14
KUNST/RTV
'Ik wijk niet, maar
iedereen is welkom'
E
b
FILM
5Achter het Nieuws' naar de rechter
Kitty Courbois
sterk als
vrouw in verzet
Forum en OFO na
fusie grootste
muziekinstelling
Nagel over problemen bij Achter het Nieuws
Succes voor Albert
Ei
ii
v;
v«
c<
PRYOR DAAGT UIT
'An Bloem': goed debuut van
Peter Oosthoek
Hunter
Leger in
ruste
Rotterdams Nieuwsblad
vrijdag
2 september 1983
ajimMlliramilimillJUIIilllillNIIIIMIIIIIIlÈ
'STER-spots
i wegdraaien is
1 onrechtmatig'
Amsterdam Het weg- f§
drukken van de STER-
S -reclame op de radio
met andere, illegale re-
5 clame is onrechtmatig. =5
Drie Amsterdamse be-
drijven, die zich hier-
aan schuldig hebben ge-
maakt, moeten zich hier
B dan ook voortaan van S
S onthouden op straffe
van een dwangsom van
tienduizend gulden
2 voor iedere overtreding.
S Dit heeft de vice-presi-
dent van de rechtbank
H in Amsterdam, mr.
S B.J.Asseher, gisteren
bepaald in zijn vonnis 2
in het kort geding dat 2
2 de STER, enkele recla- 2
mebureaus en een aan- 2
tal adverteerders had-
5 den aangepannen tegen
M drie Amsterdamse be- j§
drijven.
5 Een onbekende radiopi- s
S raat had met adverten- s
H ties voor deze bedrij-
2 ven, een tapijthandel,
een autoshop en een e- 2
delsmid, de 'echte' re- 5
2 clamespotjes van de
STER van de Amster- 5
2 damse kabel gedrukt. 2
De eigenaren van de 2
drie bedrijven hadden
S verklaard geen op- 2
dracht gegeven te heb-
S ben voor deze uitzen- s
S dingen en er dus ook
s niet voor betaald te
5 hebben. Zij opperden de j=
veronderstelling dat de
5 piraat hun naam alleen
2 gebruikte als 'lokkertje* S
2 voor potentiële adver- jj=
2 teerders, Mr. Asscher 2
|f verwierp dit verweer. 2
2 „De algemeen maat-
2 schappelijke ervaring
leert dat men voor
2 diensten moet betalen",
2 zo zei hij. De vice-presi-
dent achtte het ook ui-
termate onwaarschijn-
S lijk dat de reclames als
lokkende was gebruikt
gezien het aantal malen =s
s dat ze waren uitgezon-
2 den. De advertentie van
de tapijthandelaar was s
2 37 keer in één maand
2 uitgezonden. Asscher f§
vond het bovendien on- 2
verklaarbaar dat de be-
S drijven beweerden de 2
s= piraat niet te kennen, 2
omdat de uitzendingen 2
2 gestopt waren nadat de 2
STER de bedrijven 2
2 schriftelijk gesommeerd S
2 had ermee op te hou- 2
S den. 2
ÏÏIilllHIIIjltillFltlltlIülliiUlllllKlllllllltlllllt^
Zwolle Provinciale Staten van Overijssel zijn
gisteren akkoord gegaan met de fusie, per 1
september, van het operagezelschap Forum en
het Overijssels Filharmonisch Orkest (OFO).
Door het samengaan van beide gezelschappen
ontstaat Nederlands grootste muziekinstelling
met in totaal 187 medewerkers, onder wie 105
musici.
De Overijsselse staren vinden dat het nieuwe
instituut een bijzonder karakter heeft door de
vele mogelijkheden om concerten te geven.
Hiervan zal het nieuwe gezelschap op 19 sep
tember een demonstratie geven tijdens een con
cert in Enschede, dat zal worden bijgewoond
door minister Brinkman van WVC. De fusie
van OFO en Forum is uit nood geboren, want
het afzonderlijk voortbestaan van de instellin
gen bleek te duur. De Overijsselse staten heb
ben besloten het nieuwe instituut de komende
twee jaar met maximaal vijf miljoen gulden te
subsidiëren. Daarna moet het Rijk de subdië-
ring overnemen.
