WATERWEG
Wethouder zet streep
onder twaalf en een
half jaar werk
Rotterdams Nieuwsblad
vrijdag
9 december 1983 RW
Jelle Wijnstok is teleurgesteld. In de landelij
ke politiek van bet CDA, maar ook in zijn 'ei
gen CDA-fractie in de Vlaardingse gemeente
raad. Twee keer was bij lijsttrekker van die
fractie, nu keert hij baar de rug toe. Wijnstok,
44 jaar, verlaat na twaalf en een half jaar de
politiek. „Het hele huis is ingestort", verklaart
hij zijn vertrek. „Politiek, daar zit een streep
onder." Maar hij zal er zich niet helemaal van
af keren. „Politiek zal me nooit koud laten.
Aad Rietveld en Paul Houkes spraken mei
hem. Over het CDA, over de plaatselijke peri
kelen en over zijn idealen als chnsten-radi-
kaal, nog steeds verbonden met de uitgangs
punten van de Anti-Revolutionaire Partij
waaruit hij afkomstig is. „Er is er wel eens
van mij gezegd: hij is wel erg links. Dat heeft
alles te maken met mijn geloof: christelijke
politiek vraagt vergaande consequenties. Een
politicus moet zijn nek durven uitsteken."
Vlaardingen Het zal nog slechts een
kwestie van tijd zijn voor ex-wethouder Jelle
Wijnstok voor het laatst de deur van het
stadhuis achter zich dicht trekt. Tijd, die
politiek bepaald wordt door PvdA en WD,
die een nieuwe coalitie willen vormen. Voor
Wijnstok is er onzekerheid. „Ik moet zien hoe
het verder gaat. Ik ben nog op een leeftijd dat
je een nieuwe taak kunt aanpakken."
Kernwapens
Door zijn radicale inslag is
Wijnstok een buitenbeentje
binnen het CDA. Hij trekt
consequenties uit het partijpro
gramma waar de partij nog
niet aan toe is. Over kernbe
wapening bijvoorbeeld. „Het
CDA zegt in zijn uitgangspun
ten dat het demonische wape
nen zijn, maar laat toeh de
mogelijkheid tot plaatsing
open. Terwijl de conclusie al
leen maar kan zijn dat je ze
niet móg en móet gebruiken."
Het vooruitschuiven van de
resolutie over homofilie op de
laatste partijraad is Wijnstok
ook goed in het verkeerde
keelgat geschoten. „Ik begrijp
dat het maatschappelijk moei
lijk ligt, maar een politicus
moet zijn nek durven uitste
ken", zegt de ex-wethouder
daarover. Het CDA doet dat
naar zijn opvatting niet vol
doende. Hoewel hij hun ma
nier van optreden niet altijd
goedkeurt geeft Wijnstok vol
mondig toe, dat hij volledig op
de lijn van de dissidenten
Scholten en Dijkman zit.
Spanningen
Het CDA kwam in Vlaardin
gen, na de verkiezingen van
1978, vanuit de oppositie terug
in het college met de wethou
ders Cees Bot en Jelle Wijn
stok. Binnen de CDA-fractie
was het niet altijd koek en ei,
door Paul Houkes
en Aad Rietveld
maar de samenwerking met de
PvdA verliep probleemloos.
Naarmate de tijd vorderde
ontstonden er echter steeds
meer spanningen: rond het
VCP, maar ook rond het op
treden van PvdA-wethouder
Bas Goudriaan.
„De verkiezingen in 1982 ga
ven een duidelijke terugval te
zien van PvdA en CDA. Plaat
selijk moet je dat toch wijten
aan het VCP. Een aantal
CDA'ers heeft gezegd: moeten
we die lijn zo doorzetten? Moet
je dat plan nog wel zo uitvoe
ren? Dat heeft heel nadrukke
lijk de spanningen doen toene
men."
Daar was nog overheen te ko
men, maar de VCP-perikelen
lieten hun sporen na. Zeker in
het laatste jaar werden de ver
houdingen steeds meer ver
troebeld. Het incident rond de
Schiedamseweg was zo'n on
derwerp waar het CDA het
erg moeilijk mee had. En ach
teraf geeft Wijnstok ook toe,
dat het niet helemaal gelopen
is zoals het had moeten gaan.
„Er had meer overleg over
moeten zijn, dat is waar. Naar
buiten komt zoiets toch weer
over als: dat college doet maar.
In de fractie werd gezegd: jon
gens, hebben jullie niet iets on
der tafel gehouden? De wijze
van opereren van de wethou
der voor stadsontwikkeling en
verkeer, daar kreeg de fractie
het steeds moeilijker mee."
