Wek-o- foon'tls tijd voor je
FORENSISCHE GENEESKUNDE
iDe arts die het beter weet dan de politie
Kerk op de bres voor
homofiele dominee
Australiër
in de
voetsporen
van Gandhi
Afscheid van
prof. Thurlings
1
Enquête
redactie
Joke
Korving
Rotterdams Nieuwsblad
zaterdag
19 maart 1983 j
i Mevrouw Van der Endt en haar neef Marcel van de wekcentrale
Marcel van der Endt drukt
driftig op de toetsen van de
telefoon. Terwijl het toestel
overgaat, zegt hij: „Wij
wekken iedereen die niet
wakker wordt van de
wekker".
Roept vervolgens blijmoedig
in de hoorn: „Goeiemöge, de
Wek-o-foon. 't Is tijd voor je".
Drukt dan opnieuw een
nummer en vertrouwt ons
toe: „Het is bijna met iedereen
je en jou. Wat wil je?
Sommigen zijn al van het
begin af aan klant".
Spitsuur bij de landelijke
wekcentrale 'Wek-o-foon' en
toch een opvallende rust in
een omgeving waar je grote
bedrijvigheid verwacht. De
centrale met een schare
telefonistes ontbreekt. Slechts
twee mensen bedienen in een
huiskamer vier toestellen.
Wat wel steeds opklinkt zijn
de tikjes op de druktoetsen
van de telefoons en het
zinnetje dat voortdurend
wordt afgedraaid:
„Goeiemöge, 't is tijd voor je".
Bijna vijftien jaar is de
landelijke wekcentrale in
Amsterdam nu in actie. De
'Wek-o-foon* is opgericht door
mevrouw Van der Endt. Het
is een familiebedrijfje. Marcel
is haar neef en sinds jaren
haar rechterhand-
Mevrouw Van der Endt: „Ik
ben op het idee gekomen
doordat de PTT stopte met de
boodschappen- en wekdienst.
Er kwam een foldertje thuis
dat het werd opgeheven. Iets
voor mij, dacht ik. Eigenlijk is
het begonnen als een grapje.
Ik had mijn hele leven
gewerkt, deed niets meer en
wilde weer iets om handen
hebben".
Langzaam inaar zeker groeide
het aantal klanten. Nu zijn er
door het hele land honderden
mensen geabonneerd op de
'Wek-o-foon'. „We hebben
twee soorten klanten", zegt
Marcel van der Endt.
„Mensen die een
maandabonnement hebben en
dagelijks worden gewekt en
er zijn er met een tien-
rittenkaart. Dit wil zeggen dat
ze incidenteel door ons
wakker worden gemaakt.
Zo'n kaart is geldig voor een
maand of vijf".
Het is kwart voor acht en
weer een piek voor de
wekcentrale. De twee van de
'Wek-o-foon' hebben er al een
paar uur opzitten. Om vier
uur 's ochtends wordt het
antwoordapparaat afgedraaid.
Sommige klanten hebben de
avond ervoor ingesproken dat
ze de volgende ochtend op
een ander tijdstip willen
worden gewekt.
„Om vijf uur bellen we de
eersten", zegt Marcel. „Onze
allervroegste vogels. Piekuren
zijn zes en zeven uur, half
acht en acht uur. Daarna
wordt het rustiger en de
laatsten bellen we om tien
uur. In de weekeinden
wekken we niet meer en
sinds kort bellen we ook niet
meer voor één keer".
Een gemengd gezelschap
trouwens, de klantenkring
van de 'Wek-o-foon'. Zo zijn
er artsen bij aangesloten,
marktkooplieden,
journalisten,
verpleegkundigen en mensen
uit de theaterwereld. Marcel:
„De klanten met een tien-
ritten kaart maken gebruik
van de wekcentrale als ze
bijvoorbeeld een vergadering
moeten bijwonen, een trein
moeten halen of een vliegtuig.
De 'Wek-o-foon' moet
concurreren met de wekker,
Daarom bellen we als iemand
niet opneemt nog een paar
keer".
Hij grijpt de telefoon. Het
volgende rijtje klanten moet
worden afwerkt. Terwijl
'Marcel weer aan de slag gaat,
zegt hij: „De 'Wek-o-foon' is
goed voor de gemoedsrust".
