, zond.
11.00 uur. Delfshaven (Wijkgebouw
Petrus}: zat. 18.45 uur. Willibrord; zat.
19.00 uur, zond. 9.45 en 11.30 uur.
Spangen (Nicolaas): zat. 17.00 uur,
zond. 9.30 en 11.00 uur. Kapel Hondi-
usstraat: zat. 18.00 (Portugees).
Overschie: O.L, Vrouw v. altijdd, bij
stand: zat. 18.45 uur, zond. 9.30.
10.30, 12.00 en 18.45 uur, St. Petrus
Banden (Delftweg 13): zat. 18.45 uur,
zond. 9.30, 11.30 en 18.45 uur.
Noord: Blijdorp: zat. 19.00 uur, zond.
10.00 en 11.30 uur.
Crooswijk Nieuwe Kerk Barbara-Ver-
losser Crooswijksewsg 36: zat. 18,00
uur. zond. 9.30. 10.30 en 12.00 uur
(Portugese- Mis). Famlliekerk (Qerg-
slngal): zat. 18.45 uur, zond. 9.30 en
11.00 uur. Hildegardls: zat. 18.45 uur,
zond. 10.30, 12.00 en 18.00 uur. Pro
venier (Dienstencentrum Walenbur-
gerweg): zond- 10.00 uur. Kapel Wa
lenburg: zond- 11.00 uur [Engelse
mis).
Hillegersberg/Schiebroek: Christus
Koning: zat.l8.3C uur, zond.9.30 en
11.00 uur. LIduina: zat. 19.00 uur.
zond. 9.30, 11.00, 12.30 en 19.00 uur.
Paulus: zat. 19.00 uur, zond. 9.30 en
11.30 uur. Verrijzeniskerk: zal. 19.00
uur, zond. 9.30 en 11.00 uur.
Ooit Kralingen Lambertuskerk: zat.
19,00 uur, zond. 9.00. 10.30, 12.15 en
19.00 uur. Al exan derpol der (Caecilia):
zond. 10.00 uur. Ommoord (Open
Hof): zat. 19.00 uur, zond. 11.30 uur.
Charioia: Michael en Clemens: zat.
19.00 uur, zond. 8.30, 10.30 en 12.00
uur. Pandrecht Bavo: zat, 19.00 uur,
zond. 10.00 en 11.30 uur. Zuidwijk:
zat. 19.00 uur, zond. 10.00. 11.30 en
18.30 uur.
Zuid-Wwt: Heyplaat (Bonifatlus):
l.OO uur, zond. 10.00 uur. Hoog
zat.
Hoogvliet
(Marlakerk): 2at. 18.30 uur, zond.
10.00 uur. Hoogvhet-Maeuwenpiaai:
zond. 11.00 uur. Perms (Emanuel-
kerk): zond. 9.00 uur.
Zuid-C: H. Franciscus van Assisie
(Huize Maasveld Afrikaanderpleïn)-
zat. 19.00, zond. 9.45 uur. H.H. Mar
telaren van Gorcum en O.L.Vrouw
van Lourdes, Stieltjesstraat 14: zat.
18.30 uur en zond. 9.30, 11.00 uur
H.Margaretha M.Aiacoque: zond.
11.15 uur. Kruisvmdingkerk: zat
19.00 uur, zond. 9.30 en 11.00 uur,
Teresiakapel (Lange Hilleweg}: zat.
18.30 uur, zond. 9.3Q uur.
Zuid Oost: Lombardijen (Engelbe
waarders): zat. 19.00 uur, zond. 9.45
en 11.45 uur. IJsselmonde (Kruisver
heffing): zat, 19.00 uur, zond 10.00
en 11.30 uur. IJsselmonde (Weder
komst): zat. 19.00 uur. zond. 9.30 en
11.30 uur.
Barendrecht; St. Augustinuskerk: zat.
19.00 uur Eucharistieviering, zond.
09.00 uur Eucharistieviering, 10.30
uur Hoogmis.
Overige diensten:
Vrijzinnig Hervormden: Groothan
delsgebouw ingang Stationsplein;
10.30 uur ds. J. Westra uit Utrecht.
Doopsgezinde Gemeente: Doopsge
zinde Kerk Noordmolenwerf, 10.30
uur ds. H. Wethmar.
Evangelisch Lutherse Kerk: Andre-
askerk, Heer Vrankestraat 51: 10.00
uur hr. F, Goudzwaard- Lutherkapel.
Nozemanstraat 10: geen dienst. Vaste
Burchtkerk, van Swietenlaan 1: geen
dienst. Kinderdiensten elke zondag
10.00 uur in de Andreaskerk en de
Vaste Burchtkerk.
Vrije Evangelische Gemeente: Rot-
terdam-Cemrum: 10.00 uur ds. D. de
Jonge uit Nijverdat. Rotterdam-Zuid
Aristoteiesstraat, 10,00 uur Dienst.
Pinkstergemeente: Filadelfiacenlrum
Espelo; 10.00 en 19.30 uur P. Quist,
maandag 20.00 uur Bijbelstudie, dins
dag 20.00 uur Interkerkelijk Jongeren
Contact.
Pinkstergemeente: R'dam-Zuid We-
vershoekstraat 80 (nabij Zuldptein)
10.00 uur dhr. F.F. Schetter.