Kritiek op Goudriaan
Wijnstok kan zich die kritiek
op Goudriaan voor een deel
wel voorstellen. Toch herkent
hij in Goudriaan veel van zijn
eigen manier van denken. De
kritiek heeft, meent hij, veel
te maken met de 'zware' por
tefeuilles van Goudriaan. „Als
je daar een man op hebt die
verschrikkelijk inventief is,
maar die bestuurlijk wel eens
wegen bewandelt waarvan je
zegt: die zijn binnen het sy
steem niet altijd juist, dan
roept dat verzet op.1
„Mensen gaan gauw denken,
dat hij lak heeft aan alles.
Maar men vergeet dat wij iets
willen bereiken. Een wethou
der van stadsontwikkeling die
het precies volgens het boekje
zou doen, met alle regeltjes
vandien, nou, beste mensen,
we hadden de hélft niet gerea
liseerd in Vlaardingen. Ik wil
Goudriaan niet door dik en
dun verdedigen, maar weeg
nou het resultaat! Mensen van
het rijk, aannemers, architec
ten en noem ze allemaal maar
op, die krijgen de riebels van
hem. Maar uiteindelijk zeggen
ze allemaal: je kunt met die
man goed werken, want hij
heeft in ieder geval een doel
voor ogen."
Scherp van snede
Toch ging het uiteindelijk mis,
Het omstreden bouwplan voor
Wijnstok zet met zijn ver
trek uit de gemeenteraad
een dikke streep onder
ruim twaalf jaar politieke
activiteit. Een schreeu
wend gebrek aan onder
wijzers in het Rijnmond
gebied gaf hem in 1962 de
kans om de 'saaie' militai
re dienst vervroegd te
verlaten. Bij toeval be
landde hij in Vlaardingen,
werd onderwijzer aan de
Professor Rutgerschool.
Eigenlijk onbedoeld bleef hij
in de haringstad hangen. En
in 1978 prijkte zijn hoofd op
grote affiches door heel de
stad: lijsttrekker van het
CDA, boegbeeld van een
partij waar hij eigenlijk altijd
zijn bedenkingen tegen had.
Landelijk voelt hij zich meer
verbonden met de dissiden
ten Scholten en Dijkman dan
met de christen-democrati
sche fractie.
Betrokkenheid bij de Anti-Re
volutionaire Partij was hem
thuis met de paplepel ingego
ten. „Ik was al vroeg geïnte
resseerd in politiek" vertelt
hij, gezeten in een van de
zwartleren fauteuils in zijn
wethouderskamer, de benen
over elkaar geslagen en ver
achterover geleund. „Toen ik
15, 16 jaar was vond ik, dat er
maar twee echte politieke par
tijen waren: de ARP en de
PvdA. In die tijd onstond ook
de stroming van christen-radi-
kalen binnen de ARP. Dat
leefde bij mij heel sterk."
Kandidatenlijst
Eenmaal in Vlaardingen be
zocht hij de ledenvergaderin
gen van de ARP en werd hij
actief binnen de gereformeer
de kerk. Aan het begin van de
jaren zeventig koos hij defini
tief voor de politiek. Hij kwam
op de kandidatenlijst. Niet op
een verkiesbare plaats, maar
wel bijna. In 1971 ontstond de
vacature-Wapstra. Wijnstok
gaf zijn taken binnen de kerk
op en kwam in de raad. De
ARP maakte toen deel uit van
de PCG-fractie, waarin 5 anti
revolutionairen, 5 CHU'ere en
één SGP'er zitting hadden.
Een jaar later werd Wijnslok
al fractievoorzitter. Met de
SGP kwam het, na de verkie
zingen in 1974, tot een breuk.
Intussen was de samenwer
king tussen ARP, CHU en
KVP actueel geworden: de
discussies rond het CDA-in-
op richting.
„Daar zijn veel gesprekken
aan voorafgegaan. Ik heb al
tijd gezegd: we moeten een po
litiek beleid voeren, ons niet
laten opdringen dat het zo snel
mogelijk een eenheid moet
worden. Wij konden na de
verkiezingen in '74 naar bui
ten toe duidelijk maken dat
we het goed met elkaar kon
den vinden." Zo werd in '78
een CDA-lijst gevormd.
Moeilijke zaak
Als christen-radikaal had
Wijnstok het moeilijk met de
samensmelting van de drie
christelijke partijen. „Ik vond
dat men het teveel in een or
ganisatorisch kader drukte,
terwijl ik meende dat je het
juist politiek hartstikke eens
moest zijn. Ik vind dat een
christen hartstikke mee moet
werken aan omvorming van
de maatschappij. In het CDA
vond ik die ideeén niet altijd
terug."