„En voor de gezondheid", vult
mevrouw Van der Endt aan,
„want iemand die zich
verslaapt kan niet ontbijten,
moet alles even gehaast doen
en is de rest van de dag van
slag".
Gestoken in Indiase jute
volgt de Australische
hoogleraar Thomas Weber de
weg die Mahatma Gandhi in
1930 ging om te protesteren
tegen de Britse koloniale
overheersing.
Weber is onlangs aan de 380
kilometer lange tocht
begonnen. Hij is de tweede
buitenlander die de voetreis
maakt; een Amerikaan legde
de weg vijf jaar geleden af.
De 32-jarige hoogleraar aan
de universiteit van
Melbourne, in het bezit van
een graad in Gandhi-studie,
zegt dat hij Gandhi's
historische. 25 dagen durende
mars wil overdoen om groter
begrip te winnen voor de
leider die India de
onafhankelijkheid bracht.
Ook hoopt hij gegevens te
krijgen van deelnemers aan
de oorspronkelijke tocht.
Gandhi begon in
Ahmedabad, 700 km
zuidwestelijk van New Delhi,
de mars naar het kustdorp
Dandi om symbolisch zout te
winnen uit de zee en schond
daarmee het Britse
zoutmonopolie dat de Indiërs
afhankelijk hield van hun
overheersers.
Weber, die een boek zal
schrijven over de mars, wil
bij dezelfde 80 dorpen
stoppen als Gandhi. Hij hoopt
de kust van de Arabische zee
bij Dandi te bereiken op 5
april, de dag dat Gandhi 53
jaar geleden aankwam.
„Homofiele predikanten
worden in Nederland steeds
vaker gediscrimineerd.
Kerkraden en gemeenteleden
moeten zich afvragen of wij
als christenen op deze manier
niet groot onrecht doen aan
medemensen die buiten hun
schuld anders zijn en net
zoveel kwaliteiten hebben
voor het ambt van predikant".
Dit schrijft het Moderamen
van de provinciale
kerkvergadering van de
hervormde kerk in Groningen
in het mededelingenblad
'Kontakt'. Aanleiding is een
besluit van de kerkraad van
de wijkgemeente Opwierde in
Appingedam 'om voortaan
geen predikanten op de kansel
toe te laten, van wie bekend is
dat zij homofiel zijn'. Het
besluit is enige tijd geleden
met een kleinde meerderheid
van stemmen aangenomen.
„Er zijn altijd homofiele
predikanten geweest", aldus
het Moderamen in zijn
commentaar. „Het verschil
met vroeger is dat er
tegenwoordig een grotere
openheid bestaat. Dit moet als
positief worden beschouwd,
omdat het evangelie zich
nadrukkelijk keert tegen alle
vormen van huichelarij en
schijnheiligheid".
Prof.dr. Th.L.M. Thurlings
de voorzitter van de Eerste
Kamer neemt volgende
week donderdag als
hoogleraar
staathuishoudkunde afscheid
van de Landbouwhogeschool
in Wageningen.
De 66-jarige Thurlings is dan
ruim 33 jaar als hoogleraar aan
de Landbouwhogeschool
verbonden geweest. In 1956
werd prof. Thurlings lid van
de Eerste Kamer, waarvan hij
nu tien jaar voorzitter is.
In zijn afscheidsrede gaat
Thurlings in op het
terrein verlies van de eens zo
befaamde theorie van de
econoom Keynes, die in 1936
een nieuwe maar inmiddels
achterhaalde visie op de
staathuishoudkunde
introduceerde.
„Inbrekers die een supermarkt heroven, bijten vaak nog een hapje uit
de kaas voordat zij de benen nemen".
Het klinkt bizar, maar de man die het zegt is een soort supertandarts
uit Winschoten, die voor justitie gebitsafdrukken onderzoekt. Ook in de
kaas. De tandarts was een van de honderden Nederlandse en buiten
landse deskundigen op het congres over 'forensische geneeskunde', dat
tot en met vandaag in Rotterdam is gehouden. Forensische geneeskun
digen verrichten werk in dienst van justitie. Vakspecialisten in kogel-
wonden, vergiftigingen, alcohol, kindermishandeling en veel meer za
ken die om justitieel onderzoek vragen.
