10
WATEIWES
'Hoe meer molens, hoe
goedkoper ze worden'
Sobere expositie over zeven eeuwen
Eerste wind-ombudsman in Nederland:
Buurthuis
De Haven
tot de nok
gevuld
K
M
Voorbereidingsj
krediet
voor
nieuwbouw
Coco
Nieuwe
politieman
NOS filmt
in museum
S£
V;
S<
Verkoop van
afgeschreven
boeken
Rotterdams Nieuwsblad
maandag
3 jenuan 1983
Schiedam sukkelde altijd
al met zij n scheepsbouw
Schiedam Misschien overleeft de jeneverin
dustrie de scheepsbouw nog. Van de drie gro
te scheepswerven, die Schiedam deze eeuw
kende, werden er in 1978 twee gesloten: de
Gusto na 74 jaar en de Nieuwe Waterweg na
64 jaar. Komend jaar staat het 62 jaar oude
Wilton-Fijenoord op het spel: hoe gehavend
zal de werf in 1983 uit de RSV-strijd komen?
De neersukkeling van deze industriële bran
che doet denken aan de kelderende jenever
economie een eeuw geleden.
Uit die tijd heeft Schie
dam nog maar een paar
distilleerderijtjes overge
houden, met Dirkzwager,
Hollandia, de Uto en No-
let als bekendste voor
beelden. Of mouterij De
Koning (Bols) overeind
blijft, is de vraag- Maar
die paar bedrijfjes draaien
tenminste nog. De
scheepsbouw lijkt ge
doemd tot industriële ar
cheologie.
'Schip ahoy, schip adieu" is
dan ook (hoewel weinig fanta
sievol) de toepasselijke titel
van de tentoonstelling over de
Schiedamse scheepsbouw, die
door Kor Kegel
op dit moment in het stedelijk
museum aan de Hoogstraat 112
wordt gehouden tot 30 janu
ari. De aanzet tot een dergelij
ke expositie werd al drie jaar
geleden gegeven door het
toenmalig PvdA-raadslic Ton
de Vos. Het overzicht van de
scheepsbouw komt nu op een
moment, dat Wilton zich de
nagels stukbijt over de toe
komst. Schiedam kan nog eens
goed zien, wat er allemaal ver
loren dreigt te gaan.
Ach, het was aardiger geweest
als die tentoonstelling had
kunnen worden gehouden in
het fraaie hoofdkantoor van
de Gusto, dat echter werd ge
sloopt. De tentoonstelling in
het museum laat veel van die
oude Gusto-werf zien: zoals
het schilderij van de Hagenaar
A.C. Somnier uit het begin
van de eeuw, dat in 1925 te
zien is geweest op een wereld
tentoonstelling in Parijs. Men
ziet een oude locomotief de
hoofdpoort binnen boemelen,
voor het hoofdkantoor bevindt
zich een fraai pleintje er be
staat geen knrdrijf meer in
Schiedam dat er zo mooi uit
ziet. Het schilderij is gemaakt
toen de Merwehaven nog niet
was gegraven: tot aan het Mar-
coniplem toe bevindt zich een
groene, grassige en drassige
vlakte. Rustiek landschapje.
Op de werf zelf bruist het van
de bedrijvigheid,
In dezelfde museumzaal (met
wat luchtfoto's, een willekeu
rige greep uit kranteknipsels)
staat een installatie van de be-
drijfsschool van Wilton-Fije
noord. Aan de achterwand van
een tussenschot stuiten we in
eens op een schilderij van de
oude kruiser De Ruyter, die
door Wilton in 1936 werd ge
bouwd en onderging tijdens de
slag op de Javazee in februari
'42. Achteraan hangt een in
1974 aangekocht doek van Ma-
rinus Fuit, de achtersteven
van een wit zeeschip voorstel
lend.
Geen visie
In de entreezaal van het mu
seum vangen we een glimp op
van een ouder verleden: het
begin van de scheepsbouw en
de scheepvaart. Eerst het oude
liedje: hoe Schiedam aan zijn
naam kwam. Hoe de Buiten
haven en de Lange Haven
gunstig waren voor handel en
koopvaardij, met als conse-
k De scheepswerf Gusto, geschilderd door A.C. Monster uit Den Haag.
quentie dat er scheepswerven,
zeilmakerijen, touwslagerijen
en spinbanen ontstonden.