Er waren in Vlaardingen meer
christelijke politici die moeite
hadden met het CDA. Een
aantal van hen zocht in 1981
zijn heil binnen de EVP, maar
Wijnstok wilde het CDA niet
zo snel opgeven. Sindsdien zijn
echter Wijnstoks bezwaren te
gen het CDA niet verdwenen.
Integendeel. Hij neemt zijn
goudgerande bril af, wrijft met
het pootje tegen de neus, denkt
na. „Het CDA heeft over za
ken als de homofilie, de sociale
zekerheid, de gespreide ver
antwoordelijkheid, de dienst
weigeraar geweldige rappor
ten, waarin duidelijke fijnen
staan. De actualisering ervan
vind ik echter nog een moeilij
ke zaak. We zeggen het wel,
maar zijn we ook bereid de
consequenties eruit te trek
ken?"
J elle Wij nstok
teleurgesteld
in de politiek
Jelle
Wijnstok,
uit de
politiek.
„Wel
teleurgesteld,
niet persoon
lijk
gekwetst."
15 woningen op de hoek van
de Markt en de Maassluisse-
dijk deed de PvdA/CDA-coali-
tie de das om. Had niet hoeven
gebeuren, meent Wijnstok.
„Het was opereren op het
scherp van de snede, maar als
iedereen het gewild had waren
we er doorheen gekomen. We
waren bezeten om het doel te
bereiken: we vullen dat gat en
bouwen iets met een betaalba
re huur. Je kunt hier best iets
beters en mooiers neerzetten,
maar dan wordt het wel onbe
taalbaar."
Wijnstok toont zich best bereid
de hand in eigen, boezem te
steken. „Informatieverstrek
king naar omwonenden is niet
ten volle door ons nagestreefd.
Maar laten we er niet van uit
gaan, zoals krantekoppen sug
gereren, dat er maar wat aan-
gerotzooid is. Ook met die
Markt niet. Wij hebben niet
gerotzooid!" Die laatste uit
spraak onderstreept hij na
drukkelijk, tikkend op de ta
fel. De kritiek, zeker in de
CDA-fractie, werd echter
steeds groter. Wijnstok pro
beerde zijn partijgenoten ertoe
te bewegen om Bas Goudriaan
meer achter de broek te zitten.
„Dan zeiden ze: ja, kom nou,
'we zijn geen rechercheur, we
hoeven niet achter hem aan te
lopen!"
Geen gehoor
Wijnstok kreeg geen gehoor
meer in zijn fractie. „Dat is
ook mijn grote bitterheid,
Schriel had vragen gesteld aan
het college, hij had er ant
woord op gekregen van Gou
driaan. Niet briljant, ik zou het
wel geweten hebben in zo'n si
tuatie. Ik zou er een uitvoerig
verhaal over hebben gehou
den. Dat heeft hij niet gedaan,
maar hij heeft wél duidelijk
laten weten dat zijn opereren
anders zou worden."
Er werd uiteindelijk afgespro
ken, dat het CDA met de
PvdA zou praten over de wrij
vingen. De zaak zelve, die
lag het college bijzonder
zwaar. We konden niet meer
terug naar af: je mist je contin
gent, je krijgt een claim van
Patrimonium. We willen als
college ook niet meer terug;
dat zien we als een afkeuring
van ons beleid, zo heb ik de
fractie duidelijk gemaakt."
Wijnstok bepleitte nog om
maar een streep onder de hele
affaire te zetten. „Maar dat
kwam niet meer over."
De coalitie knalde in een be
wogen vergadering in de
nacht van 5 op 6 oktober uit
elkaar. Vijf leden van de
CDA-fractie en dat zijn ze
allemaal, behalve de wethou
ders Bot en Wijnstok con
formeerden zich aan een motie
van de oppositie. Vooral van
wege de eigenwijzigheid' van
PvdA-fractieleider Kees van
der Windt, die meende dat er
niets aan de hand was ge
weest.
Frustraties
„De zaak ging verstarren.
