fïï
CONSUMENN INFORMAHE
Goedkope foto-afdruk
vaak ook heel goed
'Plantaardig'
zegt niet zo veel
'Waarom krijgt die Danny
wel vrij van school
Flitsers
'op maat'
EHEEiMMa
Adèle en Sylvia
mogen weer
BIRDfiDAAD
Vaarbewijs
snel
aanvragen
Telefonisch
spreekuur
'SPECIALE WENSEN' OP REISFORMULIER GEVEN GEEN GARANTIE
Biefstuk van
struisvogel
ij-
Rotterdams Nieuwsblad
maandag
12 seplembsr 1983 RL/RZ/RV/RY/RW/RS
onder redactie van
L.Bakker, Els Kemper en
Guus van den Oudenalder
De gemiddelde prijs voor het
afdrukken van kleurenfoto's
is gedaald. Betaalde je niet zo
lang geleden voor de meest
tegenwoordig meest gangbare
foto's van 10x15 cm fl bij
een goedkoop adres tot 1.35
bij een duurdere zaak, nu is
door elkaar genomen de prijs
lager dan ƒ0,95 als gevolg
van de activiteiten van prijs
brekers. De warenhuizen en
de grote fotofsliaalbed rijven
begonnen de prijzenslag, nu
kun je ook via de gewone fo
tozaken al aanvaardbare af
drukken voor ƒ0,59 en soms
zelfs lager krijgen. Al moetje
dan geen 'service' verwach
ten zoals extra snel klaar,
ronde hoeken aan de foto's,
plakstripjes achterop, en van
zelfsprekend ook geen nieuw
filmpje cadeau.
Wij hebben een steekproef
genomen op de kwaliteit van
deze afdrukken, dus m de
maat van 10 x 15 die voor
heen als 'grotere foto' werd
verkocht. Dat is dus een
maat groter dan de aller
kleinste die men nog kan la
ten afdrukken.
Daarvoor hebben wij dertien
klembeeldfilms van 24 opna
men belicht en bij eveneens
dertien verschillende adres
sen laten afwerken.
Tussen de gewone vakantie
opnamen op al die films had
den wij ook steeds een aantal
keren zogenaamde referentie
kleurkaarten van Kodak en
Agfa opgenomen. Aan de
hand van die kaarten kun j"e
namelijk de kleurweergave
later objectief beoordelen. Op
die manier kregen wij een zo
goed mogelijke praktijkproef.
Wij lieten on2e films afwer
ken bij laboratoria die wer
ken voor de gewone fotoza
ken, andere brachten wij bij
de snel werkende 'prints
hops' met l, 2 en 7 uur servi
ce, een paar films gingen via
warenhuizen, en ook bij een
fotozaken lieten wij de goed-
kope-aanbieding afd rukjes
voor respectievelijk 55 en 59
cent maken.
Goed tot redelijk
De kwaliteit van de af
drukken was in nagenoeg
a 1 le gevallen 'zeer goed'
tot 'redelijk fT°edT *e noe~
men. Slechts in één geval
'Zuiver plantaardig' staat er
op dit pak frituurvet, maar in.
zulk hard vet zit vrijwel geen li-
nolzuur.
In deze lijst staat hoeveel
meervoudig onverzadigde vet
zuren er in diverse soorten
margarines zitten.
Ook bij de goedkope adressen
behoorlijke foto's voor je vakan
tie-album.
(een binnen-een-dag-klaar
adres) waren we niet tevre
den over de afdrukkwali-
teit. Wij lieten diezelfde
films bij een gewone foto
zaak voor ƒ1,10 per stuk
nogmaals afdrukken en
toen ontvingen we wël uit
stekende afdrukken.
Na ons eigen oordeel lieten
we een groepje gewone fotoa
mateurs, die alleen tijdens de
vakantie fotograferen, de fo
to's ook nog eens bekijken.
Zij vonden allemaal en zon
der uitzondering de afdrukjes
prima. De conclusie is dan
ook gerechtvaardigd, dat je
ook bij de allergoedkoopste
adressen vaak goede of rede
lijke afdrukken kunt ver
wachten, als je geen bijzonde
re eisen stelt, maar gewoon
behoorlijke vakantiefoto's
wilt ontvangen.