TT1TI_ 1.U^f hAn.AM.Ali.Ulni
De Nederlandse danser Albert van
Nierop en zijn Britse danspartner Lucy
Burg oogstten tijdens het Edinburgh
Arts Festival in Schotland veel succes
met hun optreden in de wereldpremiè
re van 'Mörder, Hoffnung der Frauen'.
Het ballet is gebaseerd op een toneel
stuk van Oscar Kokoschka uit 1909.
Het Festival duurt nog tot 10 septem
ber.
Hilversum In een kort ge
ding, dat vanmorgen diende
voor de Amsterdamse recht
bank, hebben redactieleden
van 'Achter het Nieuws' en de
Nederlandse Vereniging van
Journalisten (NVJj geëist dat
VARA's actualiteitenrubriek
vanavond en in de komende
tijd gewoon kan worden uitge
zonden.
Inzet van het kort geding te
gen de VAR A-leiding, was het
besluit om de actualiteitenru
briek voorlopig op te heffen.
Dit besluit is volgens een
woordvoerder van de redactie
om vier redenen onrechtma
tig:
Het beleid van de Vereni
gingsraad het hoogste or
gaan binnen de VARA
wordt door de redactie onder
schreven.
De urgentie van de ophef
fing van 'Achter het nieuws' is
overbodig, omdat Joop van Zijl
tot l oktober fungerend eind
redacteur is.
Het argument van de VA-
RA-leiding dat er met een sta
kingsdreiging niet te werken
valt is twijfelachtig, omdat
eventuele acties nog ver weg
zijn en van een ultimatum nog
geen sprake was.
De VARA-Ieiding heeft zich
met het opheffingsbesluit
schuldig gemaakt aan macht-
misbruik.
Programma klaar
De redactie van 'Achter het
nieuws' is druk in de weer ge
bleven nadat de VARA-Iei
ding woensdagochtend had
meegedeeld dat de rubriek
was opgeheven en dat het re
dactieteam voorlopig thuis
mocht blijven. Er ligt een pro-
framma klaar voor het geval
at het via het kort geding,
waarvan de uitspraak nog
vanmiddag werd verwacht,
lukt om vanavond toch een
uitzending van 'Achter het
nieuws' at te dwingen. Wat de
inhoud van het programma is
wilde een woordvoerder van
de redactie nog niet zeggen,
maar bet gaat volgens hem om
een 'reguliere' uitzending.
De redactieleden zijn gisteren
gewoon op hun werk versche
nen en zijn in de 'Achter het
nieuws'-villa op het VARA-
-terrein de hele dag druk bezig
geweest met overleg en voor
bereidingen voor het kort ge
ding.
Er zijn de afgelopen dagen en
kele tientallen brieven en tele
foontjes binnengekomen bij de
redactie van sympathiserende
VARA-leden, die vooral het
opstappen van commentator
W. L. Brugs ma zeer betreur
den. De VARA zelf heeft als
gevolg van het conflict rond
de actualiteitenrubriek ook
enkele tientallen telefoontjes
van 'geschrokken en ontdane'
leden gekregen, aldus een
woordvoerster van de omroep.
Er zijn tot nu toe vier opzeg
gingen binnengekomen.
Hilversum „Ik ben via
de pers beklad, maar dat
is geen reden voor mij om
te wijken". Dit stelt Jan
Nagel, de groepsleider
van de afdeling actuele
informatie van de VAKA,
in een schriftelijke reactie
op de problemen rond zijn
benoeming tot tijdelijk
eindredacteur van 'Achter
het Nieuws', in het perso
neelsblad 'Roodgloeiend'.
„Geen rancune iedereen is
van harte welkom om mee te
werken maar dan wel op
houden met oorlog voeren via
de pers en gewoon keihard
werken", aldus Nagel, die tot
nu zelf de pers elke reactie ge
weigerd h'eeft: „Maar de tijd is
nabii, dat ik m'n gal wil spu
wen
Volgens Nagel heeft de redac
tie van 'Achter het Nieuws' al
bij voorbaat het vertrouwen in
zijn (tijdelijke) leiding over de
actualiteitenrubriek opgezegd.
