REGIO
van milieukwaliteit
11 •r-'^^^m,
!<SS§M
a 'Ik*
wmimÊËsmêÊmmmmsmËÊmBmsm^mmÊgMËÊmmËËmmËmmmMSSSSÊmmSÊ^mÊgmimmimmmsÊÊm
,v ■■:^mms&i: -:^,^
IU'r' .V;-
vTV-* - -
c^y WéÊÊÊ? WSZ
«WiilSill
-~
'Net een rubberen
bal: als je hier
drukt krijg je
daareenbult'
II
Rotterdams Nieuwsblad
zaterdag
21 mei 1933
V-
""*a<»,STTü^Jïht i""" .«jatffjPTi X-* ^süt'- - - v -. v:~i - -V\
»-'»rt, t|* jp - »-,
j- ,-^-..-;i■>;,-
PS y* llll Sh*£- 'l y&^ilL ■U s r Z V"">
fpg%^dkL?taj»3fo>4*|&A££^6aa5g!^&vai^^a
igsg^gp
Bouwplannen
voor duizenden
v/oningen aan
weerszijden van
de Nieuwe Wa
terweg moeten
volgens Rijn
mond opnieuw
zeer kritisch
worden bezien.
Rijnmond: Aan
het stads-en
dorpsgebied
kan slechts een
marginale uit
breiding wor
den gegeven
binnen een
zone van twee
kilometer rond
het haven- en
industriegebied.
Met name bui
ten het centraal
stedelijk gebied
is terughou
dendheid met
de uitbreiding
van de woning
voorraad ge
wenst.
(Foto: Aero-Ca-
mera B.V., Rot
terdam)
Wonen en werken langs
de Waterweg aan banden
Rijnmond gaat de ontwikkeling van nieuwe woon-
en recreatiegebieden in de directe nabijheid van de
industrie langs de Waterweg aan banden leggen.
Voorheen stond vooral het milieu voorop. Nu wil
het Openbaar Lichaam het ruimtelijke ordenings-
en milieubeleid zo integreren dat wonen en werken
in de regio een even belangrijke plaats krijgen.
Deze 'koerswijziging' is in niet
onbelangrijke mate ingegeven
door de huidige economische
recessie. De 'strenge' milieu-
eisen uit het verleden blijven
gelden voor bedrijven, maar.
vindt Rijnmond, daarnaast
moeten ze nu ook letterlijk de
ruimte krijgen om toekomstige
industriële ontwikkelingen
mogelijk te blijven maken.
„Uitgangspunt wordt dat
ruimte voor werken van even
essentieel belang is als de
ruimte voor een gezond leef
milieu", zegt Rijnmond van-
daag-de-dag.
Die ruimte gaat Rnnmond nu
afbakenen in zones. In de
praktijk betekent dit dat vooi-
al het wonen een veer moet
laten. Een groot aantal ge
meenten in het Waterwegge
bied moet er ernstig mee reke
nen, dal ze hun huidige fraaie
woningbouwplannen nooit
zullen kunnen uitvoeren.
„Halt, tot hier toe en niet ver
der", zegt het Rijnmondbe-
stuur tegen 'wonen', maar ook
tegen 'werken'.
Bedrijven moeten er eveneens
rekening mee houden dat -
zelfs binnen de huidig indus
triezone - langs de Waterweg
op bepaalde plaatsen voor hen
een bordje 'verboden toegang'
komt te staan. Voor hen zijn
de gevolgen echter minder
verstrekkend. Want, zo con
stateert Rijnmond in de zone
ringsnota, wat opvalt is, dat
relatief maar weinig bedrijven
gevestigd zijn op een plek, die
in strijd is met het nieuwe zo-
neringsbeleid.
Geen wonder dus dat er voor
al bij betrokken gemeenten
wordt gemord. Bij Rijnmond
probeert men het protest zo
veel mogelijk te dempen met
opmerkingen, dat het allemaal
oog lang niet zover Is, en de
soep niet zo heet wordt gege
ten als opgediend.
