14
Lucebert:
'Ik gebruik
de klassieke
middelen'
N!
Alex van der Ploeg
bezeten van bussen
Minister
van justitie
niet zo
bekend
Irene 44
Dochter
voor
Marie-
Astrid
van
Luxemburg
Illlllll
Verhit
debat over
sprekende
olifant
Inm'nrug
redactie
Joke
Korvfng
Rotterdams Nieuwsblad
vrijdag
5 augustus 1983
Minister Korthals Aites
Niet veel mensen weten dat de minister van justitie sinds
november vorig jaar Korthals Altes heet. Dat blijkt uit een
equête van de NIPO. Nog geen 6 van de honderd Nederlan
ders zegt wel eens van hem te hebben gehoord.
De 923 mensen die aan de steekproef meededen werd ge
vraagd welke namen van ministers ze uit het hoofd konden
opnoemen. Acht van de tien Nederlanders kennen minister
president Ruud Lubbers. De bekendste minister is na
premier Lubbers minister Smit-Kroes van verkeer en
waterstaat.
Ze scoort net iets hoger dan vice-premier Van Aerdenne
(economische zaken). Veertig proeent van de Nederlanders
kent Neelie Smit-Kroes. In bekendheid volgen daarna De
Koning (sociale zaken), Deetman (onderwijs). Rietkerk (bin
nenlandse zaken en Ruding (financiën). Hun namen staan
ook het meest in de krant. Ministers als Wmsemius (volks
huisvesting. ruimtelijke ordening en mihuebeheer) en Braks
(landbouw en visserij) moeten het met minder bekendheid
stellen.
Als je de enquêtes mag geloven is minister Ruding iets in de
vergetelheid geraakt. In februari van dit jaar gaf 26 procent
van de ondervraagden in een enquête voor KRO's Brand
punt de naam van deze minister op. Nu weet nog maar 22
procent dat hij deel uitmaakt van het kabinet.
In Duitsland is vorig jaar ook een onderzoek gedaan naar de
bekendheid van ministers. Een op de vijf Duitsers met een
middelbare schoolopleiding zei "minister Meyers' goed te
kennen en gaf deze minister een hoog rapportcijfer voor zijn
verrichtingen in Bonn.
Veel Duitsers met een lagere schoolopleiding gaven eerlijk
toe nog nooit van de man te hebben gehoord. Dat klopt ook:
'minister Meyers' bestaat helemaal niet, de onderzoekers
hadden deze naam verzonnen om de betrouwbaarheid van
de antwoorden te controleren.
Miniatuurbussen, halteborden, dienstregelingen, duizenden fo
to's, schema's, plattegronden: de flat van Arnhemmer Alex van
der Ploeg (36) staat bijna bol. Al sinds zijn allervroegste kinder
jaren wordt hij gedreven door een verzamelwoede: Van der
Ploeg is bezeten van bussen.
Het is allemaal gekomen door
de eindhalte van een gemeen
telijke buslijn voor zijn ouder
lijk huis. Hij zegt: „Het was
vooral de grote verscheiden
heid in de langsdenderende
bussen, die mij als kleuter in
trigeerde. Ik stond altijd vol
spanning in het voortuintje te
wachten, tot er een bus met
knipperende richtingaanwij
zers de hoek om kwam".
Sindsdien werken bussen op
hem ah. geweldige magneten.
*,Op de lagere school leerde ik
de dienstregelingen van bijna
alle Nederlandse streekbussen
uit mijn hoofd, terwijl ik in
mijn HBS-tijd jarenlang ge
werkt heb aan het tekenen en
beschrijven van een platte
grond van een grote, denk
beeldige havenstad. Bij die
plattegrond schreef ik dan
schriften vol mei lijsten van
de huizen in die stad, kerken,
openbare gebouwen, straatna
men. En natuurlijk ook nog
eens lange, lange lijsten van
dienstregelingen van bussen
en trams".