Pinkstergemeente 'Gemeente Gods':
Kapel Bonaventurastraat 15;* 10.00
uur br. K. van Balen.
Gereformeerde Gemeente; Rotter-
dam-West. Willem van Zuylenstraai;
10.00 en 17.00 uur leesdienst. Rotter-
dam-Zuid, Mijnsherenplein 9: 9.30 en
16.30 uur leesdienst,
Beptieten Gemeente: Rotterdam-
Centrum: 10.00 uur geen dienst, Rot
terdam-Zuid Jagerslaan 9: 9.30 uur
br. W.J. v.d. Leer uit Oordrecht. IJs
selmonde Kreekpad 7: 9.30 uur ere
dienst.
Nieuw-Apo8to!ÏBche Kerk: Rotter
dam-Zuid (Hillevliet 139) i.v.m. ver
bouwing zijn de diensten tot om
streeks October verplaatst naar Gernt
v.d. Lindestraat 63. Rotterdam-West
(Gerrit v.d. Lindestraat 63a>. 9.30 en
16,00 uur Dienst, dond. 20.00 uur
dienst. Rotterdam-Hoogvliet (Kruis-
netlaan 200) 9.30 en 16.00 uur Dienst.
Gereformeerde Kerken {vrijge
maakt): geen bericht ontvangen
Leger des Heils: geen bericht ont
vangen
Remonstrantse Gemeente: Remon
strantse Kerk Mathenesserlaan: 10.30
uur gezamelijke dienst in Doopsgazm-
de Kerk ds, H. Wethmar.
Nederlands-Gereformeerde Kerk;
geen bericht ontvangen
De Christelijke Wetenschap: (Schle-
damsevest 190) zond. 11.00 uur the
ma 'Geest', avonddiensten 1e en 3e
woensdag van de maand 20.00 uur.
Pinkstergemeente 'De Kandelaar':
(Nieuwe Binnenweg 326) 10.00 uur br.
A. Lock. 19.30 uur gastspreker-
Gereorganiseerde Kerk van Jezus
Christus van de Heiligen der laatste
dagen: Groenezoom 256: 11.00 uur
Dienst.
Scandinavische Kerken: Den Norske
Sjümannskirke. Noorse Kerk Droog
lever Fortuynplein 4: kt. 11 Hóymesse,
kl. 20. Aftensang og fest. Pastor Arne
Oyesle. Kong Olavs Kapell. Europa-
weg 224 Europoort Rozenburg: kl.
19.30. Aftensang og lest. Svenska
Sjomanskyrkan. Zweedse Kerk Park
laan 5: kl. 17. Gudstjanst. Assistent
Gjosta^Bjorlmg. Dansk Somandskir-
ke, Deense Kerk Cooihaven 1-7: kl
Andagt, Sommerassistenten. Suomt
Merimiesktrkko, Finska Sjomansky j
kan. Finse Kerk 's Gravendijkwal 6
klo. 19. Jumalanpalvelus, kl. 1
Gudstjansi, Pastor Jarmo Kokkó. i
Deutsche Evangelische Gemeind.
(Centrum 's Gravendijkwat 65) 10.1
uhr Pfarrer fiuhl.
Scots Church: (Schiedamsevest 1V
10.30 uur a.m. rev. M. isherwood.
SI, Mary's Church: (Church of En
land) 9.30 a.m. Holy Communie
10.30 a.m. parish communion. 7,(
p.m. Evensong. Rev. G.G. Allen.
Russisch Orthodoxe Kerk: (Perslj
straat) do. 19.00 uur. vr. 14.30 i
19,00 uur, zat. 10.00 en 24.00 ui
zond. 10.30 uur.
Waalse Kerk: 9 h 30 pasteur R.
gandet.
Omgeving:
Hoogvliet: Antwoordkerk: 10.00 c
dhr. J.A. Venema uit Hoogvliet. Dek
kerk: 10.00 uur spreker onbekend.
Bron: 9.00 uur ds. J. Hoogenda'
Dorpskerk: 10.00 uur ds. J.R.H. H'
dema uit Hoogvliet. Vaste Burci"
kerk: 19.00 uur ds. C.H. Heiboer
Poortugaal. R.K. Mariakerk: z,
18.30 uur, zond. 10.30 en 18.00 t-
H.Mis. Meeuwenplaat: zat. 18.30 u1
zond. 11.15 uur H.Mis.
Pernis: Nederlands Hervormde Kei
9.30 uur ds. M.C. Malipaard. 18.,
uur ds. H.J. Swierts uit MaasslL
Gereformeerde Kerk: 9.30 uur i'
H.J, Swierts uit Maassluis, 10.30 i
gec. dienst in Ned. Herv. Kerk. Br
tislen Gemeente: 9.45 uur ds. G. Vr1
ter uit Deventer. Emanueikerk: zoi
9.30 uur H.mis.
Rhoon: geen bericht ontvangen. J
Zuidland: Gereformeerde Kerk: 9.
uur ds. C.J. Tisslnk uit s-Gravend»1.
17.00 uur dhr. Pet uit Hellevoetslu'
Brielle: Herv. Gerelormaerda Ke
St. Cath. Kerk, 19.00 uur ds. J.
schut uit Höievoetsluis. Geuzenke';
9.30 ds. J.W. Dof».