De gedachte achter zonering is
eenvoudig: voorkomen moet
worden dat woongebieden toe
komstige ontwikkelingen van
haven en industrie in de weg
staan, terwijl anderzijds de in
dustrie het leefklimaat in de
bestaande woongebieden niet
zo mag belasten, dat wonen en
leven er eigenlijk onverant
woord is.
Uniek in Nederland
Het afbakenen van de zones
gebeurt aan de hand van mi-
heubelastingskaarten. Uniek
Nederland, vermeldt men
b,J Rijnmond trots, het is de
eerste keer dat deze methode
net succes op regionale schaal
werd toegepast. Metingen en
ervaringsgegevens van lucht
verontreiniging, stank, lawaai
en onveiligheid zijn op een rij-
ije gezet en geïntegreerd in
een totaalbeeld, dat de mate
van milieubelasting in het hele
Waterweggebied weergeeft.
Het resultaat lijkt op een
weerkaart compleet met de
pressies, hoge-drukgebieden
en stromingen.
Deze zonering zou geen enkel
probleem geven, wanneer
Rijnmond nog een maagdelijk
gebied zou zijn. Niets is echter
minder waar. Langs de Water
weg ligt een strook van bijna
dertig kilometer haven- en in
dustriegebied. Bij de ontwik
keling daarvan bekommerden
planologen zich er nauwelijks
om dat de industrie de woon
gebieden soms letterlijk om
singelde.
Omgekeerd trokken de plaat
selijke overheden zich weinig
aan van de gevestigde indus
trie als het ging om de bouw
van nieuwe woonwijken. Lan
delijke dorpskernen als Geer
vliet en Heenvliet werden ver
pakt in nieuwbouw en Hoog
vliet groeide onder de rook
van de Shell zelfs uit tot een
kleine voorstad van grote
broer Rotterdam.
door
Willem Nettinga
Van de milieukaarten van
Rijnmond kan men nu aflezen
waar sprake is van een con
stante normoverschrijdende
milieubelasting. Die plekken
zijn volgens Rijnmond eigen
lijk te slecht om te wonen.
Hieronder vallen onder meer
delen van Hoogvliet, Rozen
burg, Geervliet, de complete
wijken Heyplaat en Pernis, en
aan de andere kant van de
Waterweg delen van Schie
dam en Vlaardingen.
Uiteraard is het onmogelijk
om deze wijken te evacueren
en helemaal af te breken. Die
woonbebouwing kan gehand
haafd worden, zegt Rijnmond,
althans: „Voorshands"! Grote
nieuwe bouwprojecten mogen
in deze zone echter niet gestart
worden. Alleen incidenteel
een sloopwoning vervangen
mag. Rijnmond zet daarmee de
bouwplannen van een aantal
gemeenten op losse schroeven,
namelijk in Vlaardingen ruim
600 woningen, Schiedam ruim
200, Heyplaat 140, en Pernis
180.
Een uitzondering is gemaakt
voor andere wijken in Rotter
dam. De milieu-overlast in de
stad heeft volgens Rijnmond
weinig te maken met haven
en industrie, maar vooral met
de grote concentratie van
mensen. De woningen die Rot
terdam momenteel bouwt in
Delfshaven-buitendijks komen
daardoor niet op de lijst met
discutabele plannen voor, hoe
wel de nieuwe woonwijk in
'besmet gebied' ligt.
Industrie
De industrie mag binnen deze
voor wonen taboe verklaarde
zone echter ook niet ongelimi
teerd nieuwe activiteiten ont
plooien. Voor de industrie
heeft Rijnmond een zoge
naamde Lijst van Inrichtingen
opgesteld. Deze zogenaamde
negatieve lijst geeft nauwkeu
riger dan ooit aan in welk deel
van de haven- en industriezo
ne een bepaald bedrijf zich be
slist niet mag vestigen of be
paalde activiteiten ontplooien.