Natuurlijk moeten de foto's
wel goed belicht zijn. Van
slechte opnamen kan ook de
beste afdrukcentrale geen
goede afdrukken maken.
Zonder extraatjes
Er is overigens wel verschil
tussen 'service' van de afdru-
kadressen. Bij duurdere af
drukken via de gewone foto-
handel krijg je vaak een
filmpje gratis, je kan kiezen
voor ronde hoeken als je dat
mooi vindt, en voor matte of
juist glanzende afdrukken en
op de achterzijde van de foto
is niet zelden al een zelfkle
vende inplakstrip voor het
album en bijvoorbeeld als ge
heugensteun ook de afdruk-
datum aangebracht.
Ook het weigeren van mis
lukte opnamen en het gratis
overmaken, ja zelfs het niet
afnemen van geslaagde foto's
die je toch gewoon niet wilt
hebben is bij de duurdere fo
tozaak meestal wèl en bij de
heel goedkope en de duurde
re heel snelle afdrukadressen
als regel nooit mogelijk.
Paar dagen langer
Nog een verschil is allicht die
snelheid waarmee de foto's
klaar zijn. Bij de dure adres
sen heb je ze vaak al na i of
2 uur kant en klaar in han
den of binnen een dag
('s morgens gebracht in de
namiddag klaar) en in elk ge
val binnen twee dagen.
De allergoedkoopste pnnta-
dressen vragen in het alge
meen een wat langere lever
tijd en op service hoef je niet
te rekenen en niet zelden is
er 'geknabbeld' aan het nor
male afdrukformaat van 10 x
13 of 10 x 15 cm. Ze zijn dan
een ietsje kleiner.
Geen wasmiddelen
De heel speciale aanbiedin
gen (ontwikkelen ƒ2,45 en
afdrukken ƒ0,25 per stuk)
hebben wij niet in ons onder
zoekje betrokken. Het betref
fen reclameacties van bij
voorbeeld de reinigingsmid
delen OMO en Andy. Die
werken met 'fotozegels' op
hun verpakkingen. Je kunt
daarmee je fotowerk per pos
torder laten verrichten. De
foto's krijg je na een week.
Ze worden gemaakt door een
fotolaboratorium die ook
voor gewone fotozaken
werkt. Deze actie duurt nog
tot eind 1983. Maar over de
kwaliteit van het geleverde
hebben we geen oordeel.
Verrassende Fuji-film
Voor al onze opnamen heb
ben we gebruik gemaakt
van de nieuwste fijnkorre
lige Fuji HR kleurenfilms
van 100/21 ISO. Verrassend
•was de grote seherptc, de
bijna onzichtbare korrel en
de uitstekende kleurweer
gave van deze bijzondere
kleurenn egati effilm
Plantaardige olie zoals
zonnebloemolie, soja-olie
en sla-olie is populair ge
worden in de tijd dat er
erg werd gehamerd op
het tegengaan van teveel
cholesterol in de bloed
vaten. Dat was vanwege
het risico van hart- en
vaatziekten bij een hoog
cholesterolgehalte.
Het verband daartussen
wordt nog steeds gelegd, ook
weer in het jongste advies
van de Voedingsraad, dat
gaat over de relatie tussen
voeding en coronaire hart
ziekten. Alle 'tegengeluiden*
ten spijt.
Rond het begrip plantaardig
is daardoor een sfeertje van
gezond komen te hangen.
Daar is niet zoveel tegen,
maar het vervelende is dat
niet alle plantaardige olie en
vet goede eigenschappen be
zit.
Het rijtje oliesoorten dat we
hierboven opsomden bevat
veel meervoudig onverzadigd
vetzuur, in dit geval linol
zuur. Maar voor bijvoorbeeld
palmolie, palmpitvet en ko-
kosvet ook allemaal plan
taardig dus gaat het niet
op-
Bovendien wordt bij het
„harden" van olie (waardoor
het in afgekoelde toestand
een klomp vet is, die pas
weer vloeibaar wordt als je
margarine (kuipje)
dieelmaigarine (kuipje)
AH
min 40% m.o v.