Dertig jaar duurt de verzamel
woede nu al en tegenwoordig
trekt Alex van der Ploeg er in
zijn vrije tij 1 op uit om bussen
te fotograferen. „Vroeger
maakte ik alleen foto's van
stilstaande bussen, die ik dan
in boeken plakte. Onder iede
re foto schreef ik de gegevens
over de bus, het bouwjaar bij
voorbeeld en de lijnen waarop
de bus werd ingezet. In 1970
ontdekte ik echter dat er in
Nederland nog meer mensen
waren met dezelfde belang
stelling. Er bleek zelfs een
vereniging voor te bestaan: de
Autobus Documentatie Vere
niging, met meer dan 900 le
den".
Van der Ploeg kwam er toen
achter dat deze mensen ook al
lemaal stilstaande bussen foto
grafeerden. „Ik ben natuurlijk
lid van de vereniging gewor
den, maar wist tegelijkertijd
dat ik iets nieuws moest ver
zinnen. Dat zijn uiteindelijk
rijdende bussen geworden. Ik
leg me er nu al zo'n tien jaar
op toe om hele busroutes foto
grafisch vast te leggen. Van ie
dere buslijn maak ik om de
500 meter een foto, waarop je
een rijdende bus ziet in zijn
omgeving".
Prinses Irene is vandaag 44
jaar geworden. De prinses,
die sinds mei 1981 is ge
scheiden van prins Carel
Hugo, heeft haar verjaardag
gevierd met haar zoons Car
los (13), Jaime (11) en haar
dochters Margarita (11) en
Maria (9).
Alex van der Ploeg
De Arnhemmer heeft ook een
heel systeem ontworpen om
busstations na te bootsen. „Dat
doe ik al vanaf mijn achtste",
zegt hij. „Die kartonnen stro
ken zijn busperrons, de tand
pastadozen de bussen. Door die
perrons op verschillende ma
nieren te rangschikken, kan ik
de feitelijke situaties op bus
stations in heel Nederland na
bootsen. Hier is bijvoorbeeld
het busstation van Nijmegen.
Aan de hand van de dienstre
geling kan ik voor elk gewenst
moment van de dag de stand
van zaken op zo'n station in
kaart brengen".
„Vroeger was ik daar uren
mee bezig en bootste van mi
nuut tot minuut het vertrek
van de bussen na. Tegenwoor
dig doe ik dat nog maar een
half uur per dag. Ik ben dan
ook hopeloos achter geraakt.
Op het ogenblik ben ik nog
steeds bezig met de dienstrege
ling van 1977".
Alex zegt tot slot dat het hele
maal niet zo zeldzaam is wat
hij doet. „Hier in het flat
woont iemand die er ieder
weekeinde op uittrekt om tou
ringcars te fotograferen. Maar
hij doet er ook nog treinen en
vrachtwagens bij. En dat zie ik
persoonlijk nou niet zo zitten"
Prinses Marie-Astrid
van Luxemburg
heeft een dochtertje
gekregen. Het meisje
is gisteren in een zie
kenhuis in Brussel
geboren.
Marie-Astrid (29) is
de dochter van groot
hertog Jan en groot
hertogin Charlotte.
Zij is een nicht van
koning Boude wijn
van Belgie en is an
derhalf jaar geleden
getrouwd met aarts
hertog Christiaan
van Oostenrijk.
Bergen Lucebert
woont helemaal niet in
Zuid-Spanje, maar in
Bergen, al zowat dertig
jaar. Hij g&£t wel ieder
jaar een paar maanden
en soms langer zuid
waarts, maar hoe dat
jyerhaal in de wereld is
gekomen... „Ik denk om
dat Reve en Hermans
■bok uit Nederland zijn
weggelopen". De 59-jari-
jge schilder-dichter, die
de Prijs der Nederlandse
'Letteren krijgt voor zijn
gehele oeuvre, ontvangt
'ons in zijn woon- en
werkgebouw en beves
tigt dat hij de achttien
mille, die de Belgische
koning Boudewijn hem
aan het eind van dit jaar
in Brussel zal uitreiken,
een te gering bedrag
acht ter beloning van
ben heel oeuvre,
_,,Dat is geen vorstelijke prijs:
achttien mille. Ze moesten
zich schamen. De componist
Bóhmer kreeg in Duitsland
^en prijs van 75.000 Mark, de
Staatsprijs in Spanje is twee
honderdduizend gulden.