De bedrijven worden beoor
deeld aan de hand van gepro
duceerde stank, stof en het po
tentieel gevaar. De score op
één van deze punten bepaalt
de minimale afstand tussen
het bedrijf en de woonbebou
wing.
Kernenergiecentrales, opwer
kingsfabrieken „en andere
met kernenergie of kernwa
pens samenhangende activitei
ten" zijn door Rijnmond bin
nen een zone van vijf kilome
ter vanuit de Nieuwe Water
weg helemaal in de ban ge
daan.
De bestaande praktijk trekt
zich echter ook hier niets van
papieren grenzen aan. Geluk
kig, zo constateert men bij
Rijnmond, zit maar weinig in
dustrie op een plek waar ze
niet thuishoort. Bestaande be
drijfsactiviteiten worden daar
om ongemoeid gelaten. Wan
neer nieuwe activiteiten ech
ter in strijd zijn met de Lijst
van Inrichtingen mogen ze
niet bij de bestaande bedrijfs
vestiging worden toegelaten.
'Bufferzone'
Tussen de 'werkzone' en de
'woonzone' (in Rijnmondtaai
heet dat inwaartse en uit-
waartse zone) ligt nog een
'bufferzone'. In die zone is de
milieubelasting hoog, maar
worden de gestelde normen
(nog) niet overschreden. De
buitenste grens van deze zone
ligt ruwweg twee kilometer
buiten het haven- en indus
triegebied.
Ook wonïngbouwplannen in
deze zone worden door Rijn
mond zeer wantrouwend be
keken. De bestaande woning
voorraad mag op peil worden
gehouden, maar dan houdt het
ook op. Bij elkaar gaat het om
plannen voor ruim zevendui
zend woningen in de woon
kernen Hoek van Holland,
MssqIim'"!. Rhoon. Poortugaal,
Hoogvliet, Heenvliet, Zwarte-
waal en Rozenburg. De talrij
ke bouwplannen van Schie
dam en Vlaardingen binnen
deze zone 2ijn nog niet door
Rijnmond geïnventariseerd.
Over het al dan niet doorgaan
van de plannen valt nog te
praten, zegt Rijnmond. In de
beleidsnota wordt de gemeen
ten echter tegelijkertijd duide
lijk de wacht aangezegd: „Het
voornemen bestaat om aan
projecten die nog geruime tijd
van uitvoering verwijderd zijn
geen goedkeuring te hechten,
tenzij blijkt dat de maatschap
pelijke noodzaak dit toch ver
eist." De bewijslast hiervoor
ligt bij de gemeenten, en niet
bij Rijnmond! Bestemmings
plannen van gemeenten moe
ten worden aangepast aan de
zonering. „Dit zal kunnen in
houden dat een geprojecteerde
woonbestemming dient te
worden herzien", aldus de zo
neringsnota.
'Evacuatiewijken'
Geen wonder dus dat planolo
gen en stedebouwkundigen
over de zoneringsplannen val
len. „Als die milieubelasting
werkelijk zo hard is, dan zou
je de mensen uit die gebieden
gewoon moeten evacueren",
Met behulp
van de compu
ter worden de
milieubelasten
de factoren één
voor één driedi
mensionaal in
beeld gebracht.
Hier een weer
gave van de bij
Rijnmond bin
nengekomen
stankklachten,
met pieken bij
onder meer
Vlaardingen.
zegt Bouwde wijn Vester.
hoofd ruimtelijke ordening bij
de deelgemeente Hoogvliet en
tevens PvdA-lid van de Rijn
mond raad.