I
Barend Cohen: "De
politie-arts is te
vergelijken
met de technische
rechercheur, die
moet uitzoeken of
de vingerafdrukken
nou wel of niet op
de telefoon zitten".
1Een vrouw geeft haar man
aan bij de politie, omdat hij
'jiaar tijdens een ruzie van de
trap zou hebben gegooid. Zij
"pet er toegetakeld uit.
'Zen man vertelt op het bureau
dat hij op straat is overvallen.
Mij is gewond.
Ergens wordt een lijk gevon
den. De sporen op het lichaam
verraden dat de doodsoorzaak
jiiet natuurlijk is geweest.
pe politie ziet vrijwel dagelijks
lichamelijk en geestelijk letsel
in het allerergste geval de
dood, mogelijk als gevolg van
piish an deling, moord. Ellende
die zichtbaar is. zelfs tastbaar.
JMaar die op zichzelf nog niets
zegt over de ware aard van de
gebeurtenis.
ta zulke situaties staat de poli
ce voor vragen die alleen
maar beantwoord kunnen
gorden door een deskundige
aris. Iemand die letsels zo
Nauwkeurig kan beoordelen,
dat die als het ware gaan pra
ten, Zo blijkt dan dat bij voor
beeld een val van de trap nooit
pie verwondingen tot gevolg
kan hebben waarmee iemand
komt. Of juist wel.
Jn medisch Nederland begint
rich in navolging van het bui
tenland, met name Engeland,
een specialiteit te ontwikkelen
die 'forensische geneeskunde'
beet. Het handjevol kopstuk
ken met internationale faam,
pnder wie de patholoog-a na-
loom dr. J, Zeldenrust, hier
even buiten beschouwing gela
ten, Zo'n tweehonderd artsen,
fpecialisten, lijkschouwers,
tandartsen, apothekers, chemi
ci en politiemensen vormen nu
samen het Forensisch Medisch
Genootschap, de nog slanke
steunpilaar van een speciaal
Vak.
L NKS:
De bloed
proef voor de
alcohol
controle: de
arts die de
gerechtigheid
dient
RECHTS:
Bij lijf
straffen
overschrijdt
de arts
duidelijk de
grens".
Dp de markt
^Forensische geneeskunde
ptamt uit de oude tijd, toen ook
be rechtspraak op de markt,
het forum, geschiedde", zegt
secretaris Barend Cohen van
het genootschap, die als arts
adjunct-directeur is van de
GG en GD in Gouda. „Toch
was het begrip forensische ge
neeskunde drie jaar geleden
nog zo onbekend in Neder
land, dat een groepje mensen
het nodig vond om kennis en
kunde te bundelen en vooral
uit te breiden".
Het oordeel dat de dokter
geeft over een lichamelijk en
of geestelijk letsel, kan mede
de strafmaat van de verdachte
bepalen en kan verstrekkende
gevolgen hebben. Daarom is
het zo belangrijk dat iemand
met verstand van zaken de
'gevolgen' van een 'misdrijf'
kan beoordelen.
„Soms is de politie-arts zich op
een pijnlijke tnanier bewust
van het belang van zijn onder
zoek", zegt Cohen. „Een kind
is overleden en volgens de
moeder is dat zomaar plotse
ling gebeurd. Uit onderzoek
blijkt dat het een val heeft ge
maakt. Kindermishandeling?
In dit geval was het een onge
luk, maar uit angst voor haar
man had de vrouw dat ver
zwegen".
Contra-expert
In de rechtspraak blijkt ook
een toenemende behoefte aan
hulp van deskundigen, soms
om de medische verklaring
van een eerste deskundige nog
eens kritisch te toetsen. Vak
specialisten verschillen onder
ling nogal eens van mening als
het gaat om de vraag in hoe
verre iemands lichamelijke
en/of geestelijke toestand aan
leiding kan zijn geweest tot
een bepaalde daad.
In zaken die niet dagelijks
voor de rechter dienen, ge
beurt het ook wel dat de ver
dediging gebruik maakt van
een contra-expert om het oor
deel van de gerechtelijke des
kundige aan te vallen en zo
mogelijk te ontkrachten.
Dat zo'n gerechtelijke arts in
zulke zaken die zeer de aan
dacht trekken zelfs privé in
problemen kan geraken, ge
tuigt prof. dr. Alan Usher, die
forensische geneeskunde do
ceert aan de universiteit van
Sheffield.