Maar die havens waren al in
de veertiende eeuw, en daarna
twee eeuwen lang. onvoldoen
de. De Korte Haven kwam er
uit noodzaak aan bloei, maar
ook hier kon het nieuwe
scheepstype, de kogge, dom
weg niet in. Dat haalde een
streep door de rekening. De
graaf van Holland beval het
graven van twee nieuwe vaar
wegen, de Rotterdamse (1345)
en de Delfshavense Schie
(1390), die Delft en Rotterdam
een enorme impuls gaf.
Toch bleef er een stukje koop
vaart: de Schiedammers be
voeren alle wereldzeeen. Ze
ventig haringschepen en der
tig koopvaarders telde de stad
in 1597. Hiervoor moest de
Nieuwe Haven worden gegra
ven, die vreemd genoeg geen
toegang kreeg tot de Maas
maar op de Buitenhaven uit
kwam. En op dit punt werd de
Varkenssluis te smal gebouwd
voor koopvaardijschepen
alweer zoiets stoms. Schiedam
miste ten tweede male de kans
een echte havenstad te wor
den. Het museum meldt dat
het stadsbestuur te weinig vi
sie had.
installatie
van de
bednifsschool
Wilton-
Fijenoord.
De museumzaal toont hierover
tekeningen, landkaarten,
schilderijen en foto's, een en
kel scheepsmodel. Het is alle
maal wat statisch, de school
klassen die er komen kijken
zouden meer hebben aan het
bezoek aan een echte scheeps
werf. Wilton, nu kan het nog.
De expositie is nogal sober.
Waar melding wordt gemaakt
van de tweede Engelse oorlog,
waar Schiedammers aan mee
deden onder leiding van Mi-
chiel de Ruijter, beleeft men
weinig meer dan een geschil
derd statieportret. Hetzelfde
met Johan van Riebeeck, de
Schiedammer die de Kaapko
lonie stichtte. Het hangt er al
lemaal zo keurig, dat het wel
heldendaden lijken, terwijl het
in feite toch ging om oorlogen
en invasies. Het moet hier ge
zegd dat het museum weinig
moeite extra heeft gedaan om
méér te laten zien dan men
toevallig in de collectie had.
Zo bedoelde De Vos het drie
jaar geleden niet. Niettemin is
het goed dat al die dingen eens
te zien zijn en het materiaal
verdient het doorlopend geëx
poseerd te worden.
Jeneverkoningen
De ontwikkeling in de acht
tiende eeuw lijkt op de huidi
ge. De scheepswerven verdwe
nen stuk voor stuk, de
scheepsbouw verdween. De
koopvaardij nam af en wat de
Schiedamse havens binnen
haalden, waren vrachtschepen
met graan en kolen voor de
branderijen, want het jenever
tijdperk was in opkomst. On
dertussen bleven Schiedamse
officieren actief strijden, "tegen
Algerijnse zeerovers, ter hero
vering van de Kaapkolonie op
de Engelsen maar in Schie
dam zelf zat de klad erin. De
Franse bezetting in 1795 (waar
het boek van stadsarchivaris
drs G. van der Feyst stopt)
zorgde voor een verdere neer
gang van haringvisserij en
scheepvaart.
Toch ontstond in 1835 een
scheepswerf, De Nijverheid,
op het Galgoord, waar later
Gusto kwam. Belangrijkste
initiatiefnemers waren Jan
Loopuijt en Willem Hendrik
Roelants, twee kooplieden die
het later behoorlijk aan de
stok zouden krijgen met de je
neverfabrikanten. Als Schie-
damscbe Scheepsreederij liep
men te hoop tegen de kort
zichtige distillateurs, die de
scheepsbouw als concurrent
zagen: de werkende klasse
mocht eens overlopen! Hoewel
Roelants en Loopuijt ijverden
voor een nieuwe zeehaven
voor de aanvoer van Indische
produkten en zelfs al spraken
van 'een tweede Rotterdam',
lieten de jeneverkoningen in
de Schiedamse gemeenteraad
hun plannen tot tweemaal toe
mislukken: in 1852 en 1873.