Frustraties bij het CDA wer
den weer bevestigd door uit
spraken van Van der Windt
En dan komt de vraag van Bot
en mij: zég het nou maar. Wil
je het nog met mekaar? En
dan hoor je, met allerlei nuan
ceringen: we hebben eigenlijk
die politieke wil niet. Toen
hebben Bot en ik gezegd: we
vinden het hartstikke jammer
dat jullie niet alle consequen
ties doordenken. Maar als dat
de lijn is, dan moet je dat zeg
gen. En dat is gebeurd,"
Wijnstok zucht, haalt de
schouders op en kijkt wat voor
zich uit. De CDA-rractie heeft
het te hoog opgenomen, meent
hij, Het college had toezeggin
gen gedaan. De zaak was niet
met de mantel der liefde be
dekt. „De CDA-fractie heeft
2ich in een positie gemanoeu
vreerd die het steeds moeilij
ker maakte om een eigen
koers te bepalen. De VVD ge
bruikte heel handig de argu
menten van Schriel, zodat de
fractie er eigenlijk niet onder
uit kon. Terwijl wij steeds zei
den: pas op dat je niet in de
positie geduwd wordt dat ze je
politiek kunnen vloeren. Dal
is uiteindelijk wél gebeurd. En
ik moet constateren dat er
zelfs tussen de VVD en hei
CDA overleg is geweest over
de motie, al heet dat dan tech
nisch bijstellen. Dan zeg ik:
dat kón niet."
De coalitie knapte, de wethou
ders gingen naar huis. Wegge
stuurd of zelf gegaan, het is
om het even. Wijnstok heeft
daar de uiterste consequentie
aan verbonden. Hij wil, als er
een andere coalitie komt, geen
deel meer uitmaken van de
CDA-fractie In de gemeente
raad. Daar had hij eerder, tij
dens de laatste discussies over
het VCP, al voor gewaar
schuwd.
Beginsel
Er zijn meer redenen voor
Wijnstok om zijn fractie vaar
wel te zeggen. Hij voelt er
niets voor om akkoord te gam
met een ander beleid dan dat
van de PvdA/CD A-coalitie
„Het wordt nu een beleid, dat
het mijne niet is. Ik heb er
veel problemen mee me in een'
oppositie te laten dringen die
niet had mogen ontstaan, Hd
breukpunt ligt niet in het be
leidsprogramma. Ik doe mijn
politiek geweld aan als ik zou
zeggen: net zij zo, Zo makke
lijk verander ik niet van coali-
tiejaqe. Om mij er op deze wat
te gemakkelijke manier te la
ten uitzwiepen, dat laat ik me
niet gebeuren", zegt hij, in een
van zijn zeldzame felle mo
menten. Wijnstok is ook met
het landelijk beleid van het
CDA niet tevreden. „Steeds is
er de neiging om terug te val
len op deeloplossingen. Wat is
er in de maatschappij aan de
hand, ben je bereid om daar
vergaande verandering in te
brengen; dat zijn vragen die te
weinig aan de orde komen
Daar heb je het oude AR-
woord: het beginsel. Je vindt
er in Vlaardingen soms wel
aandacht voor, maar er komen
toch krachten los die die fun
damentele aanpak te moeilijk
vinden. Die het toch meer in
deeloplossingen willen zoe
ken,"
Uitdaging
Het is duidelijk: Wijnstok zal
iets anders moeten gaan doen
44 jaar vind hij nog lang geen
leeftijd om thuis te gaan zitten
Maar wat? „Ik weet hel niet
precies. Het zal iels moeten
zijn waar ik direct met men
sen bezig ben. En graag weer
een uitdaging. Beleidsbepa
lend, liever wei ja. Omdat het
bezig zijn aan veranderingen,
welke dan ook, till) blijft boei
en. Maar in het directe politie
ke gebeuren ik weet hel
niet... Op dit moment zit daar
een streep onder."
Geraakt was Wijnstok door
een opmerking van de SP'er
Remi Poppe, die onlangs sug
gereerde dat de wethouder het
straks toch maar gemakkelijk
krijgt met zo'n riante wacht
geldregeling. „Die opmerking
vond ik pijnlijk, hoewel ik
best wil meewegen dat veej
mensen momenteel tussen wal
en schip vallen. Dat schept
verplichtingen. Er zijn mensen
die zeggen: hij zal wel theolfr
gie gaan studeren. Maar
vind dat je van die wachtgeld
regeling nimmer gebruik mag
maken om te zeggen: ik ga
lekker op mijn lauweren rus
ten en een leuke studie doe fl
ik ga iets zoeken. Moet ik
daarvoor studeren, dan moet
dat gebeuren, maar niet omge
keerd."
Wijnstok neemt zijn partijge
noten de politieke opstelling
van de laatste weken wd
kwalijk. „Het is triest, het doet
me erg veel dat men je toch
laat vallen..." Maar hij blP
ook realistisch: „Het ging toci
duidelijk om het beleid. Daar
in spelen menselijke overwe
gingen altijd een rol, maar
ben er niet door gekwetst.