Toen hij begin mei de redactie
een concept-discussiestuk over
een andere organisatiestruc
tuur en formule gaf, weiger
den zeven redacteuren over de
inhoud van het stuk te spre
ken, schrijft Nagel. Zijn aan
bod om individueel en collec
tief over de problemen te pra
ten en tot een alternatief te
komen, werd
Brugsma...de brand erin...
Alternatief
In plaats daarvan kwam de re
dactie medio juni zonder over
leg met een eigen alternatief.
Ook het aanbod van een twee-
of driehoofdige eindredactie
werd afgeslagen, aldus Nagel.
Het gebrek aan vertrouwen in
zijn capaciteiten is volgens Na
gel ongegrond. Hij verwijst
daarbij naar de zeven jaar dat
hij de eindredactie van 'In de
Rooie Haan' in handen had.
Nagel houdt vol dat de VA-
R A-actualiteiten rubriek dras
tisch moet worden veranderd.
De kijk- en waarderingscijfers
Jan Nagel...onaanvaard
baar dat beïnvloeding van de
kijker wordt overgelaten aan
Wibo van de Linde...
voor 'Achter het Nieuws' in de
afgelopen zomer noemt Nagel
een „dieptepunt in de televi
siegeschiedenis". Gemiddeld
werd de rubriek door mini
maal 220.000 en maximaal
690.000 mensen bekeken, die
het programma met een mage
re 6Vi waardeerden.
„Het doet mij pijn dat onze
achterban voor het merendeel
naar rubrieken als TROS-Ak-
tua kijkt Als socialist vind ik
het in een tijd van plaatsing
van kernraketten en toene
mende rassenhaat onaan
vaardbaar dat de beïnvloeding
van de kijker wordt overgela
ten aan Wibo van de Linde. Ik
wil een programma dat meer
kijkers zal trekken, sneller, ac
tueler en eerder linkser dan
gezapiger", zo betoogt Nagel in
het personeelsblad.
Brugsma
Commentator W.L.Brugsma
zegt vanwege Nagel bij 'Ach
ter het Nieuws' vertrokken te
zijn. Nagel diept in 'Roodgloei
end' een rapport van Brugsma
aan directie en redactie op, ge
schreven in april. Daarin
schrijft Brugsma: „Met zo'n
structuur valt mogelijkerwijs
een krakersgemeenschap te
bestieren, maar zelfs een Afri
kaans dorp heeft een efficiën
ter, doelgericht bestuursappa
raat". In een 'ongevraagde' no
titie aan Nagel schrijft Brugs
ma: „Waarom nooit goed? De
werkwijze: op dag na uitzen
ding komen al God weet hoe
veel jaren de meeste redacteu
ren met een eigen onderwerp
dat hen behaagt. Met een beet
je behendigheid worden die
aangenomen. Ze monteren dat
op uitzenddag en dan wordt er
al een soort volgorde bedacht
en dan worden die onderwer
pen aan elkaar gepraat. Aan
het begin van het procédé is
de eindredacteur nog voorzit
ter. Op uitzenddag is het te
laat, behalve voor wat com
promissen inzake lengte. Er
wordt dus uitgegaan van on
derwerpen in plaats van de ru
briek. Met die werkwijze kan
geen enkele eindredacteur zijn
stempel zetten op een rubriek
met een eigen gezicht", aldus
Brugsma's notitie.
W.L.Brugsma bevestigde don
derdag desgevraagd dat deze
citaten van zijn hand zijn.
„Voor de redacties is dit geen
nieuws. Ze hebben al jaren om
een zodanige eindredactie ver
zocht. Het enige waar ze en
dat is empirisch vast te stellen
het over eens waren, was
dat dat niet Jan Nagel moest
zijn. Ik heb ook altijd tijdens
mijn bemiddelingspogingen
gezegd: doe één ding niet en
dat is Nagel tot eindredacteur
benoemen, want dan gaat de
brand er in. Dat is een weers
voorspelling", aldus Brugsma.
II
O
Ri
af
de
de
13
ex
br
pi.