Hans de Jong, stedebouwkun-
dige in dienst van de gemeente
Rotterdam, noemt het zone
ringsplan halfslachtig. „Rijn
mond verbiedt nu in feite bij
voorbeeld de bouw van bijna
drieduizend woningen, die no
dig zijn voor de stedebouw-
kundige afbouw van het Mid
dengebied en het centrum van
Hoogvliet. Aan de andere kant
laat Rijnmond bijna twintig
duizend mensen wonen in dat
zelfde gebied, terwijl het zoge
naamd te slecht is om er nieu
we mensen te huisvesten." De
Jong meent dat het Rijnmond-
bestuur duidelijk moet kiezen:
„Als een wijk te slecht is om
in te wonen, dan moet je er
een 'evacuatiewijk' van maken
en een plan opstellen voor ge
faseerde sloop. Zo niet dan
moet je er alles aan doen om
de wijk zo goed mogelijk tot
ontwikkeling te brengen, en
aan de industrie milieusane-
ringsmaatregelen opleggen. Je
moet de mensen in zo'n wijk
niet dubbel straffen voor het
feit dat ze de industrie als
naaste buur hebben."
Boudewijn Vester vraagt zich
af hoe het zoneringsbeleid bij
voorbeeld zal uitpakken voor
Hoogvliets naaste buurman, de
raffinaderij van Shell. Vanwe
ge de aanwezigheid van deze
buurman worden Hoogvliet
drastische restricties opgelegd
bij toekomstige bouwplannen.
Bijna drieduizend woningen
staan op de tocht. „Als de
Shell op eigen terrein een
nieuwe kraker wil bouwen,
die pasL binnen de bestaande
activiteiten", vraagt Vester,
„waarom zou Hoogvliet dan de
bestaande wijken niet mogen
afbouwen?"
Milieukaarten
Op zich zijn de beide planolo
gen het best eens met de uit
gangspunten van het zone
ringsbeleid. De basis voor de
huidige zone-indeling vinden
zij echter onacceptabel. Het
belangrijktse fundament is de
milieubelastingskartenng. Het
rapport van Rijnmond-ambte
naren over deze kartering ligt
nog voor advies bij een twin
tigtal wetenschappelijke bu
reau's.
Of de uitkomsten van het mi-
lieubeslastingsonderzoek wel
houdbaar zijn, betwijfelen De
Jong en Vester ten zeerste. De
integratie van verschillende
milieubelastende factoren
luchtverontreiniging, stank,
lawaai en onveiligheid - komt
in dit geval neer op het bij el
kaar optellen van appelen en
peren, vermoeden zij. Vester:
„Neem nou de factor stank.
Die is vooral gemeten aan de
hand van telefonisch gemelde
klachten. Dat is toch zo subjec
tief als maar kan."
Voor het bepalen van de
luchtverontreiniging heeft
Rijnmond alleen gegevens ge
bruikt over de uitstoot van
standaardrook, zwaveldioxide
en stikstofoxiden. „Alleen die
stoffen waarvan het vermoe
den bestaat dat zij in hoge con
centraties voorkomen in het
Rijnmondgebied zijn in de mi
lieukaarten meegenomen. On
zin", zegt Vester, „de hoogte
van de concentratie zegt op
zich nog niets. Je moet alle
stoffen meenemen, waarvan je
kunt vermoeden, dat die m
voor mens en dier gevaarlijke
concentraties voorkomen,"
Het wordt helemaal te bont,
vindt Rijnmondraadslid Ves
ter, wanneer bij het meten van
de milieubelasting bepaalde
gegevens worden weggelaten
omdat die het totaalbeeld gun
stig zouden kunnen beïnvloe
den. „Voor de component
luchtverontreiniging is de lage
belasting in de zomer niet
weggesehrapt tegen hoge be
lasting in de winter, maar is
het gemiddelde van enkele op
eenvolgende winters geno
men", aldus de zone rings nota,
want zo valt er te lezen: „an
ders zou er sprake zijn van een
te gunstige voorstelling van
zaken."
Op dezelfde, volgens Vester
wetenschappelijk volstrekt on
aanvaardbare wijze brengt
Rijnmond de economische re
cessie in rekening. De raffina
derijen bijvoorbeeld benutten
op dit moment slechts zestig
procent van hun capaciteit.