„Een collega in Engeland
werd door sommige publici-
teitsmensen bijna kapot ge
maakt. Om zijn deskundigheid
in een bepaalde zaak te onder
graven, brachten zij verhalen
over zijn privé-leven die hem
zeer hebben geschaad".
Het probleem dat Usher
schetst doet zich in Nederland
niet voor. Anders dan in En
geland wordt in Nederland
maar zelden een contra-expert
ingeschakeld. Bovendien heeft
de Nederlandse pers een ande
re traditie dan de Engelse,
waardoor de privé-persoon
van de deskundige meer be
scherming geniet.
Neutraal
Terug naar de politie-arts. Co-
hen: „In tegenstelling tot de
gewone huisarts die de kant
van het slachtoffer zal kiezen,
moet de politie-arts zich neu
traal opstellen".
,,£en meisje kwam geheel
overstuur op het bureau ver
tellen dat zij met een scheer
mes was overvallen door ie
mand die plotseling uil de bos
jes kwam vertelt Cohen, „Zij
had tientallen sneetjes opgelo
pen. Het merkwaardige was
dat alle snij wonden erg opper
vlakkig waren. Het leek net of
zij zich tijdens de gebeurtenis
door Madeleine Roumen
niet had bewogen, anders was
het scheermes op zijn minst
toch een keer uitgeschoten.
Later bekende zij het zelf te
hebben gedaan. Zij verkeerde
in grote, psychische moeilijk
heden en is onder behandeling
gesteld".
De politie-arts draagt tijdens
zijn werk verschillende petten.
Hij is voor slachtoffer of ver
dachte tijdens het onderzoek
niet altijd de dokter bij wie je
geheimen veilig zijn en hij zal
dat dan ook vooraf altijd dui
delijk moeten zeggen. De poli
tie-arts is gedurende het on
derzoek niet gebonden aan het
beroepsgeheim dat hij als ge
woon arts wel zal hanteren.
Verkrachting
Vooral slachtoffers van ver
krachting hebben er moeite
mee zich bij de politie le mel
den, vaak uit angst dat de ver
krachter wordt opgepakt en
dan wraak zal nemen. Soms
ook uit schaamte. In Auckland
in Nieuw-Zeeland opereert
daarom sinds een jaar een cen
trum voor gratis, uitgebreide
hulp aan slachtoffers van sek
suele delicten, onafhankelijk
van politie en ziekenhuizen.
Volgens de politie-arts Willi
am Daniels is de aanvankelijk
kritische houding van de poli
tie tegenover het opvangcen
trum de laatste tijd sterk ver
anderd. „De politie die eerst
dacht dat zij in de wielen zou
worden gereden, stuurt nu
vaak mensen door voor hulp",
zegt hij. „Men ziet m dat het
verlenen van hulp vóór een
eventueel politie-onderzoek
beter is voor hel slachtoffer.
De vrouw of man in kwestie
bepaalt trouwens zelf of de po
litie er wel aan te pas moet ko
men".
Het heet dat omwille van de
gerechtigheid in een aantal si
tuaties de hulp van een me
disch deskundige onontbeer
lijk is. Een simpel voorbeeld is
de bloedproef bij de alcohol
controle. Maar het gebeurt ook
dat een arts verlengstuk wordt
van een verfoeilijk systeem.
Amnesty International, de in
ternationale organisatie voor
de rechten van de mens, heeft
er legio keiharde voorbeelden
van.
Lijfstraffen
Cohen: „Op de Engelse Ka
naaleilanden waar nog lijf
straffen worden gegeven, ziet
een politie-arts er op toe dat de
straf zeg maar binnen de per
ken blijft. In Saoedi-Arabiö
worden handen van dieven te
genwoordig niet meer afge
hakt met een roestig zwaard,
maar worden ze geamputeerd
door een chirurg uit Europa".
„Dit soort artsen overschrijden
duidelijk de grens. Zij stellen
hun kennis en kunde m dienst
van mensonterende activitei
ten. Helaas".
Tenslotte zegt hij: „Ik zie justi
tie als een afspiegeling van de
maatschappij. En die maat
schappij geeft de opdracht om
een oordeel te vellen over
mensen".