De
dai
dei
nai
tot
int
cor
wo
Zij
viei
nen
bijz
ren
oon
de
dan
gek
zate
Bij
vijf
een
dro
nor
wor
de
en
Gee
Rott
daag
verb
chaa
com:
ning
van
RTT
zaak
per i
ten r
katie
stalk
zend
opkn
latie,
Waar
dc
duize
RTT-
mans
i In hc
Botle
den
mede
hond'
groot
het
(ehen
Het
vergi
een
..Wij
vana
de bc
1 de n<
voor
hindi
gens
dat
van
gen i
die
°Pga;
tectei
gespr
j naar
zou
Redactie:
Piet Ruivenkamp
LUMIERE 1: 'AN BLOEM
Vrouw van sigarenwinke-
Iter kiest de vrijheid. Regie:
Peter Oosthoek. Scenario:
Ton Vorstenbosch naar
zijn toneelstuk 'Scheiden'.
Camera: Frans Bromet.
Muziek: Bob Zimmerman.
Montage: Ton Ruys. Mede
spelenden: Kitty Courbois,
Rijk de Gooyer, Renée
Soutendijk, Marina de
Graaf, Ben Hulsman, Lottie
Oosthoek e.a. Vertonings
duur: 90 minuten.
CINERAMA 1: 'PRIVATES
ON PARADE'
Kluchtige verwikkelingen
in het Britse leger. Regie:
Michael Blackmore. Sce
nario: Peter Nichols naar
zijn toneelstuk. Camera:
Ian Wilson. Montage: Jim
Clark. Muziek: Denis King.
Medespelenden: John
Cleese, Denis Quilley, Ni
cola Pagett, Patrick Pear
son. Vertoningeduur: 99
minuten.
CALYPSO 2: 'RICHARD
PRYOR LIVE ON THE SUN
SET STRIP'
Zaaioptreden verfilmd van
Richard Pryor. Regie: Joe
Layton. Camera: Haskell
Wexler. Montage: Sheldon
Kane. Vertoningsduur: 80
minuten.
Merry Christmas, Mr La
wrence (Caiypso3) Britse
krijgsgevangenen en Japan
se bewakers in 1942 in
kamp op Java tegenover el
kaar in prestigestrljd van
twee mentaliteiten. Film van
Nagisa Oshima met David
Bowie en Tom Conti.
Sophie's choice (Aiham-
bra 2) Meryl Streep in onge
looflijke spelprestatie als
vrouw, die na kampervaring
nieuw bestaan in New York
tracht op te beu wen. Regie:
Alan Pakula.
Blue thunder (Calypso 1)
Roy Scheider komt als poli
tieman in helicopter op een
sensationele manier achter
geheimen als hij boven Los
Angeles patrouilleert en
oud-Vietnam-strijder hem
de voet dwars zet. Bloed
stollend.
Richard Pryor In een karakteris
tieke pose tijdens zijn one-man-
show (Calypso 2}.
CALYPSO 2 De negerac
teur Richard Pryor is weer te
rug van een angstig avontuur,
dat hem via drugs-ervaringen
en een lijfelijk uitslaande
brand op het randje van de
dood bracht. Het gaat hem
weer goed. Niet alleen speelde
hij een amusante hoofdrol in
'Superman UI', hij lijkt nu ook
nog een lopend proces te gaan
winnen, dat zijn bankrekening
met miljoenen guldens om
hoog brengt.
De peronality-show, die hij in
Los Angeles gaf als 'Richard
Pryor live on the Sunsetstrip',
vertelde van zijn persoonlijke
drama onder meer als een
waarschuwing. Heel bewogen,
het hoogtepunt uit de filmregi-
stratie, die daarvan inmiddels
is gemaakt. In feite de feilloze
montage van twee voorstellin
gen, die daartoe met een aan
tal camera's zijn gevolgd.
Het is een heel Amerikaans
gebeuren, dat alle gelegenheid
verschaft Pryor te volgen als
een theaterpersoonlijkheid, die
zijn onbehagen over de maat
schappij met een enorm ver
baal geweld over zijn publiek
uitstort. Om dat volledig op
waarde te schatten, moet men
vaak wel van Amerikaanse
achtergronden op de hoogte
zijn. Tussen verwondering en
brutale shockering blijkt hij
een acteur, die ook in solo heel
sterk weet te boeien. Pryor
tergt zijn publiek graag tot in
het grove toe met veel cynis
me. Zijn karakteristiek over
de mana behoort tot de beste
delen in de snijdende geestig
heid van deze show.