Het enige wat er wel kwam,
was de Westerhaven, ten enen
male ongeschikt als zeehaven.
Een zelfde angst om door de
scheepsbouwers onder de voe
ten te werden gelopen, noopte
gedistilleerd Schiedam ertoe
de haven lekker niet op het
spoorwegnet te doen aanslui
ten. Kortom, toen de jeneve
rindustrie uiteindelijk toch
wegkwijnde en de branderijen
op een paar na verdwenen,
was het ook met de scheeps
bouw alweer voorbij. Schie
dam had wéér de boot gemist.
De aanleg van de Nieuwe Wa
terweg in 1888 gaf tenslotte de
impuls, die Schiedam later met
drie grote werven zou verrij
ken. Maar zoals het nu gaat
met het havengebied, zou men
zich cynisch kunnen afvragen
of de Waterweg zijn honderd
jarig bestaan wel haalt.
Noteert u de gemiste kansen?
De aanleg van te nauwe ha
vens, de bouw van een te
smalle sluis, het graven van
een volstrekt nutteloze gracht
door die domme distillateurs,
het tegenhouden van een aan
sluiting van de havens op het
spoor telkens was er een
korte opleving, maar grote
bloei kon er nooit voor langere
tijd komen. In latere geschie
denisboekjes zal het RSV'dé-
bacle aan al die flops toege
voegd worden, met die schrale
troost voor Schiedam dat het
daar tenminste zelf niets aan
kan doen. De vraag rijst wel,
wat Schiedam nu aan wil met
de braakliggende scheepswer
ven, Gaan hier kansen gemist
worden?
Ë!linillllll!IIIIIIIUIIIIIUIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIinilll»lll!IIIIIIIIIIIIIIMIIII!inillinilllllllllllMIH»ll!IHIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIUIIII!milllllllllllimillllltllUIIIIIIMII!IIIMIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIlJIIIIIIIIMII!lllllllllllllllli!llllillllllllllillllllllllllllllllll!lllllllllllllllllllllllll!ll!ll!!UIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIllllllll!IIIIIIIIIIIIIIMIIII!lllllllllltinillllllllllllllllllllll^'
Hoek van Holland
Aan het leger ombuds
mannen dat ons land in
middels rijk is wordt er
weer eentje toegevoegd:
de nationale wind-om
budsman. Iemand, die al
les kan vertellen over
wat te maken heeft met
windenergie.
De Schiedammer Ruud
de Bruijne is de man, die
de primeur heeft. Hij
werd op 21 december
door minister Van Aar-
denne van economische
zaken benoemd als Neer
land s eerste wind-om
budsman. Met een taak
die behoorlijk omvang
rijk zal zijn overigens.
Want Ruud de Bruijne
heeft de opdracht gekregen
de wind-energie aan te prij
zen. Voor velen een aantre-
kelijke zaak, omdat de kos
ten voor elektriciteit tegen
woordig zodanig de pan uit
rijzen dat ieder alternatief
welkom is. Alleen, het
neerzetten van een wind
molen is nou niet iets dat
voor iedereen is weggelegd.
Enerzijds zal er voldoende
ruimte in de tuin aanwezig
moeten zijn, anderzijds zal
het bestemmingsplan van
de plaatselijke overheid
mee moeten werken. Ant
woorden op deze vragen
zijn vanaf de 2l-ste te ge
ven door Ruud de Bruijne,
in dienst van de Stichting
Energie Anders in Hoek
van Holland.