„Je kan denken dat de politie-
arts mensen een oor aannaait
door mee te werken aan de
bloedproef. Maar je kan ook
denken dat zijn medewerking
voorkomt dat er nog meer
slachtoffers komen van onge
lukken, zoals zij te zien zijn op
de neurochtrurgische afdelin
gen van de ziekenhuizen".
Fred Rackê
Hei zaaltje in het voortreffe
lijke instituut 'Nieuwspoort
puilde uit, want het was
weer zo ver: persoon feren tie
van de samenwerkende in
stituten, die de burger moes
ten beschermen tegen de
aanslagen die slordige, bij
kans vileine zakenlieden an
nex woekerwmstmakers
plachten uit te voeren op de
toch al zo smalle beurs van
de gemiddelde vaderlander.
Vaker al was men naar deze
plaats getogen om aan te ho
ren hoe de consument in de
tang was genomen, was be
lazerd, opgescheept met
wanprodukten. Ook nu zou
het nieuws niet minder
schokkend zijn.
Zwijgend namen ze achter
de tafel plaats, de aanvoer
ders van de enquêteurs en
de ombudsman, die nog on
langs zijn zoveelste zaakje
had gewonnen en nu zelfs
een rectificatie had verkre
gen in een krant, die er om
bekend stond, dat ze zelden
berichten herriep.
Zelfvertrouwen en verbe
ten heid streden dan ook om
de voorrang in zijn van de
buis zo vetrouwde gelaat
strekken.
Hij nam het woord.
Namens de mensen achter
de tafel", zo sprak de om
budsman, inclusief mijzelf,
deel ik u de voornaamste re
sultaten mee van een rond
vraagdie wij onlangs onder
radioluisteraars en tv-kijkers
hebben gehouden. Het ging
daarbij om de kwaliteit van
de programma's".
De aanwezigen keken ver
rast op. Zo'n soort onderzoek
naar kijk- en luisterdicht
heid én waardering voor
wat Hilversum te bieden
had, dat deden die omroepen
toch al, in de 'gezamenlijk
heid'?
Maar dat was kennelijk niet
genoeg geweest, of de om
roepen hadden zich er niets
van aangetrokken, want
deze gevreesde consument
tenbeschermers hadden hei
kennelijk nodig gevonderi,
het nog eens duchtig over té
doen.
De spreker ging voort, zéér
ernstig nu. „Wij moeten
sprak hij, „thans op zeer,
korte termijn een gesprek
met de VARA arrangeren
en daarbij over het program-!
ma De Ombudsman in het
bijzonder spreken. Wil dè
omroep ons niet te woord,
staan en de verzamelde
klachten niet aanhoren, dani
zijn wij helaas genoodzaakt
een zodanige actie te gaan',
voeren, dat de omroep zich
zal moeten opheffen wegens,
gebrek aan leden", -
De verzamelde journalisten
waren perplex. 1
Hier kon nog eens van ware
heldenmoed worden gespro-\
ken. En was er ooit in Hil-
versum iemand geweest dié
zó de hand in eigen boezem
had durven steken?
Het geroezemoes verstomde
toen de ombudsman krach-,
tig informeerde of er nog
iets te vragen was.
Iemand waagde het:
veel afkeurende reacties,
hebt u eigenlijk binnenge-'
kregen?"
„Duizend", kwam het vam
achter de tafel.
„Maar", sprak de vragenstel-•
Ier aarzelend, „is dat op een,
totaal van minstens acht
miljoen tv-kijkers en radio-'
luisteraars met wat te wei
nig om een omroepvereni->
ging op die manier de wacht!,
aan te zeggen?"
De ombudsman keek verbit
terd.
Het moet", zei hij. „In het'
kader van de bescherming
van radio- en tv-gebruikers
moet het En zo werken wij
nou eenmaal". En bestraf-,
fend: U herinnert zich de'
zaak van de wegrestaurants
toch nog wel?".
De aangesprokene knikte
enigszins beschaamd. Hij
had het moeten weten.
De anderen borgen hun\
blocnotes en microfoons weg,
en snelden naar de teleA
foons. Het is weer zo ver"}
riepen ze naar de redacties)
■gooi de voorpagina maar
open. De ombudsman heeft
weer nieuws". j