AH
60-65% m 0 v
Bona
mtn 40% linolzuur
Becel
60-65% linolzuur
Butella
45% m.o v.
Bebo
60-65% m 0 v.
Gouda's Glorie
43% m o v
Suncoi
63% linolzuur
Leeuwenzegel
40% linolzuur
Reddy
45% linolzuur
hal vanne (kuipje)
Sun
41% m o.v.
Bebo
40% m o v.
Vegana
40% linolzuur
Bleu Band
34% linolzuur
Zeeuws Meisje
29% linolzuur
Era
40% linolzuur
Go uda's Glorie
40-45% m o.v
Leeuwenzegel
40% linolzuur
Remia
40% m o.v.
Santce
35-40% m o v
Wanneer hel n o
v -gehalte is vermeld kan hel linolzuurgetiaJle wal lager zijn
campingmargarine (blik)
Corso 16%
Renua 12% n
margarine (pakje)
AH
25% tr
15% ir
Bleu Band
Bno 27% m o v.
Gouda's Glorie 21%tnov
Leeuvvenzcgei 16% m o v.
Morgen 10% linolzuur
Wajang 13% m o v.
Zeeuws Mc» sjc 10% linolzuur
hem verwarmt) het meer
voudig onverzadigde vet om
gezet in verzadigd vet. En
juist met die verzadigde vet
ten moeten we een beetje op
passen.
Dwaalspoor
In het dagelijks leven kun je
dus op een dwaalspoor wor
den gebracht door de aandui
ding „plantenmargarme".
Voor frituurvet geldt hetzelf
de. Op een bepaald merk
staat „Zuiver plantaardige
Resi, voor frituren met ge
zond verstand". Ook Dia
mant verkoopt zichzelf als
plantaardig.
In een reclamefilmpje van Wehkamp voor de STER tra
den een jaar geleden Adèle Bloemendaal en Sylvia de
Leur op. Daarbij vroeg Adèle aan Sylvia iets in de geest
van: „Mevrouw, wilt u nou niet eens een andere catalo
gus dan die van Wehkamp?" Maar Sylvia vond die ande
re catalogus maar niks, en wilde weer gewoon die van
Wehkamp.
De concurrentie van Wehkamp, de firma's Otto en Nec-
kermann, waren daar niet blij mee. De klanten thuis
konden wel eens denken dat er in dit filmpje afkeurend
werd gesproken over Neckerman en Otto. Ze eisten
daarom bij de rechtbank in Zwolle dat de vertoning
■werd stopgezet, en ze kregen hun zin. Het gerechthof in
Arnhem heeft nu echter het Zwolse vonnis vernietigd.
Adèle en Sylvia mogen dus weer met hun postorderboe-
ken op het scherm.
door Els Kemper
Dat is niet gelogen. Maar het
is niet van het soort 'plan
taardig' dat veel linolzuur of
een ander meervoudig on
verzadigd vetzuur bevat.
Ongelijks
Alhoewel we kalmaan moe
ten doen met vet, vinden de
voedingsdeskundigen dat we
toch dagelijks margarine
moeten gebruiken, vanwege
de vitamines A en D die erin
zitten. Helemaal schrappen,
uit angst voor teveel vet, is
fout.
De margarine die we eten
zou bij voorkeur een soort
met minimaal 33 procent li
nolzuur moeten zijn.
De vraag die dan onmiddel
lijk volgt is: hoe kom je te
weten of je de goede marga
rine koopt? Want dat percen
tage staat er niet altijd op.
Vuistregel
Een eenvoudige vuistregel
is deze: margarines in
kuipjes, dus de margarine
die niet zo hard en altijd
redelijk smeerbaar is, be
vat vrijwel altijd een flin
ke hoeveelheid meervoudig
onverzadigd vetzuur.
In de lijst die we hierbij af
drukken kun je dat zien.