Onze P.C. Hooftprüjs is ook
niks".
U had de prijs kunnen weige
ren.
,„Ja. maar dat vind ik oneer
biedig tegenover de commissie
Hie dit voordraagt. Zij verte
genwoordigen de lezer en zij
kunnen 't ook niet helpen dat
de overheid hier zo weinig
over heeft voor cultuur, 't
'Gaat ook niet om mij persoon
lijk, ik zeur niet voor mezelf,
ik vind *t een principiële zaak.
Iemand moet 't toch een keer
zeggen".
„Zes jaar geleden heeft Willem
- Frederik Hermans de prijs ge
had, onze grootste romancier,
die de Nobelprijs verdient.
Voor hem vind ik zo'n bedrag
je lullig. De overheid heeft ge
woon weinig waardering voor
kunst en dat drukt zich ook uit
in geld".
door Jaap
Koop mans
Geen lijd
Lucebert was nog in gesprek
met de omroep toen wij door
zijn vrouw werden binnenge
laten: „Ze doen er veel langer
over dan we gedacht hadden'
zegt ze, „eigenlijk heeft hij
hier geen tijd voor, de laatste
twee maanden is hij onafge
broken aan het schilderen ge
weest Van 't mooie weer heeft
hij nauwelijks iets gemerkt".
Lucebert, laten „Ik ben een 46
meter lange wand aan het
schilderen voor de foyer in het
nieuwe Letterkundig Museum,
de Koninklijke BibLiotheek in
Den Haag dus eigenlijk. Dat is
een beetje een rare pijpela-
achtige ruimte, de architect
vond dat er iets kleurigs in
moet. De hoofd-conservator is
Anton Korteweg. een collega:
hij schrijft ook gedichten, en
die heeft er van af het begin
voor gepleit dat ik het zou
doen. Mijn dubbel-talent zal de
reden zijn geweest".
Het nieuwe gebouw is 'ge
propt* tussen een parkeergara
ge en het nieuwe Ministerie
van Buitenlandse Zaken. „De
foyer-ramen kijken uit op een
steeg met die torenhoge par
keergarage. In samenspraak
met de architect ben ik geko
men op zes afzonderlijke pane
len van elk ruim zeven meter,
daar ben ik nu mee bezig".
Die panelen worden niet in
Den Haag gemaakt, maar hier
in Bergen?
„Ja, ik heb hier een groot ate
lier. Bovendien mag je daar
buiten kantooruren niet ver
blijven en ik zou er trouwens
ook niet zo veel zin in heb
ben". De panelen liggen op de
grond in het aterlier, dat ver
der vol staat met boeken,
schlderijen en twee drukper
sen. Lucebert schildert in dit
geval niet rechtop, maar plat.
„Op sokken kruip ik als een
vlieg over het schilderij", zegt
hij.
Keizer
De kruipende keizer. 'De kei
zer der vijftigers' werd hij in
de roemruchte dagen van Vijf
tigers en Cobra genoemd,
maar toen hij als een echte
keizer de Poëzieprijs van de
stad Amsterdam in ontvangst
zou nemen, werd hem de toe
gang tot het Stedelijk Museum
geweigerd.
Hij vertelt: „Ik kreeg die prijs
in de tijd dat we straatarm wa
ren, duizend gulden was toen
heel veel geld. Ik kon m'n
brood niet verdienen met wat
ik maakte, ik kon geen gezin
onderhouden. Ik heb toen
steun gevraagd en gekregen,
maar ik moest wel alle be-
1
schikbare werk aanemen. En
werken op een fabriek, dat zag
ik niet zitten".