Om een reeel beeld van de mi
lieubelasting te geven, 2egt
Rijnmond, moet je daarom de
gegevens van enkele jaren te
rug nemen, toen de raffinage-
capaciteit wel ten volle werd
benut. „Maar", 2egt Vester,
„het is de vraag of die capaci
teit in de toekomst ooit nog
volledig benut 2ai worden. Bo
vendien worden er steeds
nieuwe methoden ontwikkeld
om de verontreiniging te be
perken Rijnmond doet net of
de tijd stil staat, en maakt zo
ook de eigen milieuwetgeving
uit het verleden ongeloofwaar
dig."
•Vester vindt het kwalijk dat
op die manier een camouflage
van wetenschappelijkheid
wordt opgehangen. „Daarach
ter schuilen een heleboel keu
zen die al door ambtenaren
zijn gemaakt, en die de Rijn
mond raadsleden nauwelijks
kunnen controleren", aldus
Vester.
Crole lijn
Bij Rijnmond geeft men toe
dat niet alle gegevens 'weten
schappelijk hard te maken'
"zijn. Anderzijds is het zo dat
met name voor woongebieden
ook op rijksniveau vaste mi
lieunormen zijn vastgesteld.
Daarnaast, vermeldt men bij
Rijnmond mei enige trots,
worden ook door het rijk de
ervaringen van milieudeskun
digen van Rijnmond in veel
gevallen als maatgevend geac
cepteerd.
Wetenschappelijk hard of met.
op grond van de milieubelas-
tingskaarten kun je wel dege
lijk de ergste knelpunten in
het Waterweggebied eruit ha
len. Op die manier kunnen
verschillende indicaties toch
een bruikbaar totaalbeeld ge
ven, meent men bij Rijnmond.
Verder wijst men er nadruk
kelijk op dat het vooral gaat
om de grote lijn. In de grenzen
van de zones zit tien procent
rek. Nadere afweging blijft
mogelijk, maar de bewijslast
ligt bij de bedrijven en de ge
meen lelijke overheden.
Het grote voordeel van de zo
nering is volgens Rijnmond
dat bedrijven en gemeenten
ruimschoots van te voren we
ten waar ze aan toe zijn. Dat
voorkomt conflicten achteraf
bij de uitvoering van bepaalde
bouwplannen, die dan weer
opgelost moeten worden met
ad-hoe opgelegde aanvullende
eisen van Rijnmond, Met zone
ring krijgt het Rijnmondbe-
stuur een beleidsinstrument in
handen, waardoor het een ei
gen regionaal be3eid kan voe
ren, dat wat meer inhoudt dan
een optelsom van lokale ge
meentelijke beleidsbeslissin-
gen.
Wonen in
Hoogvliet onder
de rook van de
Shell. Een wijk
die op lange
termijn ge
sloopt moet
worden, of na
milieusaneren-
de maatregelen
toch afgebouwd
zal kunnen wor
den. In de Rfj-
mondraad wor
den de komen
de weken de
kaarten ge
schud.
Rubber bal
Alles goed en wel, vinden de
planologen De Jong en Vester,
maar de basis van dit beleid is
dan toch te zwak om de ver
gaande consequenties op het
gebied van woningbouw te
rechtvaardigen. Een zone-in
deling waarbij minimale af
standen worden vastgesteld,
die de verschillende soorten
industrie tot de woongebieden
in acht moeten nemen, moet
voldoende zijn om het beleid,
dat Rijnmond voor ogen heeft,
uit te voeren, vinden De Jong
en Vester. De 'bufferzone' tus
sen wonen en werken zou dan
wat hen betreft kunnen ver
dwijnen. De Jong: „Zonering
volgens de plannen van Rijn
mond is op dit moment niet
meer dan een rubberen bal: als
je hier drukt, krijg je daar een
bult."