Margarine in pakjes, die erg
hard wordt, heeft doorgaans
minder linol2uur.
Maar die vlieger gaat niet al
tijd op. Want, ook dat onthult
deze lijst, AH en Brio in een
pakje bevatten vrijwel net
zoveel, linolzuur als Zeeuws
Meisje in een kuipje. Een uit
zondering dus, want in de
andere kuipjes margarine 2it
minstens 40 procent
Een enkele keer zit ook m
hard bakvet behoorlijk wat
linolzuur, In dat geval staat
het altijd op de verpakking.
In de krant las ik dat het jon
getje Danny de Munk de ti
telrol gaat spelen in de film
'Ciske de RatNu vraag ik
me af waarom een kind van
13 jaar dat bovendien leer
plichtig is. arbeid mag ver-,
richten Toen ik een van
mijn schoolgaande kinderen
in verband met onze vakan
tie een paar dagen eerder
van school wou nemen,
kreeg ik de grootste moeilijk
heden. Hoe kan dit nu alle
maal? Geldt de Arbeidswet
voor Danny dan niet? En kan
er zomaar de hand gelicht
worden met de leerplicht?
Omdat veel lezers zich ble
ken te hebben afgevraagd
waarom het ene kind dat
in een film gaat spelen
wel vrij krijgt en het andere
door Lili van Leeuwen
kind niet, hebben we de Ar-
beidsinspecue eens gevraagd
hoe dit met Danny nu precies
zit. Dan blnkt dat het hier
om een heel grote uitzonde
ring gaat en dat alles boven
dien zeer nauwkeurig is ge
regeld. Ook voor Danny gel
den regels waar hij, zijn ou
ders en de mensen van de
fdm zich aan te houden heb-
ben.
Danny die ruim 13 jaar is,
heeft toestemming gekregen
om van 6 augustus (het begon
dus in de schoolvakanties) tot
8 oktober te werken aan de
film. Het gaat om precies te
zijn om 44 dagen.
Hij mag alleen werken tussen
acht uur *s morgens en zes
uur 's avonds. Daarvóór en
daarna mogen geen opnamen
Danny, die in Purmer op de mavo zit, speelt in schooltijd Ciske de
Rat.
met hem gemaakt worden.
Tijdens de opnamen moet hij
tenminste twee keer een vol
uur rust hebben.
Psycholoog erbij
Als hij reist moet er altijd ie
mand bij hem zijn.
Bovendien is in overleg met
zijn ouders afgesproken, dat
gedurende de tijd dat hij met
filmen bezig is er altijd een
psycholoog aanwezig zal zijn
om hem te begeleiden. De
mensen van de Arbeidsin
spectie vindon hem nog vrij
jong en willen voorkomen
dat hij problemen krijgt met
dingen die hij meemaakt tij
dens het maken van de opna
men. Vandaar - in overleg
met zijn ouders - de psycho
loog.
Met al deze voorwaarden
moest de filmproducent dus
akkoord gaan voor dat er
toestemming werd verleend.
Die toestemming kon de Ar
beidsinspectie geven, omdat
er in de Arbeidswet een mo
gelijkheid voor ontheffing
van de regels is als het gaat
om werkzaam heden voor
kunst en wetenschappen. En
filmwerk valt daaronder.
Maar voordat er toestemming
wordt gegeven wordt de situ
atie altijd aan alle kanten be
keken. Vandaar dat het in
het verleden wel voorkwam
dat jonge kinderen die een
grammofoonplaatje hadden
opgenomen, in de problemen
kwamen. Bijvoorbeeld Hein
tje had het steeds aan de stok
met de arbeidsinspectie. In
dat geval werd er geoordeeld
dat er teveel gewerkt werd
en werd er vaak geen toe
stemming gegeven.
Privé les
En wat het schoolverzuim
van Danny betreft, ook daar-,
aan zijn strenge eisen gesteld.