„Ik kreeg de pest in. Toen
schreef een kriticus: 'Lucebert,
de keizer der Vijftigers' en dat
heb ik opgepikt. Dan verschijn
ik ook in keizerlijk gewaad
voor de burgemeester en zijn
kunst-referendaris. Maar ik
mocht er niet in. Achteraf
misschien maar gelukkig,
want ik zou me waarschijnlijk
geen raad geweten hebben
met m'n houding. Burgemees
ter d'Ailly, een aardige man,
heeft later zijn excuses aange
boden. Hij had van niks gewe
ten, want hij zat boven te
wachten".
Dakkamertje
„We woonden in die tijd m de
Bethanienstraat, bij de Walle
tjes, in een dakkamertje. Mijn
vrouw was zwanger en we
moesten na het trappen klim
men door een luik de zolder
bestijgen. Er is ons toen een
zomerhuisje aangeboden in
Bergen. Via collega's ben ik
daar in de contra-prestastie te
rechtgekomen, toen ging 't al
een stuk beter. Ik ben dan ook
voorstander van handhaving
van de Beeldende Kunstenaars
Regeling",
„Een deel van de werken die
ik toen in de regeling heb ver
kocht, hangen hier nu vrolijk
in scholen en huizen". De tijd
van armoede ligt ver achter
Lucebert. „Dit huis", zegt hij,
„is in 1928 gebouwd door een
Amsterdamse huisjesmelker,
die gefascineerd was door
beeldende kunst en vooral ook
door beeldende kunstenaars.
Daar vierde hij graag een
feestje mee. Boendermaker
heette hij, van Charly Toorop
kocht hij niks, want dat was
geen feestelijk type...".
„Hij is voor de oorlog gestor
ven, al zijn geld had hij ge
spendeerd aan kunst. Zijn col
lectie kwam bij V D terecht
- met onder andere werk van
Piet en Mathieu Wiegman!
Dich ter
schilder Luce
bert: „Ik te
kende en
schreef al als
kind".
later is de boel geveild: men
bood alleen op de lijsten".
„Boendermakers dochter is
vorig jaar overleden zij heeft
het huis vermaakt aan de ge
meente Bergen. De gemeente
wilde het huis afbreken, maar
Huigens, een kunstlievende
burgemeester, stelde voor: we
verkopen het aan Lucebert. Ik
heb 't voor een betrekkelijk
gering bedrag kunnen kopen,
in het begin werd de ruimte
gedeeld met andere kunste
naars".
Bergen - en Spanje dan - is dat
niet wat ver van alles voor een
geheide Amsterdammer?
„Ik ben een geboren en geto
gen Jordaner. Bergen is een
voorstadje van Amsterdam, 't
is twintig minuten rijden. Er
wonen hier een heleboel Am
sterdamse kunstenaars".
Dubbel talent
Dichters die op een even hoog
niveau schilderen of anders-
Tussen Sowjet-bioiogen is
een verhit debat gaande
over de olifant Batir. Het
dier kwam kort geleden in
het nieuws omdat hij 20u
kunnen praten.
„Het kan volstrekt niet,
olifanten praten niet", zegt
Igor Sosnowski, voormalig
directeur van een dieren
tuin in Moskou in een
vraaggesprek met de
krant 'Socialistische In
dustrie'. „Ik heb 50 jaar
met olifanten gewerkt en
ik moet de eerste nog te
genkomen die kan pra
ten".
Een Moskouse professor
beweert daarentegen:
„Waarom zou een olifant
niet kunnen praten? We
beschikken niet over gege
vens waaruit blijkt dat die
dieren geen stembanden
zouden hebben. Per slot
van rekening zwemt er in
een Amerikaanse dieren
tuin een zeehond rond die
kan zeggen: hallo, hoe gaat
het er mee?".