Zeventig molens
„Het benoemen van een
ombudsman is het initiatief
geweest van de stichting
Energie Anders en de Vere
niging van Windmolenge
bruikers", verklaart Ruud
de ombudsman, ,,Het is ei
genlijk een vervolg op de
enorme groei van de bouw
van windmolens in ons
land. Vooral agrarische be
drijven en ondernemingen
die een hoog elektriciteits
verbruik hebben zijn geïn
teresseerd- De windmolen
biedt voor hen een uitste
kend alternatief,"
Momenteel zijn zo'n zeven
tig windmolens in wind-ge-
voelige gebieden in ons
land in gebruik. Het kun
nen er echter veel meer
zijn, want meer dat tachtig
molens liggen nog op een
eigenaar te wachten. „Het
knelpunt vormt momenteel
het gegeven dat veel ge
meenten te weinig kennis
hebben van deze alternatie
ve vorm van energie-op
wekken", zegt Ruud de
Bruijne. „Er moet een uit
zondering gemaakt worden
op het bestemmingsplan; er
komt een hinderwet-ver
gunning en een bouwver
gunning aan te pas, alle
maal zaken die nogal wat
door Martljn Verwaaijen
tijd in beslag nemen. Van
daar dat er nog een groot
aantal molens klaarliggen
voor gebruik, maar wach
ten op toestemming van de
overheid."
Duurder
„Het probleem wordt door
de lange duur van afhande
len alleen maar groter",
vervolgt hij. „Omdat de
vergunningen zo lang op
zich laten wachten zijn de
molens momenteel zeven
procent duurder dan nodig
is. Want het is in deze eco
nomische toestand nou een
maal zo dat alles wat goed
koop is eerder van de toon
bank verdwijnt. En hoe
meer molens er worden
verkocht, hoe goedkoper ze
worden."
Bovendien wil de nieuw
bakken ombudsman ook de
werkgelegenheid niet ver
gelen. „Momenteel werken
zo'n honderd mensen in
deze branche. Door het uit
breiden van de mogelijkhe
den wat de windenergie be
treft kunnen dat er nog
veel meer worden. Ik denk
daarbij aan een uitbreiding
van ongeveer zestig pro
cent. Dan is een snelle amb
telijke afhandeling bij de
gemeenten wel van groot
belang."
Adviseur
Ombudsman Ruud de
Bruijne zal zich presenteren
als onafhankelijk adviseur
van zowel de gemeente als
de consument. En hij zal
bovendien informatie ver
strekken die nuchterder en
minder zakelijk zal zijn dan
die welke door de fabrikant
van de molens wordt gege
ven.
„De consument is er vooral
bij gebaat te weten hoeveel
een windmolen hem be
spaart", verklaart Ruud.
„En het blijkt dat die infor
matie bij veel fabrikanten
nogal overdreven wordt. Er
zijn er bij die ruim honderd
procent meer bezuinigingen
aanbieden dan technisch
mogelijk is. Mensen die la
ter verhaal proberen te ha
len hebben geen poot om op
te staan. Nu al is het zo dat
v/ij verschillende mensen
afraden om een windmolen
aan te schaffen. Het gaat
om een investering van
zo'n 70 tot 150 duizend gul
den, maar dat moet dan wel
rendabel zijn."
En dan blijkt dat met name
de particulier weinig of niet
geïnformeerd is over het
gebruik van een windmo
len. De kennis van de 'leek'
beperkt zich in dit geval tot
het opeisen van de nodige
wind, maar dat is dan ook
alles.
Teleurstellen
„Van de mensen die hier
komen om advies voor een
molen in de tuin moeten we
het merendeel teleurstellen.
Nog afgezien van de be
schikbare ruimte is het
vaak zo dat particulieren
duurder uit zijn dan wan
neer zij gewoon gebruik
maken van het elektrici
teitsnet."
In Hoek van Holland, de
standplaats van de Stïch-
Ruud de Bruijne, ombudsman Jn wind, samen met mi
nister Van Aardenne bij* windmolens.
ting Energie Anders en ook
van de ombudsman, kan ie
dereen die geïnteresseerd is
kennismaken met de ande
re vorm van energie op
wekken. Momenteel maken
alleen nog bedrijven ge
bruik van de windmolen,
maar het is niet denkbeel
dig dat na consult bij de
wind-ombudsman, meer
mensen een molen in de
min gaan plaatsen. Een be
hoorlijke investering, een
stuk ruimte dat verloren
gaat, maar ondanks dat een.
investering, die in deze tijd
het best waard kan zijn.