Hij hoeft inderdaad pas 8 ok
tober weer op school te ko
men. Maar dat betekent voor
hem niet dat hij in die tijd
mks hoeft te leren. Hij is en
blijft net als ieder ander kind
leerplichtig. Daarom is er ge-
eist dat hij privé les krijgt.
Op 8 oktober moet hij ge
woon 'bij' zijn en met de klas
mee kunnen doen.
Tot zover enkele van de be
langrijkste afspraken. Het is
dus niet zo dat er voor de één
2omaar eens flink van de re
gels wordt afgeweken en
voor de ander niet Het gaat
wel degelijk om een uitzon
dering en aan die uitzonde
ring zijn strenge eisen ver
bonden.
'Kunt u me zeggen wat bij elektronenflït-
sers een 'moduul' is?'. De lezer die ons deze
vraag stelde, wilde een flitser kopen en
haalde een aantal folders in huis. ïn enkele
las hij dat de flitsers uitgerust waren met
een 'moduul aangepast aan de flitsautoma-
tiek' van de camera. 'Maar elke flitser is
toch geschikt voor alle fototoestellen?', zei
deze lezer.
Alle moderne flitsers passen
zonder meer op onze huidige
camera's. Ook de tegenwoor
dig vaak toegepaste computer-
flitsers, die dus zelf het licht
doseren via een in de flitser
aangebrachte lichtgevoelige
cel. Maar er zijn er ook, die
bijvoorbeeld in de camerazoe
ker tonen dat de flitser opgela
den is, die de sluitertijd auto
matisch instellen op 1/60 se-
Je kiest een
flitser met het
moduul (zie
bij het pijltje
op de foto)
voor het
cameramerk.
Op 1 oktober eindigt het
overgangsjaar waarin water
sporters met een grote of
snelle motorboot nog zonder
examen een vaarbewijs kun
nen verkrijgen. In de toe
komst (de preciese datum
wordt nog bekend gemaakt)
zullen namelijk bepaalde wa
tersporters alleen nog mogen
varen met een 'vaarbewijs'.
Dat bewijs krijg je dan pas als
je examen hebt gedaan. Maar
ongediplomeerden die al een
ongeveer vier jaar een mo
torboot bezitten kunnen tij-
Niet lang, wel sneL..dus een vaarbewijs.
delijk ock zonder examen
een vaarbewijs krijgen, ze
vallen dan onder de 'over
gangsregeling'.
Zo'n vaarbewijs moetje heb
ben ais het motorjacht dat je
bezit langer dan 15 meter is.
Is het niet zo'n groot schip,
maar kun je er wel snel/er
dan 20 km per uur mee va
ren dan heb je ook een vaar
bewijs nodig.
Wie in aanmerking wil ko
men voor de overgangsrege
ling moet toen het over-
Dc rubriek Raad-
Daad heeft uitslui
tend een telefonisch
spreekuur donderdags
ochtends van 9 tot 11
uur» voor vragen over
sociale uitkeringen, wo
ningkwesties, erfenis
kwesties, echtschei
ding, 'enzovoort. TeL
070 - 190749.
Consumentenorganisaties ad
viseren vakantiegangers al
tijd speciale wensen heel dui
delijk kenbaar te maken bij
het boeken van een reis bij
een reisbureau. In de Consu
mentenreisgids wordt nu
echter duidelijk gemaakt dat
je daarmee nog helemaal
geen garanties hebt. Want
weliswaar kan het reisbureau
groot en opvallend op de for
mulieren schrijven wat de
klant wenst, als puntje bij
paaltje komt ben je nergens
met je eisen.
Dit blijkt, nu iemand eens
precies wilde weten welke
rechten hij kon ontlenen aan
aparte vermeldingen op het
boekingsformulier.
Het antwoord van de Consu
mentenbond zal voor veel
vakantiegangers teleurstel
lend zijn: in feite hebben ze
geen rechten. De speciale
wensen (bijvoorbeeld van ie
mand, die perse een kamer
op de begane grond wil) wor
den genoteerd met daarbij
vaak de vermelding 'prefe
rentie'. Dat betekent zoveel
als: als het even kan zal men
aan de wens voldoen, maar
als het niet kan, jammer,
niets aan te doen.