Het persbureau Tass meld
de vorige maand dat Batir,
die in de dierentuin van
Karaganda (in Kazach-
stan> woont, enkele woor
den heeft ingesppoken op
een band, die later Is uit
gezonden door een plaatse
lijk radiostation in Ka-
zachstan.
De baby-olifant zou zo'n
twintig zinnen op zijn re-
portoire hebben, variërend
van 'Batir is braaf' tot
'krijg ik nog water',
„Onmogelijk", aldus Sos
nowski in de Russische
krant. „De mens obser
veert het gedrag van deze
dieren sinds de dagen van
Aristoteles. En in al die ja
ren heeft niemand één
woord vernomen uit de
mond van een olifant".
om, dat komt niet zoveel voor.
De schilder-dichter noemt la
chend de namen van Da Vin-
cy, Michelangelo, William Bla
ke, Kokoschka en Van Gogh.
„Van Gogh was literair zeer
begaafd. In Frankrijk heeft
een vrouw een essay geschre
ven over Van Gogh als letter
kundige, ze weet 't hard te
maken".
Dubbel talent, is het ook 20 be
gonnen?
„Als kleine jongen wilde ik
bergbeklimmer warden, maar
ik tekende en schreef al als
kind. Ze waren thuis geabon
neerd op Het Nieuws van de
Dag, daarin verscheen de strip
Micky Mouse en er waren van
die geïllustreerde verhalen, te
keningen met een tekstblok
eronder. Ik maakte toen teke
ningetjes met een verhaaltje,
helaas zijn ze zoekgeraakt. Het
tekenen op school was ook
heel belangrijk".
„Via-via heeft een journalist
van het Handelsblad mij 'ont
dekt' en ervoor gezorgd dat ik
een beurs kreeg van het Insti
tuut voor Kunstnijverheid,
wat nu de Rietveld Academie
is. Mart Stam was directeur,
een in architectonische krin
gen beroemd man, gelieerd
aan Bauhaus. Hij heeft ook ge
bouwd in Rusland en Duits
land. Een geweldig stimule
rende man".
Experimenteel
Behalve de Poëzie-prijs van de
stad Amsterdam, plus nog eens
een prijs voor één gedicht, plus
nu de Prijs der Nederlandse
Letteren (een Belgisch-Neder
landse aangelegenheid), heeft
Lucebert ook de Constantijn
Huygensprijs (1965) en de
P.C. Hooftprijs (1967) gewon
nen.
De Vijftigers werden, 'experi
menteel' genoemd.
„Die vernieuwing betrof de
Néderlandse poezie. De Duitse
expressionisten waren al jaren
bezig en ik ging vroeger vaak
naar boekenstalletjes in de
Oude Manhuispoort en op het
Waterlooplein, daar kocht je
de 'Reklam'-pockets voor een
paar dubbeltjes, die pockets
bestonden al in het begin van
deze eeuw".
„Op de ULO kreeg je een kan
toor-opleiding, dat stelde niet
veel voor. Maar ik had een le
raar Duits, die eigenlijk buiten
zijn boekje ging. Hij droeg ge
dichten voor van Heine en
Schiller en zo heb ik de Duitse
poëzie leren kennen. In de be
ginperiode gebruikte ik wel
wilde vormen en wilde associ
aties, maar tegenwoordig
schrijf ik keurig terzinen en
kwatrijnen en ik rijm ook heel
veel, ik gebruik alliteraties,
kortom: de klassieke techni
sche middelen".
B
f
dr.AN.d
Woll huisarts
Ik vraag me wel eens al of er
Iemand is die nooit in zijn le
ven pijn in zijn rug heeft ge
had of zal krijgen. Rugklach
ten komen op elke leeftijd
voor, maar niet zo vaak bij
kinderen en bejaarden. Er
zijn vele soorten rugklachten
en er zijn ook talloze bena
mingen voor: spit, ischias,
hernia, slijtage, kou op de
spieren, noem maar op.