5ÏilllfmmMniiillli!IIIU!lllll!llHHfjJliM!IIHmilIllltlll!lllllll[IllHIIIII"l!lHIIIIIIHIIIIIijilillUIIIE!l!IIIIIUIIinilim
Vlaardingen „Het was
een komen en gaan van i.
sen", aldus een tevreden G
nie Toebes van buurtcentr
De Haven aan Het Weeshi
plein, als ze spreekt over
nacht van 31 december op l
nuari. „Het is vrijdagnacht
zonder druk geweest". H
veel bezoekers er zijn gewt
kan ze niet exact zeggen, m
zij schat het op tientallen.
In het buurthuis hing volgi
Gonnïe de hele avond een i
spannen sfeer en waren
bezoekers in een opperbest
meur. „Een van de bezoek
kwam zelfs met enkele fles:
champagne naar het bui
huis", vertelt ze. Tot midd
nacht is het in het buurth
zoals zij zegt „vrij rustig
weest". „Maar na tien o1
twaalf kwamen er ontstelle
veel mensen naar De Have
aldus Gonnie, die zegt dat
diep in de nacht het buurth
bevolkt bleef met bezoekt
die het nieuwe jaar inluïdd
„Het waren beslist niet alk
vaste bezoekers, die gewc
zijn, maar ook veel vree
den", aldus Gonnie.
De Haven was vrijdagavd
het enige buurtcentrum j
Vlaardingen, dat haar deui
geopend had. Het initiaf
hiertoe was genomen door i
kele leden van de zaterd
avond-societeit, die na het s
ces van de kerst-inns beslo
op oudjaarsavond open
gaan.
Ro
tap
Zoi
het
jaa
kei
de
hei
tre
bie
die
koi
vol
det
vai
uit
vai
is 1
lar
eis
vei
hei
dm
Ak
het
gen
gep
koe
der
ach
wai
ten
nyl
moi
chli
den
de
we
VOO
zal
dan
Rot
Ahi
de
jaar
alle
s dan
i ome
j in i
j stel'
i p™
i
Maassluis Er is een kred
nodig van 17.500 gulden v<
het maken van een nieii
bouwplan voor een onderl
men van de jeugdgroep C<
aan de Lange Boonenstrij
Dit onderkomen moet verj
zen op de hoek van de Kei
Straat en de Lange Boonestrj
in Maassluis. De grond isl
nog gedeeltelijk bebouwd.
De nieuwbouwplannen w)
den ontwikkeld door de dia
Gemeentewerken Maassli
In het derde kwartaal v
1984 moet het gebouw klj
zijn, terwijl in het derdej
vierde kwartaal van 1983 n
de bouw een begin moet wij
den gemaakt. j
De sociëteiten Ozobleu en t]
vlucht krijgen een nieuw
derkomen in de zogenaane
Groene Driehoek aan
Westlandse weg. Zij wore
niet ondergebracht in een
bouw met Coco, omdat volgi
de gemeente Maassluis de ai
van de aktiviteiien van O
bleu/Toevlucht en Coco v
schillen en niet veremgb:
zijn.
Maassluis Burgemi
Hans van Es beëdigt dond
dag in de kantine van het p
tiebureau de nieuwe agent
politie J.H. Buising. De 27-
ge Maassluizer heeft vo
maand op de politieschool
Leusden zijn polïtiediplb
gehaald.
Schiedam De NOS he
vrijdag de gehele dag filmi
namen gemaakt van de BK
tentoonstelling in Schieda
stedelijk museum. Aan
werk, dat is gemaakt d<
kunstenaars die van de bf
dende-kunstregeling gebru
maken, wordt in een sped
kunstprogramma aandacht
schonken. Onlangs hielden
honderd kunstenaars en atv
re betrokkenen een protest
monstratie tegen bezuinig
gen op de regeling, die vroe
ook wel bekend stond als
contra-prestatie.
doo
ger
Sch
bur
ingi
mei
rusl
De
wei
Dyl
H.\
teui
Vel
Beii
baai
grai
de i
Vlaardingen Het filiaal
de Babberspolder van de
meentebibliotheek ho
donderdag weer een n
koopochtend van afgesch
ven boeken. In het fili
van de Van Hogendorpli
1QQ-B kan men van tien'
twaalf uur terecht om te t
of er iets aardigs bij is. I
igl Rotte
uur i
ventf
niem
meer
kwar
de lie
ter I
schiti
>VOI
en a:
ren v
visie
uur,
dam-