LUMIERE 1 Peter Oosthoek heeft, als één van
Nederlands belangrijkste toneelregisseurs zich tot de
film gewend en koos voor zijn debuut het toneelstuk
'Scheiden1, dat hij zes jaar eerder bij Centrum regis
seerde. De schrijver Ton Vorstenbosch bewerkte het
als 'An Bloem' tot speelfilm.
Bij zo'n gelegenheid kan je
de verwachtingen hoog op
schroeven. Hopen dat er ook
in Nederland een Peter
Brook of een Ingmar Berg
man is opgestaan. Regisseurs,
die hun eerste roem op het
toneel baalden. Dat is voor
Peter Oosthoek vooralsnog te
sterk uitgedrukt. Maar dat
'An Bloem' vooral in de spel-
regie een ijzersterk debuut is
geworden met heel aangrij
pende trekken, staat zonder
meer vast.
Vooral de titelrol
van Kitty Courbois'dient met
drie sterretjes in onze filman-
nalen te worden bijgeschre
ven. De manier waarop zij
An Bloem in haar poging aan
een benepen bestaan te ont
snappen met haar speel per
soonlijkheid lading geeft, zal
geen toeschouwer licht ver
geten.
An Bloem is de echtgenote
van een Amsterdamse siga
renwinkelier. Zij is rand de
veertig. Bij het ziekbed van
haar vader beseft zij plotse
ling in welke treurige sleur
haar leven is vastgelopen. De
mensen om haar heen heb
ben zich vastgebeten in
kleinburgerlijkheid. Plotse
ling staat An's besluit vast.
Zij wil een nieuw leven be
ginnen en pakt haar koffers.
Met een bewonderenswaardi-
fe vitaliteit begint zij aan iets
eel nieuws. Het lot lijkt
haar welgezind. Dat is te
mooi om waar te zijn„..En die
illusie wordt dan ook wreed
verstoord.
Kitty Courbois speelt de rol
met andere accenten dan
Met een enorme energie
begint An Bloem (Kitty Courbois)
aan een nieuw leven (Lumière 1).
destijds Els van Rood^n op
het toneel. Die suggereerde
enige ironische scepsis op de
gebeurtenissen. Bij Kitty
Courbois ligt de nadruk op
de gedrevenheid, waarmee
zij een nieuw leven tracht te
veroveren. Met op de achter
grond steeds een tragische
twijfel, die aan haar blijft
vreten. Die twee kanten van
haar wezen worden voortdu
rend prachtig in balans ge
houden en voor wie het nog
niet wist, Kitty Courbois on
derstreept met die prestatie
nog eens dat zij tot onze be
langrijkste fiJmpersoonlijkhe-
den behoort. Om haar heen
trouwens een reeks zorgvul
dig uitgepenseelde mensen
van Ben Hulsman als de siga
renwinkelier, Renée Souten
dijk nog weer eens heel an
ders dan wij haar dachten te
kennen, Rijk de Gooyer mooi
ingehouden als de emigrant
en Marina dc- Graaf als een
punk met het hart op de
tong.
Op spelniveau behoort 'An
Bloem' tot de beste Neder
landse speelfilms van de laat
ste jaren.
Film uil werking
Op het punt van de filmuit
werking is dit aangrijpoende
drama van een heel gewone
vrouw, die door haar daad
kracht iets heel bijzonders
wordt, niet op alle punten tot
dat niveau gegroeid.
De toneelafkomst heeft 'An
Bloem' bijvoorbeeld wat
dwars gezeten. Oosthoek
deed samen met Vorsten
bosch beslist een reeks goede
filmvondsten. Maar dat to
neel door zijn aard wat
kunstmatiger is dan film, die
het drama onvoorwaardelijk
aan natuurijke achtergron
den koppelt, werd soms uit
het oog verloren. Het toneel
stuk 'Scheiden' toonde een
licht satirische, soms groteske
allure in de schildering van
het milieu. De wereld door
een vergrootglas. Dat ken
merk had voor het filmrea-
lisme meer verzacht moeten
worden. De verschijning van
An als een soort huishoudster
in de woning van haar doch
ter viel aldus buiten het ka
der van dit aandoenlijke por
tret als een te karikaturale
ontwikkeling.