Bij sommige mensen 'schiet'
het er ineens in, anderen
hebben vooral last 's morgens
bij het opstaan, weer anderen
kri/gen juist last wanneer ze
lang staan of lang zitten en
er zijn ook mensen die rug
pijn krijgen als ze een paar
uur in de tuin hebben ge
werkt. En dan zijn er ook
nog de mensen bij wie de
dokters zeggen dat het 'zenu
wen zijn.
Inderdaad kunnen allerlei
spanningen leiden tot allerlei
klachten, zoals hoofdpijn,
buikpijn, misselijkheid, dui
zeligheid en ook rugklach
ten. Het verband tussen rug
klachten en nerveuze span
ningen wordt echter te vaak
gelegd. De reden daarvoor is
waarschijnlijk dat dokters in
veel gevallen geen afwijkin
gen kunnen vinden. En wan
neer er geen lichamelijke af
wijking wordt gevonden, ts
de conclusie nogal eens dat
het wel 'psychisch' zal zijn.
De meeste rugklachten wor
den veroorzaakt door afwij
kingen in de zogenaamde
'tussen wervclschij venOnze
wervelkolom bestaat uit zo'n
35 botten, de wervels, die als
het ware tot ez" uil zijn op
gestapeld. f l? tv er vel kolom
vertoont ec .antal lichte
krommingenwat bol in het
borstgedeehe en hol ter
plaatse van de nek en de len
denen. Deze zuil van botstuk-
ken moet het hele lichaams
gewicht dragen op enkele
vierkante centimeters opper
vlak.
Tussen de wervels bevinden
zich een soort schokdempers,
de tussenwervelschijven. Dat
zijn kraakbeenschijven, be
staande uit een harde, stugge
buitenkant en een zachte,
elastische kern. Door de
krachten die de hele dag. jaar
in jaar uit op de wervels en
de tussenwervelschijven in
werken, gaat zo'n schijf wel
eens kapot. De stugge buiten
kant gaat scheurtjes vertonen
en in sommige gevallen kan
daardoor de zachte inhoud
naar buiten puilt-n.
Nu vormen de achterste ge
deelten van de wervels een
kanaal, waarin zich het rug-
gemerg en de zenuwworteis
bevinden. Deze strukturen
zijn bekleed met een vlies,
dat erg drukgevoelig is. Wan
neer een gedeelte van een
tussenwervelschijf nu naar
achteren uitpuilt, kan dat
druk u/roe/enen op zo'n ze-
nuwwortel, met name op hel
vlies waarmee die wortel is
bekleed.
Wanneer de uitpuiling in het
midden zit, wordt druk uitge
oefend op het vlies dat het
ruggemerg bekleedt. In dal
geval klaagt de patiènt over
pijn in de rug. Bij druk op
een zenuwwortel treedt pijn
op in het been.
'Spit' is een aandoening
waarbij de patiènt, meestal
na een bukkende beweging
plotseling hevige pijn in de
rug of het been krijgt. Het
'schiet' er ineens in. Men kan
niet meer overeind komen.
'Ischias' is de latijnse bena
ming voor pijn in hel been
tengevolge van druk op een
zenuwdie dus gepaard gaat
met pijn in het been. En zo
zou er nog veel meer over
rugklachten te vertellen zijn.
Wat de behandeling betreft,
daarover lopen de meningen
van de diverse deskundigen
soms sterk uiteen. Bedrust,
medicijnen en vele vormen
van fysiotherapie worden ge
adviseerd. Ook een goede li
chaamshouding is van groot
belang. Er besraaf sinds kort
zelfs een 'rugschool', waar
mensen in clubverband leren
om door een goed bewegings
patroon de rug te ontzien-
Een andere keer kom ik op
bepaalde aspekten van het
ruggenprobleem nader terug-
Voorlopig bent u een beetje
geïnformeerd over een aan
tal veel gebruikte uitdruk
kingen.