Zekerheid heb je dus nooit.
Je kunt er in feite niet eens
een grote mond over opzet
ten.
De Consumentenreisgids
raadt daarom nu aan bij een
reisbureau geen genoegen te
nemen met de toevoeging
'preferentie' op een formu
lier. Als het om zeer belang
rijke wensen gaat moet je ze
schriftelijk laten vastleggen,
zo zegt de reisgids.
De praktijk zal dat niet mee
vallen. Want bij het reisbu
reau stuit u vast en zeker op
iemand achter de balie die
helemaal geen zin in dergelij
ke overeenkomsten heeft.
Mocht het wel lukken, maar
in het vakantieland ter plaat
se toch nog fout gaan, dan
moet je alsnog de problemen
daar zien op te lossen, en
achteraf je gelijk' halen. En
dat kan hooguit in de vorm
van kleine geldvergoedingen,
terwijl je vakantieplezier al
bedorven is.
gangsjaar aanving, (dat is 1
oktober 1982) al drie jaar ei
genaar zijn geweest van een
in de toekomst 'vaarbewijs-
plichtig' schip en dat nu nog
bezitten, of in het bezit zijn
van een voor die datum afge
geven diploma of certificaat
voor de binnenwateren dat
door het ministerie van ver
keer en waterstaat is erkend.
INiet wachten
Watersporters die het aan
gekondigde vaarbewijs zul
len moeten bezitten, moe
ten zo - snel mogelijk een
briefkaart sturen naar
DGSM-Vaarbewïjzen, post
bus 5817, 2280 HV in Rijs
wijk. Op de briefkaart dui
delijk vermelden: aan
vraagformulieren 'Klein
Vaarbewijs*.
Zij krijgen dan formulieren
toegestuurd- Die moeten vóór
1 oktober ingevuld weer in
het bezit zijn van DGSM
Wacht dus niet met het aan
vragen tot die datum, maar
doe dat eerder. Formulieren
die né 1 oktober binnenko
men worden namelijk niet in
behandeling genomen.
konde, die het teruggekaatste
flitslicht meten via de camera
lens zélf en dan ook nog reke
ning houden met de ingestelde
filmgevoeligheid en met het
diafragma van de lens
Dergelijke 'dedicated' flitsers
hebben een bijzonder voetje
(en dat noemt men wel 'mo
duul') met extra contacten
die overeenkomen met contac
ten in het camera-flitsschoen-
tje.
Aanvankelijk moest je bij zo n
camera de daarbij behorende
(eigen merk) flitser nemen,
anders werkte het speciale
flitssysteem niet. Maar later
maakten de fabrikanten flit
sers die voor verschillende ca-
merarnerken met eigen flits
systeem geschikt waren.
Ze hebben een verwisselbaar
voetje, óf een verwisselbare
onderkant óf een schakelaar
die voor diverse flitssystemen
instelbaar is. Er zijn aangepas
te voetjes leverbaar voor bij
voorbeeld Pentax, Minolta,
Canon, Cosina, Leitz, Nikon
en Olympus. Geen confectie,
maar maatwerk dus. Wel op
letten bij aankoop: sommige
flitsers benutten niet alle
mogelijkheden van het came-
ra-fiitssysteem.
Je staat er niet zo gauw bij
stil als je in de dierentuin te
gen een opmerkelijke struis
vogel aanloopt, maar het
vlees van zo'n beest is ook te
eten.
Het vakblad Levensmidde
lenmarkt meldt dat dat in de
komende tijd voor het eerst
in Nederland kan. Een wild-
handel uit Heerlen impor
teert het uit Zuïd-Afrika.
Restaurants zijn de afnemers.
In het land van herkomst
wordt jaarlijks 800 ton strui-
vogelvlees geproduceerd, dat
gedroogd of ingevroren
wordt verkocht naar onder
meer Zwitserland, Duitsland
en Frankrijk. Het vlees is
dieprood van kleur, lijkt op
rundvlees, maar heeft een
wildachtige smaak. Het is
zeer mager.