Evenmin kan het camera
werk van Frans Bromet in
deze film bekoren. Oosthoek
is kennelijk bezweken voor
de verleiding om iets heel
bijzonders in het kleurkli-
maat op te roepen. Gevolg
veel erg blauwe beelden
die elke emotie plegen te
smoren en daarnaast be
lichtingen, die allerminst een
noodzakelijke eenheid van
stijl wisten op te roepen. Een
heldere, klinische kijk van
de camera op dit vrouwele
ven had het effect van deze
bewogen, ontroerende film
nog aanmerkelijk kunnen
verhogen.
't
Robert de Niro
midden en zijn
vrienden
m The Deer
Hunter
In de laatste tijd is 'The
Deer Hünter' bij de video
huurders enorm populair
geweest, stond zelfs lange
tijd nummer 1 op de ver-
'huurlijsten.
Het zijn overigens bijna
steeds de geweldfilms (en
de sex) die hoo'g scoren.
Door zijn thema behoort
'The Deer Hunter' dear ze
ker toe, maar het is ook een
karakteristiek tijdsbeeld ge
worden, dat de Verenigde
Staten tijdens het Vietnam-
avontuur met een kater liet
zitten.
Cimino verplaatst ons naar
een fabrieksstad in Penn
sylvania, waar op een Rus-
sisch-ortdaxe manier een
bruiloft wordt gevierd. De
bruidegom en twee van zijn
vrienden hebben zich als
vrijwilligers voor Vietnam
gemeld. Vanuit het twijfel
achtige idee, dat hun activi
teiten daar een soort voort
zetting zouden kunnen zijn
van de wekelijkse jachtpar
ten in de bergen.
Van die gedachten komen
zij aan het front snel terug.
Vanavond. 20.i5-z3.is, BRT 1 «n 2, Th»
Oeor Hunler' (1979), lijdibeeld van Vef-
anigdfl Staten tijdona Vlot nam, Refllo:
Michael Cimino. Scenario: Doric Waah-
burn. Camera Vilgoa Zsigmond. Mon
tage: Pater Zmner. Munek: Stanley
Myers. Medeipalandan: Robert de
Niro, John Cazala, John Savage, Chris-
tophar Walker, Mary] Streeo n.a.
Of liever gezegd, twee van
hem gaan er onderdoor en
alleen Michael (magistraal
gespeeld door Robert de
Niro) bewaart de koelbloe
digheid om echt te overle
ven. Maar ook voor hem
moet nog blijken dat hij niet
voor het leven geestelijk is
verminkt door een heilloze
oorlog.
De Amerikaanse cinema
toonde in 1979 opnieuw aan
openhartig het Amerikaan
se volk een spiegel te kun
nen voorhouden. Zsigmond
legde in ongelikte kleuren
de bittere ervaringen vast.
Soms lijkt 'The Deer Hun-
ter' even een wreed jon
gensboek, niet altijd geeft
men zich aan de mentaliteit
van Cimino gewonnen als
hij met krasse effecten
speelt.
CINERAMA 1 Het voor
eerj Engels publiek altijd lu
cratieve onderwerp van
koddige soldaten, liefst in
korte broek is door toneel
schrijver Peter Nichols zes
jaar geleden aangeboord in
Privates on parade'. En ver-,
volgens verfilmd tot een
kluchtje. Daarin is ook John
Cleese als Monty Python be
trokken vanwege zijn bulle-
bastalem.
Het gaat over Engelse mili
tairen, die in 1948 zich in
Brits Malakka vervelen. En
fin, werkeloze militairen
schieten niet. Er wordt veel
versierd en gestunt. En en
kelen houden zich met een
revue bezig waarin veel tra-
vestiewerk, dat onder meer
tot een koddige parodie op
de Andrew Sisters leidt.
Deze show blijkt later goed
voor een krijgsstunt.
Er is aan de film, die zicht
baar niet in tropische stre
ken werd opgenomen, op
merkelijk weinig vaart be
steed, zodat zelfs voor wie
van dit bolkomische houdt,
geen gevoel van voldoening
ontstaat. Bovendien lijkt het
of in het filmlaboratorium
een vat sinaasappellimonade
is omgevallen. k
